Competition Law Highlights 2018

Transcriptie

1 Competition Law Highlights 2018 Staatssteun Sébastien Engelen 6 december 2018 Minervastraat 5, 1930 Zaventem, T +32 (0) , F +32 (0) ,

2 De Commissie heeft in 2017 in 11 kartelzaken en 377 concentratiezaken een finale beslissing genomen. Hoeveel staatssteunzaken heeft zij datzelfde jaar afgerond? A. 444 B. 28 C

3 Overzicht Procedure Wat is staatssteun? Rolverdeling

4 Wat is staatssteun? 4

5 4 cumulatieve voorwaarden 5

6 Afkomstig van de staat / met staatsmiddelen Toerekenbaarheid: Overheidsinstantie verleent voordeel aan een begunstigde Overheidsinstantie kent voordeel toe via een overheidsbedrijf of een publiek-/privaatrechtelijk orgaan (C-482/99 Stardust) Staatsmiddelen: alle middelen van de overheidssector, van overheidsbedrijven en, onder bepaalde omstandigheden, van particuliere instanties Parafiscale heffingen 6

7 Economisch voordeel Onderneming: elke eenheid die een economische activiteit uitoefent, ongeacht haar rechtsvorm en de wijze waarop zij wordt gefinancierd Economische activiteit: iedere activiteit die erin bestaat goederen of diensten op de markt aan te bieden Positieve en negatieve economische voordelen MEOP: criterium van de marktdeelnemer in een markteconomie Principe: economische transacties die worden aangegaan door overheidsinstanties verlenen geen voordeel indien zij marktconform verlopen Varianten: afhankelijk van het soort economische transactie Particuliere investeerder, schuldeiser, verkoper, 7

8 Selectiviteit Selectiviteit: overheidsmaatregel die bepaalde ondernemingen, categorieën van ondernemingen of economische sectoren begunstigt >< algemene maatregel Materiële selectiviteit: de maatregel geldt alleen voor bepaalde (groepen van) ondernemingen of economische sectoren in een bepaalde lidstaat de jure vs de facto Regionale selectiviteit: de maatregel geldt niet voor het gehele grondgebied van de lidstaat HvJ: maatregelen met een regionaal/lokaal toepassingsgebied zijn mogelijk niet selectief, afhankelijk van de autonomie van de betrokken overheid 8

9 Beïnvloeding handelsverkeer / mededinging Vervalsing mededinging: wanneer de steunmaatregel de concurrentiepositie van de begunstigde onderneming t.o.v. andere concurrerende ondernemingen kan versterken systematisch vervuld in een geliberaliseerde sector Beïnvloeding handelsverkeer: wanneer de steunmaatregel het handelsverkeer tussen de lidstaten van de EU ongunstig kan beïnvloeden >< lokaal publiek (bvb. sportsvoorzieningen in regio s met beperkt toeristisch potentieel / bv: recreatiezwembad Dorsten, beschikking van de Commissie van 21 december 2000, N 258/2000 Duitsland) 9

10 Belgïe wenst een subsidie toe te kennen aan landbouwers die door de Afrikaanse varkenspest hun varkens niet kunnen verkopen. De subsidie is bedoeld om hun gederfde winst te compenseren. Is dit staatssteun? A. Nee, de subsidie brengt geen voordeel met zich mee aangezien de subsidie enkel gederfde winst compenseert B. Ja, de subsidie verlicht de normale lasten van de landbouwers C. Nee, de subsidie is een algemene maatregel 10

11 Wat is staatssteun? Principieel verbod (art. 107(1) VWEU) Uitzonderingen Voorafgaande aanmelding // standstill-verplichting (art. 108(3) VWEU) Vrijstelling van aanmelding Vrijstellingsverordening of -beschikking (rapporteringsverplichting) GBER (AGVV nr. 651/2014 van 17 juni 2017) De-minimis Vo. nr. 1407/2013 van 18 december 2013 DAEB-besluit (nr. 2012/21 van 20 december 2011) 11

12 Hoeveel % van de steunmaatregelen in 2016 werd uitgekeerd op basis van de GBER? (= zonder voorafgaande aanmelding/goedkeuring van de Commissie) A. 58 % B. 75 % C. 97 % 12

13 Procedure / Rolverdeling 13

14 Commissie versus nationale rechter WAT COMMISSIE Kwalificatie steun Rechtmatigheid steun Verenigbaarheid steun NATIONALE RECHTER Kwalificatie staatssteun Rechtmatigheid steun WAT NIET HOE Goedkeuring Verbod tenuitvoerlegging Schorsing Terugvordering Monitoring tenuitvoerlegging Verenigbaarheid steun Verbod tenuitvoerlegging Voorlopige maatregelen Terugvordering (+ interest) Schadevergoeding concurrent / derde 14

15 Aangemelde maatregel naleving standstill Eerste onderzoek 2 maanden Formele procedure 18 maanden M Prenotificatie Geen staatssteun: einde procedure Geen staatssteun: einde procedure Aanmelding Voorlopige beslissing Verenigbare steun: besluit om geen bezwaar te maken Onverenigbare steun: besluit tot inleiding formele procedure Definitieve beslissing Verenigbare steun: goedkeuring Onverenigbare steun: verbod tot implementatie Vaststelling intrekking maatregel VoI Lidstaat VoI andere bronnen + boetes 15

16 Niet-aangemelde maatregel niet-naleving standstill Eerste onderzoek Formele procedure KLACHT - EIGEN INITIATIEF Voorlopige maatregelen Geen staatssteun: einde procedure Voorlopige beslissing Opschortingsbevel Voorlopige terugvordering Onrechtmatige, maar verenigbare steun: geen bezwaar Onrechtmatig en onverenigbare steun: inleiding formele procedure Definitieve beslissing Geen staatssteun: einde procedure Onrechtmatige, maar verenigbare steun : goedkeuring Onrechtmatig en onverenigbare steun: definitieve terugvordering Vaststelling intrekking maatregel VoI Lidstaat VoI andere bronnen + boetes 16

17 Rolverdeling nationale rechter Handhaving van de standstill-regel (o.b.v. rechtstreekse werking van artikel 108, lid 2 VWEU) Rol van de rechter = overeenkomstig het nationaal recht de nodige gevolgen verbinden aan de schending van de standstill-verplichting (zowel wat betreft de geldigheid van de handelingen tot uitvoering van de steunmaatregel, als wat betreft de terugvordering van de uitgekeerde steun): Ex ante: opschorting van uitvoeringsmaatregelen Ex post: nietigverklaring van de maatregel en volledige terugvordering van de onrechtmatige staatssteun 17

18 Rolverdeling nationale rechter Arrest Lufthansa (C-284/12, para. 33): de appreciatiemarge van de nationale rechter bij de kwalificatie van een betwiste steunmaatregel verschilt naargelang de Commissie een formeel onderzoek heeft ingeleid Formele onderzoeksprocedure nog niet ingeleid: nationale rechter kan naar eigen inzicht oordelen of er sprake is van staatssteun Formele onderzoeksprocedure ingeleid: appreciatiemarge nationale rechter is afhankelijk van hoever de procedure voor de Commissie reeds gevorderd is: Eindbeslissing: nationale rechter is gehouden aan de kwalificatie van de Commissie. Indien nationale rechter niet akkoord gaat, moet hij een prejudiciële vraag voorleggen aan het HvJ Geen eindbeslissing: nationale rechter is gehouden aan de (voorlopige) kwalificatie van de Commissie. Indien de Commissie (voorlopig) oordeelt dat er sprake is van staatssteun, moet de nationale rechter de standstill-regel handhaven 18

19 Terugvordering art. 16 Vo. nr. 2015/1589 Principe: Commissie verplicht de lidstaat alle nodige maatregelen te nemen om de steun van de begunstigde terug te vorderen Doel: daadwerkelijke mededinging herstellen, zoals die bestond voordat de onrechtmatige steun werd uitgekeerd Bedrag = steunbedrag + interest (vanaf de datum waarop de onrechtmatige steun voor de begunstigde beschikbaar was tot de datum van daadwerkelijke terugbetaling) Insolvabiliteit begunstigden Principe: doet geen afbreuk aan de principiële verplichting tot terugvordering Praktijk: vereffening van de betrokken onderneming is een aanvaardbaar alternatief 19

20 Beroepsmogelijkheden Beroep tot nietigverklaring tegen de beslissing van de Commissie Art. 263 VWEU Kort geding / voorlopige maatregelen Beroep tegen de nationale tenuitvoerleggingsmaatregel Beroep tegen de steunverlenende overheid (aangemoedigd door M. Wathelet, zie opinie C-349/17 ex: SNCM) Beroep wegens nalaten te besluiten Beroep tot schadevergoeding tegen de Commissie 20

21 Welk EU-Lidstaat heeft in verhouding tot het BBP het meeste staatssteun toegekend in 2016? A. Hongarije B. Duitsland C. Zweden 21

22

23 ARCO ARCO = historische aandeelhouder van Dexia Kapitaalverhoging Dexia Okt 2008 Okt nov 2011 Garantieregeling Okt 2008: kapitaalverhoging Dexia - politieke toezegging om garantieregeling voor coöperaties op te zetten opdat ARCO aan de redding van Dexia deelneemt Omgezet in KB 10/10/2011 Garantieregeling: het Bijzonder Beschermingsfonds garandeert het kapitaal van individuele vennoten in coöperaties tot max EUR Stelsel waartoe enkel ARCO heeft toegetreden (KB 7/11/2011) 23

24 ARCO Kapitaalverhoging Dexia Okt 2008 Okt nov 2011 Garantieregeling Bijzonder Beschermingsfonds komt tussen i.g.v. Faillissement van een coöperatie Vennoten willen uitreden en coöperatie kan hen niet terugbetalen Deposito- en Consignatiekas fungeert als back-up van het BBF BBF gefinancieerd door toetredingsvergoeding en jaarlijkse bijdrage van coöperaties (6,5 MEUR) 24

25 Kapitaalverhoging Dexia Okt 2008 Okt nov 2011 Start onderzoek Commissie Nov 2011 ARCO Juli 2014 Besluit Commissie Arrest HvJ (C-76/15) Dec 2016 Bevestiging Besluit door het Gerecht (T-711/14) Feb 2018 Garantieregeling Maart 2013 Arrest RvS Juni 2017 Arrest GwH Start rechtszaak RvS Dec 2011 Arrest GwH PV HvJ Feb 2015 Arrest RvS Maart

26 FISCAL CASES 2018 Tax rulings - toelichting Wat? Beslissing waarbij een overheid bepaalt hoe belastingsregels worden toegepast bij bepaalde feiten en omstandigheden Waarom? Rechtszekerheid voor ondernemingen Wie? Vaak multinationals Probleem? Mogelijk een selectief voordeel voor de onderneming(en) in kwestie, in geval van afwijkende toepassing van nationaal recht 26

27 FISCAL CASES 2018 Tax rulings - beslissingen in 2018 Luxemburg McDonalds (19/09/18) Dubbelbelastingsverdrag Luxemburg VS dubbele niet-belasting van McDonald s Oordeel Commissie: geen staatssteun Luxemburg Engie (20/06/18) Hybride financieringsinstrument minder dan 0,3% vennootschapsbelasting op winst Tax rulings: structuur = conform Luxemburgs recht Oordeel Commissie: tax rulings verschaffen selectief voordeel aan Engie groep Hoger beroep (T-516/18) 27

28 FISCAL CASES 2018 Tax rulings - ontwikkelingen in 2018 Luxemburg FIAT (21/10/15) Nederland Starbucks (21/10/15) België overwinst (11/01/16) Ierland Apple (30/08/16) Hoger beroep (T-755/15 e.a.) - zitting 21 juni 2018 Hoger beroep (T-760/15 e.a.) - zitting 2 juli 2018 Hoger beroep (T-131/16 e.a.) - zitting 28 juni 2018 Hoger beroep (T-892/16) Verzoek tot interventie van de VS afgewezen door het Gerecht en het HvJ (17/05/18 - C-12/18 P(I)) Inbreukprocedure ingeleid door de Commissie wegens gebrek aan terugvordering van illegale staatssteun door Ierland (C-678/17) Procedure stopgezet na terugbetaling door Apple (escrow account) 28

29 FISCAL CASES 2018 Tax rulings - overige zaken Luxemburg Amazon (04/10/17) Hoger beroep (T-816/17 e.a.) Nederland - IKEA Commissie zet formele onderzoeksprocedure verder (gestart 18/12/2017) UK - CFC Group Financing Exemption Commissie zet formele onderzoeksprocedure verder (gestart oktober 2017) 29

30 ANDERE BELANGRIJKE ONTWIKKELINGEN IN Antwerpse haven : geen staatssteun ten gunste van exploitanten containerterminals (23/11/18) Belgische belastingvrijstelling voor zee- en binnenhavens (zogeheten rechtspersonenbelasting) vormt staatssteun (27/07/17) Beroep ingesteld op 09/10/17 (T-696/17) Verzoek tot interventie van het Vlaamse Gewest afgewezen op 27/10/18 Brexit 30

31 w w w. c o n t r a s t - l a w. b e