1 Inleiding Leeswijzer Wettelijke basis van dit besluit Context van dit besluit Inhoudelijke context

Transcriptie

1

2 1 Inleiding Leeswijzer Wettelijke basis van dit besluit Context van dit besluit Inhoudelijke context Wettelijke context Procedure Beoordeling voorstel TarievenCode Gas Methode van regulering en doelmatigheidskorting Conclusie beoordeling tariefvoorstel Dictum...11 Bijlage Behandeling van zienswijzen

3 1 1. Met dit besluit geeft de Raad van Bestuur van de Nederlandse Mededingingsautoriteit (hierna: de Raad) uitvoering aan artikel 82, vierde lid van de Gaswet. Op grond hiervan stelt de Raad jaarlijks de tarieven vast die de netbeheerder van het landelijk gastransportnet in rekening brengt voor de uitvoering van wettelijke taken. 2. De tarieven die de Raad met dit besluit vaststelt zijn de tarieven ter uitvoering van de taken genoemd in artikel 10a, eerste lid, onderdeel c van de Gaswet: de taak kwaliteitsconversie voor Gas Transport Services B.V. (hierna: GTS). Deze tarieven treden in werking op 1 januari Met dit besluit stelt de Raad de tarieven vast, die GTS voor de taak kwaliteitsconversie in rekening zal brengen. Dit besluit bestaat uit een aantal hoofdstukken. In de hoofdstukken 3 en 4 beschrijft de Raad welk kader hij hanteert voor dit besluit. Het kader wordt bepaald door de wettelijke basis (hoofdstuk 3) en context (hoofdstuk 4) van dit besluit. Hoofdstuk 5 heeft betrekking op de procedure die de Raad heeft gevolgd bij de totstandkoming van dit besluit. De Raad geeft zijn oordeel over het tariefvoorstel van GTS in hoofdstuk 6. De Raad eindigt het besluit met zijn dictum (hoofdstuk 7). 4. De Raad heeft aan het besluit een bijlage toegevoegd. Deze bijlage bevat de verschillende zienswijzen die de Raad heeft ontvangen naar aanleiding van de terinzagelegging van het tariefvoorstel van GTS. De bijlage is onderdeel van onderhavig besluit In dit hoofdstuk beschrijft de Raad de bepalingen die gezamenlijk de wettelijke basis vormen voor dit besluit. 6. Artikel 82, vierde lid van de Gaswet luidt: De raad van bestuur van de mededingingsautoriteit stelt de tarieven die kunnen verschillen voor de onderscheiden tariefdragers jaarlijks vast. De raad van bestuur van de mededingingsautoriteit stelt na overleg met de gezamenlijke netbeheerders en met 3

4 representatieve organisaties van netgebruikers op de gasmarkt een doelmatigheidskorting vast. De raad van bestuur van de mededingingsautoriteit stelt de doelmatigheidskorting telkens vast voor een periode van ten minste drie en ten hoogste vijf jaren. De doelmatigheidskorting heeft tot doel om een doelmatige bedrijfsvoering te bevorderen. 7. Artikel 82, zevende lid van de Gaswet luidt: De door de raad van bestuur van de mededingingsautoriteit vastgestelde tarieven treden in werking op een door de raad van bestuur van de mededingingsautoriteit te bepalen datum en gelden tot 1 januar i van het jaa r, volgend op de datum van inwerkingtreding van het besluit tot vaststelling van de tarieven In dit hoofdstuk beschrijft de Raad de inhoudelijke en wettelijke context van dit besluit. Door deze context te beschrijven, plaatst de Raad dit besluit in een breder perspectief. Het breder perspectief bestaat uit een korte beschrijving van de manier waarop het netbeheer van gasnetten past binnen de totale gasmarkt en van de samenhang van dit besluit met eerder door de Raad vastgestelde besluiten. Het beheer van gastransportnetten 9. De Raad houdt onafhankelijk toezicht op de gasmarkt, met als doel deze markt zo effectief mogelijk te laten werken. De gasmarkt bestaat uit de segmenten productie, levering en transport van gas. Bij productie en levering van gas is sprake van een vrije markt. Voor de bijbehorende diensten op deze segmenten kunnen handelaren, zakelijke gebruikers en consumenten in principe zelf bepalen met welk bedrijf zij een contract willen afsluiten. Bij het transport van gas is dit niet het geval. Degenen die gebruik willen maken van de transportcapaciteit van een bepaald net kunnen niet zelf bepalen door welk bedrijf zij het transport willen laten verrichten. Zij zijn gebonden aan de netbeheerder die het net beheert waarvan zij gebruik willen maken. 10. Degene aan wie een gastransportnet toebehoort is verplicht voor het beheer van dat net één of meer naamloze of besloten vennootschappen als netbeheerder aan te wijzen 1. De 1 Ingevolge artikel 2, eerste lid van de Gaswet. 4

5 aanwijzing van een netbeheerder behoeft instemming van de Minister 2. GTS is aangewezen als beheerder van het landelijk gastransportnet. Dit besluit heeft betrekking op de beheerder van het landelijk gastransportnet. Op het landelijk gastransportnet zijn relatief weinig direct aangeslotenen; de meeste afnemers zijn aangesloten op de regionale distributienetten. Deze regionale distributienetten zijn weer (via OV-GOSsen 3 ) op het landelijk gastransportnet aangesloten. Het gastransportnet van GTS speelt een cruciale rol in het faciliteren van de marktwerking op de gasmarkt. 11. In de Gaswet zijn de taken voor de netbeheerder van het landelijk gastransportnet bepaald. Iedere netbeheerder heeft onder meer als taak om zijn gastransportnet in werking te hebben, te onderhouden en te ontwikkelen op een wijze die de veiligheid, doelmatigheid en betrouwbaarheid van dat gastransportnet en van het transport van gas over de netten waarborgt en het milieu ontziet. Daarnaast heeft iedere netbeheerder als taak om koppelingen met andere gastransportnetten te realiseren en reparaties aan zijn gastransportnet uit te voeren 4. In aanvulling op deze transport(gerelateerde) taken heeft de netbeheerder van het landelijk gastransportnet een aantal bijzondere taken op grond van artikel 10a van de Gaswet, waaronder de taak kwaliteitsconversie. Onderhavig besluit stelt de tarieven voor de taak kwaliteitsconversie vast. 12. Een netbeheerder heeft er belang bij dat hij de kosten die hij maakt om te voldoen aan bovengenoemde wettelijke taken kan terugverdienen, inclusief een redelijk rendement op het geïnvesteerde vermogen voor de kapitaalverschaffers. 13. Een netbeheerder van een gastransportnet heeft geen wettelijk monopolie. 5 Aangezien het niet doelmatig is om meerdere gastransportnetten naast elkaar te hebben, bevindt een netbeheerder zich feitelijk wel in een monopoliesituatie. Hij ondervindt bij het beheer van zijn gastransportnet nagenoeg geen concurrentie van andere netbeheerders. Het ontbreken van concurrentie zou ertoe kunnen leiden dat een netbeheerder onvoldoende doelmatig werkt, te hoge tarieven vaststelt of tussen verschillende typen afnemers discrimineert. De afnemers worden daardoor benadeeld. Omdat zij niet in staat zijn om te kiezen voor een aansluiting op een gastransportnet van een andere netbeheerder waar zij meer waar voor hun geld krijgen 6, voorziet de Gaswet in regels die de afnemers beschermen tegen dit mogelijke gedrag van netbeheerders. Afnemers zijn gebaat bij een 2 Ingevolge artikel 4, tweede lid van de Gaswet. 3 OV-GOSsen zijn GasOntvangstStations die de verbinding vormen tussen het landelijk gastransportnet en een regionaal gastransportnet. OV staat voor Openbare Voorziening. 4 Ingevolge artikel 10, eerste en derde lid van de Gaswet. 5 Methodebesluit transport(gerelateerde) taken van 16 december 2008 met kenmerk / 401, randnummer Tweede Kamer, vergaderjaar , 28174, nr. 28, p

6 bevordering van de doelmatigheid van de bedrijfsvoering en de meest doelmatige kwaliteit van de uitvoering van de taken van de netbeheerder. Hieronder valt ook dat de netbeheerder in ieder geval geen rendement behaalt dat hoger is dan in het economisch verkeer gebruikelijk. 14. De wetgever heeft de Raad belast met de taak om de tarieven van de netbeheerders te reguleren. Het doel van de regulering van een netbeheerder is om een methode vast te stellen waarmee een netbeheerder, zoals de Minister aangeeft, een prikkel krijgt om net zo doelmatig te handelen als bedrijven op een markt met concurrentie 7. Indien dit het geval is, resulteert dat naar de mening van de Raad in een optimale balans tussen prijs en kwaliteit van de geleverde diensten en daarmee tussen de belangen van de diverse betrokkenen. Van methodebesluit en x-factor 15. Jaarlijks stelt de Raad in tariefbesluiten de tarieven die de netbeheerder van het landelijk gastransportnet voor de uitvoering van de taken genoemd in artikel 10 en 10a, eerste lid, onder b en c van de Gaswet vast. De Raad vindt het belangrijk om inzichtelijk te maken hoe deze tarieven voortvloeien uit de methode van regulering en de doelmatigheidskorting. 16. De Raad heeft de methode van regulering voor elke taak genoemd in artikel 10 en 10a, eerste lid, onder b en c van de Gaswet vastgelegd in drie methodebesluiten. Deze drie (rekenkundige) methoden van regulering voor de periode van 1 januari 2009 tot en met 31 december 2012 (hierna: reguleringsperiode) zijn vastgelegd in de besluiten van 16 december 2008 met de kenmerken / 401, / 402 en / 403 (hierna: de methodebesluiten). De wettelijke grondslag hiervoor is artikel 82, tweede lid van de Gaswet: Voor elke taak van de netbeheerder van het landelijk gastransportnet, genoemd in de artikelen 10 en 10a stelt de raad van bestuur van de mededingingsautoriteit de methode van regulering vast, voor een periode van ten minste drie en ten hoogste vijf jaar, na overleg met de gezamenlijke netbeheerders en met representatieve organisaties van partijen op de gasmarkt en met inachtneming van het belang dat de doelmatigheid van de bedrijfsvoering op de meest doelmatige kwaliteit van de uitvoering van deze taken worden bevorderd. 7 Tweede Kamer, vergaderjaar , 28174, nr. 28, p

7 17. Vervolgens heeft de Raad de methoden uit de methodebesluiten toegepast om de hoogte van de doelmatigheidskorting (hierna: x-factor) vast te stellen. Voor deze reguleringsperiode is de x-factor voor de taak kwaliteitsconversie vastgesteld in het besluit van 15 april 2009 met kenmerk _4/ 1. De wettelijke grondslag hiervoor is artikel 82, vierde lid van de Gaswet: De raad van bestuur van de mededingingsautoriteit stelt de tarieven die kunnen verschillen voor de onderscheiden tariefdragers jaarlijks vast. De raad van bestuur van de mededingingsautoriteit stelt na overleg met de gezamenlijke netbeheerders en met representatieve organisaties van netgebruikers op de gasmarkt een doelmatigheidskorting vast. De raad van bestuur van de mededingingsautoriteit stelt de doelmatigheidskorting telkens vast voor een periode van ten minste drie en ten hoogste vijf jaren. De doelmatigheidskorting heeft tot doel om een doelmatige bedrijfsvoering te bevorderen. via tariefvoorstel 18. De netbeheerder van het landelijk gastransportnet zendt jaarlijks aan de Raad een voorstel voor de tarieven die de netbeheerder in rekening zal brengen voor de uitvoering van haar wettelijke taken. Daarbij neemt de netbeheerder van het landelijke gastransportnet de tariefstructuren zoals vastgelegd in de TarievenCode Gas in acht. De wettelijke grondslag hiervoor is artikel 82, derde lid van de Gaswet: De netbeheerder van het landelijk gastransportnet zendt jaarlijks voor 1 september aan de raad van bestuur van de mededingingsautoriteit een voorstel voor de tarieven voor uitvoering van de taken genoemd in de artikelen 10 en 10a, met inachtneming van de tariefstructuren vastgesteld op grond van artikel 12f of 12g. naa r het tariefbesluit. 19. De Raad stelt jaarlijks de tarieven die de netbeheerder van het landelijk gastransportnet in rekening zal brengen voor de uitvoering van haar wettelijke taken vast. Indien bij eerder vastgestelde tarieven gebruik is gemaakt van onjuiste of onvolledige gegevens kan de Raad een correctie toepassen. De wettelijke grondslag hiervoor is artikel 82, vierde en vijfde lid van de Gaswet: - 4. De raad van bestuur van de mededingingsautoriteit stelt de tarieven die kunnen verschillen voor de onderscheiden tariefdragers jaarlijks vast. De raad van bestuur van de mededingingsautoriteit stelt na overleg met de gezamenlijke netbeheerders en met representatieve organisaties van netgebruikers op de gasmarkt een doelmatigheidskorting vast. De raad van bestuur van de mededingingsautoriteit stelt de doelmatigheidskorting telkens vast voor een periode van ten minste drie en ten hoogste vijf jaren. De doelmatigheidskorting heeft tot doel om een doelmatige bedrijfsvoering te bevorderen Artikel 81c tweede lid, is van overeenkomstige toepassing. 7

8 20. De tarieven gelden voor de periode van inwerkingtreding tot 1 januari van het jaar volgend op inwerkingtreding ingevolge artikel 82, zevende lid van de Gaswet: De door de raad van bestuur van de mededingingsautoriteit vastgestelde tarieven treden in werking op een door de raad van bestuur van de mededingingsautoriteit te bepalen datum en gelden tot 1 januar i van het jaa r, volgend op de datum van inwerkingtreding van het besluit tot vaststelling van de tarieven Met de methodebesluiten van 16 december 2008 met de kenmerken / 401 en / 402 het kenmerk / 403 heeft de Raad op grond van artikel 82, tweede lid van de Gaswet voor respectievelijk de transport(gerelateerde) taken, de taak balancering en de taak kwaliteitsconversie de methode van regulering vastgesteld voor de periode 1 januari 2009 tot en met 31 december Met het x-factorbesluit van 15 april 2009 met het kenmerk _4/ 1 heeft de Raad op grond van artikel 82, vierde lid van de Gaswet voor de taak kwaliteitsconversie de doelmatigheidskorting vastgesteld voor de periode 1 januari 2009 tot en met 31 december Aan de hand van artikel 81b, eerste lid, onderdeel b van de Gaswet, heeft de Raad met gebruikmaking van de gegevens van het Centraal Bureau voor de Statistiek de hoogte van de relatieve wijziging van de consumentenprijsindex voor het jaar 2010 berekend uit het quotiënt van deze prijsindex, gepubliceerd in de vierde maand voorafgaande aan het jaar t, en van deze prijsindex, gepubliceerd in de zestiende maand voorafgaande aan het jaar t, zoals deze maandelijks wordt vastgesteld door het Centraal Bureau voor de Statistiek. De uitkomst bedraagt 0, Met het besluit van 29 september 2009 met het kenmerk _1/ 40 heeft de Raad de TarievenCode Gas gewijzigd vastgesteld. 25. GTS heeft bij brief 30 juli 2009 de Raad verzocht om uitstel van het proces tot het vaststellen van de tarieven ter uitvoering van de taak kwaliteitsconversie voor het jaar De Raad heeft per brief aan GTS van 21 augustus 2009 dit verzoek gehonoreerd door de indientermijn van het tariefvoorstel te verlengen tot 1 oktober

9 26. Op 21 september 2009 heeft de Raad GTS verzocht een tariefvoorstel, als bedoeld in artikel 82, derde lid van de Gaswet bij de Raad in te dienen. Op 30 september 2009 heeft de Raad het tariefvoorstel ontvangen. 27. Op 5 oktober 2009 heeft de Raad het tariefvoorstel van GTS ter inzage gelegd. Tevens is dit op de internetpagina van de Energiekamer van de Nederlandse Mededingingsautoriteit gepubliceerd ( Hiervan is op 5 oktober 2009 melding gemaakt in de Staatscourant De Raad heeft van twee verschillende partijen een zienswijze ontvangen naar aanleiding van de terinzagelegging van het tariefvoorstel. Deze zienswijzen worden behandeld in de bijlage bij dit besluit. 29. Na ontvangst van het tariefvoorstel heeft de Raad GTS aanvullende vragen gesteld met het verzoek het tariefvoorstel aan te passen, dan wel een nadere onderbouwing in te dienen. Op 10 november 2009 heeft de Raad een aangepast voorstel van GTS ontvangen. 30. De gevolgde procedure bij de voorbereiding van onderhavig besluit betreft niet de uniforme openbare voorbereidingsprocedure in de zin van Afdeling 3.4 van de Algemene wet bestuursrecht. Het is voor belanghebbenden dan ook mogelijk binnen zes weken na bekendmaking bezwaar aan te tekenen tegen dit besluit De Raad heeft het ontvangen tariefvoorstel beoordeeld aan de hand van artikel 82, derde lid van de Gaswet, hetgeen toetsing aan de TarievenCode Gas inhoudt. Daarnaast heeft de Raad het voorstel getoetst aan de methode van regulering als vastgelegd in de methodebesluiten en de daarop gebaseerde doelmatigheidskortingen. 32. De tariefstructuren voor de diensten die GTS aanbiedt staan omschreven in de TarievenCode Gas 9. Het tariefvoorstel van GTS bevat de tarieven voor enkele diensten uit 8 Staatscourant, 5 oktober 2009, nr Ingevolge artikel 12a van de Gaswet worden de tariefstructuren vastgesteld. De TarievenCode Gas is gewijzigd vastgesteld met het besluit van 29 september 2009 met het kenmerk _1/ 40 9

10 de TarievenCode Gas. De TarievenCode Gas is voor het laatst gewijzigd vastgesteld in september 2009, evenwel zonder dat dit invloed heeft op het tariefvoorstel of de in dit besluit vastgestelde tarieven. De diensten uit de TarievenCode Gas zijn sinds de vaststelling van het tariefbesluit GTS 2009 op 30 juni 2009 inhoudelijk niet gewijzigd. Toepassing van de doelmatigheidskorting en de bandbreedte op de tarieven 33. Overeenkomstig de methodebesluiten van 16 december 2008 worden de voorgestelde tarieven voor het jaar 2010 gebaseerd op de jaartarieven 2009, gecorrigeerd met het consumentenprijsindexcijfer (cpi) en de doelmatigheidskorting (x-factor). In de methodebesluiten staat dat de cpi en de x-factor worden toegepast op het gewogen gemiddelde tarief 10. Het gewogen gemiddelde tarief wordt berekend door de tarieven te wegen met de rekenhoeveelheden 11. De Raad heeft vastgesteld dat het gewogen gemiddelde tarief is veranderd met de cpi en de x-factor die van toepassing is op de desbetreffende taak. 34. Verder stelt het methodebesluit niet als vereiste dat individuele tarieven veranderen met de cpi en de x-factor die van toepassing is op de taak waaronder het tarief valt, maar dat individuele tarieven hiervan mogen afwijken met een bandbreedte van 5% 12. GTS kan in uitzonderingsgevallen tariefwijzigingen voorstellen die buiten deze bandbreedte vallen, in het bijzonder als de toerekening van bepaalde kosten op grond van het kostenveroorzakingsprincipe dit vereist, maar dient deze afwijkingen te motiveren De Raad oordeelt dat het in randnummer 29 bedoelde tariefvoorstel van GTS voldoet aan de TarievenCode Gas, de methode van regulering en de doelmatigheidskorting. 10 Methodebesluit transport(gerelateerde) taken van 16 december 2008 met kenmerk / 401, randnummer 137 en formule Methodebesluit transport(gerelateerde) taken van 16 december 2008 met kenmerk / 401, randnummer 137 en formule 2 en Methodebesluit transport(gerelateerde) taken van 16 december 2008 met kenmerk / 401, randnummer Methodebesluit transport(gerelateerde) taken van 16 december 2008 met kenmerk / 401, randnummer

11

12 1. De Raad heeft van twee verschillende partijen een zienswijze ontvangen naar aanleiding van de terinzagelegging van het tariefvoorstel van GTS. Van de terinzagelegging is melding gedaan in de Staatscourant De Raad merkt op dat de gewezen terinzagelegging geen zienswijzenprocedure in de zin van Afdeling 3.4 van de Algemene wet bestuursrecht (Awb) betreft. Het feit dat een zienswijze hieronder inhoudelijk wordt behandeld impliceert dan ook niets over eventuele belanghebbendheid in de zin van artikel 3:15 Awb van een partij bij onderhavig tariefbesluit. 3. De Raad heeft schriftelijke zienswijzen ontvangen van: EnergieNed VEMW 4. De Raad heeft deze ingebrachte zienswijzen per onderwerp geclusterd, samengevat en genummerd. Per zienswijze wordt eerst de inhoud uiteengezet en vervolgens de wijze waarop de Raad deze al dan niet heeft verwerkt in onderhavig tariefbesluit. 5. EnergieNed en VEMW merken op dat er beroep of bezwaar is aangetekend tegen de methodebesluiten 15 en het x-factorbesluit transport en balancering 16 en het tariefbesluit GTS , die mede de basis vormen voor onderhavig tariefbesluit. Reactie 6. De Raad merkt op dat bij de vaststelling van het tariefbesluit niet wordt geoordeeld over bezwaren of beroepen tegen onderliggende besluiten. Zolang bedoelde bezwaar- of beroepsprocedures niet zijn afgewikkeld, ziet de Raad geen grond om het tariefvoorstel van GTS met andere inzichten te beoordelen. Uit oogpunt van de werking van de 14 Staatscourant, 5 oktober 2009, nr Methodebesluiten van 16 december 2008 met de kenmerken / 401, / 402 en / x-factorbesluit transport en balancering van 15 april 2009 met kenmerk _2/ Tariefbesluit GTS 2009 van 30 juni 2009 met kenmerk

13 gasmarkt acht de Raad het bovendien onwenselijk om, hangende de bedoelde bezwaar- of beroepsprocedures, het tariefbesluit uit te stellen. Conclusie 7. De Raad ziet geen reden deze zienswijze in zijn beoordeling van het tariefvoorstel te betrekken. 8. EnergieNed vraagt zich af welke cpi is gebruikt door GTS in haar tariefvoorstel. VemW vraagt zich af wat de relatie is tussen de voorgestelde tariefmutatie en de opgelegde x- factor. Reactie 9. Overeenkomstig de methodebesluiten van 16 december 2008 worden de voorgestelde tarieven voor het jaar 2010 gebaseerd op de jaartarieven 2009, gecorrigeerd met het consumentenprijsindexcijfer (cpi) en de doelmatigheidskorting (x-factor). In de methodebesluiten staat dat de cpi en de x-factor worden toegepast op het gewogen gemiddelde tarief 18. Het gewogen gemiddelde tarief wordt berekend door de tarieven te wegen met de rekenhoeveelheden 19. De Raad heeft vastgesteld dat het gewogen gemiddelde tarief is veranderd met de cpi en de x-factor die van toepassing is op de desbetreffende taak. 10. Zoals omschreven in randnummer 23 van onderhavig tariefbesluit, wordt de hoogte van de relatieve wijziging van de consumentenprijsindex (cpi) voor het jaar 2010 berekend aan de hand van artikel 81b, eerste lid, onderdeel b van de Gaswet, met gebruikmaking van de gegevens van het Centraal Bureau voor de Statistiek. Op basis daarvan hanteert de Raad bij de vaststelling van de tarieven 2010 een cpi van 0,3. De x-factor voor de taak kwaliteitsconversie is vastgesteld op -1,6% voor de periode De Raad merkt op dat de invloed van de cpi en x-factor op het tariefvoorstel niet eenvoudig uit de ter inzage gelegde tarieven kan worden afgeleid, omdat de tarieven 2010 niet te vergelijken zijn met of af te leiden zijn uit enkel de per 1 juli 2009 vastgestelde tarieven. De Raad heeft het tariefvoorstel op dit punt echter uitvoerig 18 Methodebesluit transport(gerelateerde) taken van 16 december 2008 met kenmerk / 401, randnummer 137 en formule Methodebesluit transport(gerelateerde) taken van 16 december 2008 met kenmerk / 401, randnummer 137 en formule 2 en 4. 13

14 beoordeeld en concludeert dat het tariefvoorstel voldoet. De beoordeling en uitleg hiervan zijn te vinden in randnummers 33 tot en 34. Conclusie 12. De Raad heeft deze zienswijze in zijn besluit verwerkt door in randnummers 33 en 34 een uitleg te geven. 14