Uw kenmerk : /2.B257 Ons kenmerk : VOEG/G/05/16/001 Onderwerp : Reactie onderzoek marktwerking Groothandelsmarkt gas Datum : 21 april 2005

Transcriptie

1 Dienst Uitvoering en toezicht Energie T.a.v. drs. I.R. Verdonkschot Postbus BHDENHAAG Uw kenmerk : /2.B257 Ons kenmerk : VOEG/G/05/16/001 Onderwerp : Reactie onderzoek marktwerking Groothandelsmarkt gas Datum : 21 april 2005 Geachte heer Verdonkschot, Graag maken wij als VOEG gebruik van de mogelijkheid te reageren op uw onderzoek naar de werking van de gasmarkt. VOEG onderschrijft de bevindingen in zowel het onderzoek marktwerking groothandelsmarkt gas als de bevindingen van Frontier met betrekking tot de positie van Gasunie in de flexibiliteitsmarkt. VOEG positie met betrekking tot vraag 1. VOEG beoordeelt de analyses van DTe over de marktstructuur op de groothandelsmarkt en de conclusies in de tabel met indicatoren als volgt: 1. Marktplaatsen: VOEG onderschrijft de conclusie van DTe met betrekking tot het feit dat een GOS een onvolwaardige handelsplaats is. Wij hebben als VOEG in het verleden ook expliciet aangegeven dat het geïntroduceerde PVE-marktmodel ongewenst is. Ingeval Gasunie Trade & Supply, onder acceptabele condities, zijn afnemers de mogelijkheidbiedthetgasookopttfovertedragen,danisgosalshandelsplaats overbodig. Hierdoor ontstaat een TTF-markt met meer spelers en is er niet langer sprakevaneengedeeldemarkt(ttfengos)ofvanonttrekkingvanvolumesaan de markt door leveringen achter de meter. VOEG was en is van mening dat de handelsplaats GOS niet meer toegankelijk is voor handelspartijen, terwijl het alternatief, TTF, nog niet is ontwikkeld. DoordeverplaatsingvandehandelnaarhetTTFisereenwijzigingontstaaninhet operationele systeem. Levering op TTF zijn niet gelijkwaardig aan de leveringen op GOS.ZoisophetGOSeenoperationelemargevan2%vantoepassingengeeftexit rechtop6.5%uurtolerantie.ophetttfisdeoperationelemarge1%enisergeen uurtolerantie van toepassing. Dit is een verslechtering geweest voor een aantal van onze leden die actief zijn op de gasmarkt, die veroorzaakt wordt door het marktmodel van PVE, waardoor leveringen op het GOS moet worden ondersteund in het systeem.

2 Wij delen de conclusie van DTe dat TTF alle kenmerken bezit van een goede handelsplaats in ontwikkeling. Wij zijn echter van mening dat zolang het fysieke gasvolume (exclusief transit), geleverd via TTF, de 30% niet overschrijdt, er nog steeds sprake is van een ongewenste concentratie aan de aanbodzijde. 2. Aantal marktspelers: Zie reactie vraag 3 3. Juridische en feitelijke toegangsprocedures: De problemen met de huidige allocatieprocedure worden veroorzaakt door gebrek aan beschikbaarheid van meetdata van klanten op de regionale netwerken. Ten behoeve van de terbeschikkingstelling van de allocatiedata wordt een termijn van 6 dagen na het einde van de maand toegepast. Dit is absoluut onaanvaardbaar. Zelfs bij een dagbalanceringsregime zou een shipper, bij de toepassing van een dergelijke procedure, onmogelijk weten of zijn portfolio in balans of onbalans is. Balanceren heeft dan veel weg van geblindeerd schieten op een onbekend en bewegend doel. Alleen als er geen kosten zijn verbonden aan onbalans valt zo n systeem te overwegen. Volgens de guidelines for good practice zouden hier reeds maatregelen voor getroffen moeten zijn door de DTe. "Guidelines for Good TPA Practice II (September 2003) H 7.7 Market participants shall be provided with sufficient, well-timed and reliable on/line-based information by 1 July Where TSOs are unable to meet this target, they have to consult with their relevant authorities and set out an Action Plan for implementation as soon as possible, but not later than end of 2005.about their balancing status and imbalance charges to be updated in a manner allowing the network users concerned to respond within balancing periods to the information provided such information can be provided at reasonable costs. Information on imbalance positions shall allow system users to take timely corrective actions provided TSOs have or can be reasonably expected to obtain the relevant information and the provision of such information is economic. VOEG verwacht van de DTe duidelijke acties ten einde de zeer ongewenste situatie in de markt te beëindigen en betrouwbare online bemetering en near real time allocatie te bewerkstelligen. 4. Non-discriminatie: VOEG heeft geen aanwijzingen dat GTS op dit moment discriminatoir handelt ten opzichte van marktpartijen. De scheiding van GTS van Gasunie Trade& Supply en de overdracht van de aandelen aan de staat (vermoedelijk per 30 juni aanstaande) heeft zeker bijgedragen tot een veranderende houding van GTS, hetgeen als positief wordt ervaren door de markt. Onafhankelijkheid van de TSO is een noodzaak.

3 5. Ontbundeling: VOEG onderschrijft de conclusie van DTe, dat zolang de Nederlandse overheid aandelenbezitingasunietrade&supplyendetso,ergeensprakeisvaneen volledig onafhankelijke TSO. 6. Transparantie: Er is een verbetering opgetreden in de transparantie, echter heeft deze kleine verbetering hoofdzakelijk zorg gedragen in het verstrekken van veel data, hetgeen anders is dan informatie en transparantie. Op essentiële gebieden is helemaal geen sprake van enige transparantie. Zo is er nog veel onduidelijkheid in de markt met betrekking tot de beschikbaarheid van kwaliteitsconversie en tolerantie services. Kwaliteitsconversie capaciteit en tolerantie services dienen minimaal 1 jaar vooraf aan de markt te worden aangeboden en niet een maand voor het begin van een nieuw contractjaar. Gascontracten worden immers veel langer van te voren afgesloten. De onzekerheid over de beschikbaarheid van deze diensten resulteert in onaanvaardbare risico s en is een aanmerkelijke barrière voor toetreders. 7. Capaciteit: VOEGisvanmeningdatGasTransportServicesinhetkadervanhaarwettelijke taak, zoals geformuleerd in art. 10a van de Gaswet, verantwoordelijk is voor het beschikbaar stellen van voldoende transportcapaciteit, kwaliteitsconversie, flexibiliteits- en overige relevante diensten. De open season -systematiek zoals deze nu door GtS wordt gehanteerd, verschuift die risico s naar marktpartijen. Normaliter behoort het aanbieden van deze diensten tot de gereguleerde taken van de netbeheerder. Inventarisatie van behoeftes in de markt is een belangrijk onderdeel voor de TSO om de taken goed uit te voeren. Vervolgens langdurige contracten afsluiten ter onderbouwing van deze investering is niet terecht en ongewenst. Het kan tot een machtspositie leiden bij partijen die kunnen investeren in het transport. Van gereguleerde toegang is dan geen sprake meer. Tevens merken wij op dat de huidige tarieven van GTS niet gebaseerd zijn op efficiënte economische kosten maar op de prijzen voor transport in de omringende landen. Met andere woorden, GTS maakt meer winst dan een redelijke return on investments. Hierdoor is GTS in staat de investeringen en eventuele risico s van nieuwe investeringen zonder meer te dragen. Zelfs bij een efficiënte kostprijsbenadering is de investering gedekt door de regulering op de kostprijs. Immers, als uit onderzoek blijkt dat de markt behoefte heeft aan deze verbindingen, valt de investering onder de gereguleerde assetbase, waarover een redelijk rendement van toepassing is. 8. Economisch efficiënte allocatieprocdures:

4 VOEG onderschrijft de conclusies van DTe op dit punt. Echter, wij zouden daar aan toe willen voegen dat er op dit moment door Gas Transport Services geen reservering gedaan wordt ten behoeve van binnenlandse transport capaciteit(anders dan de noodleverancier). Dit leidt tot een zeer inefficiënte allocatie en onnodige onrust in de markt. 9. Productdifferentiatie: Geen afwijkende mening VOEG positie met betrekking tot vraag 2. VOEG beoordeelt de analyses van DTe over de marktuitkomsten op de groothandelsmarkt en de conclusies in de tabel met indicatoren als volgt: 1. Verhandeld volume en aantal transacties: VOEG is van mening dat er ten aanzien van de eerste sleutelfactor de navolgende Het stimuleren van de TTF handel; Dit kan worden gerealiseerd door de clausule van het overdrachtspunt aan te passen in de contracten van Gasunie Trade& Supply. VOEG positie met betrekking tot vraag 3. VOEG is van mening dat er ten aanzien van de eerste sleutelfactor de navolgende Het stimuleren van de TTF handel door de clausules van leveringspunt aan te passen indecontractenvanguts.hierdoorkomenermeerspelersopttfenzullende volumes toenemen. De mogelijke dominante positie van GUTS op TTF wordt hiermee tevens voorkomen, daar deze noodzaak niet meer aanwezig is.{guts zal altijd een dominante positie inde markt blijven behouden, echter zal bovenstaande aanpassing de marktwerking vergoten en de dominantie verkleinen.} VOEG is geen vorstander van het stimuleren van meer activiteiten van enkel en alleen GUTS, zonder de mogelijkheid dat de afnemers marktspelers op TTF kunnen worden met GUTS volumes.hetdoelisvolgensvoegdeinvloedvangutstebeperken. Zoals door DTe vastgesteld is de situatie op de groothandelsmarkt zorgwekkend. Terugtrekking van de Nederlandse staat uit Gasunie Trade& Supply waarbij er een duopolie van Shell and Exxon ontstaat en waarbij de volledige flexibiliteit in handen is van twee private partijen is evenmin gewenst. Dit zal immers het probleem van een sterk geconcentreerde markt niet oplossen. Voor een level playing field dient de dominante positie van Gasunie Trade& Supply op de flexibiliteitmarkt opgeheven te worden. Daartoe dient men over te gaan van een exclusieve toegang tot het Groningen veld ( essential facility ) naar een gereguleerde toegang tot de flexibiliteit van de Groningen cluster. Echter in het belang van het planmatig beheer van de voorkomens van gas is de continuering van de exploitatie van de zo genaamde kleine velden noodzakelijk. Om deze continuering

5 te verzekeren dienen alle kleine velden producenten flexibiliteit uit de Groningen cluster gealloceerd te krijgen. Middels deze constructie zullen kleine velden producenten in staat zijn hun eigen gas te vermarkten. De resterende flexibiliteit dient voor alle marktpartijen op een gelijkwaardige basis toegankelijk te zijn en op een economische efficiënte methode gealloceerd te worden. Volledig socialiseren van kwaliteitsconversie is een essentieel onderdeel van het verbeteren van de handelsmarkt. VOEG positie met betrekking tot vraag 4. VOEG is van mening dat er ten aanzien van de tweede sleutelfactor de navolgende Allereerst zijn wij van mening dat een efficiënt balanceringsregime minstens zo belangrijk is voor een goed werkende wholesale markt als voldoende transparantie. Recentelijk heeft Gas Transport Services op een shippers meeting haar eerste ideeën omtrent het nieuwe balanceringsregime uiteen gezet. Deze uiteenzetting baart onze leden de nodige zorgen. Er wordt een systematiek uitgewerkt waarbij op uurbasis een twee uurs vertagingsfactor wordt geïntroduceerd. De eerste indruk is dat een dergelijke systematiek het regime nog complexer zal maken en dus ook niet economisch efficiënt zal zijn, met alle gevolgen van dien. Volgens Gastransport Services dient het balanceringsregime te voorkomen dat er plotseling veranderingen in een korte tijdsperiode ontstaan. Wij pleiten voor een dagbalanceringsregime waarbij de maximale uurcapaciteit op een bepaalde dag kleiner of gelijk is aan het dagvolume/20. Een dergelijk systeem sluit ook goed aan bij overige Europese markten. VOEG is graag bereid de kenmerken van dit, in de praktijk bewezen systeem, te bespreken met Gas Transport Services en DTe. Met vriendelijke groet, Namens VOEG L.H.P. Postema VOEG Voorzitter Werkgroep Gas VOEG Keizersgracht CS Amsterdam Tel: Fax: