Regiodagen 2015 Workshop staatssteun

Transcriptie

1 Regiodagen 2015 Workshop staatssteun Coördinatiepunt Staatssteun Decentrale Overheden Ghaitrie Hanoeman Désirée Hoefnagel Doortje Ninck Blok Europa decentraal Lisanne Vis-Boer Lukas Ament Merit van Veen

2 We beginnen met een vraag aan u Een gemeente wil een subsidie geven aan een een producent van personenauto s voor innovatie om het productieproces van auto s milieuvriendelijker te maken. De autofabrikant wil de subsidie gebruiken voor de ontwikkeling van energiebesparende machines. Vraag Kan er sprake zijn van staatssteun? 2

3 Deze workshop Wat is staatssteun? Rol Rijk en decentrale overheden Procedures Trends State Aid Modernisation Gevolgen voor procedures Gevolgen voor de decentrale staatssteunfunctie Uit de praktijk 3

4 Wat is staatssteun? Als met overheidsgeld een voordeel wordt verleend aan een bepaalde onderneming die dat voordeel onder normale marktomstandigheden niet zou krijgen en als dat (potentieel) leidt tot oneerlijke concurrentie op de interne markt, is er sprake van staatssteun. 4

5 Wat is staatssteun? Artikel 107, lid 1 VWEU bepaalt vijf (cumulatieve) voorwaarden voor staatssteun: 1. de maatregel moet ondernemingen een voordeel opleveren; 2. de maatregel moet met staatsmiddelen zijn bekostigd; 3. de maatregel moet een selectief voordeel opleveren; 4. de maatregel moet het handelsverkeer binnen de EU ongunstig beïnvloeden; 5. de maatregel moet de mededinging vervalsen of dreigen te vervalsen. 5

6 Wat is staatssteun? Staatssteun mag niet, tenzij de Europese Commissie vindt dat het wel mag (exclusieve bevoegdheid). Zo lang de Commissie geen oordeel over de steun heeft gegeven, mag die niet toegekend en/of verleend worden (stand still). Om de Commissie in de gelegenheid te stellen om dat oordeel te geven, moet een steunmaatregel gemeld worden (tenzij er een vrijstelling van toepassing is). 6

7 Wat is staatssteun? Voordeel = Een voordeel dat een begunstigde niet had ontvangen in het normale economische verkeer: - subsidie - garantstelling of lening met gunstige voorwaarden - gratis cursus of advies, gratis publiciteit - het (ver)kopen van grond zonder reële marktprijs (openbare biedprocedure; onafhankelijke taxatie) - derving van inkomsten voor steunverlener

8 Wat is staatssteun? Staat = Rijk, provincies, gemeenten, waterschappen, product- en bedrijfschappen Staatsmiddelen = begrotingsgeld, minder inkomsten Onderneming in Europeesrechtelijke zin = Elke entiteit die een economische activiteit ontplooit = aanbieden van goederen en/of diensten op een markt; ook stichting, vereniging, overheidsonderdeel Tussenstaatse handel = handel tussen lidstaten door begunstigde of zijn concurrent Hoe lokaal is lokaal?

9 State Aid Modernisation Vrijwel volledig ingevoerd in 2014 Commissie krijgt meer ruimte voor grote zaken Meer steun vrijgesteld van aanmelding bij de Commissie Meer verantwoordelijkheid bij de lidstaat Controle verschuift van ex ante naar ex post Veronderstelde secundaire gevolgen: minder lange procedures en minder administratieve lasten Praktisch nadeel: minder rechtszekerheid.

10 Steunbedrag Uitbreiding reikwijdte vrijstellingen minder aanmeldingen Nog steeds aanmelding Aanmelding (richtsnoeren/verdrag) AGVV uitbreiding (aanmeldings- en intensiteitsdrempels) AGVV uitbreiding Vrijstellingsgebied AGVV (nieuwe categorieën) Aanmeldingsplichtig Vrijgesteld De minimis Nieuwe de-minimis Type steun

11 Post-SAM zaken (aanmeldingen) Simulation based on cases notified in 2012 (excluding financial sector)

12 Rol Rijk en decentrale overheden Alle Nederlandse decentrale staatssteunprocedures lopen via het Coördinatiepunt staatssteun decentrale overheden o o o o o o Decentrale overheden die staatssteun moeten melden naar het Coördinatiepunt Beoordelen decentrale analyse; is een gang naar Brussel echt nodig? Welke procedure is het meest geschikt/verplicht? Overleg met decentrale overheden en de Europese Commissie. Melding of kennisgeving via SANI. Jaarlijkse rapportage via SARI. 12

13 Rol Rijk en decentrale overheden Een gemeente maakt deel uit van de overheid van een lidstaat. Een gemeente is zelf verantwoordelijk voor de naleving van de staatssteunregels, inclusief de beoordeling of er (mogelijk) sprake is van staatssteun. Naleving van de staatssteunregels is een juridische verplichting. Behoudens de vrijstellingen is het niet melden van staatssteun is onrechtmatig met het risico op terugvorderingsverplichting van de verleende steun. 13

14 Advies en begeleiding: ministerie van BZK Schakel tussen decentrale overheid, departementen en Commissie. Formele gesprekspartner: lidstaat Nederland, vertegenwoordigd door de Permanente Vertegenwoordiging van Nederland bij de Europese Unie (PVEU). Interdepartementale afstemming: ISO (inclusief VNG en IPO). Advies en voorlichting (met Europa decentraal) beleid 14

15 Publicaties en lopende zaken Handreiking Diensten van Algemeen Economisch Belang Te verwachte publicaties: Handreiking gebiedsontwikkeling State Aid Modernisation Puur lokaal effect Natuurbeheer Voetbalzaken, breedbandzaken Uitspraak terugvordering Damplein Leidschendam 15

16 16

17 Wij zijn de schakel tussen EU recht en beleid en de decentrale praktijk Toegankelijk, onafhankelijk en kwalitatief sterk 17

18 Advies en begeleiding: Europa decentraal Ons doel: Kennis en expertise over EU recht en beleid en juiste toepassing ervan bij decentrale overheden vergroten Onze missie: Europese regels in duidelijke taal 18

19 Advies en begeleiding: Europa decentraal Onze diensten: Kennis en expertise bundelen bezoekers per maand Juridische helpdesk: 1000 vragen per jaar Europese Ster: abonnees Bijeenkomsten, cursussen, workshops: per jaar Signaleringsloket Publicaties En ook: Coördinatiepunt Staatssteun MinBZK Project EU subsidies EU proof: 200+ LinkedIn 19

20 Advies en begeleiding: Europa decentraal Vragen gesteld door (+/ vragen in 2014): Gemeenten: 65% Provincies: 19,5% Rijk: 3,5% Waterschappen: 8% Anders: 4% Meestbevraagde onderwerpen (2014): Staatssteun: 51,8% Aanbesteden: 40,9% Europees mededingingsrecht: 6,7% DAEB: 0,6% 20

21 Overzicht regelgeving 1. EU vrijstelling de-minimis (alleen verklaring) De-minimissteun (< in 3 jaar) 2. Nlse koepelvrijstellingen (publicatie of alleen rapportage) Cultureel erfgoed (Nationale monumentenregeling) Catalogus Groenblauwe Diensten DAEB woningcorporaties 3. EU Vrijstellingsverordeningen (geen melding, kennisgeving voldoende) Algemene Groepsvrijstellingsverordening (AGVV) MKB Landbouwvrijstellingsverordening Diensten van Algemeen Economisch Belang (DAEB) (NB: geen kennisgeving nodig) 4. Sectorspecifieke en horizontale regelgeving (melding, kans op goedkeuring groot) Milieu- en Energiesteunkader, Reddings- en Herstructureringssteunkader, Breedband, Transport 5. Uitzonderingen artikel 107 VWEU (melding, voor zover de vrijstelling niet toereikend is) Natuurrampen Economische bedrijvigheid en regionale ontwikkeling Cultuur en cultureel erfgoed

22 Europa decentraal Staatssteunagenda

23 Vrijstellingen Algemene groepsvrijstellingsverordening (AGVV) Voorheen: Milieu (o.a. hernieuwbare energie, aanschaf vervoersmiddelen) MKB, werkgelegenheid en opleiding O&O&I Risicokapitaal Regionale steun NIEUW: Cultuur, cultureel erfgoed & audiovisuele werken Sport- & multifunctionele infrastructuur Innovatieclusters Breedband Interreg Natuurrampen Vervoer burgers in afgelegen gebieden Energie efficiëntie en exploitatie hernieuwbare energie Lokale infrastructuur Bodemsanering Re-cycling afval

24 Vrijstellingen MKB Landbouwvrijstelling Voorheen: Milieu, dierenwelzijn Bedrijfsverplaatsing en ruilverkaveling Technische ondersteuning Jonge landbouwers, vroege uittreding NIEUW: Agromilieu- en klimaatdoelstellingen Verduurzaming POP Natuurrampen Cultureel erfgoed OO&I En: Uitbreiding naar verwerking- en afzet

25 Nieuwe vrijstelling: cultuur Voorheen: Geen regels, aanmelden (of afhouden) Procedure 3-18 maanden, wel veel goedkeuringen Nu: Vrijstelling voor steun voor cultuur en cultureel erfgoed Heel breed en ruim! 100% in aanmerking komende kosten (publicaties: 70%) Aanmeldingsdrempels 100 en 50 mln (resp. investerings- en exploitatiesteun) NB: Film aparte regels NB: In Nederland Nationale Monumentenregeling Alleen rapportage werkelijke kosten en decentrale rechtsbasis vereist

26 Nieuwe vrijstelling: sport Voorheen: Geen regels voor sport: aanmelden bij Commissie Procedure 3-18 maanden, wel veel goedgekeurd Nu: Vrijstelling steun voor sportinfrastructuur, zoals stadions en trainingsfaciliteiten Kennisgeving voldoende: procedure enkele dagen tot weken Overcompensatie profclubs voorkomen (eisen): 100% in aanmerking komende kosten minus de exploitatiewinst Iedereen heeft toegang tot faciliteit 20% capaciteit voor andere activiteiten of sportclubs Tarieven verhuur faciliteit openbaar maken via register

27 Uit de praktijk! Casus I Kleinschalige zorgformule voor mensen met verstandelijke handicap heeft financiële ondersteuning nodig Biedt de bewoners zorg, rust, veiligheid en continuïteit Gemeente wil subsidie verlenen Vraag Kan hier sprake van staatssteun zijn? 27

28 Uit de praktijk! Casus II Gemeente wil ontwikkelingsproject in de stad steunen. Partijen zijn projectontwikkelaar en een woco. Ontwikkeling nieuwe woningen en winkels aan het plein: woco bouwt commerciële koopwoningen, en sociale koop- en huurwoningen projectontwikkelaar bouwt winkels onder de woningen en richt plein opnieuw in Vraag Kan hier sprake van staatssteun zijn? 28

29 29 Dank voor uw aandacht en succes!

30 Meer informatie Coördinatiepunt Staatssteun Decentrale Overheden (Robert-Jan van Lotringen) (Doortje Ninck Blok) (Ghaitrie Hanoeman) Kenniscentrum Europa decentraal LinkedIn Europese subsidies Europaproof 30