UMCG RUG. Hemochromatose, wat zou u (nog) willen weten? UMCG Interne Kliniek
|
|
- Guus Pieters
- 5 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 UMCG RUG Hemochromatose, wat zou u (nog) willen weten? UMCG Interne Kliniek HVN Assen, 24 nov 2018
2 HEMOCHROMATOSE Inleiding en geschiedenis de ijzerstofwisseling diagnostiek en kliniek behandeling en prognose familieonderzoek Beantwoording vragen, discussie Herman G Kreeftenberg Sr Internist-UHD UMCG HVN Assen
3 Geschiedenis van de belangrijkste ontdekkingen 1865: de diabête bronzé (Trousseau) 1889: haemochromatose (von Recklinghausen) 1935 hemochromatose is erfelijk (Sheldon) 1950: aderlating helpt (Davis) 1972: ferritinebepaling (Addison) 1975: HLA-linked: erfelijkheid autosomaal recessief (Simon) 1985: Prognose normaal bij vroegtijdige behandeling (Niederau) 1996: HFE-gen mutatie C282Y (Feder) 2000: Hepcidin ontdekt (Krause) 2015: Erythroferrone
4 Inleiding en geschiedenis de ijzerstofwisseling diagnostiek en kliniek behandeling en prognose familieonderzoek Beantwoording vragen, discussie Herman G Kreeftenberg Sr Internist-UHD UMCG HVN Assen
5 IJZER: transport, opslag en regulatie belangrijke eiwitten / peptiden: Transferrine (Tf) Ferritine (Ferr) Hepcidin (Hp) Erythroferron (ErFe) Transport van ijzer in bloedbaan en cellen Opslag ijzer in cellen Remt ijzerabsorptie in Darm en blokkeert ijzerafgifte uit de voorraad Onderdrukt Hepcidine productie in lever (ontstaat bij stimulatie bloedaanmaak door EPO)
6 ferritine en hemosiderine
7 ijzer in het lichaam: verdeling en opslag Gebruik Duodenum (gemiddeld, 1 2 mg per dag) Voedsel-ijzer Gebruik Spier (myoglobine) (300 mg) Opslag/reserve ijzer Plasma transferrine (3 mg) Circulerende erythrocyten (hemoglobine) (1,800 mg) Been merg (300 mg) Lever (1,000 mg) Sloughed mucosal cells Desquamation/Menstruation Other blood loss (average, 1 2 mg per day) verlies Bloedafbraak (RES) macrophagen (600 mg) Andrews NC. N Engl J Med 1999;341: Reproduced with permission Massachusetts Medical Society. All rights reserved
8 Normale ijzerstofwisseling bij de mens plasma serum transferrine 3mg Tf ijzer rode bloed cellen Hemoglobine =Hb 250 mg ijzer per 500ml bloed Pietrangelo, A. N Engl J Med 2004;350:
9 Harrisons Principles of Internal Medicine Copyright 2012 McGraw-Hill Medical. All rights reserved.
10 EPO = Erythropoiëtine ERFE= Erythroferrone Fe/Tf = serumijzer /serumtransferrine
11 De rol van hepcidine
12 HEMOCHROMATOSE ijzerstofwisseling diagnostiek en kliniek behandeling en prognose familieonderzoek nieuwe ontwikkelingen Herman G Kreeftenberg Sr UMCG HVN Noord-Holland
13 Levensbedreigend: levercirrose, tumor diabetes, hartafwijkingen Kwaliteit van leven: moeheid, pigmentatie, gewrichten ferritine > 300 ug/l IJzer / TIJBC = Tf-saturatie > 50 % verhoogde ijzeropname in de darm Weefselschade/ Levercirroserrose Toename lichaamsijzer Stapeling in de lever Verhoogde Tf-saturatie Verhoogde opname
14 Ziektebeeld en symptomen in de praktijk Sluipend proces Stapeling van ijzer duurt jaren Klinische manifestaties meestal op latere leeftijd: 4e decade (mannen) 5e decade (vrouwen)
15 patientenkarakteristieken NB: sterk afhankelijk van de samenstelling van de bestudeerde groep patiënten Symptomen % Moeheid 82 onbegrepen buikklachten 56 Gewrichtsklachten 44 Impotentie 36 Menstruatiestop 15 kortademigheid bij inspanning 12
16
17 Lever 40x, HE kleuring 200x, IJzerkleuring
18 Hemochromatose diagnostiek serum Fe / TIJBC = transferrineverzadiging > 50 % serum ferritine (maat voor ijzervoorraad) > 600 microg/l HFE mutatie C282Y +/+ Leverijzer: (maat voor ijzervoorraad) * >30 umol/gdw Mobiliseerbare ijzervoorraad >2.5 gram Fe
19
20
21
22 HEMOCHROMATOSE ijzerstofwisseling diagnostiek en kliniek behandeling en prognose familieonderzoek nieuwe ontwikkelingen Herman G Kreeftenberg Sr UMCG HVN Noord-Holland
23 resultaten van de behandeling (overleving) periode diagnose
24 Overleving met / zonder levercirrose
25 Belangrijkste eerste conclusie patiënten met hemochromatose en cirrose leven minder lang echter, indien tijdig gediagnostiseerd en behandeld: (d.w.z. aderlatingen gestart vóór de ontwikkeling van levercirrose of diabetes) normale levensverwachting!
26 therapiebeleid in de praktijk Starten bij een een ferritine > g/l Phlebotomie (aderlatingen), zn erythrocyt-aferese 500 ml per week ( mg iron) einddoel: ferritine rond 150 g/l gevolgd door onderhoudsaderlatingen (elke 2-4 maand) Een ijzerarm diëet is niet zo nodig Vermijd: - alcohol - ijzer- and vitaminec - supplementen
27 Klinisch effect van de aderlatingen Abnormale pigmentatie verdwijnt meteen Moeheid, onwelbevinden neemt af / verdwijnt Leverproefstoornissen normaliseren Cirrose stabiel (normale leverproefwaarden sluiten cirrose niet uit) Gewrichtsklachten onvoorspelbaar Cardiomyopathie soms verbetering Diabetes mellitus soms verbetering University Medical Center Groningen - Internal Medicine -
28 ijzerstofwisseling diagnostiek en kliniek behandeling en prognose familieonderzoek nieuwe ontwikkelingen Herman G Kreeftenberg Sr UMCG HVN Noord-Holland
29 Overerving is autosomaal recessief Wie gaat dan ijzer stapelen? drager/draagster niet C282Y / Heterozygoot, wel de C282Y / C282Y - Homozygoot)
30 DNA onderzoek (HFE-mutatie C282Y) niet persé nodig voor de individuele diagnose, maar helpt wel om te bevestigen essentiëel bij familie-onderzoek De test is negatief in 10% van de patiënten met HH Homozygotie voor HH wil niet altijd zeggen dat ziekte optreedt
31 Klinische kenmerken in de praktijk (Fenotype): Stapeling van ijzer duurt jaren Klinische manifestaties pas op latere leeftijd 4e decade (mannen) 5e decade (vrouwen) Klinische penetrantie is lager dan aanvankelijk verwacht Individuele factoren groei en diëet menstratiepatroon zwangerschap(pen) ander bloedverlies familiaire predispositie (HEFAS-studie) Omgevingsfactoren alcohol body mass index (metabool syndroom) : NASH hepatitis (HBV/HCV) Modifier genes (neveneffect door andere genen) Transferrin receptor-2 (TfR-2) Hemojuvelin (HJV) Hepcidin antimicrobial peptide (HAMP)
32 Genotype en fenotype serumijzer Serumferritine Schade aan organen
33 ijzerstofwisseling diagnostiek en kliniek behandeling en prognose familieonderzoek nieuwe ontwikkelingen / wetenschappelijk onderzoek Herman G Kreeftenberg Sr UMCG HVN Noord-Holland
34
35 UMC St Radboud UMC Utrecht Ziekenhuis Rijnstate Atrium medisch centrum AZ Groningen promotie mevr.esther Jacobs, internist 12 december 2007 Nijmegen
36 The Netherlands Journal of Medicine December 2007, Vol. 65, No. 11 EDITORIAL Hereditary haemochromatosis M.C.H. Janssen Changing aspects of HFE-related hereditary haemochromatosis and endeavours to early diagnosis E.M.G. Jacobs, A.L.M. Verbeek, H.G. Kreeftenberg, C.Th.B.M. van Deursen, J.J.M. Marx, A.F.H. Stalenhoef, D.W. Swinkels, R.A. de Vries Morbidity and mortality in first-degree relatives of C282Y homozygous probands with clinically detected haemochromatosis compared with the general population: the HEmochromatosis FAmily Study (HEFAS) E.M.G. Jacobs, J.C.M. Hendriks, J.J.M. Marx, C.Th.B.M. van Deursen, H.G. Kreeftenberg, R.A. de Vries, A.F.H. Stalenhoef, A.L.M. Verbeek, D.W. Swinkels SPECIAL REPORT Synopsis of the Dutch multidisciplinary guideline for the diagnosis and treatment of hereditary haemochromatosis D.W. Swinkels, A.T.M. Jorna, R.A.P. Raymakers, on behalf of the members of the working party
37 MRI H.G. Kreeftenberg Jr., E.L. Mooyaart, J.R. Huizenga, W.J. Sluiter and H.G. Kreeftenberg Sr., Quantification of liver iron concentration with magnetic resonance imaging by combining T1-, T2- weighted spin echo sequences and a gradient echo sequence. Neth J Med 56 (2000), pp A.W. Olthof, P.E. Sijens and H.G. Kreeftenberg et al., Correlation between serum ferritin levels and liver iron concentration determined by MR imaging: impact of hematologic disease and inflammation, Magn Reson Imaging 25 (2007), pp Non-invasive liver iron concentration measurement by MRI: Comparison of two validated protocols. Allard W. Olthof, Paul E. Sijens, Herman G. Kreeftenberg, Peter Kappert, Eric J. van der Jagt and Matthijs Oudkerk. Eur J Rad 2008 Voorwaarde voor MRI lever-ijzermeting: apparatuur goed gecalibreerd en gevalideerd algorithme.
38
39 EINDE 1 e deel
40 Beantwoording vragen
41 effect behandeling op symptomen Klinische veranderingen (n=183) %Beter %Slechter moeheid 55 8 gewrichtsklachten pigmentatie 68 0 impotentie leverproeven 73 3 diabetes 41 6
42 IJzerchelatoren: Desferrioxamine DFO (1977) Deferiprone DFP (1999) Deferasirox DFX (2005) 1. Alleen als aderlating niet mogelijk is (bv transfusiesiderose en thalassemie) 2. Bijwerkingen! frequente controle nodig: nier- leverfunctiestoornissen, maagdarmproblemen, huidreacties, lenstroebelingen
43 ADVIEZEN / INFO.
Laurens Laterveer Internist-hematoloog Isala
Hemochromatose: Rust roest Laurens Internist-hematoloog Isala Isala pagina 2 Opzet Achtergrond mbt ijzermetabolisme Hemochromatose achtergrond Welke schade kan veroorzaakt worden Behandeling Voeding en
Nadere informatieHemochromatose: De rol van aderlating (of bloeddonatie) in de behandeling en opvolging
Hereditary haemochromatosis Hemochromatose: De rol van aderlating (of bloeddonatie) in de behandeling en opvolging David Cassiman Tf/TIBC Fe 30% Normaal Ferriprivie Chronische inflammatie Hemochromatose
Nadere informatieHemochromatose: wat is het..hoe kom je aan wat doe je eraan.hoe voelt het?
Hemochromatose: wat is het..hoe kom je aan wat doe je eraan.hoe voelt het? Wie ben ik? Wat is hemochromatose? Hoe kom je eraan? Wat doe je eraan? Wat zijn de complicaties van? Hoe voel U zich? Open spreek
Nadere informatiefiguur 1 - ijzerstapeling
HVN contactdag Eindhoven 12 november 2011 Presentatie dr. C.Th.B.M. van Deursen, internist Atrium, medisch centrum locatie Heerlen/Brunssum Dr. van Deursen gaf als eerste spreker een meer algemene inleidende
Nadere informatieEen eiig maar twee behandelingen. Martin Schipperus, Liane van Egmond Afdeling hematologie HagaZiekenhuis
Een eiig maar twee behandelingen Martin Schipperus, Liane van Egmond Afdeling hematologie HagaZiekenhuis Aderlaten of isovolemische hemodilutie: Een ratrace? Heriditaire Hemochromatosis Hereditaire hemochromatose
Nadere informatieGenetica van hemochromatose
Genetica van hemochromatose 28-11-2015 Prof.Dr. M.H. Breuning, klinisch geneticus M.H.Breuning@lumc.nl Wat is ijzer? Twee oxidatietoestanden: Fe 2+ Fe 3+ (divalent) (trivalent) IJzer is noodzakelijk voor
Nadere informatieHereditaire hemochromatose
Hereditaire hemochromatose in de spreekkamer Lotgenotencontactdag HVN Marloes Cuijpers Internist-hematoloog Indeling IJzeropname: normale situatie en bij hemochromatose Hemochromatose: primair en secundair
Nadere informatieInformatiefilm HVN voor (huis)artsen
Informatiefilm HVN voor (huis)artsen Gesproken tekst van de video met illustraties te downloaden als PDF Inhoud 1 Hemochromatose Vereniging Nederland... 2 2 De ijzerhuishouding... 2 3 IJzerstapeling...
Nadere informatieHemochromatose. de diagnose. versie 3
Hemochromatose de diagnose versie 3 IJzerstofwisseling de diagnose 2 Diagnose de diagnose 3 Epidemiologie Prevalentie: 1 op de 200 personen homozygoot = 80.000 personen in Nederland. 1 op de 10 personen
Nadere informatieHEMOCHROMATOSE. - Patiëntinformatie -
HEMOCHROMATOSE - Patiëntinformatie - Deze brochure licht u in over de volwassen vorm van hereditaire (genetische of erfelijke) hemochromatose. Deze aandoening wordt veroorzaakt door een erfelijk bepaalde
Nadere informatieDiagnostiek en behandeling van hereditaire hemochromatose
Diagnostiek en behandeling van hereditaire hemochromatose MCH Janssen 1, DW Swinkels 2 1 Afdeling Interne Geneeskunde, 2 Klinische Chemie Universitair Medisch Centrum St Radboud, Postbus 9101, 6500 HB
Nadere informatieHemochromatose en het metabool syndroom
Hemochromatose en het metabool syndroom Lezing Dr. C. Th. B. M. van Deursen op de contactdag van de HVN in Goes op 22 september2012. Er waren ongeveer 35 personen aanwezig bij het van der Valk Hotel in
Nadere informatieLeren leven met hereditaire hemochromatose. Dr. Menno van der Waart
Leren leven met hereditaire hemochromatose Dr. Menno van der Waart Hemochromatose ofwel ijzerstapeling Komt een patiënt met klachten bij de huisarts Chronische vermoeidheid én/of Gewrichtsklachten én/of
Nadere informatieApotransferrine, een panacee voor stoornissen in het ijzermetabolisme? Margit Boshuizen
Apotransferrine, een panacee voor stoornissen in het ijzermetabolisme? Margit Boshuizen 16-05-2018 Ijzer metabolisme Transferrine Glycoproteïne, half-life 8-10 dagen IJzer transporter Bind 2 atomen Fe
Nadere informatieHVN contactdag Turnhout 28 april 2012
1 HVN contactdag Turnhout 28 april 2012 Presentatie van Dr. Rudy Harlet van het Algemeen Ziekenhuis Turnhout, tijdens de HVN contactdag in Turnhout. Foto van Dr. Rudy Harlet tijdens de presentatie. Hemochromatose
Nadere informatieHow I treat hemochromatosis?
How I treat hemochromatosis? Moderator 1st author Anita Rijneveld Internist-hematoloog, Erasmus MC, Rotterdam Belangenverklaring In overeenstemming met de regels van de Inspectie van de Gezondheidszorg
Nadere informatieHEMOCHROMATOSE EN DAN
HEMOCHROMATOSE EN DAN Verslag van de contactdag op zaterdag 22 november in Weert Spreker Dr E. M. G. Jacobs, Internist-hematoloog Elkerliek Ziekenhuis in Helmond WAT IS HEMOCHROMATOSE? Als artsen spreken
Nadere informatieHemochromatose (ijzerstapeling) in de familie
Hemochromatose (ijzerstapeling) in de familie Deze brochure is bedoeld als aanvulling op de gesprekken op bij de genetisch consulent en kan hier dus niet voor in de plaats komen. Algemene informatie wordt
Nadere informatieIJzer en de lever: verantwoord gebruik van de diagnostische middelen. Prof. Dr. C. Verslype Hepatologie
IJzer en de lever: verantwoord gebruik van de diagnostische middelen Prof. Dr. C. Verslype Hepatologie Patiënten met ijzerstapeling Tijdige, zorgvuldige en adequate diagnostiek Zo goed mogelijke behandeling
Nadere informatieUMC St Radboud. Hemochromatose (ijzerstapeling)
UMC St Radboud Hemochromatose (ijzerstapeling) Patiënteninformatie Inhoud 1. IJzerstapeling 1 Inleiding 1 Waarvoor heeft het lichaam ijzer nodig? 1 Hoe ontstaat ijzerstapeling? 2 Wat gebeurt er met een
Nadere informatieHemochromatose (ijzerstapeling)
Hemochromatose (ijzerstapeling) Inhoud 1. IJzerstapeling 1 Inleiding 1 Waarvoor heeft het lichaam ijzer nodig? 1 Hoe ontstaat ijzerstapeling? 2 Wat gebeurt er met een overschot aan ijzer? 2 Welke klachten
Nadere informatieHemochromatose. Eduard J. van Beers Apeldoorn, 23 september Zebra icon created by Isabel Martinez Isabel from Noun project
Hemochromatose Eduard J. van Beers Apeldoorn, 23 september 2017 Zebra icon created by Isabel Martinez Isabel from Noun project Belangenverklaring In overeenstemming met de regels van de Inspectie van de
Nadere informatieIJzerstapeling in thalassemie, diagnostiek en behandeling. Bart J. Biemond. Introductie
IJzerstapeling in thalassemie, diagnostiek en behandeling Bart J. Biemond Introductie Thalassemie is een erfelijke mutatie in het gen verantwoordelijk voor de synthese van alfaglobine ketens (alfa-thalassemie)
Nadere informatieIJzer en Cystic Fibrosis. Renske van der Meer Longarts-onderzoeker Haga Ziekenhuis
IJzer en Cystic Fibrosis Renske van der Meer Longarts-onderzoeker Haga Ziekenhuis Programma Inventarisatie Anemie algemeen oorzaken anemie gevolgen anemie Anemie bij CF IJzer bij CF: in het bloed in de
Nadere informatieEen alternatief voor aderlaten?
Een alternatief voor aderlaten? HVN contactdag Eindhoven 12 november 2011. Presentatie Dr. Ger Koek, van het Maastricht Universitair Medisch Centrum. Namens werkgroep: Cees van Deursen, Atrium MC, Eva
Nadere informatieSamenvatting van de richtlijn Diagnostiek en behandeling van hereditaire hemochromatose
Samenvatting van de richtlijn Diagnostiek en behandeling van hereditaire hemochromatose Auteurs Trefwoorden D.W. Swinkels, A.T.M. Jorna, M.A. van Bokhoven, A. Castel, C.T.B.M. van Deursen, J.C. Giltay,
Nadere informatieHereditaire haemochromatose. informatie voor patiënten
Hereditaire haemochromatose informatie voor patiënten INLEIDING 3 ALGEMEEN 4 KLACHTEN 4 DIAGNOSESTELLING 6 BEHANDELING 8 ONDERZOEKEN 10 AANDACHTSPUNTEN 11 WOORDVERKLARINGEN 11 PATIËNTENVERENIGING HVV 12
Nadere informatiehemochromatose? Uitgebreide informatie over de gevolgen van een teveel aan ijzer en hoe dit te verhelpen
Wat is hemochromatose? Uitgebreide informatie over de gevolgen van een teveel aan ijzer en hoe dit te verhelpen Inhoud 1 Inleiding 3 2 Wat is hemochromatose? 3 3 Waarvoor heeft het lichaam ijzer nodig?
Nadere informatieWat is hemochromatose? Informatiebrochure
Wat is hemochromatose? Informatiebrochure Inhoudstafel INHOUDSTAFEL... 3 1 INLEIDING... 4 2 WAT IS HEMOCHROMATOSE?... 4 3 WAARVOOR HEEFT ONS LICHAAM IJZER NODIG?... 4 4 HOE ONTSTAAT HEMOCHROMATOSE?...
Nadere informatieCover Page. Author: Musallam, Khaled Mousa Saleh and Taher, Ali Taher Title: β-thalassemia intermedia : morbidity uncovered Issue Date:
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/19124 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Musallam, Khaled Mousa Saleh and Taher, Ali Taher Title: β-thalassemia intermedia
Nadere informatieHyperferritinemieën en ijzerstapelingsziekten: een klinisch algoritme
Hyperferritinemieën en ijzerstapelingsziekten: een klinisch algoritme David Cassiman Dienst Leverziekten en Metabool Centrum, UZ Leuven Keywords: ferritin haemochromatosis HFE hepcidin ferroportin transferrin
Nadere informatieAlgemene aspecten van erfelijkheid. Waarom is kennis over erfelijke aspecten van een ziekte belangrijk? Wanneer erfelijkheidsadvies/onderzoek?
Erfelijke nierziekten: algemene aspecten van erfelijkheid, overerving en erfelijkheidsadvies Nine Knoers Klinisch Geneticus Commissie Erfelijke Nierziekten NVN 4 november 2006 HUMAN GENETICS NIJMEGEN Inhoud
Nadere informatieDe vele gezichten van Hemochromatose
De vele gezichten van Hemochromatose Contactdag HVN 26 september in Weert Spreker: drs. H. J. M. Jacobs Arts en voorzitter HVN versie 3 Hemochromatose de diagnose versie 3 Diagnose Voor het stellen van
Nadere informatieWat is hemochromatose?
Wat is hemochromatose? Uitgebreide informatie over de gevolgen van een teveel aan ijzer en hoe dit te verhelpen Inhoud 1 Inleiding 3 2 Wat is hemochromatose? 3 3 Waarvoor heeft het lichaam 3 ijzer nodig?
Nadere informatieIJzermetabolisme en Anemie
Achtergrond richtlijn chronisch nierfalen (volwassenen) IJzermetabolisme en Anemie Inhoud 1. IJzermetabolisme 2. IJzerkringloop 3. IJzertekort 4. Behandeling renale anemie 5. Aandachtspunten bij gebruik
Nadere informatieVerslag van de lotgenoten bijeenkomst op 8 september 2018 in Duiven.
Verslag van de lotgenoten bijeenkomst op 8 september 2018 in Duiven. Onze voorzitter Henk Jacobs opent de bijeenkomst en heet dokter Marloes Cuijpers welkom. De bijeenkomst is druk bezocht en we mogen
Nadere informatieNieuwe ontwikkelingen in de behandeling van cystenieren
Nieuwe ontwikkelingen in de behandeling van cystenieren Dr. F.W. Visser Internist-nefroloog ZGT Almelo Cystenieren Expertise Centrum Universitair Medisch Centrum Groningen 8 septem ber 2015 ADPKD huidige
Nadere informatiehemochromatose.nl Lotgenotencontactdag Interview dr. Kreeftenberg De consultkaart Zorgkostenaftrek belastingen
1 Tijdschrift over ijzerstapeling 20 ste jaargang, maart 2019 Lotgenotencontactdag Interview dr. Kreeftenberg De consultkaart Zorgkostenaftrek belastingen hemochromatose.nl Inhoud Colofon 3 Van de voorzitter
Nadere informatieOntijzering. Moderator Maaike de Ruijter, Marieke Schoordijk. 1st author / speaker Jean-Louis Kerkhoffs HagaZiekenhuis
Ontijzering Moderator Maaike de Ruijter, Marieke Schoordijk 1st author / speaker Jean-Louis Kerkhoffs HagaZiekenhuis j.kerkhoffs@hagaziekenhuis.nl Belangenverklaring In overeenstemming met de regels van
Nadere informatieIJzer teveel: aderlaten, isovolemische hemodilutie of medicijnen? Pierre W. Wijermans Voorheen: afdeling hematologie HagaZiekenhuis
IJzer teveel: aderlaten, isovolemische hemodilutie of medicijnen? Pierre W. Wijermans Voorheen: afdeling hematologie HagaZiekenhuis Heriditaire Hemochromatose Hereditaire hemochromatose is een erfelijke
Nadere informatieIJzermetabolisme en Anemie
Achtergrond richtlijn chronisch nierfalen (volwassenen) IJzermetabolisme en Anemie Reikwijdte volwassenen met chronische nierschade stadium G3 en G4 volwassenen met chronisch nierfalen stadium G5 en G5D
Nadere informatieEvidence-based richtlijn voor diagnostiek en behandeling van hereditaire hemochromatose
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 Evidence-based richtlijn voor diagnostiek en behandeling van hereditaire hemochromatose 28 oktober 2018 - geautoriseerd
Nadere informatieKanker en Voeding. een Alpe D HuZes/KWF leerstoel. Ellen Kampman, 14 mei 2014
Kanker en Voeding een Alpe D HuZes/KWF leerstoel Ellen Kampman, 14 mei 2014 Wat is gezonde voeding? Koffie verhoogt het risico op kanker Koffie verhoogt het risico op kanker Wat moet je eten als je kanker
Nadere informatieMRI in de diagnostiek van acute trombose Techniek van de toekomst
MRI in de diagnostiek van acute trombose Techniek van de toekomst Dr. Frederikus. Klok fd. Trombose en Hemostase, LUMC Erik - de jonge onderzoeker V Trombose Erik - de (nog steeds) jonge onderzoeker V
Nadere informatieIJzerdeficiëntie en ijzerstapeling
Lezingen IJzerdeficiëntie en ijzerstapeling J.J.M. MARX Afdeling Interne Geneeskunde, UMC Utrecht Om de diagnostiek en behandeling van ijzergebrek en ijzerstapeling goed te kunnen begrijpen is het nodig
Nadere informatieEvidence-based richtlijn voor diagnostiek en behandeling van hereditaire hemochromatose
1 2 3 4 Evidence-based richtlijn voor diagnostiek en behandeling van hereditaire hemochromatose 13 augustus 2018 Autorisatieversie met verwerkt commentaar NVKC en NVVH 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17
Nadere informatieWORKSHOP ANEMIE. een Maastrichtse aanpak. Michel van Gelder internist-hematoloog
WORKSHOP ANEMIE een Maastrichtse aanpak Michel van Gelder internist-hematoloog met dan aan: Sacha Zeerleder(hematoloog, AMC) & Arno Gingele(1 e jaarsaios, MUMC) Na deze Workshop ben je ONGETWIJFELD in
Nadere informatieWe geven u graag wat meer uitleg over de aandoening ijzeropstapelingziekte of hemochromatose.
Beste patiënt We geven u graag wat meer uitleg over de aandoening ijzeropstapelingziekte of hemochromatose. Hebt u nog vragen of wenst u graag een afspraak te maken op de dienst maag-darm-leverziekten
Nadere informatieDiagnostiek, screening en behandeling van primaire en secundaire hemochromatose
Diagnostiek, screening en behandeling van primaire en secundaire hemochromatose Diagnosis, screening and treatment of primary and secondary hemochromatosis dr. Y.M. Bilgin, dr. A.W. Rijneveld 2 en dr.
Nadere informatieVoorwoord. Hemochromatose (IJzerstapelingsziekte) Hoe ontstaat ijzerstapeling? De rol van ijzer in het lichaam
Voorwoord In het kader van de praktijkbegeleiding heeft Wilma Arts onderstaand verslag geschreven over Hemochromatose. Uitgangspunt bij de opdracht was het geven van gezondheidsvoorlichting aan specifieke
Nadere informatieHartziekten door PLN mutatie Wat is de rol van de cardioloog
Hartziekten door PLN mutatie Wat is de rol van de cardioloog Patiëntendag PLN vereniging Paul van Haelst, cardioloog Antonius Ziekenhuis Sneek Erfelijke hartziekten Welke hartziekten kunnen erfelijk zijn?
Nadere informatieWetenschappelijk onderzoek Lewy body dementie
Wetenschappelijk onderzoek Lewy body dementie Wetenschappelijke artikelen 600 500 400 300 200 216 198 232 265 270 257 301 346 341 333 326 362 422 437 429 487 504 100 0 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006
Nadere informatieFamiliair Melanoom. Genetische predispositie melanoom: wanneer indicatie voor erfelijkheidsonderzoek en consequenties voor de behandeling en follow up
Familiair Melanoom Genetische predispositie melanoom: wanneer indicatie voor erfelijkheidsonderzoek en consequenties voor de behandeling en follow up Remco van Doorn Disclosure (potentiële) belangenverstrengeling
Nadere informatieLaboratoria Nieuwsbrief December 2015 Klinisch Chemisch en Hematologisch Laboratorium Medisch Microbiologisch Laboratorium
Laboratoria Nieuwsbrief December 2015 Klinisch Chemisch en Hematologisch Laboratorium Medisch Microbiologisch Laboratorium In dit nummer: - Laboratorium aanvraagformulier huisartsen - Mededeling referentiewaarden
Nadere informatieCounseling bij situs inversus
Counseling bij situs inversus Klinische Genetica, 2018 S. Alsters, AIOS Inhoud Genetische counseling Situs afwijkingen Onderliggende genetische afwijking Primaire ciliaire dyskinesie Monogenetische oorzaken
Nadere informatieLaboratoriumonderzoek bij vraagstelling/behandeling anemie
Laboratoriumonderzoek bij vraagstelling/behandeling anemie 12 februari 2013 Dr. Anja Leyte Dr. Simone Smits Anemie Anemie: Hb lager dan de ondergrens van de referentiewaarde Man: 8.5-11.0 mmol/l Vrouw:
Nadere informatieIf Yes, date of informed consent: d d m m m y y y y
In- en exclusie criteria Page 1 of 1 Patient Identification Number: Pag 1 van 6 In- en exclusie criteria Inclusion criteria Yes No 1. Getekende informed consent 2. Leeftijd van 18 jaar en ouder 3. M0-stadium
Nadere informatieIJZERBELASTING NA TRANSFUSIE
IJZERBELASTING NA TRANSFUSIE Symposium WVTV 2012 Dr. Tom Lodewyck Inleiding Secundaire ijzerbelading door transfusies primaire (hereditaire) hemochromatose (HFE genmutaties) Vooral patiënten met thalassemie
Nadere informatieFamily cancer syndroms and cancer risk. Martine Folsche, verpleegkundig specialist Erasmus MC Kanker Instituut
Family cancer syndroms and cancer risk Martine Folsche, verpleegkundig specialist Erasmus MC Kanker Instituut Disclosure belangen Potentiele belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relatie
Nadere informatieCongenitale hemolytisch anemie; wel of geen transfusie? H. Heijboer, 15 mei 2019, Emma Kinderziekenhuis, Amsterdam UMC
Congenitale hemolytisch anemie; wel of geen transfusie? H. Heijboer, 15 mei 2019, Emma Kinderziekenhuis, Amsterdam UMC Opbouw presentatie Indeling hemolytische anemieën Gevolgen van (chronische) hemolyse
Nadere informatieVerroest! Zit dat zo?
Disclosure Verroest! Zit dat zo? laat de zon weer stralen met en ijzer (potentiele) belangenverstrengeling: geen (mogelijk) relevante relaties met bedrijven: geen menno kooistra ziekenhuis rijnstate arnhem
Nadere informatieDisease morbidities 1; Polyneuropathy, Bing Neel, Amyloid
International Waldentrom s Patient Meeting 9 oct 2016, Amsterdam Disease morbidities 1; Polyneuropathy, Bing Neel, Amyloid Monique Minnema, internist-hematoloog Morbus Waldenström Kankercellen : Waldenström
Nadere informatiePALB2 en het risico op borstkanker
PALB2 en het risico op borstkanker Deze informatie is tot stand gekomen met hulp van de werkgroep Oncogenetica (WKO) van de Vereniging Klinische Genetica Nederland (VKGN) Maart 2018 Inleiding Met betrekking
Nadere informatieIgA nefropathie. Joost van der Heijden, internist-nefroloog VU Medisch Centrum
IgA nefropathie Joost van der Heijden, internist-nefroloog VU Medisch Centrum Presentatie - Geschiedenis - Epidemiologie - Het ziekteproces - De patiënt - Het diagnostische proces - De behandeling - De
Nadere informatieijzer wijzer Interessant nieuws tijdens de contactdag in Nijmegen Hoe pakt men in Australië DNA onderzoek aan Zorgboek nu ook digitaal beschikbaar
ijzer wijzer Tijdschrift over ijzerstapeling jaargang 312 oktober 2012 Interessant nieuws tijdens de contactdag in Nijmegen Hoe pakt men in Australië DNA onderzoek aan Zorgboek nu ook digitaal beschikbaar
Nadere informatieLADA en MODY: hoe moeten we LADA en MODY opsporen. Welke kan in de eerste lijn worden behandeld en welke juist niet? Disclosure belangen
LADA en MODY: hoe moeten we LADA en MODY opsporen. Welke kan in de eerste lijn worden behandeld en welke juist niet? Disclosure belangen Geen conflicterende belangen voor deze presentatie Eelco de Koning
Nadere informatieGEZONDE NIEREN VOOR IEDEREEN
GEZONDE NIEREN VOOR IEDEREEN Publiekslezing door Prof.dr. Ron T. Gansevoort Hoogleraar Interne Geneeskunde, UMC Groningen in het bijzonder preventie van chronische nierschade. Martinikerk Groningen, 14
Nadere informatieAderlatingen bij ijzerstapeling Hemochromatose
Aderlatingen bij ijzerstapeling Hemochromatose Albert Schweitzer ziekenhuis mei 2015 pavo 1147 Inleiding Uw arts heeft met u besproken dat u de ziekte ijzerstapeling heeft en daarom met aderlatingen behandeld
Nadere informatiehematoloog dr. Uw specialist is op werkdagen tussen 08.30 17.00 uur bereikbaar via de polikliniek Interne geneeskunde, tel. (078) 654 64 64.
Polycythemia Vera Uw hoofdbehandelaar is: hematoloog dr. Uw specialist is op werkdagen tussen 08.30 17.00 uur bereikbaar via de polikliniek Interne geneeskunde, tel. (078) 654 64 64. Inleiding U heeft
Nadere informatieKlinische Dag. 3 oktober 2013 Disclosure belangen spreker. (potentiële) belangenverstrengeling
Klinische Dag 3 oktober 2013 Disclosure belangen spreker (potentiële) belangenverstrengeling Geen Sideroblastaire anemie en ijzerstapeling Reinier Raymakers Enkele vragen vooraf: Wat is het mechanisme
Nadere informatieDiabetes Mellitus en Beweging
Diabetes Mellitus en Beweging Doelen 0Refresher 0Patient Education 0Exercise and DM Wat betekent het? 0 Diabetes: Door(heen) gaan 0 Mellitus: Honing/Zoet Wat is het? 0 Groep van stoornissen met hyperglycemieën
Nadere informatieReflecterend testen. Dr. Wytze P. Oosterhuis Arts klinische chemie
Reflecterend testen Dr. Wytze P. Oosterhuis Arts klinische chemie Wat is reflective testing / reflecterend testen? 1. Toevoegen van testen wanneer dat nodig wordt geacht 2. Toevoegen van commentaar 3.
Nadere informatieOntwikkeling van genezende medicijnen tegen ouderdomsgerelateerde ziekten. Ad W. van Gorp, oprichter en CEO
Ontwikkeling van genezende medicijnen tegen ouderdomsgerelateerde ziekten Ad W. van Gorp, oprichter en CEO Agenda 1. Historie 2. Strategie 3. Projecten 10/28/2013 2 Historie Spin off bedrijf van het Hubrecht
Nadere informatieKIEZEN VOOR MEER OF MINDER STRALING BIJ DE BEHANDELING VAN PROSTAATKANKER
KIEZEN VOOR MEER OF MINDER STRALING BIJ DE BEHANDELING VAN PROSTAATKANKER Informatie voor patiënten die betrokken willen worden bij de keuze tussen twee behandelplannen Afweging Bij het bestralen moet
Nadere informatieSamenvatting voor niet ingewijden
Samenvatting Samenvatting voor niet ingewijden Diabetes mellitus, oftewel suikerziekte, is een van de meest voorkomende chronische ziekten. Wereldwijd hebben 346 miljoen mensen diabetes, en in Nederland
Nadere informatieState the art: Amyotrofische Laterale Sclerose. Leonard H. van den Berg UMC Utrecht ALS Centrum Nederland
State the art: Amyotrofische Laterale Sclerose Leonard H. van den Berg UMC Utrecht ALS Centrum Nederland Amyotrofische laterale sclerose Progressieve aandoening perifeer en centraal motorisch neuron Beloop
Nadere informatieBevolkingsonderzoek Familiaire Hypercholesterolemie
Bevolkingsonderzoek Familiaire Hypercholesterolemie Casuïstiek Mw. K, slanke en sportieve 30 jarige vrouw wordt verwezen voor behandeling van haar verhoogde cholesterol. Haar vader kreeg op 57 jarige leeftijd
Nadere informatieMitochondriële ziekten
Mitochondriële ziekten Een inleiding NCMD Het Nijmeegs Centrum voor Mitochondriële Ziekten is een internationaal centrum voor patiëntenzorg, diagnostiek en onderzoek bij mensen met een stoornis in de mitochondriële
Nadere informatieAderlatingen bij ijzerstapeling Hemochromatose
Aderlatingen bij ijzerstapeling Hemochromatose Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo. Inleiding Uw arts heeft met u besproken dat u de ziekte ijzerstapeling heeft en daarom met
Nadere informatieEind goed, al goed? Of ook nog erfelijkheidsonderzoek? Margreet Ausems Afdeling Medische Genetica UMCU
Eind goed, al goed? Of ook nog erfelijkheidsonderzoek? Margreet Ausems Afdeling Medische Genetica UMCU Darmkanker in de familie? familie anamnese negatief: 85% -sporadische vorm- familie anamnese positief:
Nadere informatiePDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen
PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen The following full text is a publisher's version. For additional information about this publication click this link. http://hdl.handle.net/2066/70063
Nadere informatieTijdschrift over ijzerstapeling jaargang 10 3september Contactdag in België. Veel voorkomende gewrichtsklachten
ijzer wijzer Tijdschrift over ijzerstapeling jaargang 10 3september 2009 Omgaan met chronische moeheid Contactdag in België Richtlijn hemochro- matose samengevat Veel voorkomende gewrichtsklachten Inhoud
Nadere informatieInformatie over Exoom sequencing
Informatie over Exoom sequencing Exoom sequencing is een nieuwe techniek voor erfelijkheidsonderzoek. In deze folder vindt u informatie over dit onderzoek. De volgende onderwerpen komen aan bod: Om de
Nadere informatieijzer wijzer De medische richtlijn blijkt en blijft moeilijk leesbaar Contactbijeenkomst gemist? De kern van het verhaal vindt u hier
ijzer wijzer 2 Tijdschrift over ijzerstapeling jaargang 13 juni 2013 De medische richtlijn blijkt en blijft moeilijk leesbaar Contactbijeenkomst gemist? De kern van het verhaal vindt u hier Hemochromatose
Nadere informatieijzer wijzer Onderzoek naar de werking van maagzuurremmers Genieten met volle teugen? Alcohol en hemochromatose
ijzer wijzer Tijdschrift over ijzerstapeling jaargang 13 december 2013 4 Onderzoek naar de werking van maagzuurremmers Genieten met volle teugen? Alcohol en hemochromatose Wanneer je chronisch ziek wordt.
Nadere informatie24 september 2015. Van harte welkom!
24 september 2015 Van harte welkom! Programma 20.00: Welkom Wendy de Valk, verpleegkundig specialist cardiologie 20.10: Het vrouwenhart. Is er verschil tussen mannen en vrouwen? Mw. A. Lubbert-Verberkmoes,
Nadere informatieKliniek van erfelijke rode bloedcelafwijkingen, i.h.b. hereditaire sferocytose
Kliniek van erfelijke rode bloedcelafwijkingen, i.h.b. hereditaire sferocytose Rienk Tamminga Kinderarts-hematoloog/oncoloog Beatrix Kinderziekenhuis UMCG Intrinsieke oorzaken hemolyse Onderwerpen HS Ongecompliceerde
Nadere informatiePatiënten Informatie Brochure Erfelijkheidsonderzoek: Exoom Sequencing
2 Patiënten Informatie Brochure Erfelijkheidsonderzoek: Exoom Sequencing Algemene informatie Exoom Sequencing is een nieuwe techniek voor erfelijkheidsonderzoek. In deze folder vindt u informatie over
Nadere informatieCardiologisch onderzoek
Non-compactie Cardiomyopathie Een non-compactie cardiomyopathie (NCCM) is een aandoening waarbij er diepe groeven in de hartspier zitten. NCCM kan het enige verschijnsel zijn, maar kan ook worden gevonden
Nadere informatieCascadescreening: hoe kan het (nog) beter?
Cascadescreening: hoe kan het (nog) beter? Irene M. van Langen NACGG lustrumbijeenkomst Utrecht 22 september 2011 Wat is cascadescreening Systematisch familieonderzoek in families met (autosomaal dominant)
Nadere informatieHereditaire hemochromatose: nieuwe genen, nieuwe ziekten en hepcidine
capita selecta Hereditaire hemochromatose: nieuwe genen, nieuwe ziekten en J.P.H.Bergmans, E.H.J.M.Kemna, M.C.H.Janssen, E.M.G.Jacobs, A.F.H.Stalenhoef, J.J.M.Marx en D.W.Swinkels Zie ook het artikel op
Nadere informatieMyeloproliferatieve aandoeningen (MPD)
Myeloproliferatieve aandoeningen (MPD) van nieuwe inzichten naar nieuwe behandelingen Reinier Raymakers, internist-hematoloog UMC Utrecht Myeloproliferatieve aandoeningen Toename in bloedcelaanmaak Rode
Nadere informatieTherapeutische erythrocytapherese vergeleken met aderlaten bij de eerste behandeling van erfelijk Hemochromatose Een proefonderzoek
Transfusion and Apheresis Science 36 (2007) 261 267 Niet officiële vertaling! Therapeutische erythrocytapherese vergeleken met aderlaten bij de eerste behandeling van erfelijk Hemochromatose Een proefonderzoek
Nadere informatieExperimentele klinische chemie: met ijzer bruggen bouwen
Experimentele klinische chemie: met ijzer bruggen bouwen inaugurele rede door prof. dr. dorine w. swinkels inaugurele rede prof. dr. dorine w. swinkels Een klinisch chemicus onderzoekt lichaamsvloeistoffen
Nadere informatieDiagnostiek en behandeling van hereditaire hemochromatose
Diagnostiek en behandeling van hereditaire hemochromatose Initiatief Nederlandsche Internisten Vereeniging (NIV) Nederlandse Vereniging voor Klinische Chemie en Laboratoriumgeneeskunde en Vereniging Artsen
Nadere informatieVan studie naar dagelijkse praktijk: behandeling van hepatocellulair- en cholangiocarcinoom
Van studie naar dagelijkse praktijk: behandeling van hepatocellulair- en cholangiocarcinoom Vrijdag 19-01-2018 Tim Labeur, arts-onderzoeker Publiek en Voorkennis Wie is betrokken bij de behandeling van
Nadere informatieDiagnostiek en behandeling van hereditaire hemochromatose
Diagnostiek en behandeling van hereditaire hemochromatose Initiatief Nederlandsche Internisten Vereeniging (NIV) Nederlandse Vereniging voor Klinische Chemie en Laboratoriumgeneeskunde en Vereniging Artsen
Nadere informatieMammacarcinoom en erfelijkheid. Dr. Marleen Kets, klinisch geneticus Afdeling genetica UMC St Radboud
Mammacarcinoom en erfelijkheid Dr. Marleen Kets, klinisch geneticus Afdeling genetica UMC St Radboud Mammacarcinoom Life time risk 12-13% Meest voorkomende kanker bij vrouwen Circa 20% hiervan heeft een
Nadere informatieDeze folder bevat informatie over het Lynch-syndroom. Het beschrijft:
Lynch-syndroom Deze folder bevat informatie over het Lynch-syndroom. Het beschrijft: Wat Lynch-syndroom is. Hoe het Lynch-syndroom te herkennen is. Wat te doen als het Lynch-syndroom is vastgesteld. Wat
Nadere informatieWat is Sikkelcelziekte? Amsterdam 13 november 2005
Wat is Sikkelcelziekte? α β α β Amsterdam 13 november 2005 lucht Zuurstof Zuurstof Zuurstof is nodig om te kunnen leven. Wij vervoeren zuurstof in onze lichaam via het bloed. Long en hart 5 liters bloed
Nadere informatie