Wendbare wetsuitvoering voor Business Rules Platform Nederland (BRPN) Diederik Dulfer Elian Baars 30 Maart 2017

Transcriptie

1 Wendbare wetsuitvoering voor Business Rules Platform Nederland (BRPN) Diederik Dulfer Elian Baars 30 Maart 2017

2 Agenda De Belastingdienst Visie wendbare wetsuitvoering Concretisering van de visie Korte termijn - Poc Rekenserver IH 2015 Lange termijn - Poc BRM Zvw fase 2 Vragen Kennismaken met de experts tijdens de borrel 2

3 Taken Belastingdienst Belastingen innen We innen namens de overheid belastinggeld. Toeslagen We keren toeslagen uit als tegemoetkoming in kosten bij huur, kinderen en voor zorgverzekering. Douanewerk We houden toezicht op goederen die ons land inkomen en uitgaan. Fraude bestrijden Is daar aanleiding toe, dan doen we strafrechtelijk opsporingsonderzoek (FIOD).

4 De cijfers 232 miljard belasting ontvangsten 11.2 miljoen aangiftes 9 miljoen burgers met toeslagen medewerkers IV Voortbrenging 12 miljoen containers in de Rotterdamse haven

5 Wendbare Wetsuitvoering De doelstellingen van wendbare wetsuitvoering zijn: van wet- en regelgeving te komen tot duurzame specificaties voor diensten. specificaties die te traceren zijn naar weten regelgeving en vice versa. veranderingen in wet- en regelgeving zijn: snel begrijpelijk, valideerbaar beheersbaar en eenduidig te vertalen in specificaties. Dit is en blijft mensenwerk! 5

6 Beleidsproces Wetgevingsproces Wendbare wetsuitvoering Levensgebeurtenissen & rechtshandelingen 1 3 Ontwerp & Realisatie menselijke activiteiten Organisatie 1 Analyse PR O D C T U 4 Organisatie 2 2 DIENS T Ontwerp Specificaties Ontwerp & Realisatie automatische activiteiten Organisatie 3 Producten & Diensten Burgers en bedrijven Scope van wendbare wetsuitvoering IT leveranciers IT exploitanten Voortbrengen Uitvoeren 6

7 Beleidsproces Wetgevingsproces Wendbare wetsuitvoering Levensgebeurtenissen & rechtshandelingen 1 Annotatie omgeving Analyse PR O D C T U 3 Specificatie omgeving 4 Ontwerp & Realisatie menselijke activiteiten Organisatie 1 Organisatie 2 2 DIENS T Ontwerp Specificaties Ontwerp & Realisatie automatische activiteiten Organisatie 3 Producten & Diensten Burgers en bedrijven Scope van wendbare wetsuitvoering IT leveranciers IT exploitanten Voortbrengen Uitvoeren 7

8 Wetgevingsproces Resultaten tot nu toe Kleine stappen met op zichzelf al toegevoegde waarde: 1. Annotatieomgeving voor het vastleggen van analyseresultaten op basis van wet- en regelgeving. 2. Opstellen implementatieonafhankelijke specificaties, geautomatiseerd testen en geautomatiseerd transformeren naar de rule engine Blaze. (PoC Zvw fase 1 en IH Rekenserver) 3. Opstellen van specificaties volledig traceerbaar naar wet- en regelgeving. (PoC Zvw fase 2) 1 Stap 1 juli Ontwerp & Realisatie menselijke activiteiten Organisatie 1 Analyse PR O D C T U 4 Organisatie Stap 2 2 april DIENS T Ontwerp Stap 3 februari 2017 Specificaties Ontwerp & Realisatie automatische activiteiten Organisatie 3 Producten & Diensten Burgers en bedrijven 8

9 Voortbrenging van regels (BRM Proces) Eliciteren annotaties Specificeren bedrijfsregels Transformeren / Accepteren Gebruik Cognitatie RuleXpress Jetbrains MPS Jetbrains MPS Blaze (Service) In de annotatieomgeving worden de termen en regels geannoteerd. Specificeren van de regels. De regels worden zoveel mogelijk gebaseerd op de annotaties. De regelspraak regels worden geïnterpreteerd zodat ze kunnen worden getest. Na het accepteren van de regelspraak regels worden deze getransformeerd naar Blaze inclusief de bijbehorende testgevallen en testresultaten. De regels worden in Blaze nogmaals getest met behulp van de testgevallen en resultaten. Bij een positief resultaat kan de service in productie worden genomen. 9

10 Gebruikte oplossingen Annotatieomgeving t.b.v. traceerbaarheid. Cognitatie Business Rules Management t.b.v. beheersbaarheid RuleXpress / Blaze rule engine Controlled Natural Language (CNL) & Domein Specifieke Talen (DSL) t.b.v. begrijpelijkheid, eenduidigheid RegelSpraak/GegevensSpraak Model gedreven software ontwikkeling t.b.v. automatiseerbaarheid, valideerbaarheid & onafhankelijkheid van de technologie. Jetbrains MPS Continuous delivery t.b.v. snelheid Jenkins 10

11 Korte termijn concretisering van de visie met Rekenserver Inkomensheffing 11

12 Rekenserver Inkomensheffing Scope en doel Berekenen van de Inkomstenbelasting premies volksverzekeringen en Inkomensafhankelijke bijdrage zorgverzekeringswet Definitieve aanslag 2016 Schaduwdraaien vanaf Maart 2017 Acceptatiecriteria: Rekenresultaat zelfde als het oude systeem (ABS) Huidige status: Begin 2017: regels voor IB2015 en IB2016 zijn 100 % correct t.o.v. de huidige C-code o.b.v. beschikbare testen (meer dan 2 miljoen testen) Testdekking o.b.v. foutherstel testen ABS (DA 2015) en OLAV-testen (DA 2015 en DA 2016) is rond de 90% We zijn gereed voor schaduwdraaien. 12

13 Huidige regels in de FHP s 13

14 Huidige regels in de specificaties B/CAO 14

15 Huidige regels in C code 15

16 Huidig systeem (ABS) 16

17 FHP omzetten naar Regelspraak 17

18 Voorbeeld van een regelspraak regel Regels over de gegevens Meerdere bronnen Begin en einddatums in belastingjaar Begrippen sluiten niet een op een aan op de wet 18 Dus onderhoudsgevoelig!

19 Testgevallen omzetten naar Testspraak 19

20 Voortbrenging van regels (BRM Proces-Rekenserver IH) Eliciteren annotaties Specificeren bedrijfsregels Transformeren / Accepteren Gebruik Cognitatie RuleXpress Jetbrains MPS Jetbrains MPS Blaze (Service) In de annotatieomgeving worden de termen en regels geannoteerd. Specificeren van de regels. De regels worden zoveel mogelijk gebaseerd op de annotaties. De regelspraak regels worden geïnterpreteerd zodat ze kunnen worden getest. Na het accepteren van de regelspraak regels worden deze getransformeerd naar Blaze inclusief de bijbehorende testgevallen en testresultaten. De regels worden in Blaze nogmaals getest met behulp van de testgevallen en resultaten. Bij een positief resultaat kan de service in productie worden genomen. 20

21 21 Demo IH Rekenserver

22 Poc BRM Zorgverzekeringswet (Zvw) Fase 2 22

23 BRM Zvw Fase 2 Scope en doel Baseren van de regels en gegevens op basis van de wet Berekenen van de Inkomensafhankelijke bijdrage zorgverzekeringswet Voor meerdere jaren Acceptatiecriteria: - Aantoonbaar verhoogde wendbaarheid Huidige status: 15 februari succesvol afgerond. Juristen enthousiast door de verbeteringen in de berekeningswijze. Management is enthousiast door verbeteringen in de wendbaarheid. Testen en functioneel beheer enthousiast door de verbeteringen in de tools. IT-ers enthousiast door het gebruik van de laatste technologieën. 23

24 Motor- en Auto Club Veenendaal 24

25 Opdracht 1. Na zwarte driehoek, eerste weg links. ZWARTE DRIEHOEK 25

26 Opdracht 2. Na Donald Duck en 3 zoontjes, weg rechts. 26

27 Opdracht 3. Na kleuren van Italiaanse vlag, eerste weg rechts. 27

28 X X V 28

29 29 Interpretatie

30 Wetgevingsproces Fase 2 Kleine stappen met op zichzelf al toegevoegde waarde: 1. Annotatieomgeving voor het vastleggen van analyseresultaten op basis van wet- en regelgeving. 2. Opstellen implementatieonafhankelijke specificaties, geautomatiseerd testen en geautomatiseerd transformeren naar de rule engine Blaze. (PoC Zvw fase 1 en IH Rekenserver) 3. Opstellen van specificaties volledig traceerbaar naar wet- en regelgeving. (PoC Zvw fase 2) 1 Stap 1 juli Ontwerp & Realisatie menselijke activiteiten Organisatie 1 Analyse PR O D C T U 4 Organisatie Stap 2 2 april DIENS T Ontwerp Stap 3 februari 2017 Specificaties Ontwerp & Realisatie automatische activiteiten Organisatie 3 Producten & Diensten Burgers en bedrijven 30

31 Zvw Fase 2 Voortbrenging van regels (BRM Proces) Eliciteren annotaties Specificeren bedrijfsregels Wetsregels Gegevensregels Transformeren / Accepteren Gebruik Cognitatie RuleXpress Jetbrains MPS Jetbrains MPS Blaze (Service) In de annotatieomgeving worden de termen en regels geannoteerd. Specificeren van de regels. De regels worden zoveel mogelijk gebaseerd op de annotaties. De regelspraak regels worden geïnterpreteerd zodat ze kunnen worden getest. Na het accepteren van de regelspraak regels worden deze getransformeerd naar Blaze inclusief de bijbehorende testgevallen en testresultaten. De regels worden in Blaze nogmaals getest met behulp van de testgevallen en resultaten. Bij een positief resultaat kan de service in productie worden genomen. 31

32 Wendbaarheid De tijd die nodig is om een wetswijziging door te voeren in de bedrijfsregels Wendbaarheid vergroten door: T B A De mate waarin iedere bedrijfsregel is gebaseerd op een duidelijke bron. De mate van inspanning die nodig is om de volledige keten van wet naar uitvoering te overzien. De hoeveelheid werk en complexiteit die nodig is om de gespecificeerde regels te automatiseren. Traceerbaarheid naar bron verbeteren Beheersbaarheid voor mensen verbeteren Automatiseerbaarheid naar diverse platformen verbeteren

33 Specificeren Leesbaarheid Fase 1 Fase 2 wetsregels Het aantal dagen ZVW-plicht van een IB belastingplichtige moet gesteld worden op de maximale waarde van A en B indien hij aan alle volgende voorwaarden voldoet: - zijn begindatum premieplicht ZVW is gevuld - hij voldoet aan tenminste één van de volgende voorwaarden: -- zijn datum ingang actief-militair is leeg -- zijn datum beëindiging actief-militair is leeg Daarbij geldt: A is (de maand uit zijn einddatum premieplicht ZVW min de maand uit zijn begindatum premieplicht ZVW) maal de AANTAL DAGEN IN MAAND plus (de dag uit zijn einddatum premieplicht ZVW min de dag uit zijn begindatum premieplicht ZVW) B is 0. Het aantal dagen bijdrageplichtig Zvw per maand van een persoon moet gesteld worden op het aantal dagen in de maand dat hij een bijdrageplichtige Zvw is. Het aantal dagen bijdrageplichtig Zvw per maand van een persoon moet gesteld worden op het aantal dagen kalendermaand indien zijn bijdrageplicht Zvw gedurende het gehele tijdvak maand geldt. 33

34 Specificeren beheersbaarheid Huidige situatie Bepalen hulpdatums begin- en einddatum premieplicht (H1 en H2): Als [indicatie geheel jaar geen Zvw plicht] (a) = Ja (Geen Zvw-plicht) Dan [begindatum premieplicht Zvw] (H1) = [leeg] en [einddatum premieplicht Zvw] (H2) = [leeg] Anders (wel Zvw-plicht) Als [begindatum afwijkende periodeplicht Zvw] (c) is niet gelijk aan [leeg] (bepalen begindatums) Dan [begindatum premieplicht Zvw] (H1) = [begindatum afwijkende periodeplicht Zvw] (c) Anders [begindatum premieplicht Zvw] (H1) = begindatum belastingjaar Einde als Als [einddatum afwijkende periodeplicht Zvw] (d) is niet gelijk aan [leeg] (bepalen einddatums) Dan [einddatum premieplicht Zvw] (H2) = [einddatum afwijkende periodeplicht Zvw] (d) Anders [einddatum premieplicht Zvw] (H2) = einddatum belastingjaar Einde Als Einde Als Aantal premiedagen ZVW (U1): Als Anders Als [begindatum premieplicht Zvw] (H1) = [leeg] [aantal dagen ZVW-plicht] (U1) = 0 [datum ingang actief militair] (e) en [datum beëindiging actief-militair] (f) aanwezig (gevuld) Dan [aantal dagen ZVW-plicht] (U1) = (maand uit [einddatum premieplicht Zvw] (H2) min maand uit [begindatum premieplicht Zvw] (H1)) maal aantal dagen in maand plus (dag uit [einddatum premieplicht Zvw] (H2) min dag uit [begindatum premieplicht Zvw] (H1)) min (maand uit [datum beëindiging actief-militair] (f) min maand uit [datum ingang actief militair] (e)) maal aantal dagen in maand min (dag uit [datum beëindiging actief-militair] (f) min dag uit [datum ingang actief militair] (e)) Anders [aantal dagen ZVW-plicht] (U1) = (maand uit [einddatum premieplicht Zvw] (H2) min maand uit [begindatum premieplicht Zvw] (H1)) maal aantal dagen in maand plus (dag uit [einddatum premieplicht Zvw] (H2) min dag uit [begindatum premieplicht Zvw] (H1)) Einde als Als [aantal dagen ZVW-plicht] (U1) is kleiner dan 0 Dan [aantal dagen ZVW-plicht] (U1) = 0 Einde als Einde als beheersbaarheid 34

35 Specificeren gegevensregels Fase 2 gegevensregels Concept uit de wet Verzekerde Wlz 10 Een persoon moet beschouwd worden als een verzekerde Wlz in het tijdvak van zijn begindatum afwijkende periodeplicht Zvw [RS] tot zijn einddatum afwijkende periodeplicht Zvw [RS] indien zijn indicatie geheel jaar geen Zvw plicht [RS] nee is. Gegevens op het formulier 35

36 Ontwerpkeuzes We trekken een aantal zaken uit elkaar die nu vaak samengaan en de traceerbaarheid en beheersbaarheid verminderen. Wendbaarheid vergroten door: Kennis over de wet Kennis over gegevens Traceerbaarheid naar bron verbeteren De normale situatie De uitzonderingen Beheersbaarheid voor mensen verbeteren Bedrag berekenen Beperken/afronden Automatiseerbaarheid naar diverse platformen verbeteren

37 Belangrijkste voordelen Fase 2 Kwaliteitsverbetering Hoge traceerbaarheid van en naar wet- en regelgeving Begrijpelijk voor fiscalisten, informatieanalisten en IT-ers. Volledig gestandaardiseerde regelpatronen/taal en regels, geen interpretaties meer door ontwerpers en bouwers: minder damage Vooraf valideren van de volledigheid en juistheid van de specificaties Vroegtijdig testen Vervanging verouderde technologie van de rekenserver. Wendbaar Impact bepaling wordt door de jurist vroegtijdig vastgesteld (nauwkeuriger) Snelle aanpasbaarheid van de specificaties en ICT voorzieningen door geautomatiseerd proces Kosten Meervoudig gebruik in verschillende ICT voorzieningen Minder FTE nodig voor wijzigen en jaaraanpassingen door geautomatiseerd proces Vroegtijdig testen: minder damage en rework binnen de automatisering 37

38 38 Demo

39 39

40 40 Vragen

41 41

42 Reserve slides voor demo

43 Annoteren Cognitatie 1. Bron - document 2. Markering context 3. Markering begrip

44 Specificeren - RuleXpress 1. Regel met uitzonderingen 2. Alle uitzonderingen 3. Sorteren en filteren op gegevensregels

45 Specificeren (patronen) 1. Patroon beperkingsregel 2. Patroon definitie (parse-tree) 3. Het rapport

46 Specificeren (Valideren) met MPS 1. Beperkingsregel in MPS 2. Testgeval in MPS

47 Transformeren naar Blaze code

48 Reserve slides specificatieomgeving 48

49 Specificatieomgeving Browsed-based gebruikersvriendelijke gebruikersinterface Review van specificaties Importeren Ontwikkelen van talen Testen van specificaties Rapporteren Vertalen Exporteren Regelspraak taal Recht/plicht taal Gegevens taal Standaard taal Blaze talen ODM talen Datum/tijd taal Talen Vertaling Regelspraak -> Blaze Vertaling... ->... Verbinding van specificaties met annotatieomgeving Ontwikkelen specificaties in talen (DSL) Refactoring van specificaties Beheren vertalingen Versiebeheer Traceerbaarheidsbeheer Beheren gebruikers & autorisaties Persistentielaag (talen, vertalingen, specificaties) 49

50 Belangrijkste verbeterpunten Browsed-based gebruikersvriendelijke gebruikersinterface Review van specificaties Importeren Ontwikkelen van talen Testen van specificaties Rapporteren Vertalen Exporteren Regelspraak taal Recht/plicht taal Gegevens taal Standaard taal Blaze talen ODM talen Datum/tijd taal Talen Vertaling Regelspraak -> Blaze Vertaling... ->... Verbinding van specificaties met annotatieomgeving Ontwikkelen specificaties in talen (DSL) Refactoring van specificaties Beheren vertalingen Versiebeheer Traceerbaarheidsbeheer Beheren gebruikers & autorisaties Persistentielaag (talen, vertalingen, specificaties) 50