Jaarverslag Arnhem

Transcriptie

1 Jaarverslag 2014 R e k e n k a m e r Arnhem

2 Jaarverslag 2014 Rekenkamer Arnhem Zaaknummer: Kenmerk:

3

4 Voorwoord Voor u ligt het jaarverslag 2014 van de Rekenkamer Arnhem, waarin wij verantwoording afleggen over onze activiteiten. De Rekenkamer heeft de ambitie om de raad te ondersteunen bij haar kaderstellende en controlerende taken. Ons onderzoeksprogramma bevatte twee hoofdthema s: burgerschap en regierol van de gemeente Arnhem. Het onderzoek naar de samenwerking tussen lichtblauw en blauw past binnen deze kaders. In 2014 hebben we ook een verzoekonderzoek uitgevoerd, een Fractie te veel Frictie. Beide onderzoeken worden in dit jaarverslag kort besproken. Het in 2013 afgeronde onderzoek Leren voor Later is in 2014 in de raad informatief behandeld. De door de Rekenkamer genoemde aandachtspunten hebben een plek gekregen in het beleid van het nieuwe college. Als Rekenkamer kijken wij met gemengde gevoelens terug op De wijze waarop de uitgevoerde onderzoeken zijn ontvangen door de gemeenteraad, geeft voldoening. De bezuiniging op het budget van de Rekenkamer heeft ons echter doen besluiten om eind 2015 onze functies neer te leggen. De Rekenkamer betreurt dat de grotere verantwoordelijkheid aan gemeentelijke taken door de decentralisaties, gepaard gaat met minder raadsbudget voor de kaderstellende en controlerende taak. Graag willen we afsluiten met een woord van dank aan Corine, secretaris van de Rekenkamer, de onderzoekers Vera en Margreet en de stagiaire Emre zonder wiens inzet de onderzoeken niet mogelijk waren geweest. Moniek Pieters Voorzitter Rekenkamer Arnhem

5

6 Inhoudsopgave Voorwoord Inleiding... 1 De onderzoeksbalans opgemaakt over Onderzoeksprogramma Uitvoering onderzoeksprogramma Onderzoek Fractie teveel frictie Veiligheid Terugblikonderzoek Vastgoed Raadsbehandeling onderzoek Leren voor later... 6 Ontwikkelingen en overige activiteiten in Ontwikkelingen binnen de Rekenkamer Bezuiniging Personeel stafbureau Contacten met raad, college en gemeentelijke organisatie Kennisuitwisseling met andere Rekenkamers... 8 De financiële balans opgemaakt over Bijlage I... 13

7

8 Inleiding De Rekenkamer is een onafhankelijk orgaan van de gemeente Arnhem dat onderzoek doet naar de doelmatigheid en doeltreffendheid van het door het gemeentebestuur gevoerde beleid. De missie van de Rekenkamer is weergegeven in kader 1.1. Kader 1.1 Missie Rekenkamer Arnhem De Rekenkamer Arnhem wil een bijdrage leveren aan een verbetering van het presteren en functioneren van de gemeente Arnhem. Dit wil de Rekenkamer doen door doelmatigheids- en doeltreffendheidsonderzoek uit te voeren en dit onderzoek vooral te richten op onderwerpen die dicht bij de burgers van de gemeente Arnhem staan. Het onderzoek moet leiden tot een verhoging van de effectiviteit van het beleid en van de professionaliteit van de organisatie zodat de burgers van Arnhem een gemeente hebben waar zij trots op kunnen zijn. Daarnaast wil de Rekenkamer met haar onderzoek een bijdrage leveren aan een grotere transparantie van het gemeentelijk handelen en aan het versterken van de publieke verantwoording daarover. In de Gemeentewet is geregeld dat de Rekenkamer haar onderwerpen van onderzoek zelf bepaalt. Bij onze keuze houden wij wel rekening met de onderwerpsuggesties die door de Arnhemse gemeenteraad en burgers (kunnen) worden aangedragen. Ook is in de Gemeentewet geregeld dat de raad een officieel verzoek tot onderzoek aan de Rekenkamer kan doen. Onze onderzoeksbevindingen en onze conclusies publiceren we in rapporten die wij aan de gemeenteraad aanbieden. Hierin geven we niet alleen aan wat niet goed gaat, maar ook wat er wel goed gaat binnen de gemeente. Daarnaast doen wij aanbevelingen om de doelmatigheid, de doeltreffendheid en de rechtmatigheid van het gevoerde bestuur te verbeteren. Met ons onderzoek willen wij de gemeenteraad extra handvatten bieden om zijn kaderstellende en controlerende taak uit te voeren. De rapporten van de Rekenkamer worden ook altijd aangeboden aan het college en de betrokken clusters en afdelingen. De Rekenkamerrapporten zijn te downloaden op onze website Zoals de Gemeentewet voorschrijft leggen wij jaarlijks vóór 1 april verantwoording af aan de gemeenteraad over onze werkzaamheden. In dit jaarverslag doen we dat voor onze werkzaamheden in LEESWIJZER In hoofdstuk 2 maken we de balans op van onze onderzoekswerkzaamheden in In hoofdstuk 3 geven we een overzicht van de ontwikkelingen in het afgelopen jaar en onze overige activiteiten. In hoofdstuk 4 geven we tenslotte inzicht in de besteding van ons budget in

9 2

10 De onderzoeksbalans opgemaakt over Onderzoeksprogramma 2014 De Rekenkamer heeft in maart 2014 een nieuw onderzoeksprogramma vastgesteld voor de jaren Het onderzoeksprogramma bevatte twee hoofdthema s: burgerschap en regierol van de gemeente Arnhem. Uitgaande van deze hoofdthema s stond in 2014 een onderzoek op het terrein van veiligheid gepland. Daarnaast had de Rekenkamer eind 2013 een onderzoeksverzoek van de raad ontvangen. Het verzoek betrof een onderzoek naar de lopende re-integratietrajecten van gemeentelijke medewerkers die in BLoeM zitten. Het laatste onderzoek dat geprogrammeerd was voor 2014 betrof een zogenaamd terugblikonderzoek naar het vastgoedbeleid van de gemeente Arnhem. 2.2 Uitvoering onderzoeksprogramma Onderzoek Fractie teveel frictie Op 11 november 2013 nam de raad de motie Een fractie teveel frictie van CDA, VVD, Trots Arnhem, GroenLinks en Zuid Centraal aan. In deze motie verzocht de raad de Rekenkamer een onderzoek te doen naar de effectiviteit van de lopende re-integratietrajecten voor medewerkers die in BLoeM zitten en zo nodig (onorthodoxe) aanbevelingen te doen om de uitstroom naar nieuwe functies te versnellen. BLoeM is het Bureau voor Loopbaan en Mobiliteit waaronder de medewerkers vallen die na de reorganisatie van de gemeente Arnhem in 2012 geen vaste functie meer vervullen en voor wie tot 2017 het Sociaal Plan geldt. Op basis van overleg met de indieners van de motie en de uitkomsten van het accountantsonderzoek naar de frictiekosten, 1 heeft de Rekenkamer besloten om op het raadsverzoek in te gaan. De Rekenkamer heeft de raad hierover op 28 februari 2014 per brief geïnformeerd. In de periode april-augustus 2014 voerde de Rekenkamer het onderzoek. De doelstelling van het onderzoek was tweeledig: 1. De raad inzicht geven in de cijfers: het verloop van het BLoeM-bestand, de uitgaven aan de re-integratietrajecten en de ontwikkeling van de frictiekosten. 2. De inzet is van de afdeling BLoeM zichtbaar maken: wat is het traject- en opleidingsaanbod voor mobiliteitskandidaten en welke maatregelen en middelen worden ingezet. In kader 2.1 staan de conclusie en de aanbevelingen van de Rekenkamer. 1 Ernst & Young Accountants Gemeente Arnhem, Boardletter, Tussentijdse controle

11 Kader 2.1 Conclusie en aanbevelingen Rekenkameronderzoek Fractie teveel frictie CONCLUSIE De Rekenkamer constateert dat meer dan de helft van de mobiliteitskandidaten is uitgestroomd via BLoeM en, in lijn met het Sociaal Plan en de opdracht van het college, vooral intern is geplaatst. Een minderheid is extern uitgestroomd. Wij concluderen dat het begeleiden van de resterende mobiliteitskandidaten naar een nieuwe baan vóór 1 januari 2017 nog een uitdaging is en zien een financieel risico voor de toekomst omdat de frictiekosten ná 1 januari 2017 als gevolg van wachtgeldvoorzieningen mogelijk hoger zullen zijn dan voorzien door het college. AANBEVELINGEN De Rekenkamer beveelt de raad aan om het college opdracht te geven meer te sturen op de externe uitstroom van mobiliteitskandidaten door: De focus van de re-integratiestrategie naar buiten te verleggen. Een nieuw plan van aanpak te ontwikkelen om de externe uitstroom te bevorderen en hiervoor externe deskundigen aan te trekken. In het plan van aanpak extra aandacht te besteden aan ers en mobiliteitskandidaten in het hogere- en middenkader omdat zij het meeste moeite hebben om uit te stromen. De afdeling BLoeM een ondersteunende rol te laten blijven vervullen. De medewerkers van BLoeM kennen de huidige mobiliteitskandidaten en organisatie goed en kunnen ondersteunen bij het opstellen van een plan dat aansluit bij de kwaliteiten van de resterende mobiliteitskandidaten en de cultuur van de organisatie. Op 1 oktober 2014 heeft de Rekenkamer de raad per brief geïnformeerd over haar conclusie en aanbevelingen. Tijdens de informatieve Politieke Maandag (PM) van 8 december 2014 heeft de voorzitter van de Rekenkamer een korte toelichting gegeven op het onderzoek en waren de raadsleden in de gelegenheid vragen te stellen. Daarna is het rapport, vergezeld van een raadsvoorstel, doorgeleid voor behandeling door de gemeenteraad in de PM-cyclus van december Op 15 december heeft de raad per raadsbesluit het college verzocht uitvoering te geven aan de aanbevelingen en de raad in de Turap, het Jaarverslag en de MJPB met een korte bondige rapportage over de financiële situatie en de stand van zaken van BLoeM te informeren Veiligheid In de periode juni tot en met december voerde de Rekenkamer onderzoek uit naar de samenwerking van gemeentelijke handhavers en toezichthouders (lichtblauw) met wijkagenten (blauw) bij het bestrijden van overlast en verloedering in Arnhem. De focus van het onderzoek lag op de samenwerking in de wijken, de regierol van de gemeente en de rol van burgers in de bestrijding van overlast en verloedering. 4

12 De hoofdvraag van het onderzoek was: Draagt de samenwerking tussen de gemeentelijke toezichthouders en handhavers (lichtblauw) en de wijkagenten van de politie (blauw) bij aan het bestrijden van overlast en verloedering in de Arnhemse wijken? In kader 2.2 staan de conclusies en de aanbevelingen van De Rekenkamer. Kader 2.2 Conclusies en aanbevelingen Samenwerking Lichtblauw en Blauw CONCLUSIES De Rekenkamer concludeert dat handhavers, toezichthouders en wijkagenten elkaar onvoldoende versterken in de bestrijding van overlast en verloedering. Dit komt doordat: De huidige samenwerking niet structureel en duurzaam is - waardoor handhavers, toezichthouders en wijkagenten veelal naast elkaar werken in de openbare ruimte - terwijl een goede samenwerking meerwaarde heeft. Er onvoldoende basis is voor een duurzame samenwerking omdat het gemeentebestuur te weinig aandacht heeft voor en invulling geeft aan haar ambitie om samen met de politie overlast en verloedering te bestrijden. het gemeentebestuur investeert minimaal in handhaving en toezicht in de openbare ruimte. De beschikbare capaciteit staat op gespannen voet met de geformuleerde taken en ambities. het ontbreekt aan sturing en kaders waardoor de samenwerking niet is verankerd in de gemeentelijke organisatie. Voorts concludeert de Rekenkamer dat de invloed van bewoners bij de bestrijding van overlast en verloedering in de praktijk beperkt is. AANBEVELINGEN De Rekenkamer beveelt het gemeentebestuur aan een beleidsvisie op te stellen en deze uit te werken in een nieuw handhavingsplan. In de driehoek de samenwerking tussen lichtblauw en blauw en de aansturing daarvan te bespreken en afspraken daarover te maken. De Rekenkamer beveelt het college aan om de samenwerking te verankeren in de gemeentelijke organisatie en handhaving en toezicht zichtbaarder te maken voor bewoners. Tot slot beveelt de Rekenkamer de raad aan om het college te verzoeken op termijn inzicht te geven in de implementatie van de aanbevelingen. Op 31 maart 2015 is het rapport Samenwerking Lichtblauw en Blauw gepubliceerd. De voorzitter van de Rekenkamer zal naar verwachting in april tijdens een informatieve Politieke Maandag aan de raadskamer een korte toelichting geven op de conclusie en aanbevelingen van de Rekenkamer. Daarna zal het rapport, vergezeld van een raadsvoorstel, worden doorgeleid voor behandeling door de gemeenteraad in de PM-cyclus. 5

13 2.2.3 Terugblikonderzoek Vastgoed In 2010 publiceerde de voormalige Rekenkamercommissie het rapport Vastgoed in 2010 vast beter! Het is een goed gebruik om als Rekenkamer terug te blikken op eerder uitgevoerde onderzoeken. De belangrijkste vraag is dan: wat is er met het onderzoek gedaan? In 2014 stond het terugblikonderzoek naar het vastgoedbeleid van de gemeente Arnhem op het onderzoeksprogramma van de Rekenkamer. Het bleek echter niet mogelijk dit nazorgonderzoek in 2014 op te starten, vanwege de voorgestelde bezuiniging 2 op de Rekenkamer waardoor een voorgenomen uitbreiding van de ambtelijke ondersteuning van de Rekenkamer niet kon plaatsvinden Raadsbehandeling onderzoek Leren voor later Op 16 december 2013 heeft de Rekenkamer het rapport Leren voor later gepubliceerd. Tijdens de informatieve Politieke Maandag van 20 januari 2014 heeft de Rekenkamer een presentatie gegeven aan de raadskamer. Na de presentatie heeft de Rekenkamer op verzoek van de raadskamer op 28 januari een brief aan de raad verzonden waarin zij haar conclusies ten aanzien van de besteding van de OAB-middelen nader toegelicht heeft. Na de presentatie op 20 januari is het rapport, vergezeld van een raadsvoorstel, doorgeleid voor behandeling door de gemeenteraad in de PM-cyclus. Op 10 februari 2014 heeft een tweede informatieve behandeling van het rapport plaatsgevonden, waarbij de raadskamer vragen kon stellen aan de verantwoordelijk voormalig wethouder. Resultaat van deze informatieve bespreking was dat het rapport niet meer meningsvormend vóór de verkiezingen van maart 2014 besproken zou kunnen worden. Besloten is het rapport na de verkiezingen meningsvormend en besluitvormend te behandelen, in combinatie met het nieuwe beleidsplan voor Onderwijsachterstanden De voormalige wethouder heeft toegezegd in dit nieuwe beleidsplan de aanbevelingen van de Rekenkamer te verwerken. Het nieuwe beleidsplan en het Rekenkameronderzoek zijn nog niet geagendeerd in de raad. 2 Zie

14 Ontwikkelingen en overige activiteiten in Ontwikkelingen binnen de Rekenkamer Bezuiniging In het coalitieakkoord 'Met de stad' dat op 1 mei 2014 werd gepresenteerd door de coalitiepartijen SP, D'66, GroenLinks en CDA, werd het voorstel gedaan voor een structurele bezuiniging van op de Rekenkamer. De Rekenkamer heeft hierop in een brief aan de raad toegelicht dat het budget van de Rekenkamer Arnhem vergelijkbaar is met steden van gelijke grootte. Daarnaast heeft zij onderbouwd dat voortzetting van de Rekenkamer in de door de raad in 2010 gekozen vorm en omvang niet mogelijk is als de raad met de bezuiniging zou instemmen. De coalitiepartijen hebben nimmer een inhoudelijke toelichting gegeven op de bezuiniging. Ook niet naar aanleiding van het door de oppositie, breed gesteunde amendement behoud Rekenkamer bij de bespreking van de MJBP op 3 november De raad heeft bij de vaststelling van de begroting in meerderheid ingestemd met de bezuiniging. Naar aanleiding van dit raadsbesluit heeft de Rekenkamer de raad een tweede brief gestuurd en aangegeven dat een dergelijke substantiële bezuiniging niet zonder gevolgen kan blijven en heeft besloten zich per 31 december 2015 terug te trekken. De bezuiniging die voor een grote stad als Arnhem uniek is in Nederland, heeft de aandacht getrokken van zowel lokale als landelijke media, waaronder De Gelderlander, NRC, RTV- Arnhem, Radio 1 en Nieuwsuur Personeel stafbureau De Rekenkamer werd in 2014 ondersteund door één vaste kracht (0,9 fte), de secretarisonderzoeker Corine Baarda. Corine is projectleider onderzoek en is verantwoordelijk voor de organisatie van het stafbureau van de Rekenkamer. Zij kreeg in 2014 ondersteuning in het onderzoek van twee onderzoekers: Vera van Belle, onderzoeker, is vanaf maart 2013 tot en met januari 2015 werkzaam geweest bij de Rekenkamer, eerst als stagiaire, daarna als onderzoeker in tijdelijke dienst (0,9 fte). Vera was in 2014 betrokken bij het verzoekonderzoek Fractie teveel frictie en het onderzoek naar de samenwerking tussen blauw en lichtblauw in Arnhem. Verder heeft zij ons ondersteund in diverse facilitaire zaken zoals de website van de Rekenkamer. Vera heeft afscheid van ons genomen omdat zij een baan heeft gekregen als adviseur Onderzoek & Statistiek bij de afdeling Informatievoorziening van de gemeente Arnhem. Margreet Nuus, senior onderzoeker, is vanaf half april 2014 tot en met half augustus 2014 werkzaam geweest bij de Rekenkamer (0,6 fte). Onder haar leiding is het onderzoeksvoorstel opgesteld voor het onderzoek naar de samenwerking tussen lichtblauw en blauw. Verder heeft zij de uitvoering van het onderzoek opgestart. 7

15 Tot slot heeft in 2014 één student stage gelopen bij de Rekenkamer: Emre Kaplan, student Bestuurskunde, Radboud Universiteit Nijmegen en stagiaire bij de Rekenkamer van april tot en met juni Emre heeft meegewerkt aan de voorbereiding van het onderzoeksvoorstel naar de samenwerking tussen lichtblauw en blauw Contacten met raad, college en gemeentelijke organisatie De Rekenkamer heeft een onafhankelijke positie, maar dat betekent niet dat wij ons werk geïsoleerd uitvoeren. Vooral voor het creëren van draagvlak van ons werk vinden wij de contacten met de raad, het college en de gemeentelijke organisatie van groot belang. Wij hebben in 2014 regelmatig contact gehad met de raad, onder andere via de Auditcommissie. Ook presenteerden wij tijdens de Politieke Maandag ons onderzoek en waren wij aanwezig als toehoorders tijdens een aantal Politieke Maandagen. Naar aanleiding van de voorgenomen bezuiniging op de Rekenkamer zijn er naast contacten met de Auditcommissie, contacten geweest met fractievoorzitters, de wethouder Financiën en de burgemeester. De ambtelijke staf van de Rekenkamer heeft regelmatig contact gehad met gemeenteambtenaren in het kader van het onderzoek dat de Rekenkamer heeft uitgevoerd. Tot slot heeft Corine Baarda regelmatig contact met de raadsgriffier en de medewerkers van de griffie over verschillende onderwerpen Kennisuitwisseling met andere Rekenkamers De NVRR is een platform voor de uitwisseling van kennis en ervaring voor Rekenkamers en Rekenkamercommissies in Nederland. In 2014 bezochten de voorzitter, een lid, de secretaris onderzoeker, de twee onderzoekers en de stagiaire het landelijk jaarcongres van de NVRR. Daarnaast zijn wij actief binnen de NVRR om zowel geïnformeerd te blijven over de nieuwe ontwikkelingen op Rekenkamergebied, als onze kennis te delen met andere gemeenten. In het kader hiervan nam Corine Baarda deel aan de Gelderse Kring 3 van de NVRR en namen Corine Baarda en Vera van Belle deel aan de Landelijke Kenniskring van secretarissen en onderzoekers van de NVRR. 3 In de Gelderse Kring zijn de secretarissen van de Rekenkamer(commissie)s van Nijmegen, Ede en Arnhem actief. Daarnaast nemen ook de Rekenkamersecretarissen van Veenendaal en Den Bosch deel aan deze kring. 8

16 De financiële balans opgemaakt over 2014 In onderstaand overzicht is de besteding van het beschikbare budget voor de Rekenkamer over 2014 weergegeven. Tabel 4.1 Begroting en uitgaven Rekenkamer in 2014 Uitgaven Begroot Realisatie Verschil Personeelskosten Vergoeding leden Rekenkamer Overig Totaal TOELICHTING UITGAVEN De post Personeelskosten bestaat uit het salaris van de secretaris-onderzoeker (0,9 fte) die in vaste dienst is bij de Rekenkamer. Daarnaast is in 2014 een onderzoeker in tijdelijke dienst geweest (0,9 fte) en is vier maanden een senior onderzoeker gedetacheerd geweest vanuit de gemeente Deventer (0,6 fte). Verder heeft een student stage gelopen bij de Rekenkamer. De post Vergoeding leden Rekenkamer heeft betrekking op de vaste maandelijkse vergoedingen die de externe voorzitter en de leden van de Rekenkamer ontvangen voor hun werkzaamheden. De post "Overig" heeft betrekking op overige kosten zoals drukwerk, abonnementen, congressen etc. STAND BESTEMMINGSRESERVE De stand van de bestemmingsreserve is op 31 december

17 10

18 35

19

20 Bijlage I Leden en staf Rekenkamer Arnhem 2014 Dr. Ir. Moniek Pieters Voorzitter Drs. Suzan Mathijssen Lid Drs. Mark Daamen Lid Dr. Corine Baarda Secretaris-onderzoeker Drs. Vera van Belle Tijdelijk onderzoeker Drs. Margreet Nuus Tijdelijk senior onderzoeker (half april t/m half augustus) Emre Kaplan Stagiair (april t/m juni) 13

21 Colofon De Rekenkamer Arnhem neemt een onafhankelijke positie in binnen de gemeente. Op basis van artikel 182 van de Gemeentewet onderzoekt de Rekenkamer de doelmatigheid, doeltreffendheid en rechtmatigheid van het door het gemeentebestuur gevoerde beleid. In Arnhem bestaat de Rekenkamer uit drie externe leden, waaronder de voorzitter. Zij worden ondersteund door een ambtelijk secretarisonderzoeker. Voorzitter Leden R e k e n Secretaris-onderzoeker Contact k a m e r Arnhem Titel Datum Zaaknummer: Kenmerk: Mw. dr. ir. M.N. Pieters Mw. drs. S.W. Mathijssen Dhr. drs. M. Daamen Mw. dr. C.P.F.M. Baarda Postbus EL Arnhem rekenkamer@arnhem.nl corine.baarda@arnhem.nl Jaarverslag maart