Behandeld door Fieke Rijkers Doorkiesnum m er

Transcriptie

1 Bestuurscentrum Strategie ENECO Holding N.V. World Port Center Wilhelm inakade AP Rotterdam Telefoon Fax Postbus 9150, 3007 AD Rotterdam Dienst uitvoering en toezicht Energie Uw kenm erk en Uw brief van Datum 22 april 2005 Onderwerp Reactie van ENECO Energie op het DTe onderzoek groothandelsmarkt gas en de studie naar flexibiliteitdiensten Behandeld door Fieke Rijkers Doorkiesnum m er Geachte m ijnheer, m evrouw, Hierbij ontvangt u de reactie van ENECO Energie op de studies uitgevoerd door DTe naar de werking van de groothandelsm arkt gas in Nederland. Deze studies zijn op 17 m aart 2005 ter consultatie beschikbaar zijn gesteld via de website van DTe. I. Hieronder vindt u eerst de reactie van ENECO Energie op het onderzoek uitgevoerd door DTe naar de m arktwerking op de groothandelsm arkt gas (kenm erk: ). Hierbij gaat ENECO Energie in op de 4 vragen zoals deze door DTe zijn gesteld en geeft ENECO Energie aan welke m aatregelen zij van belang acht voor het bevorderen van de marktwerking op de groothandelsmarkt voor gas. I I. Daarna volgt een reactie op de flexibiliteitstudie van Frontier Economics (kenm erk: ). I. Reactie op Onderzoek m arktw erking groothandelsm arkt gas DTe legt in haar analyses de nadruk op de groothandelsm arkt voor gas. ENECO Energie wil benadrukken dat een goedwerkende groothandelsm arkt tevens essentieel is voor voldoende concurrentie op de retailm arkt. Vraag 1 : Hoe beoordeelt u de analyses van DTe over de m arktstructuur op de groothandelsm arkt en de conclusies in te tabel m et indicatoren? I ndicator 1: o GOS is inderdaad geen volwaardige m arktplaats en is als fysieke overgang van het landelijke naar het regionale net als zodanig ook nooit bedoeld. Dit sluit aan bij het streven om de handel van het GOS naar de TTF te brengen (zie tevens onderstaand voorstel voor aanvullende m aatregelen ter verbetering van de m arktwerking op de gasm arkt). I ndicator 2: o ENECO sluit zich aan bij de conclusie dat GUTS dom inant is op de m arkt voor zowel flexibiliteitsdiensten als ook voor leveringen op het GOS (zie voorstellen voor KvK Rotterdam Fortis bank BTW NL B01

2 aanvullende m aatregelen). De concentratieproblem en zijn in het bijzonder groot op de m arkt voor L-gas flexibiliteitsdiensten alsmede op de m arkt voor kwaliteitsconversiecapaciteit. Indicator 4 en 6: Non-discrim inatie en Transparantie o I n het onderzoek ontbreekt een analyse naar de prim aire com m odity-m arkt. o I n tegenstelling tot de constatering van DTe vindt ENECO Energie de m arkt voor balancerende levering discrim inatoir van karakter en in ieder geval onvoldoende transparant. o Ten aanzien van transparantie is ENECO Energie van m ening dat er onvoldoende transparantie is inzake beschikbaarheid van o.a. transport- en kwaliteitsconversiecapaciteit, flexibiliteitdiensten en onvoldoende transparantie inzake de kostenbasis voor de tarieven van transport, overschrijdingen van transportcapaciteit, de boetes voor het in onbalans zijn en de kosten voor kwaliteitsconversiecapaciteit. Indicator 5: Ontbundeling o De analyse van DTe is juist. ENECO Energie vindt echter verdere ontbundeling van GUTS niet noodzakelijk noch gewenst. I ndicator 7: Capaciteit o I n de studie ontbreekt een adequate analyse van de wijze waarop investeringsbeslissingen door GTS als aangewezen landelijke netbeheerder plaatsvinden. ENECO Energie vindt dat de system atiek van open season, zoals deze m om enteel door GTS wordt gehanteerd, de verdere ontwikkeling van de m arktwerking belem m ert en discriminatoir is (zie m aatregelen ter bevordering van de gasm arkt). De system atiek verplicht m arktpartijen tot het aangaan van een (lange term ijn) verbintenis voor het boeken van capaciteit. GTS verplaatst haar investeringsrisico s naar de m arktpartijen, terwijl dergelijke investeringen tot de wettelijke taken en verantwoordelijkheden van de TSO behoren. Daarnaast zal de lange term ijn verplichtingen voor het boeken van capaciteit de toegang voor andere partijen bem oeilijken. Terwijl één van de belangrijkste taken van GTS het verzorgen van transport van aardgas is op een non-discrim inatoire wijze ter bevordering van een goedwerkende gasm arkt. o ENECO Energie ondersteunt wel het raadplegen van gebruikers door GTS om gefundeerde inzage te krijgen in de (ontwikkeling van de) m arktvraag naar capaciteiten. o ENECO Energie is in tegenstelling tot de DTe van m ening dat er m om entane onvoldoende fysieke transportcapaciteit is op de interconnectoren m et het buitenland. Zie het feit dat firm importcapaciteiten op diverse entrypunten voor langere tijd uitverkocht is. o ENECO Energie m erkt op dat DTe geen uitspraak doet of in Nederland voldoende productiecapaciteit ( flexibiliteit ) voorhanden is. Gewezen wordt naar de korte inleiding van GUTS op de consultatiebijeenkom st van 18 april jl. waar GUTS opm erkte dat de hoeveelheid flexibiliteit door Frontier Econom ics foutief berekend is wat leidt tot een foutieve waardering van flexibiliteit. o Het laatste punt sluit aan bij de opm erking onder transparantie. Het feit dat Frontier verkeerde aannam es m aakt duidt op onvoldoende transparantie in de aanwezige productiecapaciteit van flexibiliteit. ENECO Energie dringt aan op m eer transparantie door GUTS en andere m arktpartijen in de aanwezige hoeveelheid flex productiecapaciteit. I ndicator 8: Econom isch efficiënte allocatieprocedures o ENECO Energie vindt de conclusie van DTe dat de huidige allocatieprocedures niet efficiënt en effectief zijn juist. o In het bijzonder is de allocatie van entry-capaciteit op de landsgrenzen een probleem. Dit zou volgens een veilingm echanism e tot stand m oeten kom en. 2 van 6

3 Daarnaast zou het principe van Use-it-or-lose-it consequent toegepast m oeten worden. Bij het vrijvallen van capaciteit zou de tweede eigenaar m et 100% zekerheid ( firm ) m oeten kunnen beschikken over de capaciteit, dan wel op interruptable basis tegen een reëel tarief. ENECO Energie is een groot voorstander van het veilingmechanisme aangezien het zorgt voor een optim ale en (econom isch) efficiënte allocatie van de (beperkte) capaciteit, daarnaast wordt de capaciteitsprijs bepaald op basis door de reële waarde van dat m om ent van gebruik en het geeft alle m arktpartijen onder dezelfde voorwaarde toegang tot deze capaciteit. I ndicator 9: Productdifferentiatie o Productdifferentiatie wordt door DTe als voldoende beschouwd. ENECO Energie is het niet eens m et de conclusie van DTe dat er voldoende productdifferentiatie zou zijn. Mom enteel m oeten bijv. dagcontracten m inim aal 2 tot 7 werkdagen van tevoren worden geboekt. Het aantal verschillende flexibiliteitproducten (bronnen) is beperkt. Vraag 2 : Hoe beoordeelt u de analyses van DTe over de m arktuitkom sten op de groothandelsm arkt en de conclusies in te tabel m et indicatoren? Algem een: ENECO Energie is van m ening dat de historie van handel op de TTF te kort is om betrouwbare analyses te m aken. DTe zou om die reden voorzichtig m oeten zijn m et het trekken van conclusies op basis van haar analyses. I ndicator 1: o DTe concludeert dat handel op het GOS acceptabel zou zijn. ENECO Energie is het hier niet m ee eens. Gegeven de conclusies in de analyses van DTe, m oet het in de tabel als ruim onvoldoende worden aangem erkt. ENECO Energie is overigens van mening dat handel op het GOS ongewenst is en dat levering en handel naar TTF m oeten worden verschoven. o In de ideale situatie zou geen verschil m oeten zijn tussen handel in L-gas en H-gas op de TTF. Door kwaliteitsconversie aan te bieden als systeem dienst, waarvan ENECO Energie voorstander is, wordt dit onderscheid irrelevant. Door het wegvallen van het onderscheid, is slechts sprake van één, dientengevolge grotere m arkt, wat de liquiditeit en de m arktwerking zal bevorderen. I ndicator 2: o Het is niet duidelijk welke conclusie DTe verbindt aan het feit dat prijsvolatiliteit op TTF is toegenom en (hoewel DTe bij punt 107 lijkt te concluderen dat de TTF zich positief ontwikkelt om dat de volatiliteit van de jaarcontracten op TTF in 2004 ten opzichte van 2003 is afgenom en). De relatie tussen liquiditeit en volatiliteit is niet eenduidig te leggen. In het algem een geldt dat de volatiliteit van prijzen op TTF in eerste instantie (op indirecte wijze) wordt bepaald door bewegingen op externe m arkten, zoals de m arkt van ruwe olie. Volatiliteit is niet perse schadelijk en daarm ee ongewenst of een indicator van een niet liquide m arkt. I n een volwassen gasmarkt zullen financiële instellingen diverse producten aanbieden die de prijsrisico s ten gevolge van volatiliteit afdekken. Op dit m om ent gebeurt dit al in voldoende m ate. I ndicator 3: o Wel geldt de regel dat toenem ende liquiditeit ten gevolge heeft dat de spreiding tussen aanbod- en vraagprijzen afneem t. Op dit m om ent ervaart ENECO Energie deze spreiding als zijnde relatief groot, hetgeen duidt op een nog niet optim ale liquiditeit op TTF. 3 van 6

4 Vraag 3 : I n hoeverre bent u van m ening dat er ten aanzien van het verschuiven van handel op de GOS- en naar het TTF beleidsm aatregelen m oeten w orden getroffen en w elke zouden dat naar uw oordeel m oeten zijn? ENECO Energie vindt het verschuiven van levering van GOS naar TTF en het vergroten van handel op TTF van groot belang voor een goedwerkende groothandelsm arkt gas. Hiertoe dienen zo spoedig m ogelijk m aatregelen te worden genom en. De belangrijkste m aatregelen die hier direct aan kunnen bijdragen zijn: a. Via veiling het alloceren van (een deel van) de toegang tot de flexibiliteit van het Groningenveld ten behoeve van derden b. GTS het gas voor balanceren via TTF laten inkopen en verkopen. c. Leveringen van GUTS verplaatsen van GOS naar TTF d. GUTS de m ogelijkheid bieden als m arket m aker te laten fungeren op het TTF ENECO Energie vindt het tevens van groot belang dat er m aatregelen worden genom en ter bevordering van de handel en m arktwerking op de TTF zelf. De volgende m aatregelen m oeten volgens ENECO Energie worden geïm plem enteerd: e. Kostenreflectief balanceringsregim e (zoals in Richtlijnen Gastransport 2005 wordt voorgeschreven) f. Balanceren op dagbasis i.p.v. uurbasis. Hierdoor wordt het enerzijds aantrekkelijker om eigen shipper te worden om dat dagbalancering de financiële risico s bij onbalans verkleint g. Toegang voor derden tot vergassingsinstallaties van bestaande LNG-term inal GTS tegen m arktconform e voorwaarden en tarieven h. Stim uleren van ontwikkelingen en investeringen in nieuwe gasopslagcapaciteit en LNG aanlandings- en vergassingsfaciliteiten door de overheid. De overheid dient hiertoe een consistent reguleringsregim e te hanteren en heldere, eenduidige criteria op te stellen voor de toekenning van vrijstellingen voor rtpa. Daarnaast m eer transparantie creëren in de aanwezige capaciteiten van o.a. gasopslag en overige flexibiliteitproductiecapaciteit. i. Gelijke reguleringsmethodiek in de Europese landen: dezelfde voorwaarden en tariefstructuren voor transport en overige diensten Vraag 4 : I n hoeverre bent u van m ening dat er ten aanzien van het verbeteren van de allocatie van de ondersteunende diensten m aatregelen m oeten w orden getroffen en w elke zouden dat naar uw oordeel m oeten zijn? Naast m aatregelen ter verbetering van de allocatie op de prim aire m arkt dienen ook m aatregelen genom en te worden die de secundaire markt van ondersteunende diensten bevorderen. Voor het laatste is het verder vergroten en verbeteren van de transparantie in de beschikbare capaciteiten op de prim aire m arkten op korte en lange term ijn van groot belang. Meer zekerheid over het kunnen beschikken over transportcapaciteit en conversiecapaciteit is noodzakelijk om actief te zijn als shipper en handelaar zonder ongeoorloofde risico s te lopen. Het verder im plem enteren en realiseren van de m aatregelen die genoem d worden in de Gastransport Richtlijnen 2005 is een eerste stap. Daarnaast vindt ENECO Energie de volgende m aatregelen van essentieel belang voor een goedwerkende gasm arkt: a. Vergroten van de beschikbare im portcapaciteit. Dit betekent o.a. voorkom en dat capaciteit is uitverkocht via lange termijn contracten; backhaul m ogelijkheden optim aal benutten in com binatie m et een efficiënter allocatiem echanism e van de beschikbare capaciteit (geen first-com e-first-served m aar een m eer m arktconform systeem, zoals een veilingsysteem ) b. Inform atie over beschikbare im portcapaciteiten verbeteren (wordt gedeeltelijk opgepakt in de Richtlijnen Gastransport 2005) 4 van 6

5 c. Kwaliteitsconversie aanbieden als systeem dienst (wordt gedeeltelijk geadresseerd door de Richtlijnen Gastransport 2005; hierdoor wordt concurrentie op de L- gasm arkt m ogelijk en kan de L-gasm arkt qua concurrentie aansluiting krijgen bij de internationale m arkten) d. GTS dient te zorgen voor voldoende (investeringen in) transportcapaciteit zonder de huidige open season system atiek. D.w.z. zonder dat m arktpartijen lange term ijn contracten m oeten afsluiten voor deze transportcapaciteit. De Minister kan dit GTS opdragen tot het doen van investeringen op basis van artikel 9 lid 1 van de Gaswet. e. Het doorberekenen van bepaalde elem enten uit het transporttarief van GTS aan de leverancier (connection en exit-fee) verschuiven naar de regionale netbeheerder ter vergroting van de transparantie. ENECO Energie heeft dit onderwerp in een eerder stadium reeds aangekaart bij DTe. ENECO Energie vindt dat de im pact en m ogelijkheden in de nabije toekom st verder onderzocht m oeten worden. Door de verschuiving van de tarieven naar de regionale netbeheerder wordt de m arktstructuur sterk vereenvoudigd en gaat deze m eer lijken op die van de elektriciteitsm arkt. Daarnaast verwacht ENECO dat de transparantie inzake beschikbare transportcapaciteiten toe zal nem en, en de administratieve lasten voor leveranciers, shippers en GTS aanzienlijk af zal nem en. De systeem integriteit van het landelijke net en ook de leveringszekerheid zal m ogelijk toenemen. f. Meetdata van individuele eindverbruikers en van portfolio s kom en te laat ter beschikking van de m arkt, in het bijzonder van de shippers. Door deze vertraging lopen shippers grote onbalansrisico s. Recente initiatieven om de beschikbaarheid van m eetdata te versnellen hebben tot geen resultaat geleid. Dit is een grote rem op de ontwikkeling van de gasm arkt om dat m et nam e kleinere m arktpartijen de risico s van het zelf shippen niet kunnen dragen. Deze partijen zijn aangewezen op de shippers m et een groot portfolio, zodat een vicieuze cirkel ontstaat. Deze cirkel m oet worden doorbroken. Dit kan door overleg tussen alle partijen, inclusief netbeheerders en shippers om zo tot een bruikbare oplossing te kom en. DTe heeft tot op heden de relevante bepalingen inzake het aanleveren van m eetdata in de Richtlijnen Gastransport 2005 niet consequent toegepast. ENECO Energie pleit voor overleg m et betrokkenen onder regie van DTe. I I. Reactie op Research into Flexibility Services ENECO Energie vindt de studie een duidelijke en grondige analyse van de m arkt voor flexibiliteitsdiensten. ENECO Energie sluit zich aan bij de conclusie van Frontier Econom ics dat GUTS een dom inante positie inneem t op zowel de flexm arkt voor L-gas als voor H- gas. Frontier geeft aan dat haar conclusies over deze dom inante positie van GuTS geldig zijn voor de kom ende 2 tot 3 jaar. ENECO Energie vraagt zich af wat de basis is voor deze 2-3 jaar. ENECO Energie is van m ening dat gegeven de verwachte ontwikkelingen (die ook door FE worden beschreven) op de gasm arkt en gegeven de huidige m arktstructuur, de conclusie geldig is voor tenm inste de kom ende 5 tot 10 jaar. De studie toont aan dat ook de opslagfaciliteit in Epe geen afbreuk zal doen aan de dom inantie van Gasunie. Het is onduidelijk welke conclusie DTe zelf verbindt aan de studie van Frontier Economics en wie zij verantwoordelijk acht voor het vaststellen of GUTS een econom ische m achtspositie heeft op de m arkt voor flexibiliteitsdiensten zodat artikel 10a lid 3 dient te worden toegepast. ENECO Energie is van m ening dat de studie van Frontier voldoende is om op basis van artikel 10a Gaswet GTS de opdracht te geven op korte term ijn m eer flexibiliteitsdiensten aan te bieden. Dit laatste is tevens een conditio sine qua non om de noodzakelijke m arktwerking te bevorderen. GTS zou m ogelijke gebruikers kunnen consulteren over de specifieke behoefte naar flexibiliteitsdiensten. De studie van Frontier Econom ics toont volgens ENECO Energie aan dat Gasunie over voldoende flexibiliteitcapaciteit beschikt om GTS de taak te geven m eer flexibiliteitsdiensten aan te bieden. 5 van 6

6 I n het persbericht over de twee gasstudies m eldt DTe dat zij onderzoekt of GTS m eer flexibiliteitsdiensten kan aanbieden. DTe zal ook kijken naar de bijbehorende tarieven en voorwaarden. ENECO Energie wil graag geïnform eerd worden op welk term ijn deze studie beschikbaar kom t en of deze ook ter consultatie wordt voorgelegd. Handel op de TTF neem t gestaag in volum e en aantal transacties toe m aar specifiek korte term ijn handel op deze m arkt is nog steeds m arginaal. Dit kom t o.a. door o een gebrek aan secundaire handel in onbalans en in transportcapaciteit. Frontier Econom ics gaat uit van efficiënt werkende secundaire m arkten (voetnoot 48) onder andere vanwege gebrek aan publiek beschikbare data over deze m arkt. ENECO vindt deze aannam e niet terecht. Daarbij laat het ook zien dat deze m arkt nog onvoldoende transparant is. Hier m oet DTe m aatregelen voor nem en. o beperkte m ogelijkheden om op korte termijn transportcapaciteit te nom ineren/ kopen vanwege adm inistratieve beperkingen (o.a. de gehanteerde term ijn van m axim aal 10 dagen door GTS). Dit is tevens door andere partijen genoem d tijdens de consultatiesessie op 18 april. o de niet kostengerelateerde boetes van het balanceringsregim e voor H-gas die zorgen voor een (te) hoge vraag naar flexibiliteitsdiensten. Het gebruik van een open season voor het m aken van investeringsbeslissingen door GTS wordt ook door Frontier aangehaald. Hierbij wordt aangegeven dat deze open season betrekking heeft op non-binding capacity reservations en bedoeld is om inzicht te krijgen in de vraag naar capaciteit en om de juiste investeringsbeslissing te m aken. Het jaarverslag van GTS m aakt echter duidelijk dat de open season ook uitgaat van het aangaan van verbintenissen door shippers (zie onder andere pagina 24 en 27, jaarverslag 2004 GTS). ENECO Energie vindt dat het werken m et een open season in deze hoedanigheid ingaat tegen de principes dat enerzijds een landelijke netbeheerder dient te zorgen voor voldoende (transport)capaciteit (artikel 8 en 10a van de Gaswet) en anderzijds dat alle partijen (transport)capaciteit m oeten kunnen contracteren ( Third Party Access volgens de Europese Gas Directive). De landelijke netbeheerder GTS dient investeringsbeslissingen in capaciteitsuitbreiding te nem en zonder daarbij gebruik te m aken van de door GTS voorgestelde open season system atiek. I n het bijzonder m oet de verplichting voor partijen zich langdurig te com m itteren vervallen. 6 van 6