Als t leven niet meer zo rooskleurig is Euthanasiewens bij M. Parkinson Rol voor jou als hulpverlener?

Transcriptie

1 Als t leven niet meer zo rooskleurig is Euthanasiewens bij M. Parkinson Rol voor jou als hulpverlener? Parkinsonnet jaarcongres 2013 Y.G. van Ingen, specialist ouderengeneeskunde

2 Leerdoelen Wat is euthanasie nu precies Zorgvuldigheidseisen Wet Toetsing Levenseinde Wat is een SCEN-arts en wanneer moet deze ingeschakeld worden. De waarde van een euthanasieverklaring Mag euthanasie bij dementie? Rol Stichting Levenseinde Kliniek(SLK)

3 Casus M 52 jr. M. Parkinson sinds 4 jaar Zelfredzaamheid functioneren in thuissituatie met gezin niet meer mogelijk is en verpleeghuisopname dreigt. Ook cognitief voelt meneer dat t moeizamer gaat. Vraagt aan huisarts euthanasie

4 Stel je bent de huisarts: wat wil je weten en wat vertel je, ontdek wat je mogelijk niet weet 5 min Wissel uit met buurman/vrouw Plenair terugkoppelen

5 6 Zorgvuldigheidseisen Euthanasie &HBZ niet normaal medisch handelen (WTL 2001) Verzoek:vrijwillig en weloverwogen Lijden:uitzichtloos en ondraaglijk lijden Patiënt voorgelicht over situatie & vooruitzichten Geen behandelalternatieven Consultatie door onafhankelijk (SCEN-)arts Uitvoering:zorgvuldig

6 Stel de huisarts wordt geconfronteerd met verzoek tot euthanasie Verzoek moet door patiënt met (huis)arts besproken worden Is de arts bereid tot euthanasie.. in t algemeen in dit geval(wat heb ik nodig om daar meer duidelijkheid over te krijgen) Arts moet zich houden aan wettelijke criteria Patiënt moet goed voorgelicht over de procedure Besluitvormingsfase (Daarna eventueel) Uitvoeringfase

7 Wet Toetsing Levenseinde criteria(1) Overtuiging heeft gekregen dat er sprake was van een vrijwillig en weloverwogen verzoek De overtuiging heeft gekregen dat er sprake was van uitzichtloos en ondraaglijk lijden De patiënt heeft voorgelicht over de situatie waarin deze zich bevond en over diens vooruitzichten Met de patiënt tot de overtuiging gekomen is geen redelijke andere oplossing Ten minste één andere onafhankelijke arts heeft geraadpleegd, die de patiënt heeft gezien en schriftelijk zijn oordeel heeft gegeven Zorgvuldige uitvoering van de levensbeeindiging of hulp bij zelfdoding door arts

8 1Verzoek: vrijwillig en weloverwogen Vrijwillig: verzoek uit patiënt zelf! Op eigen verzoek, niet omdat de zorg te zwaar wordt. Weloverwogen = goed doordacht. Zegt niets over hoe lang iemand het al wil!

9 Wet Toetsing Levenseinde criteria(2) Overtuiging heeft gekregen dat er sprake was van een vrijwillig en weloverwogen verzoek De overtuiging heeft gekregen dat er sprake was van uitzichtloos en ondraaglijk lijden De patiënt heeft voorgelicht over de situatie waarin deze zich bevond en over diens vooruitzichten Met de patiënt tot de overtuiging gekomen is geen redelijke andere oplossing Ten minste één andere onafhankelijke arts heeft geraadpleegd, die de patiënt heeft gezien en schriftelijk zijn oordeel heeft gegeven Zorgvuldige uitvoering van de levensbeeindiging of hulp bij zelfdoding door arts

10 2 Uitzichtloos en ondraaglijk lijden Uitzichtloos: ziekte niet te genezen, symptomen niet te verlichten. Lastig, heeft alles met zingeving te maken. Belangrijk waarom t voor die individuele patiënt uitzichtloos is. Ondraaglijk: moeilijker vast te stellen persoonsgebonden. In context van levensgeschiedenis en huidige beleving

11 Wet Toetsing Levenseinde criteria(3) Overtuiging heeft gekregen dat er sprake was van een vrijwillig en weloverwogen verzoek De overtuiging heeft gekregen dat er sprake was van uitzichtloos en ondraaglijk lijden De patiënt heeft voorgelicht over de situatie waarin deze zich bevond en over diens vooruitzichten Met de patiënt tot de overtuiging gekomen is geen redelijke andere oplossing Ten minste één andere onafhankelijke arts heeft geraadpleegd, die de patiënt heeft gezien en schriftelijk zijn oordeel heeft gegeven Zorgvuldige uitvoering van de levensbeeindiging of hulp bij zelfdoding door arts

12 3Voorlichting:situatie en vooruitzicht Hoe staat het ervoor, wat is te verwachten

13 Wet Toetsing Levenseinde criteria(4) Overtuiging heeft gekregen dat er sprake was van een vrijwillig en weloverwogen verzoek De overtuiging heeft gekregen dat er sprake was van uitzichtloos en ondraaglijk lijden De patiënt heeft voorgelicht over de situatie waarin deze zich bevond en over diens vooruitzichten Met de patiënt tot de overtuiging gekomen is geen redelijke andere oplossing Ten minste één andere onafhankelijke arts heeft geraadpleegd, die de patiënt heeft gezien en schriftelijk zijn oordeel heeft gegeven Zorgvuldige uitvoering van de levensbeeindiging of hulp bij zelfdoding door arts

14 4 Geen redelijk behandelalternatief Proportioneel: vb bestraling 50km verderop In terminale fase: palliatieve sedatie Wens patiënt dient leidend te zijn( en de arts eerlijk)

15 Behandelend arts dient besluit te nemen wel of niet in te gaanop verzoek tot euthanasie én dit eerlijk met patiënt communiceren

16 Wet Toetsing Levenseinde criteria 5&6 Overtuiging heeft gekregen dat er sprake was van een vrijwillig en weloverwogen verzoek De overtuiging heeft gekregen dat er sprake was van uitzichtloos en ondraaglijk lijden De patiënt heeft voorgelicht over de situatie waarin deze zich bevond en over diens vooruitzichten Met de patiënt tot de overtuiging gekomen is geen redelijke andere oplossing Ten minste één andere onafhankelijke arts heeft geraadpleegd, die de patiënt heeft gezien en schriftelijk zijn oordeel heeft gegeven Zorgvuldige uitvoering van de levensbeëindiging of hulp bij zelfdoding door arts

17 5 Eén onafhankelijke arts onafhankelijke andere (SCEN-)arts Wet: niet persé SCEN-arts Opgeleid door KNMG Steun Consultatie Euthanasie Nederland Praktisch: Bijbaan ma-vr dienst Taken Uitvoerend arts spreken Dossier bestuderen Patiënt onder 4 ogen spreken Advies (positief of negatief) tav zorgvuldigheidscriteria In uitzonderingen 2-de consultatie Herconsultatie

18 6 Zorgvuldige uitvoering euthanasie of

19 HBZ Uitvoering of Euthanasie Hulp bij zelfdoding Drankje Patiënt drinkt zelf(autonoom) Euthanasie 2 Injecties Arts verricht handeling Misselijk braken Infuus mogelijk? Coma kan duren Snel 24 % combina- tie van beiden

20 Cijfers 2012 jaarverslag toetsingscommissies euthanasie Meldend artsen 4188 Meldingen 3777 Huisarts 171 Medisch specialist 166 Specialist OG Diagnose 3251 Kanker 156 Hart en vaten 257 Aandoeningen ZS 152 Longaandoening 42 Dementie 172 Multimorbiditeit

21 Waarde van een wilsverklaring Geen zorgvuldigheidscriterium WetTL! Niet gewenst(tijd, kosten) om op sterfbed NVVEverklaring te bestellen Wel aan te raden zelf iets op te schrijven beschrijven dát iemand dood wil en waarom Euthanasieverklaring geeft geen recht op Behandelverbod dient wel gerespecteerd te worden

22 Euthanasie bij dementie? Verzoek:vrijwillig &weloverwogen=> Wilsbekwaam Lijden:uitzichtloos & ondraaglijk lijden Niet alleen angst voor Voorgelicht over situatie & vooruitzichten Casemanagement, nieuwe vormen van zorg? Geen behandel-alternatieven Progressieve ziekte Consultatie door SCEN- arts + extra consultatie Uitvoering: Zorgvuldig=> Hulp bij zelfdoding?

23 Euthanasie bij dementie

24 Altijd in relatie tot een beslissing Informatie begrijpen Behandelkeuze Keuze maken Keuze beredeneren en waarderen Wilsbekwaamheid Hoe stel je die vast

25 Levenseinde kliniek Centrale aanmelding Screening 30 Mobiele teams Binnen de wet Arts én verpleegkundige Formele toetsing door SCEN-arts Veel aanmeldingen Ondersteuning van de eigen huisarts Alle gevallen zorgvuldig Prima organisatie voor situaties waarin levenseinde zorg niet anders geregeld kan worden.

26 Terugkomend op casus Hebben we alles behandeld? Afloop

27 Conclusies Euthanasie bij Parkinson kan! Aantal euthanasie klein, stijgt wel Vaker een wens, die goed gehoord moet worden Patiënt moet weten dat het geen normaal medisch handelen, dus geen recht is Tijdig in gesprek, indien huisarts t niet kan, doorverwijzen!

28 Op de volgende dia s links, boekentips Vragen, lezing/scholing palliatieve zorg & levenseinde: ik help je

29 Boeken Palliatieve zorg Richtlijnen voor de praktijk(ook op Palliatieve zorg in de dagelijkse praktijk, B.S. Wanrooij e.a. BSL Geloven in leven Spirituele zorg voor stervenden en hun naasten, M. Steemers van Winkoop Voltooid leven in Nederland, F. Defesche, Uitgeverij van Gorcum Euthanasie De praktijk van dichtbij bekeken, Hans van Dam Uitgeverij Libra Libris Euthanasie De praktijk anders bekeken, Hans van Dam Zorgvuldige levensbeëindiging, WOZZ Zelfeuthanasie Heliummethode boek en DVD, B.Chabot

30 Links Voorlichtingsfilmpjes Site van de Toetsingcommissie 007/80-89_jarige_vrouw_2007_25.pdf Rossen/Blogbericht-Niels-Rossen/139555/Euthanasieartsenperspectief.htm 6/Tijdschriftartikel/139161/Arts-heeft-eenzaamberoep.htm Column Mariska Koster Longarts Vervullen wensen voor niet mobiele terminale patiënten: zegt t voort!

31

32 Vb ambulancewens, t kap Richtlijn pijn bij kwetsbare ouderen, 28 november

33 Hulp bij zelfdoding door naasten zoals door A. Heringa de intentie, valt buiten de Wet Toetsing Levenseinde d artsen geldt. De wet heeft hiervoor (helaas) geen andere benaming