De eindsprint als keuze

Transcriptie

1 De eindsprint als keuze Erica van Maanen en Classien Rebergen beiden huisarts/kaderarts palliatieve zorg/scen-arts Lovah-congres 2016

2

3 Stelling 1: Als een patiënt kiest voor overlijden dan is euthanasie de enige optie

4 Wat zijn mogelijkheden waardoor het overlijden (mogelijk) bespoedigd wordt? *Euthanasie *Hulp bij zelfdoding *Palliatieve sedatie: Wie kiest? *Bewust afzien van eten en drinken

5 Zijn Euthanasie en hulp bij zelfdoding in Nederland gelegaliseerd?

6 Volgens de Wet is euthanasie en hulp bij zelfdoding verboden, er wordt echter een uitzondering gemaakt voor gevallen waarin de arts zich gehouden heeft aan de zorgvuldigheidseisen zoals omschreven in: de WTL = wet toetsing levensbeeindiging op verzoek en hulp bij zelfdoding Als iemand niet voldoet aan de zorgvuldigheidseisen kan er dus sprake zijn van straf vervolging waarbij de maximale gevangenisstraf voor euthanasie 12 jaar is en voor hulp bij zelfdoding 3 jaar

7

8 Euthanasie vs palliatieve sedatie

9 Bewust afzien van eten en drinken Stoppen met eten én drinken letaal na 1-2 wkn Reversibel besluit; helder bewustzijn, geen pijn Dood door stoppen met drinken Per dag ½ glas water nodig voor mondverzorging Bij jaarlijks ongeveer 4400 patienten, van wie 2800 bewust STED toepassen NB vasten bij anorexia en bij hongerstakers gaat gepaard met veel lijden ondanks goede mondverzorging Bron: NVVE Chabot B.: Informatie zorgvuldige levensbeëindiging

10 Stelling 2: Voor euthanasie is een duurzaam verzoek nodig

11 Zorgvuldigheidseisen euthanasie: 1. Vrijwillig en weloverwogen verzoek 2. Uitzichtloos en ondraaglijk lijden 3. Patiënt is voorgelicht over zijn/haar situatie 4. Geen redelijke andere oplossing 5. Tenminste 1 arts geraadpleegd over een oordeel over de punten 1 t/m4 6. Zorgvuldige uitvoering

12 Weloverwogen verzoek: 1. Patiënt is geïnformeerd over gezondheidstoestand 2. Patiënt is wilsbekwaam 3. Het verzoek is consistent, berust niet op een opwelling ( duurzaamheid ) 4. Herhaling is geen stringente eis

13 Stelling 3: Bij vergevorderde dementie is euthanasie niet mogelijk

14 Patiënten met dementie: aandachtspunten Is de patiënt nog in staat zijn wil te bepalen en te uiten? Zo neen, is er een schriftelijke wilsverklaring? Kan de patiënt op het moment van de uitvoering van euthanasie nog communiceren? zo nee: - is sprake van een situatie waarop de wilsverklaring onmiskenbaar is gericht? - ervaart de patiënt ondraaglijk lijden? - zijn er duidelijke tekenen dat de patiënt geen levensbeëindiging wil? Is naast de consulent een ter zake deskundige arts geraadpleegd of is de consulent zelf deskundige?

15 Stelling 4: Euthanasie bij klaar met leven kan niet

16 Klaar met leven -Schoonheim-arrest 1984: Voortgaande aantasting van de waardigheid valt onder ondraaglijk lijden -Chabot-arrest 1994: Bron van lijden niet bepalend, maar mate waarin lijden wordt ervaren. Lijden=lijden. Dus psychisch lijden valt hier ook onder. Uitzonderlijk grote behoedzaamheid is vereiste -Brongersma arrest 2002: Alleen die situaties vallen onder de wet, waarin lijden voorkomt uit een medisch classificeerbare aandoening -Schnabel 2016: Commissie Voltooid leven: Wet biedt voldoende ruime

17 Stelling 5: Bij een psychiatrische patiënt is de psychiater de enige die euthanasie mag doen.

18 Patiënten met een psychiatrische aandoening: aandachtspunten Moet de doodswens van de patiënt worden gezien als een vrijwillig en weloverwogen ver- zoek of als een uiting van zijn ziekte? Is vastgesteld dat een redelijk alternatief ontbreekt? Is naast de consulent een onafhankelijk psychiater geraadpleegd of is de consulent zelf psychiater?

19 Stelling 6: Als je zelf geen euthanasie doet heb je een verwijsplicht.

20 Geen recht van de patiënt op automatisch inwilligen van euthanasieverzoek Geen plicht van de arts KNMG: euthanasie hoort bespreekbaar te zijn binnen artspatiënt relatie Arts kan euthanasie op principiële gronden afwijzen Er is géén sprake van een formele verwijsplicht De arts dient desgevraagd, passieve hulp te verlenen. Het verstrekken van relevante informatie hoort wel bij hulpverleningsplicht. Behandelrelatie hoeft niet verbroken te worden Brochure tijdig spreken over de zorg rond het levenseinde van de KNMG

21 Hoogeveense model Een deel van de 32 huisartsen in het Drentse Hoogeveen willen niet meewerken aan euthanasie. Uniek is dat ze daar een collectieve afspraak over hebben gemaakt. Euthanasie bij toerbeurt (14 artsen op lijst beheerd door 1 groepspraktijk) Afspraken: Wanneer patiënt in palliatieve fase komt actief euthasiewens exploreren Bij euthanasiewens verwijzen naar collega Na doorverwijzing euthanasie niet vanzelfsprekend Na kennismaking besluiten overnemend arts-patiënt of ze doorgaan Afspraken over overname patiënt en/of gezinssysteem Rolverdeling Overnemend arts regelt alles rondom euthanasie zelf Financiën worden per geval onderling geregeld Op dag euthanasie overname patiënt Jaarlijkse evaluatie

22 Stelling 7 Euthanasie bij minderjarigen is niet mogelijk

23 De WTL is van toepassing op het uitvoeren van euthanasie bij personen van 12 jaar en ouder. Wel stelt de wet met betrekking tot minderjarigen enkele aanvullende eisen: - in het geval van een minderjarige tussen de 12 en 16 jaren, is naast het verzoek van de patiënt ook de instemming van diens ouder(s) of voogd vereist (art. 2 lid 4 WTL); in het geval van een minderjarige van 16 of 17 jaar is vereist dat de ouder(s) of voogd bij de besluitvorming worden betrokken; hun instemming is niet vereist (art. 2 lid 3 WTL).

24 In beide gevallen zijn uiteraard de in par. 3 genoemde zorgvuldigheidseisen van toepassing. De wettelijke vereisten met betrekking tot het bij de besluitvorming betrekken van ouder(s) of voogd gelden ook indien het verzoek van de minderjarige wordt gedaan door middel van een schriftelijke wilsverklaring. In het geval van het verzoek van een minderjarige zal bijzondere aandacht moeten uitgaan naar de wilsbekwaamheid van de patiënt. Het is niet uitgesloten dat een minderjarige vol- doende wilsbekwaam is om een euthanasieverzoek te doen, maar aan dat aspect zullen de arts en de consulent bijzondere aandacht moeten geven.

25 Meldingen van euthanasie bij minderjarigen tussen 12 en 18 jaren komen weinig voor. In de periode ontvingen de Rte s slechts 5 van dergelijke meldingen. In alle gevallen begreep en respecteerde de familie van de patiënt het euthanasieverzoek.

26 Stelling 8: Ook bij een negatief advies van een SCENarts kan euthanasie worden uitgevoerd

27 -De behandelend arts is niet gehouden de mening van de consulent te volgen en behoud de eigen professionele verantwoordelijkheid. -Bij een negatief advies vindt de KNMG dat een tweede consulent moet worden geconsulteerd.

28 Handig om te weten - ; modelformulieren, modelverslagen, patiëntenfolder -KNMG richtlijn uitvoering euthanasie en hulp bij zelfdoding -KNMG Brochure:

29 Code of Practice Verschenen in april Overzicht op hoofdlijnen van de aspecten en overwegingen die de RTE s relevant vinden m.b.t de wettelijke zorgvuldigheidseisen betreffende euthanasie. Samenvatting van de overwegingen die door de RTE s de afgelopen jaren zijn gepubliceerd in openbare oordelen en jaarverslagen, zonder beschrijving van casuistiek. de Code of Practice is te raadplegen op de website van de RTE s en kan naast artsen en consulenten ook geraadpleegd worden door patienten die een euthanasie verzoek willen doen om hen op deze wijze te voorzien van informatie m.b.t voorwaarden.

30 medisch zorgvuldige uitvoering levensbeëindiging op verzoek kernpunten : Achtereenvolgens: - toedienen door de arts van comainducerendmiddel - comacheck - toedienen door de arts vanspierverslapper. Te gebruiken middelen, dosering, toedieningswijze en comacheck KNMG/KNMP Richtlijn 2012 Arts heeft noodset intraveneuze middelen bij zich medisch zorgvuldige hulp bij zelfdoding kernpunten Achtereenvolgens: - van tevoren intraveneuzenaald en antibraakmiddel - tijdsverloop en eventuele levensbeëindiging met patiënt en familie bespreken - overhandiging door de arts zelf van de barbituraatdrank - arts blijft aanwezig of in de directe nabijheid tot de dood is vastgesteld. Te gebruiken middelen, dosering en toedieningswijze: KNMG/KNMP Richtlijn 2012 Arts heeft set intraveneuze middelen bij zich