HERSENEN BIJ DEMENTIE: EEN VALSE BEDRIEGER

Transcriptie

1 HERSENEN BIJ DEMENTIE: EEN VALSE BEDRIEGER Symposium Dementie en euthanasie NVVE 12 april 2019, Amersfoort. Hans van Dam, docent en consulent hersenaandoeningen en levenseindevragen.

2 PROGRAMMA Het dementerende brein (en verwante aandoeningen). Liever dood dan dement? Het valse bedrog Lijden aan dementie Leuk dement en toch euthanasie? Adviezen voor wilsverklaring

3

4 HET DEMENTERENDE BREIN Vijf belangrijkste vormen van dementie: Alzheimer Vasculaire dementie Subcorticale dementie Lewy body dementie Fronto-temporaal dementie (FTD) Algemeen: eerst teloorgang verbindingen, daarna van hersencellen slippery slope.

5 EERSTE VERSCHIJNSELEN Geheugenproblemen niet het begin. Subtiel begin: problemen in kiezen, inzicht, overzicht, vooruitdenken, abstract denken, diepgang, oorzaak-gevolg, lijn vasthouden, empathie, probleemoplossend vermogen, schakelen en taal. Emotionele regulatieproblemen: achterdocht, angst, gedeprimeerdheid, agitatie, onrust, of juist apathie.

6 Maskering van veranderingen soms eerst (min of meer) bewust, maar altijd uitmondend in automatische maskering. dus niet hij is best nog slim, of ze kan het goed verbloemen. Bij doorzettend proces veel onbewuste angst (gripverlies zeer stresserend). Afhankelijk van hersenveranderingen blij of boos dement.

7 LIEVER DOOD DAN DEMENT? Dan is het oppassen De weerstand in hulpverlening is groot. Misverstanden zijn hardnekkig (bijvoorbeeld dat iemand een ander wordt). Gedachte dat iemand op het laatst vaak niet wil. En: dementie is zó gemeen.

8 HET GEMENE BEDROG Teloorgang van essentiële hersenfuncties om jezelf te begrijpen. Oordeelsvermogen raakt gemankeerd. Verandering van persoonlijkheidskenmerken, gevolgd door totale ontgeesting. Je wordt geen ander persoon, maar je persoon verdwijnt in zwart gat. Psychosociale dood.

9 BOTTUM-UP ONTWIKKELING

10 WEL-DOORDACHT GEDRAG nivo 4 Input nivo 3 Impulsief nivo 2 Output Reactie nivo 1 waarneming gedrag

11 BUITENKANT EN BINNENKANT De buitenkant correspondeert niet meer met de afstervende binnenkant. Zichtbaar gedrag is moment- en omgevinggestuurd (inclusief orgaanfuncties) en afhankelijk van actuele staat van de hersenen. Een cognitieve evaluatie van eigen situatie is biologisch onmogelijk.

12 LIJDEN AAN DEMENTIE Lijden aan dementie is lijden aan de staat van dementie. Die kan voor iemand onaanvaardbaar zijn, ongeacht de uitingsvorm. Leuk dement betekent niet minder lijden en is evenals akelig dement reden voor euthanasie. De demente staat is doorslaggevend.

13 DE STAAT VAN DEMENTIE Ik wil niet kraaiend van plezier, knoeiend met mijn bietjes in een hoekje van een huiskamer op een gesloten afdeling zitten en de binnenkomende mooie zuster aanzien voor mijn overleden vrouw.

14 DE KRONKELWEG NAAR WILSONBEKWAAMHEID Juridisch begrip iedereen is wilsbekwaam tot het tegendeel vast staat. Geleidelijk proces geen scherpe markering. Zorgwekkende misverstanden bij wetgevende en controlerende instanties (politieke partijen, RTE, Inspectie, OM). RTE sleutelrol voldoende capabel?

15 WAT TE DOEN - WILSVERKLARING Vastleggen dat de demente staat onaanvaardbaar is, ongeacht de uitingen. Tekst met huisarts bespreken en vragen die te tekenen voor gezien. Idem eventuele wijzigingen De arts bij machtigen om op moment suprême geen toestemming te vragen.

16 In tekst arts machtigen op bij onverhoopte wils- en beslissingsonbekwaamheid stiekem een zwaar slaapmiddel toe te dienen, zodat de levensbeëindiging waardig kan verlopen. Wie wil leven tot twaalf uur moet naaste kunnen machtigen dan moment te bepalen (Henk Blanken).

17 TENSLOTTE: Natuurlijk is euthanasie een goed recht. Het wordt daarom de hoogste tijd om een stap in de beschaving te zetten en de individuele vrijheid van sterven in brede zin daadwerkelijk te realiseren. Democratie verdraagt geen veto van kleine minderheid.