Gegevens, feiten en regels. Dr ir Gert Veldhuijzen van Zanten

Transcriptie

1 Gegevens, feiten en regels Dr ir Gert Veldhuijzen van Zanten

2 Waar gebruiken we bedrijfsregels voor? Wendbaarder Logica op één plaats 2

3 Afhankelijkheden Wetsregels Wetsconcepten Gegevenshuishouding Informatiebehoefte Beslisregels Interactie, toezicht, proces

4 De rol van regels Wetsregels Wetsconcepten Toezicht Vaststellen feiten Rechtsgevolgen Beslissen Innen Interactie 4

5 Systeemontwikkeling mbv regels Logica zoveel als mogelijk aan de voorkant ophalen Kwaliteit van regels zo vroeg mogelijk garanderen Geautomatiseerde ondersteuning 5

6 Kloof tussen juristen en IT? Juristen hebben te maken met open normen In IT is altijd alles zwart/wit, nul of één Maar: Zowel juristen als IT-ers hebben te maken met zowel open normen, als met harde logica 6

7 Andere kloof Juristen gaan uit van de feiten IT-ers van informatie over feiten 7

8 Harde logica Er kan een boete worden geheven indien er niet tijdig is gereageerd De auto wordt in ieder geval geacht ook voor privédoeleinden ter beschikking te zijn gesteld tenzij blijkt dat de auto op kalenderjaarbasis voor niet meer dan 500 kilometer voor privédoeleinden wordt gebruikt. p q 8

9 Informatie Informatie kan Tegenstrijdig Onvolledig Afwezig Onjuist Niet up to date Onbetrouwbaar Vals zijn. Feiten zijn feiten. 9

10 Iets minder harde logica B(p) B(q) Als ik geloof dat p, dan geloof ik dat q Voordat ik acteer op mijn geloof in q moet dat geloof goed onderbouwd zijn. Die onderbouwing bestaat o.a. uit mijn geloof in p Modaliteiten: Bewering, geloof, aanname, tijd

11 Informatiepositie Bij informatieverwerking komt daar nog een aspect bij: de informatiepositie Wat zijn de feiten? Welke bronnen zijn er? Hoe betrouwbaar zijn ze? Hoe actueel? Hoe worden de open normen beoordeeld? 11

12 Scheiding van concerns De wet handelt over feitelijke omstandigheden en gebeurtenissen Feiten Regels Feiten De uitvoering gebruikt data over omstandigheden en gebeurtenissen communicatie communicatie Feiten en data kunnen alleen aan elkaar gerelateerd worden in termen van communicatie (beweringen ) Data Regels Data

13 Scheiding van concerns De wet handelt over feitelijke omstandigheden en gebeurtenissen Feiten Regels Feiten De uitvoering gebruikt data over omstandigheden en gebeurtenissen communicatie communicatie Feiten en data kunnen alleen aan elkaar gerelateerd worden in termen van communicatie (beweringen ) Data Regels Data

14 Conceptueel modelleren Situaties Gebeurtenissen Gaat alleen over feiten Concepten: persoon, dienstbetrekking, loon, partnerschap Gebeurtenissen: geboorte, huwelijk, in-dienst-treding

15 Conceptmodel ouder kind Persoon Dienstbetrekking werknemer werkgever Onderneming Partnerschap partner 2 loon Bedrag

16 Gebeurtenissen Persoon: geboorte, overlijden Dienstbetrekking: in-dienst-, uitdiensttreding Partnerschap: huwelijk, scheiding Gebeurtenissen zijn altijd verbonden aan een tijdstip (datum)

17 Conceptuele Regels Begripsdefinities Een broer van een persoon is een kind van de ouder van de persoon waarvoor de volgende voorwaarden gelden: De broer is ongelijk aan de persoon Het geslacht van de broer is gelijk aan mannelijk Wetmatigheden Bedrijfsregels: verbonden met actie

18 Regelspraak Huishouden Gecontrolleerde natuurlijke taal Patronen indien aan alle volgende voorwaarden voldoet: deelnemer Persoon inkomen Meerdere onderwerpen Het inkomen van een huishouden is de som van de inkomens van alle deelnemers van het huishouden inkomen Bedrag 18

19 Gegevens Formulieren XML-berichten Database records 19

20 Gegevensmodelleren Berichten, tabellen, structuur Identificatie Wat betekenen die berichten in termen van de concepten Wie beweert wat Bittenbak VOW Oneigenlijk gebruik velden IT systemen zijn communicatiemiddelen tussen mensen

21 Gegevensregels Regels die het informatieverwervings- en verwerkingsproces reguleren Wanneer vragen we welke gegevens op? Bij welke bron? Hoe bepalen we de betrouwbaarheid van gegevens? Wat betekenen gegevens in termen van de wetsconcepten? 21

22 Gegevens en concepten Verschillende bronnen hebben verschillende structuren om gedeeltelijk gelijke concepten mee te representeren. Transformatieregels? Als we van alle gegevens in voldoende mate zouden weten wat ze betekenen, zouden we de transformaties tussen verschillende gegevensstructuren moeten kunnen afleiden (m n vs m n) 22

23 Interactie Om gegevens betekenisvol te kunnen laten zijn worden er eisen gesteld aan de interactie: Identificatie Consistentie Een object moet geïdentificeerd worden a.d.h.v. Het bedrag van moet groter zijn dan of gelijk aan 0.

24 Voorbeeld: tijd Conceptmodel bevat informatie over tijdsaspecten Of historie moet worden bijgehouden geldigheidsperioden: dag, maand, jaar Afronden naar maand/jaargrenzen Regels bevatten tijdsoperaties A is partner van B of indien A en B ten minste 6 maanden op hetzelfde adres wonen indien A and B ooit samen een kind hebben of hebben gehad

25 Partnerschap A.adres.kind B.adres.kind hetzelfde adres tenminste 6 maanden in het kalenderjaar A en B zijn partners

26 Getimede operaties Gegevens veranderen over de tijd Maar de operaties op die gegevens behouden de oorspronkelijke structuur

27 Vragen? 27