Terugblik raadsessie 4 november 2018

Transcriptie

1 Terugblik raadsessie 4 november 2018

2 Inhoud 1. Toelichting Workshop 'Integraal werken' Workshop 'Zelfredzaamheid' Workshop 'Financiën' Workshop 'Trends en ontwikkelingen'

3 1. Toelichting In dit document geven wij een terugblik op de raadsessie over het beleidsplan sociaal domein tijdens de Drechtstedendinsdag op 4 december De avond werd georganiseerd als onderdeel van het proces om te komen tot een regionaal plan sociaal domein voor de onderdelen die zijn gedelegeerd aan de GRD. (Drecht)raadsleden zijn 4 december geïnformeerd en bevraagd over vier grote thema's die in het regionaal beleidsplan aan bod komen: trends en ontwikkelingen, zelfredzaamheid, integraliteit en financiën. In vier themaworkshops is door beleidsmedewerkers van de Sociale Dienst Drechtsteden een terugkoppeling gegeven over de relevante ontwikkelingen die gezien worden. Voor de weging daarvan en hoe goed te reageren en anticiperen op deze ontwikkelingen is op 4 december input opgehaald voor het bovengenoemde plan. Proces plan sociaal domein Aan de Sociale Dienst Drechtsteden is gevraagd om een proces in gang te zetten om te komen tot een regionaal plan sociaal domein voor de aan de GRD gedelegeerde taken. Tijdens de Drechtstedendinsdag op 4 september is in brede lijnen aangegeven welke keuzes de Drechtraad te wachten staat. De periode van oktober tot december is gebruikt om een aantal thema's met verschillende stakeholders, waaronder samenwerkingspartners, cliënten en gemeenten, te verkennen. De Drechtstedendinsdag van 4 december diende ertoe om de uitkomsten door middel van workshops bij de raadsleden te toetsen en input voor het vervolgproces op te halen. Komende weken wordt gewerkt aan het schrijven van een eerste conceptversie van de hoofdlijnen van het plan. Op verschillende onderdelen is het noodzakelijk om nog verdere input op te halen bij lokale raden, inwoners en maatschappelijke partners en op andere onderdelen moeten nog nadere keuzes worden gemaakt door de Drechtraad. 2

4 2. Workshop Integraal werken De ambtenaren van de SDD lichtten in een korte introductie de twee perspectieven op integraal werken toe. Het cliëntperspectief laat zien dat cliënten met en zonder multiproblematiek vooral baat hebben bij een gemakkelijkere klantreis. In het organisatieperspectief wordt gekeken hoe organisaties het beste verticaal (binnen de organisatie) en horizontaal (tussen verschillende organisaties) kunnen samenwerken. Vervolgens werden aanwezigen op twee thema's bevraagd. Hieronder worden op hoofdlijnen de bevindingen van de avond beschreven. De ideale toegang Deskundig. 'Deskundig' en 'professioneel' werd door de meeste van u gezien als de belangrijkste kenmerken van de ideale toegang. Dit begint bij de intake met een oog voor de vraag achter de vraag en komt in het doorverwijzen naar de juiste instantie (of zelf in behandeling nemen) terug. Laagdrempelig. Om hulp vragen moet voor inwoners zo makkelijk mogelijk gemaakt moet worden door een nabije en klantvriendelijke toegang. Ook kwam de vraag aan bod wanneer de overheid zelf in actie moet komen en proactief inwoners met problemen moet benaderen. Eenvoudig. De vindbaarheid van de ideale toegang werd genoemd net zoals het eenvoudig houden van de hulp zelf door het beperken van het aantal hulpverlener dat bij de inwoner over de vloer komt. Het regievraagstuk De deelnemers van de workshop waren het ermee eens dat de regie zo veel mogelijk bij de inwoner zelf moeten blijven en pas als ook het netwerk geen oplossingen biedt bij de overheid komt te liggen. Ook moet het overnemen van de regie (indien mogelijk) tijdelijk gebeuren. Toeleiding naar zo veel mogelijk zelfredzaamheid is belangrijk. Over de correcte aanpak van het regievraagstuk was geen eenduidigheid bij de aanwezigen. De discussie draaide om een 'nieuwe start' als oplossingsrichting, het aanpakken van problemen achter elkaar of tegelijkertijd en om de rol van de wijkteams. 3

5 Aan de Sociale Dienst Drechtsteden is gevraagd om een proces in gang te zetten om te komen tot een regionaal plan sociaal domein voor de aan de GRD gedelegeerde taken. Tijdens de 3. Workshop Zelfredzaamheid In de aanloop naar het nieuwe beleidsplan is het thema Zelfredzaamheid onderzocht. De ervaringen uit de praktijk van de afgelopen vier jaar zijn geïnventariseerd, deze inventarisatie is door middel van een praatplaat met u gedeeld. Centraal in het huidige beleid staat het versterken van de eigen kracht van inwoners en hun omgeving en indien men toch ondersteuning nodig heeft kan men dit "halen". Deze aanpak is passend bij een groot deel van onze inwoners, er zijn echter inwoners geen hulp vragen terwijl dit wel nodig is. Zij hebben geen eigen netwerk, zijn zich soms ook niet bewust van het probleem en kunnen het niet op eigen kracht. Definitie van zelfredzaamheid De uitdagingen met betrekking tot zelfredzaamheid beginnen al bij de definitie. Tijdens de workshop werd er uitgebreid over gediscussieerd wat 'zelfredzaam zijn' inhoudt. Een gemeenschappelijke conclusie hierbij was dat het erover gaat of iemand in staat om zijn eigen leven te leiden, waarbij bewaakt moet worden dat hulp bieden iets anders dan verantwoordelijk zijn voor het geluk van mensen. Noodzaak van nader onderzoek U zag de noodzaak om verder te onderzoeken hoe de niet zelfredzame doelgroep eruitziet en wat er nodig is om deze inwoners te helpen. Er kwam ook naar voren dat het aanbod op doelmatigheid geëvalueerd zouden moeten worden om op de juiste instrumenten in te kunnen zetten. Regie en zelfredzaamheid Voor de professional zag u een waakvlamfunctie weggelegd deze moeten bepalen of een hulpvraag/aanpak leidt tot het gewenste effect. Ook de verbinding tussen de thema's zelfredzaamheid en integraliteit werd tijdens de workshop duidelijk de niet-zelfredzame doelgroep heeft baat bij een integrale toegang waar niemand 'van het kastje naar de muur gestuurd wordt' en waar een aanpak van problemen op verschillende leefgebieden aan een positieve ontwikkeling van de zelfredzaamheid kan bijdragen. Een integrale aanpak wordt echter belemmerd doordat het regievraagstuk op dit moment nergens formeel belegd is. Het voeren van regie is echter cruciaal voor deze doelgroep om te zorgen dat de doelgroep aangehaakt blijft en niet tussen wal en schip valt. 4

6 4. Workshop Financiën Tijdens de workshop 'Financiën' werd het financiële meerjarige beeld en de noodzaak en mogelijkheden om (financiële) kaders te tellen besproken. Financiële beeld U werd geïnformeerd over de voorspelde groei van de kosten (ongeveer 5%) en baten in het sociaal domein en de factoren die verklaren waarom de jaarlijkse groei van het saldo van kosten en baten voor gemeenten (3-4 miljoen per jaar) zal doorzetten op de verschillende onderdelen van het sociaal domein. Door u zijn veel vragen gesteld over: De reden dat de financiële vergoeding van het Rijk zoveel achterbleef bij de groei van de kosten. Velen van u waren van mening dat zwaar ingezet moest worden op 'lobbyen' om de vergoeding van het Rijk beter te laten aansluiten op de stijging van de kosten. De exacte invloed van specifieke factoren zoals 'vergrijzing', 'langer thuis wonen', 'zorg aan huis' en 'instroom Wajong' op de groei van de kosten. De mogelijkheden om kosten te verlagen, bijvoorbeeld door verbeterde efficiëntie. U gaf aan dat u graag zag dat er voorstellen in de vorm van scenario's werden aangereikt. Bij voorkeur op een wijze die maakt dat u een zo integraal mogelijke afweging kunt maken. Nieuwe financiële systematiek In de workshop werd verder toegelicht hoe de financiële systematiek van het Rijk verandert en welke gevolgen dit heeft voor onze huidige financiële systematiek. Op dit moment zijn budgetten door het Rijk verdeeld over verschillende onderdelen en bepaalt het Rijk de hoogte op basis van complexe berekeningen. Deze systematiek wordt trapsgewijs afgebroken. Vanaf 2018/2019 krijgen gemeenten een algemene uitkering die ze zelf mogen verdelen over de verschillende onderdelen. Deze uitkering groeit en krimpt mee met de inkomsten en uitgaven van het Rijk. Dit betekent dat gemeenten nu meer geld krijgen omdat het economisch goed gaat (meer belastingen, hogere uitgaven Rijk) en dat gemeenten in economisch slechtere tijden minder geld ontvangen (minder belastingen, lagere uitgaven Rijk). Vooral in het sociaal domein zal dit een uitdaging betekenen omdat veel uitgaven niet mee bewegen met de economie of zelfs stijgen als het slechter gaat. U had een aantal vragen over de nieuwe systematiek en de nieuwe mogelijke kaders: 5

7 Moet men in economisch goede tijden sparen voor slechtere tijden ('meerjarig anticyclisch begroten')? Velen gaven aan de noodzakelijkheid hiervan te zien. Er werden ook vragen gesteld over de hoogte van en zeggenschap over huidige reserves. De door het Rijk opgelegde 'financiële schotten' (Wmo, participatie, SW, jeugd, etc.) verdwijnen. Wil men nieuwe schotten en zo ja, waar? U gaf aan dat u graag gekoppeld aan de beleidsmatige vragen op onderdelen de financiële consequenties meegenomen zou willen zien. Ook werd gevraagd naar goede voorbeelden bij andere gemeenten om als 'benchmark' te gebruiken. 6

8 5. Workshop Trends en ontwikkelingen Aan de hand van drie praatplaten is tijdens de workshop kort toegelicht welke trends en ontwikkelingen er zijn op de gebieden 'werk en inkomen', 'armoede en schulden' en 'zorg en ondersteuning'. Door de werkvorm in kleine groepjes ontstonden er vele verschillende gesprekken. De hoofdlijnen van de reacties staan hieronder weergegeven. Werk en inkomen. Link met onderwijs. U gaf aan de verbinding met het onderwijs belangrijk te vinden. Uitval op het onderwijs wordt gezien als een no-go. De inzet zou moeten liggen op het ontwikkelen en zelfontplooiing van mensen en tevens op het voorkomen van instroom in de bijstand. Bijvoorbeeld door werk naar werk trajecten. En door stages mogelijk te maken met behoud van uitkering. Investeren en stimuleren. U vindt het belangrijk dat er voor inwoners van de Drechtsteden op regionaal niveau geïnvesteerd wordt in echt werk. Goed werkgeverschap en maatschappelijk verantwoord ondernemen dient gestimuleerd te worden. Daarbij vindt u het van belang dat ook de link gezocht worden op innovatie met het bedrijfsleven en het organiseren van laaggeschoold werk. Maatwerk bij arbeidsverplichting. Aangegeven werd dat er sprake zou moeten zijn van maatwerk bij het opleggen van de arbeidsverplichting en ook bij de afweging of er geïnvesteerd moet worden in duurzame uitstroom. Gun daarbij mensen die uitstromen ook de verantwoordelijkheid over het eigen leven. Pamper mensen die in staat zijn zelf te kunnen groeien niet. Activering. U gaf aan het belangrijk te vinden dat mensen geactiveerd worden een bijdrage leveren wanneer zij bijstand ontvangen. Inzetten op empowerment is daarbij van belang. Aangegeven is dat u graag nog een keer wil doorspreken over hoe om te gaan met werkende armen. Armoede en Schulden Zicht op langdurige armoede. U gaf aan meer inzicht te willen in de groep mensen die langdurig in armoede leven. Het voorkomen van langdurige armoede lukt niet met minimabeleid. U vindt het belangrijk dat er altijd een prikkel is om meer inkomen te 7

9 verwerven, onder andere door het belonen van parttime werken en andere vormen van participatie. Het zelf in dienst nemen van bewindvoerders draagt bij om mensen te helpen zelfstandiger te worden, in plaats van afhankelijk te houden. Laagdrempelige ondersteuning en ontzorgen. U gaf aan laagdrempelige ondersteuning zoals de adviseurs geldzaken een goed idee te vinden. U vroeg aandacht voor de groep inwoners die langdurig minder zelfstandig is. Ook na een schuldhulpverleningstraject moet deze groep in beeld blijven (waakvlam functie) en moet ondersteuning beschikbaar zijn. Het 'ontzorgen' van deze groep, bijvoorbeeld door het beheren van de kosten voor het levensonderhoud voorkomt veel problemen. Lobby. Er mag vanuit de Drechtsteden meer ingezet worden op lobby bij de rijksoverheid voor de vereenvoudiging van het toeslagensysteem en voor een verbetering van de rol van de overheid als schuldeiser. Vroegsignalering en preventie. Er was steun voor de intensivering van de inzet op vroegsignalering en preventie, hoewel erkend werd dat dit er sprake is van vrijwilligheid en dat er inwoners zullen blijven die hier geen gebruik van maken. Hier liggen ook lokale taken, zoals signalering door het wijkteam en een outreachende aanpak van de wijkteams. Daar ligt nog een regievraagstuk. U wilt graag dat er actief wordt ingezet op signalering van betalingsachterstanden. Lokaal en regionaal. Gemeenten profiteren van de schaalvoordelen, kennis en expertise van de Sociale Dienst Drechtsteden, dit moet vooral blijven. Lokale invulling, aangepast aan dorpse of stadse karakter, door andere partijen is hierin belangrijk om de inwoner te bereiken. Lokale aanpak van wijkteams, kerken en maatschappelijke organisaties zijn een zeer belangrijke basis voor de aanvulling vanuit de regio. Zorg en ondersteuning Verbinding en synergie. U gaf aan het belangrijk te vinden dat er synergie kan ontstaan tussen lokaal en regionaal aanbod. Niet alleen op de Wmo ondersteuning, maar ook op het gebied van jeugd. Denken vanuit één klantsysteem is daarbij belangrijk. U vindt het belangrijk dat er meer gebruik wordt gemaakt van 'het collectieve veld' en ervaringsdeskundigen. Delen van kennis. U vindt dat kennis, informatie, knowhow vanuit de regio breder kan worden gedeeld en dat er meer gebruik gemaakt kan worden van best practices in de regio 8

10 Betere ondersteuning inwoners. U vindt dat er meer hulp geboden zou moeten worden aan inwoners die verschillende vormen van ondersteuning aan moeten vragen. Hierbij zou er ook vanuit één overheid gecommuniceerd moeten worden. Maak het voor inwoners gemakkelijker. Het proces van herindicatie moet daarbij goed afgestemd zijn op het verwachte verloop van de problematiek. Structurele ondersteuning. U gaf aan het belangrijk te vinden dat er een aanbod is voor mensen die structureel niet zelfredzaam zijn Voor ouderen is het belangrijk om bij de ondersteuning in te zorgen voor een brede blik met aandacht voor contact, sport, activiteit, etc. Hierbij zou er sprake moeten zijn van eens structurele verbinding tussen het lokale en het regionale aanbod. 9