Graag maakt Essent gebruik van de mogelijkheid te reageren op uw informatie- en consultatiedocument Transmission System Operator Gas in Nederland.

Transcriptie

1 o.v.v. projectnummer Postbus BH Den Haag Datum 24 februari 2003 Transmission System Operator Gas Onderwerp Van Bas de Beijer Doorkiesnr. 0(026) Bezoekadres Utrechtseweg AR Arnhem Postadres Postbus AG Arnhem Telefoon Fax 0(026) Internet Uw ref projectnummer Geachte heer Zijl, Graag maakt Essent gebruik van de mogelijkheid te reageren op uw informatie- en consultatiedocument Transmission System Operator Gas in Nederland. Alvorens de door u gestelde vragen te beantwoorden zal ik namens Essent een aantal algemene, inleidende opmerkingen maken. Vanzelfsprekend zijn wij te allen tijde bereid een nadere toelichting te geven op onze reactie. Met vriendelijke groet, Ir. A.J.W.G. Kivits Manager Regulatory Affairs en Tarieven Bedrijf Essent N.V. Handelsregister Bank

2 Bladnummer 2 INFORMATIE- EN CONSULTATIEDOCUMENT TRANSMISSION SYSTEM OPERATOR GAS IN NEDERLAND REACTIE ALGEMEEN Essent kan zich in hoofdzaak vinden in de opzet en de voorstellen, die DTe behandelt in het informatie- en consultatiedocument transmission system operator gas in Nederland. Echter, zoals hieronder nader uitgewerkt heeft Essent fundamenteel andere opvattingen inzake de voorgestelde positie van ZEBRA. Dit heeft enerzijds te maken met de vrijheid van netaanleg en anderzijds met de functionaliteiten van ZEBRA. De vrijheid van netaanleg was in de eerste Gasrichtlijn en Nederlandse Gaswet 2000 het uitgangspunt en is dat nog steeds in de nieuwe Gasrichtlijn. Juist die vrijheid van netaanleg zorgt voor de noodzakelijk dynamiek in de gasmarkt en verstevigt de concurrentie. Voorkomen moet worden dat de vrijheid van netaanleg door verkeerde maatregelen of beleid oninteressant wordt voor marktpartijen. Het aanleggen van een nieuw net of nieuwe leiding dient in eerste instantie door bedrijfseconomische en maatschappelijk efficiency overwegingen bepaald worden, zonder dat verkeerde regulering dit onmogelijk of oninteressant maakt. Aangezien de ZEBRA-pijp niet gekoppeld is aan het het landelijk transmissienet van GTS overigens ook niet aan het regionale distributienetwerk van de Essent netbeheerders - en slechts een regionale functie kent met een beperkt aantal direct aangeslotenen, die ook nog eens vrije afnemers volgens de Gaswet zijn, is er op dit moment geen sprake van een landelijke transmissie- of systeemfunctie voor de ZEBRA-pijp. De ZEBRA-pijp kent ook geen transitfunctie. Bij het vaststellen van het landelijk transmissienet kan dus geen sprake zijn van een indeling louter gebaseerd op een willekeurig gekozen drukniveau. Bepalend dient de werkelijke situatie en opbouw van het gasnet te zijn. Op dit moment dient de discussie over het aanwijzen van een TSO zich te beperken

3 Bladnummer 3 tot het landelijk transmissienet van GTS. Essent is gaarne bereid deze bezwaren nader mondeling toe te lichten. Aanvullend stelt Essent nog een paar kanttekeningen bij de volledigheid van het consultatietraject. Essent is van mening dat de vorming van een TSO een goede stap naar de uiteindelijke opening van de markt is. Echter, de gasopslagmarkt en de laagcalorische markt zijn eveneens cruciale ontwikkelingsgebieden voor het welslagen van de markt. En tenslotte vragen wij nadrukkelijk aandacht voor één van de belangrijkste taken van een TSO: het alloceren van schaarse capaciteit. Hieraan wordt nauwelijks gerefereerd in het consultatiedocument. REACTIE OP VRAGEN Vraag 1. Essent wijst erop, dat het aanwijzen van een TSO en de voorwaarden waaronder een TSO dient te opereren altijd moeten dienen ter bevordering van de totstandkoming van een pan- Europese gasmarkt. Dit impliceert dat DTe maar vooral ook de minister van Economische Zaken in nauwe samenspraak met de Europese Commissie en eventueel andere Lid-Staten de voorwaarden waaronder een TSO opereert dient vast te stellen, zulks ter voorkoming van verstoring van concurrentie. Essent acht het van belang dat de TSO geen log apparaat wordt dat de markt volstrekt dicht timmert met regels. De omvang van de TSO zelf en haar wijze van opereren dienen zo klein mogelijk te blijven, opdat de kosten zo laag mogelijk worden. Vraag 2. Ja Vraag De TSO is thans wettelijk verplicht om slechts elke twee jaar een capaciteitsplan te maken met een tijdshorizon van twee jaar (zie ook randnummer 20). Dat is o.i. te beperkt en sluit niet aan bij de tijdshorizon die de regionale netbeheerders in acht moeten nemen: 7 jaar. Het

4 Bladnummer 4 doen van uitbreidingen dienen lang van tevoren bekend te zijn en vergen een langere tijdshorizon dan slechts twee jaar. 2. Essent is verder van mening dat de TSO de verwachte binnenlandse capaciteitsvraag mee moet nemen in haar planning. Met bijzonder grote afnemers kan de TSO overleggen over hun toekomstige capaciteitsbehoefte. Zonder zo n overleg mag een dergelijke afnemer er op vertrouwen dat de ongeconditioneerde exit-capaciteit beschikbaar zal zijn. Zonder een dergelijke maatregel moet een grote klant op lange termijn exit-capaciteit contracteren terwijl die zich voor de commodity misschien alleen op kortere termijn wil committeren. 3. Naast de hier gestelde randvoorwaarden merkt Essent nog het volgende op: in randnummer 49 rechtvaardigt DTe het toekennen van een exclusief recht tot netaanleg aan de TSO door aldus te voorkomen dat de TSO verplicht zou kunnen worden tot het aanleggen van een onrendabele leiding terwijl andere marktpartijen alleen zouden bouwen ingeval er sprake zou zijn van een rendabele investering. Wij vinden dat een dominante partij op het gebied van transmissie wel gedwongen kan worden onrendabele investeringen te doen. Overigens is de onrentabiliteit een kwestie van alloceren van de kosten van dergelijke uitbreidingen. 4. Het kan naar onze mening niet zo zijn dat andere methoden om concurrentie te bevorderen, namelijk het aanleggen van alternatieve infrastructuren (zoals ook de ZEBRA pijpleiding dat is), simpelweg verboden worden. Essent vraagt DTe dan ook dringend haar standpunt terzake te heroverwegen. Een mogelijke oplossing zou zijn een andere definitie voor het transmissienet te hanteren dan zoals dat thans door DTe wordt voorgestaan. Wij verwijzen terzake naar ons antwoord op vraag 16. Vraag 4. In de analyse missen wij inzicht in de mate waarin GU nu in (moet) grijpt(en) om de systeemintegriteit te waarborgen. Essent is van mening dat de TSO alleen in moet grijpen via

5 Bladnummer 5 vraag en aanbod van gas op de (onbalans)markt. Het afschakelen tegen vergoeding- van afnemers is een alternatief middel, maar dan met name in geval de onbalansmarkt nog dermate onvolwassen is dat de voor systeemintegriteit benodigde capaciteiten/volumes niet of niet tijdig kunnen worden betrokken. In zijn algemeenheid is het niet efficiënt het kopen van opslag e.d. aan de TSO te laten, daar hij geen prikkel heeft dit tegen zo laag mogelijke kosten en in optimale omvang te contracteren. Tevens roept dat de vraag op hoe de kosten ervan gealloceerd moeten worden. Vraag 5. Essent is voorstander van het Britse model. Ons inziens leidt dit tot de meest doelmatige balancering. Alleen een echte onbalans markt geeft de kosten van onbalans juist weer. De huidige 45 euro * maandfactor per m3 gas voor onbalans (shortage) is absurd (zie ook randnummer 82). Vraag 6. Op grenspunten (entry en exit), en op exit-punten waar overdracht plaatsvindt naar een ander net: minimaal vijf jaar vooruit de technisch beschikbare capaciteit en de nog beschikbare (niet geboekte) capaciteit. Er mag nadrukkelijk geen informatie worden verstrekt over de exit capaciteiten en in het bijzonder de nog beschikbare exitcapaciteiten voor individuele afnemers zoals elektriciteitscentrales. Vraag 7. Zie antwoord vraag 6 Vraag 8. Essent is van oordeel dat het waarborgen van de vertrouwelijkheid van bedrijfsgegevens alleen gestalte krijgt indien het plegen van een inbreuk daarop voorzien wordt van stevige boetes die aldus een preventieve werking hebben. Ook

6 Bladnummer 6 moet uitdrukkelijk worden geregeld wie welke informatie wanneer moet verstrekken. Er mag nadrukkelijk geen informatie worden verstrekt over de de exit-capaciteiten en in het bijzonder de nog beschikbare exit-capaciteiten voor individuele afnemers zoals elektriciteitscentrales. Vraag 9. Het TTF heeft de potentie om uit te groeien tot een NBP. De Eurohub kan een belangrijke rol spelen in de border title transfer van gas. In principe heeft het ook de potentie om uit te groeien tot een hub naar Amerikaans model, maar dan moet er samengewerkt worden met het Duitse initiatief. Indien TTF de liquiditeit naar zich toe weet te trekken verkleint dat de kansen en potentie van Eurohub. Het bedrijven van een hub achten wij allerminst een exclusieve taak voor de TSO maar het is wel zeer wenselijk om het de TSO van de grond te laten trekken. Vergelijk de door Transco bedreven flex market die is overgegaan naar OCM. Vraag 10. Ja kostenvereffening achteraf is wenselijk. Sowieso heeft dat alleen zin als de systeemintegriteit niet in gevaar is geweest. Het onderling verrekenen van onbalans komt ons dan efficiënter voor dan het versturen van onbalansrekeningen door de TSO. Als de integriteit wel in gevaar is geweest, dan is de balans van alle shippers overwegend eenzijdig geweest en heeft de TSO daadwerkelijk moeten ingrijpen door gas te kopen/verkopen, en heeft achteraf verrekenen geen zin. Maar laat de markt dat eerst zelf oplossen. Vraag 11. Wij onderschrijven de visie van DTe dat zolang de transitie van de gasmarkt niet is afgerond de TSO verschillende marktfaciliterende diensten moet aanbieden. De transitie van de gasmarkt is pas gefinaliseerd als deze niet langer gedomineerd wordt door een of twee partijen. Het voordeel van aanbieden via de TSO is het level playing field dat zo

7 Bladnummer 7 gecreëerd wordt voor grote en kleine spelers en het vertrouwen van marktpartijen in de onafhankelijkheid van de aanbieder. Hierbij moet in het bijzonder gedacht worden aan Tolerance Service, Title Transfer en Capacity Trading. Vraag 12. Heel moeilijk. Economies-of-scale en leveringszekerheid kunnen het beste gegarandeerd worden indien hoger in het net kwaliteitsconversie plaatsvindt. Vraag 13. Nee. Echter om de TSO scherp te houden zou kwaliteitsconversie geen exclusieve taak voor TSO mogen worden. Bovendien kunnen technologische ontwikkelingen er op termijn toe leiden dat kwaliteitsconversie wel degelijk ook op andere plaatsen lager in het net gedaan kan worden. Vraag 14. n.v.t., zie antwoorden vraag 12 en 13. Vraag 15. De TSO dient kwaliteitconversie aan te bieden als systeemdienst. Dit is de enige wijze om alle spelers even zwaar te belasten met een historische keuze en een level playing field te creeren. Vraag 16. Allereerst merken wij dat in randnummer 100 een onjuistheid staat. Zebra is niet gekoppeld aan distributienetten van Essent. Essent is van oordeel dat de voorgestelde afbakening van het transmissienet naar een drukniveau van 16 bar niet acceptabel is, vooral ook omdat in de voorstellen aan het beheer van het transmissienet een exclusief recht tot netaanleg is gekoppeld. Veeleer definiëren wij een transmissienet als een net met als

8 Bladnummer 8 hoofdfunctie langeafstandstransport van gas zonder eindafnemers. Het ZEBRA-net moet dan gezien worden als een distributienet, namelijk ten behoeve van de levering van gas aan een beperkt aantal grote eindafnemers zoals Elsta en centrale Moerdijk. De samenvatting in tabel 8 (pagina 33) is dan ook onjuist. Vraag 17. Allereerst merken wij dat in randnummer 103 een onjuistheid staat. Zebra is niet gekoppeld aan distributienetten van Essent. Omdat bovendien Zebra en GTS niet gekoppeld zijn is het niet mogelijk dat een systeemonbalans bij Zebra een onbalans bij GTS veroorzaakt of vice versa. Om dezelfde reden kan veiligheid van beide systemen onmogelijk een reden zijn om er een TSO voor aan te wijzen. DTe merkt in randnummer 28 terecht op dat de systeemintegriteit bij gas in eerste instantie kan worden beperkt tot het HTL- en RTL-net van GTS. Waarom dan in randnummer 103 hierop weer moet worden terugkomen is inconsistent en in elk geval niet gemotiveerd; Er zijn voordelen om slechts een TSO te hebben in de eenduidigheid van regels, tarieven en voorwaarden. Dit komt de inzichtelijkheid van de markt en derhalve de marktwerking ten goede. Vraag 18. Essent is van oordeel dat GTS (mits sprake is van een geheel onafhankelijke juridische status van de TSO) de meest aangewezen partij is om als TSO aangewezen te worden voor het GTS-net. Daar Zebra een distributienet is, hoeft hiervoor geen TSO te worden aangewezen. Het is niet uitgesloten dat op enig moment in de toekomst er een rechtstreeks koppeling plaatsvindt tussen de ZEBRA-pijp en het GTS-net. Als dat inderdaad geschiedt zal op dat moment sprake zijn van gewijzigde omstandigheden die het aanwijzen van een TSO voor de ZEBRA-pijp kunnen rechtvaardigen. Maar

9 Bladnummer 9 Essent is van mening dat er dan nog steeds de optie bestaat, dat er meerdere TSO s aangewezen kunnen worden. Mochten partijen desalniettemin een andere mening zijn toegedaan inzake Zebra, dan merken wij hierover op: 1 Wij constateren dat de ZEBRA-pijp destijd is aangelegd om de concurrentie met Gasunie (thans: GTS en Gasunie Trade & Supply) aan te kunnen gaan. Door de enige TSO (lees: GTS) ook de ZEBRA-pijp te laten beheren en te laten oordelen over uitbreidingen c.a. ervan wordt de concurrentie die thans nog steeds van de ZEBRA-pijp uitgaat in enen male en volledig ten onrechte tenietgedaan; 2 In zijn algemeenheid komt het voornemen van DTe neer op onteigening van de ZEBRA-pijp, hiervan kan alleen sprake zijn indien deswege ook een vergoeding aan de eigenaren in het vooruitzicht wordt gesteld. Alleen om deze reden al is het onacceptabel dat de TSO zeggenschap zou krijgen over de ZEBRA-pijp; Vraag 19. Unbundling van Gasunie is een voorwaarde voor een level playing field. Het hele systeem is ongeloofwaardig als de grootste shipper op het GTS systeem eventueel ook boetes betaalt, maar feitelijk aan zichzelf. Verder roept de allocatie van import- en exportcapaciteit bij ons grote vragen op. Onafhankelijkheid gekoppeld aan duidelijke regels is de beste garantie voor transparantie. Het toezicht op een TSO dient wettelijk geregeld te worden. Te denken valt aan een vergelijkbare regeling als thans geldt ten aanzien van de onafhankelijke netbeheerders: de wet geeft het kader aan, en desgewenst kan de DTe nadere richtlijnen afvaardiging, zulks na consultatie van de marktsector. Vraag 20. In Nederland is sprake van zogenaamde onderhandelde toegang. Tegelijk mag het niet discriminatoir zijn en ziet Dte hierop toe. Voor gevallen van onredelijkheid bij toepassing van regels zou een beroep mogelijk moeten zijn, b.v. bij de NMA-

10 Bladnummer 10 Dte. (Gedrags-)regels van TSO en netgebruikers jegens elkaar kunnen na zorgvuldige openbare consultatie in technische codes worden vastgelegd. Vraag 21/22/23 Behandeld in de vorige vragen.