CYTOMEGAALVIRUSINFECTIE (CMV) IN DE ZWANGERSCHAP
|
|
- Valentijn Meijer
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 CYTOMEGAALVIRUSINFECTIE (CMV) IN DE ZWANGERSCHAP Trefwoorden : CMV Zwangerschap Virusdetectie Serologie Vruchtwaterpunctie G Donders 1, K Wuyts 1, M Hansens 1, E Van Kerschaver 1 SAMENVATTING - CMV is de belangrijkste oorzaak van aangeboren doofheid en mentale retardatie. - CMV transmissie gebeurt via urine en bloed, respiratoire secreties, semen, cervicale secreties en moedermelk. - 0,7% tot 4% van de zwangeren maakt een primo-infectie door; hiervan leidt 30 tot 40% tot congenitale CMV infectie. 10% van deze groep wordt symptomatisch geboren. - De diagnose van maternele infecties berust op virusdetectie (kultuur of PCR). Serologie is beter geschikt voor screeningsdoeleinden: de aviditeitstest is van belang om het moment van de infectie beter te bepalen; een lage aviditeit betekent een recente infectie. Congenitale CMV-infecties worden opgespoord door vruchtwaterpunctie. - Screening is controversieel wegens gebrek aan een veilig vaccin en adequate behandeling. - preventieve maatregelen bestaan uit voorlichting en hygiënische maatregelen. 1 Inleiding Het cytomegaal (CMV) virus in een DNA-virus dat behoort tot de groep van de humane herpesviridae zoals het Epstein Barr virus, het herpes simplex virus en het varicella zoster virus. CMV kan zich repliceren in de meeste kernhoudende 1 namens de Werkgroep Verloskunde van de Vlaamse Vereniging voor Verloskunde en Gynecologie en Kind en Gezin.
2 cellen en na een primo-infectie verblijft het dan ook in het lichaam van de gastheer. Dit noemt men het latentiestadium; later kan er eventueel een reactivatie gebeuren. Dit betekent dat een CMV-infectie vóór de zwangerschap niet beschermd tegen utero-transmissie. Het reduceert wel de incidentie van de congenitale infecties, alsook de ernst van de infecties. CMV komt voor bij 0,4 tot 2,3 % van alle levend geborenen. Bij 12 % van alle gevallen van congenitaal sensoneuraal gehoorverlies zijn er aanduidingen van congenitaal CMV. Sinds de invoering van het rubellavaccin is CMV de belangrijkste oorzaak van aangeboren doofheid en mentale retardatie. 2 Overdracht 2.1 CMV transmissie en risicogroep CMV-transmissie gebeurt via urine, respiratoire secreties (en dit veel langer bij kinderen dan bij volwassenen), cervicale secreties, semen, bloed en moedermelk. De risicogroepen zijn dan ook in eerste instantie moeders met kinderen in een kribbe, multipara met kinderen thuis, vrouwen werkzaam in risico-omgeving zoals kribbe, materniteit, instellingen met mentaal gehandicapten, bloedtransfusiecentra met dialyse-eenheden of zorg voor immuungecompromitteerden. Werken in de gezondheidssector in het algemeen is geen verhoogde risicofactor, wellicht door de verhoogde waakzaamheid en goede handhygiëne. Omdat CMV ook wordt overgedragen door cervicale secreties en sperma hebben mensen met meerdere sexpartners een verhoogd risico op CMV-transmissie. HIV en andere sexuele overdraagbare aandoeningen geven tevens aanleiding tot een verhoogd risico op congenitale CMV infectie. Ook blijkt dat CMV-transmissie tijdens de zwangerschap vaker voorkomt in lagere socio-economische klassen en in de USA en de UK duidelijk meer bij de zwarte bevolking. Het dicht samenwonen ( crowding ) is ook in ons land een weinig bekende, doch niet te onderschatten risicofactor; hoe dichter mensen op elkaar wonen of hoe groter het aantal bewoners in een huisgezin, hoe hoger het risico dat een zwangere CMV oploopt. 2.2 Het risico op transplacentaire infectie. In Europa maken 0,7 tot 4 % van alle zwangeren een primo-infectie van CMV door tijdens de zwangerschap. Herinfectie bij vrouwen met antistoffen komt in 1 tot 14 % van de zwangerschappen voor. Primo-infectie leidt in 30 tot 40 % tot congenitale CMV infectie. Intra-uterien contact met het CMV virus betekent niet noodzakelijk dat er meetbare neonatale sequelen zullen optreden. Slechts 10 % van de intrauterien geïnfecteerde kinderen worden symptomatisch geboren, maar in deze groep zijn er in meer dan 80% van de gevallen blijvende letsels en bedraagt de mortaliteit 30 %. In de groep intrauterien geïnfecteerde kinderen die asymptomatisch zijn bij geboorte, ontwikkelen nog 10 tot 15 % van de pasgeborenen sequelen. In de groep van de herinfecties tenslotte ontwikkelt slechts 0,2 tot 2 % een congenitale CMV infectie, en slechts uiterst zelden (minder dan 1 %) worden de kinderen symptomatisch en dus met hoog risico op
3 latere verwikkelingen geboren. Nochtans kunnen asymptomatische neonati van deze groep ook nog tot 10 % sequelen ontwikkelen in het latere leven. 3 Symptomen bij moeder en neonatus 3.1 Bij de moeder Meestal verloopt een CMV primo-infectie bij de moeder symptomatisch. Soms echter is er ook een mononucleose-achtig beeld en kunnen leverfunctiestoornissen, lymfocytose, lymfopenie en thrombopenie ontstaan. Zeer zelden, en dit vooral bij ernstig immuundeficiënte patiënten, ziet men interstitiële pneumonie, hepatitis, Guillain-Barré syndroom, meningo-encephalitis, myocarditis en hemolytische anemie. 3.2 Bij de neonatus Neonatale symptomen omvatten vooral intrauteriene groeiretardatie en het zogenaamde CMV syndroom. Dit kan een variabel spectrum hebben, maar komt in min of meer ernstige vorm voor in de helft van de symptomatische neonati en bestaat uit geelzucht, hepatosplenomegalie, petechieën, respiratoire distress, microcephalie, epilepsie en cerebrale calcificaties. Chorioretinitis en epilepsie zijn de meest frequente tekens van neurologische aantasting. De meest gevreesde en frequente verwikkeling op lange termijn na congenitale CMV-infectie zijn hoorafwijkingen en doofheid. Hoorafwijkingen worden waargenomen bij 30 tot 65 % van de kinderen die symptomatisch geboren worden en in 15 % van kinderen die na een primaire infectie asymptomatisch geboren worden. Om optimale opvang en ontwikkeling van deze kinderen toe te laten, is het zeer belangrijk dat zulke hoorafwijkingen vroeg gediagnosticeerd worden, liefst vóór de ontwikkeling van de taal en communicatie bij het kind. Heel vaak kan er tijdens het eerste levensjaar geen gehoorafwijking opgespoord worden, maar als gevolg van progressieve achteruitgang van het gehoor nadien, is langdurige opvolging toch raadzaam. Andere lange-termijnverwikkelingen zijn mentale retardatie, motorische handicaps, visusstoornissen en epilepsie. Zij komen voor bij de helft van de symptomatische neonati. Asymptomatisch geboren neonati hebben een veel kleinere kans op deze lange termijnverwikkelingen. Zo worden visusstoornissen waargenomen bij 2 tot 8 % van de primaire asymptomatische infecties. Ook na congenitale infectie als gevolg van een maternele herinfectie, worden ernstige lange termijnverwikkelingen eerder zelden waargenomen. 4 De diagnose van maternele infecties Virusdetectie De diagnose van de maternele infectie verloopt in eerste instantie via virusdetectie (kultuur of PCR) van urine, speeksel, cervicale secreties en/of bloed. Men dient echter niet uit het oog te verliezen dat vele patiënten na een primo-infectie maanden CMV kunnen secreteren via urine en dat veel mensen
4 intermittent hoge virusconcentraties secreteren in hun leven, afhankelijk van de omstandigheden. Serologie Een alternatieve test, die zich beter leent voor screeningsdoeleinden, is serologie. CMV IgG seroconversie, CMV IgG titerstijging tot 4x de oorspronkelijke waarde en CMV IgM positiviteit zijn diagnostisch voor een maternele infectie. Men houdt er best rekening mee dat de IgG verdubbeling in 10% kan te wijten zijn aan herinfecties en dat persisterende IgM's aanwezig kunnen blijven tot 18 maanden na de primo-infectie. Een belangrijke test is daarom de aviditeitstest. Deze test bepaalt de functionele aviditeit van IgG antistoffen. Naarmate het immuunsysteem van de gastheer sterker reageert, wordt de match van antistoffen met het antigen beter. Met de aviditeitstest meet men deze specifieke bindingskracht van de IgG antistof met het antigeen. Hoe minder recent de infectie, hoe specifieker de antistof, en dus hoe hoger de aviditeit. Met deze test kan op die manier het moment van de infectie beter worden bepaald. Een lage aviditeit betekent bijgevolg dat het een recente infectie betreft, en een hoge aviditeit (boven 80 %) toont aan dat de acute infectie al méér dan 4 maanden geleden plaatsvond. Volgens sommige bronnen is deze aviditeitstest tot 100 % specifiek en 94 % sensitief. Vruchtwaterpunctie De diagnose van een congenitale CMV-infectie kan alleen maar gesteld worden door onderzoek van foetaal bloed of vruchtwater bekomen via vruchtwaterpunctie. Viruskultuur en PCR om virus DNA op te sporen zijn de meest ideale testen. De kwanitatieve PCR op virus DNA kan belangrijk zijn hoeveelheid virus in het vruchtwater te bepalen, vermits dit correleert met de kans op infectieuze verwikkelingen van de fetus. Guerra et al en Lavarotto et al vonden dat de kwantitatieve PCR van DNA op vruchtwater een specificiteit van 100 % en een gevoeligheid van 75 tot 87 % heeft. Daarom dienst een kwantitatieve PCR een kwalitatieve PCR op te volgen, indien vruchtwater bekomen werd op weken amenorree. Een negatieve kwalitatieve PCR sluit congenitale infectie bij de foetus uit. Indien positief wordt ook de kwantitatieve PCR uitgevoerd. Indien er minder dan 10 3 genomen per ml aanwezig zijn, is er de kans op afwezigheid van infectie bij de foetus 81%. Indien er meer dan of gelijk aan 10 3 genomen per ml aanwezig zijn, is de kans op congenitale infectie 100 %. Indien er meer 10 5 genomen per ml aanwezig zijn, is er 100 % zekerheid dat de fetus met symptomen zal geboren worden Een lagere hoeveelheid genomen, tussen 10 3 en 10 5 wijst op congenitale infectie, welke in 92% van de gevallen asymptomatisch zijn bij de geboorte. Vals-negatieve vruchtwaterpuncties kunnen voorkomen indien men de vruchtwaterpunctie ofwel té snel na de initiële seroconversie (binnen de 6 tot 9 weken) uitvoert, ofwel te vroeg in de zwangerschap. De fetus is immers maar in staat vanaf 21 tot 23 weken virus uit te scheiden in de urine.
5 5 Echografische follow-up bij CMV seroconversie Bij congenitale CMV-infectie is het nut van niet-invasieve echografie als enige bron van informatie beperkt omdat slechts maximaal 5 % van alle CMV-infecties op deze manier gedetecteerd worden. Enkel de zwaarst geïnfecteerde foetussen vertonen duidelijk echografisch zichtbare abnormaliteiten en dit vaak pas in het derde trimester. Echografische kenmerken van congenitale CMV infectie zijn ventriculomegalie, periventriculaire calcificaties, microcephalie, intrauteriene groeiretardatie, hydrops foetalis, verdikte placenta, hyperechogene darmen en oligo- of polyhydramnios. 6 Preventie. De belangrijkste vorm van preventie is de voorlichting om hygiënische maatregelen te hanteren. Hierin staat het veelvuldig wassen van de handen centraal, vooral na verschonen van kinderen. Theoretisch is condoomgebruik in staat om transmissie te verminderen bij gekende CMV positieven of personen met meerdere seksuele partners. In kribbes werd aangetoond dat het herhaaldelijk afwassen van gemeenschappelijk speelgoed en het niet gemeenschappelijk gebruiken van eetgerief tot verminderde transmissie tussen kinderen onderling en kinderen en volwassenen resulteerde. Tevens zal men ingeval van transfusie tijdens de zwangerschap trachten CMV-vrij bloed te gebruiken. 7 Behandeling. Gerandomiseerde, gecontroleerde multicentrisch onderzoek toont aan dat, behandeling met ganciclovir een duidelijke vermindering van de virusexcretie teweegbrengt en dat deze aanleiding geeft tot stabilisatie of verbetering van het gehoor op 6 maanden in 16% van der kinderen. Een andere studie suggereert eveneens dat ganciclovir het gehoor verbetert na 6 tot 12 maanden, vooral bij prematuur geboren kinderen. Er blijven echter nog veel vragen open, zoals de invloed op de groeiontwikkeling, het zicht en de mentale ontwikkeling. Ook zijn er nog onvoldoende gegevens over de veiligheid en de meest geschikte dosis. Om deze redenen wordt er, althans voorlopig, geen gebruik gemaakt van ganciclovir bij CMV-geinfecteerd kinderen, tenzij ze symptomatisch zijn bij de geboorte. Het gebruik van specifieke CMV hyperimmuunglobulines werd tot heden niet uitgebreid geëvalueerd, hoewel anekdotische rapporten een voordeel lijken te suggereren. 8 Vaccinatie. Ontwikkeling van een veilig en efficiënt CMV-vaccin zou een ideale oplossing zijn om congenitale CMV te voorkomen. Met huidige experimentele vaccins is een reductie van 40 % naar minder dan 2 % congenitale infectie vastgesteld bij maternale primo-infectie. Hoewel bemoedigend, zal nog vele jaren intensief wetenschappelijk onderzoek noodzakelijk zijn, alvorens de eerste veilige en effectieve vaccins op grote schaal zullen kunnen aangewend worden.
6 9 Screening. In Europa wordt het systematisch opsporen van anti-cmv antistoffen tijdens de zwangerschap niet aanbevolen, hoewel in sommige streken, zoals in Italië, screening wel uitgevoerd wordt. De controverse rond screening is gebaseerd op het gebrek aan een veilig vaccin, adequate behandeling, onvermogen om de ernst van de foetale infectie precies in te schatten en omwille van economische, psychologische en ethische problemen die veralgemeende screening met zich mee kan brengen. In Vlaanderen groeit consensus rond een studieproject, waarbij het accent zou liggen op primaire preventie van seroconversie bij de seronegatieve zwangere. Tevens zou ingeval van bewezen maternale infectie prenatale diagnose aangeboden worden, inclusief aviditeitstest en kwalitatieve en waar nodig kwantitatieve PCR op vruchtwater op 21 à 22 weken zwangerschap. Ingeval van ernstige congenitale sequelen als gevolg van CMV kan in bepaalde gevallen een therapeutische abortus overwogen worden. Literatuur Donders G, Stray-Pederson B. Viral Infection in Pregnancy. 1 st Edition. Elsevier, 2002.
CMV screening Versie 2. dec 2016
CMV screening Versie 2. dec 2016 Beoordelaars: F. Maingay-de Groof, B. Boersma, GJ Blok, C.Akkerman Inleiding Het Cytomegalovirus (CMV) kan de foetus transplacentair infecteren en aanleiding geven tot
Nadere informatieZiekenhuizen. Cytomegalovirusinfecties bij zwangeren
Ziekenhuizen Cytomegalovirusinfecties bij zwangeren Werkgroep Infectie Preventie Vastgesteld: februari 2007 Revisie: februari 2012 Dit document mag vrijelijk worden vermenigvuldigd en verspreid mits de
Nadere informatieK.B In werking B.S
K.B. 2.10.2009 In werking 1.12.2009 B.S. 20.10.2009 Artikel 24bis - KLINISCHE BIOLOGIE Wijzigen Invoegen Verwijderen 1. Moleculaire Biologische Onderzoeken op genetisch materiaal van micro-organismen :
Nadere informatieKLINISCHE BIOLOGIE Art. 24bis pag. 1 officieuze coördinatie Opsporen op kwalitatieve wijze van het hepatitis C virus (HCV) B 2000
KLINISCHE BIOLOGIE Art. 24bis pag. 1 "Artikel 24bis. Worden als verstrekkingen beschouwd waarvoor de bekwaming van specialist voor klinische biologie (P) vereist is : 1. Moleculaire Biologische Onderzoeken
Nadere informatie02.03.2013. Huisartsensymposium anno 2013. HAS AZ Monica 1
Huisartsensymposium anno 2013 1 2 CMV en Toxoplasmose bij zwangerschap en neonaat Dr. M. Traen 3 CMV en Toxoplasmose Bij immunocompetente hosts asymptomatisch of milde infectie Mogelijks zware ravage bij
Nadere informatieZwangerschap: wat willen we zien? Marleen Temmerman Verloskunde, UZGent
Zwangerschap: wat willen we zien? Marleen Temmerman Verloskunde, UZGent Waarom screenen? Aandoening komt frequent voor Kan ernstige gevolgen hebben Kan opgespoord worden Kan behandeld worden of sequellae
Nadere informatieK.B B.S In werking
K.B. 18.6.2017 B.S. 29.6.2017 In werking 1.8.2017 Wijzigen Invoegen Verwijderen Artikel 24bis - KLINISCHE BIOLOGIE 1. Moleculaire Biologische Onderzoeken op genetisch materiaal van micro-organismen : 556872
Nadere informatieinfecties: PCR op amniosvocht
-infecties infecties: PCR op amniosvocht UZ Gasthuisberg GSO Britt Van Meensel Supervisie: Prof. Ap. K. Lagrou Prof. Dr. M. Van Ranst Inhoud Inleiding Prenatale diagnosestelling: CMV-infectie moeder CMV-infectie
Nadere informatieDe waarde van aviditeitstesten in diagnostiek en rondzendingen
De waarde van aviditeitstesten in diagnostiek en rondzendingen Greet Boland, klinisch microbioloog / MMM er Aviditeitstesten Wat is aviditeit? Wat betekent de uitslag? Wanneer is toepassing zinvol/niet
Nadere informatieVlaamse consensus over beleid bij congenitale toxoplasmose (CT)
Vlaamse consensus over beleid bij congenitale toxoplasmose (CT) A. Zecic NICU, UZ Gent Transmissierisico tijdens de zwangerschap Maternale seroconversie Incidentie Ziekte bij pasgeborene 1e trim 15 % ernstig
Nadere informatieVragen Ouderdag Congenitale CMV infectie. CMV-groep
Vragen Ouderdag Congenitale CMV infectie CMV-groep Vragen voor het vragenuurtje Wat zijn de risico s voor een volgende zwangerschap? Borstvoeding en CMV Wat moet ik doen bij andere zwangeren nu ik en mijn
Nadere informatieCMV-screening bij de pasgeborene
CMV-screening bij de pasgeborene 1 Wat is CMV? Cytomegalovirus (CMV) is een veel voorkomend virus dat mensen van alle leeftijden kan besmetten. CMV komt voor in lichaamsvochten (urine, speeksel, traanvocht,
Nadere informatieMRI van de hersenen bij congenitale cytomegalovirus infectie
MRI van de hersenen bij congenitale cytomegalovirus infectie Department of Pediatrics / Child Neurology Center for Childhood White Matter Disorders VU University Medical Center Amsterdam, NL Hersenen en
Nadere informatieCover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/18641 holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/18641 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Vries, Jutte Jacoba Catharina de Title: Congenital cytomegalovirus infection :
Nadere informatieDoel Behandeling bij Varicella Zoster virus (VZV) tijdens de zwangerschap en bij neonaat.
: Pagina 1 van 5 Doel Behandeling bij Varicella Zoster virus (VZV) tijdens de zwangerschap en bij neonaat. Doelgroep Kinderarts en gynaecoloog. Algemene aandachtspunten Overtuig je van de juiste patiënt
Nadere informatiePERINATALE CYTOMEGALOVIRUSINFECTIE 1
Tijdschr. voor Geneeskunde, 59, nr. 10, 2003 PERINATALE CYTOMEGALOVIRUSINFECTIE 1 L. GOOSSENS 2, 4, M. TEMMERMAN 3, P. VANHAESEBROUCK 2 Inleiding Cytomegalovirus(CMV)-infectie is een veelvoorkomende perinatale
Nadere informatieInfecties in de zwangerschap. Inge Gyssens Internist infectioloog Jessa ziekenhuis
Infecties in de zwangerschap Inge Gyssens Internist infectioloog Jessa ziekenhuis Alfabetische lijst infecties Blaasontsteking nierbekkeninfectie Cytomegalovirusinfectie (CMV) Griep (Influenza) Groep A
Nadere informatieCMV, EBV, Toxoplasma. Diagnostiek. Inge Gyssens Dienst infectieziekten Internist infectioloog
CMV, EBV, Toxoplasma Diagnostiek Inge Gyssens Dienst infectieziekten Internist infectioloog Man, 50 jaar Sinds 8d uit Thailand, 1 maand verblijf (nieuwe partner aldaar) Branderig gevoel ter hoogte van
Nadere informatieCytomegalie CMV-infectie
Cytomegalie CMV-infectie B25 1. Algemeen De naam cytomegalovirus (CMV) is afgeleid van het gezwollen aspect dat de door dit virus aangetaste cellen vertonen. Al in 1881 werden zogenaamde uilenoogcellen
Nadere informatieKLINISCHE BIOLOGIE Art. 24bis pag. 1 officieuze coördinatie Opsporen op kwalitatieve wijze van het hepatitis C virus (HCV) B 2000
KLINISCHE BIOLOGIE Art. 24bis pag. 1 "Artikel 24bis. Worden als verstrekkingen beschouwd waarvoor de bekwaming van specialist voor klinische biologie (P) vereist is : 1. Moleculaire Biologische Onderzoeken
Nadere informatie1. Algemeen. 2. Ziekte 2.1 Pathogenese. 2.2 Incubatieperiode. 2.3 Ziekteverschijnselen. CMV-infectie
Cytomegalievirusinfectie CMV-infectie B25 1. Algemeen De naam cytomegalovirus (CMV) is afgeleid van het gezwollen aspect dat de door dit virus aangetaste cellen vertonen. Al in 1881 werden zogenaamde uilenoogcellen
Nadere informatie02.03.2013. Huisartsensymposium anno 2013. HAS AZ Monica 1
Huisartsensymposium anno 2013 1 Vaccinaties en zwangerschap 2 Aanpak van frequent voorkomende pre- en postnatale problemen 3 Coördinator dr. Ilse Vleminckx Vaccinaties en zwangerschap Dr. Els Van de Poel,
Nadere informatieCongenitaal gehoorverlies en de kinderarts. CDS symposium 17 maart 2010 Margot Mulder, kinderarts
Congenitaal gehoorverlies en de kinderarts CDS symposium 17 maart 2010 Margot Mulder, kinderarts Kindergeneeskundig onderzoek naar de oorzaak van het congenitaal gehoorverlies doel Patiënt: te verwachten
Nadere informatieRichtlijn Varicella Zoster Verloskunde 1 e en 2 e lijn
: Pagina 1 van 6 Inhoud Doel... 1 Doelgroep... 1 Definitie... 1 Varicella zoster en zwangerschap... 2 Varicella zoster en neonaten... 3 Bronnen... 4 Bijlagen... 5 Stroomdiagram 1 : Beleid bij zwangere
Nadere informatieVerantwoord aanvragen en interpretatie van virale serologie bij de zwangere
Verantwoord aanvragen en interpretatie van virale serologie bij de zwangere Prof. Dr. Elizaveta Padalko Afdelingshoofd Virologie Laboratorium Klinische Biologie Universitair Ziekenhuis Gent GAB, De Pinte
Nadere informatieCMV, gehoorverlies en. de (andere) open eindjes
CMV, gehoorverlies en. de (andere) open eindjes HLM van Straaten ALGO terugkomdag Isala 18-01-2017 Cytomegalovirus? (on)zekerheden! Waarom aandacht voor CMV bij pasgeborene? Issues o.a CMV en zwangerschap
Nadere informatieDe RODE markeringen m.b.t. de opsporing van Bordetella pertussis gaan in voege vanaf 01/04/2019 (blz. 4) AFDELING Klinische biologie
De RODE markeringen m.b.t. de opsporing van Bordetella pertussis gaan in voege vanaf 01/04/2019 (blz. 4) AFDELING 11. - Klinische biologie Artikel 24bis. Worden als verstrekkingen beschouwd waarvoor de
Nadere informatieTuesday 17 April 12. intake raadpleging
intake raadpleging BFHI borstvoedingsbeleid huidcontact moeder en kind samen op de kamer borstvoeding op verzoek geen fopspeen continuïteit in borstvoeding verzekeren na ziekenhuisverblijf respect voor
Nadere informatieRubella Synoniemen: rodehond, German measles, Röteln
Rubella Synoniemen: rodehond, German measles, Röteln B06 Bijlage I Rubella en zwangerschap, richtlijnen voor de praktijk Beleid naar aanleiding van een (mogelijk) contact (zie toelichting 1) Inventariseer
Nadere informatieTwee handen op één bolle buik. Gezamenlijke zwangerschapsopvolging door uw huisarts en gynaecoloog
Twee handen op één bolle buik Gezamenlijke zwangerschapsopvolging door uw huisarts en gynaecoloog Zwanger! Van harte gefeliciteerd u bent zwanger! Om uw zwangerschap zo goed mogelijk samen te kunnen opvolgen,
Nadere informatieWetenschappelijk dossier Cytomegalie (110221)
Dr Nadine De Ronne Centraal adviserend arts Medische beleidscel Kind en Gezin Wetenschappelijk dossier Cytomegalie (110221) Samenvatting: Het cytomegalovirus (CMV) is oorzaak van de meeste congenitale
Nadere informatieWat te doen als een Italiaanse zwangere bezorgd is en een kind vreemd kijkt?
Wat te doen als een Italiaanse zwangere bezorgd is en een kind vreemd kijkt? Rebecca van Grootveld AIOS Medische Microbiologie Werkgroep Klinische Parasitologie, NVP & WAMM Toxoplasmose 2 Werkgroep klinische
Nadere informatieAFSPRAKEN KETENPARTNERS OVER WATERPOKKEN EN RODEHOND BIJ ASIELZOEKERS I. ACHTERGROND
AFSPRAKEN KETENPARTNERS OVER WATERPOKKEN EN RODEHOND BIJ ASIELZOEKERS Onderstaande ketenafspraken zijn tot stand gekomen in samenwerking met COA, GC A, GGD GHOR Nederland, KNOV, NVOG en LCI, en zijn bedoeld
Nadere informatieELIMINATIE VAN RUBELLA IN BELGIË
Amendement van het eliminatieplan voor mazelen in België ELIMINATIE VAN RUBELLA IN BELGIË Oktober 2006 Comité voor de eliminatie van mazelen en rubella in België INLEIDING In het nieuw `Strategisch plan
Nadere informatieVoorwoord 13. Hoofdstuk 1 Fysiologisch en anatomisch rappel 15
Inhoudstafel Voorwoord 13 Hoofdstuk 1 Fysiologisch en anatomisch rappel 15 1.1 Menstruele cyclus 15 1.1.1 Ovulatie 15 1.1.2 Menstruele cyclus ter hoogte van het endometrium 17 1.2 Gametogenese 18 1.3 De
Nadere informatieSamenvatting Chapter 15
Samenvattting Samenvatting Chapter 15 Er zijn 2 soorten tweelingen: een-eiig en twee-eiig. Twee-eiige tweelingen komen vaker voor dan een-eiige tweelingen (65% versus 35%). Alle tweeeiige tweelingen hebben
Nadere informatieNederlandse samenvatting 161. Samenvatting. Nederlandse samenvatting voor niet ingewijden
Nederlandse samenvatting 161 1 2 3 Samenvatting Nederlandse samenvatting voor niet ingewijden 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Nederlandse samenvatting 163 Wereldwijd is het percentage kinderen dat te vroeg geboren
Nadere informatieRisicoberekening voor TRISOMIE 21 in het eerste trimester
Risico op trisomie 21 Centrum Menselijke Erfelijkheid Risicoberekening voor TRISOMIE 21 in het eerste trimester Hoewel de meeste baby s gezond zijn, heeft elke baby een kleine kans op een lichamelijke
Nadere informatieDiagnostiek naar de oorzaak van slechthorendheid binnen het Centrum Diagnostiek Slechthorendheid
Diagnostiek naar de oorzaak van slechthorendheid binnen het Centrum Diagnostiek Slechthorendheid Derde VUMC nascholingsdag 22 maart 2013 Margot Mulder, kinderarts Aangeboren slechthorendheid: Literatuur:
Nadere informatieDe behandeling van een congenitale CMV infectie is al jaren een punt van discussie.
Titel: CMV infecties bij de neonaat: diagnostiek en behandeling Onderafdeling: KHI Mede namens: Verloskunde en gynecologie, neonatologie, Apotheek, klinische virologie Auteurs: D. Pajkrt, K. Bilardo, L.
Nadere informatieVVK Wintervergadering Sectie Neonatologie 18 januari 2013
VVK Wintervergadering Sectie Neonatologie 18 januari 2013 Congenitale Toxoplasmose: Hoe gebruik je de diagnostische informatie op een zinvolle manier? Filip Cools, MD, PhD Neonatologie, UZ Brussel Scenario
Nadere informatiePrenatale screening. Gynaecologie en verloskunde
Prenatale screening Gynaecologie en verloskunde Wat is prenatale screening? De meeste kinderen worden gezond geboren. Een klein percentage (3 4 %) heeft echter bij de geboorte een aangeboren aandoening.
Nadere informatieBELANGRIJKE VEILIGHEIDSINFORMATIE
BELANGRIJKE VEILIGHEIDSINFORMATIE Belangrijke veiligheidsinformatie voor voorschrijvers voor emtricitabine/tenofovirdisoproxil 200 mg/245 mg filmomhulde tabletten als profylaxe vóór blootstelling (PrEP)
Nadere informatieCasuspresentaties infectieuse serologie: laboratoriumaspecten. Dr. Alex Mewis Klinisch Bioloog Jessa Ziekenhuis - Campus Virga Jesse Hasselt
Casuspresentaties infectieuse serologie: laboratoriumaspecten Dr. Alex Mewis Klinisch Bioloog Jessa Ziekenhuis - Campus Virga Jesse Hasselt Infectieuse serologie Borrelia-serologie (Lyme) Toxoplasma gondii
Nadere informatieControles tijdens de zwangerschap
Controles tijdens de zwangerschap Tijdens de zwangerschap worden de volgende onderzoeken uitgevoerd: Beoordelen van de groei van de baarmoeder Bij elk bezoek wordt de groei van de baarmoeder nagegaan.
Nadere informatieSAMENVATTING VOOR DE NIET MEDISCH ONDERLEGDE LEZER
9 SAMENVATTING VOOR DE NIET MEDISCH ONDERLEGDE LEZER In dit proefschrift zijn de eerste resultaten van de DECIBEL-study besproken. DECIBEL is het acroniem voor DEVELOPMENTAL EVALUATION OF CHILDREN: IMPACT
Nadere informatiepagina 1 van 5 Let op: Deze geprinte versie is 24 uur geldig. Waterpokken contact in de zwangerschap Algemeen Inleidende gegevens Doel: Type: Handelingsclassificatie: Anatomische classificatie: Indicatie:
Nadere informatieFlaviviridae family Genus Hepacivirus Diameter 50 nm 11 genotypes (1-11), verschillende subtypes
HCV HCV Flaviviridae family Genus Hepacivirus Diameter 50 nm 11 genotypes (1-11), verschillende subtypes (a,b,c, ) Reservoir: mens ssrna + virus (9600b) Icosahedraal capside Lipidenbilayer enveloppe met
Nadere informatieTentamen B: correctievoorschrift 5 november 2004
Thema 2.1: Infectie- en Immuunziekten Tentamen B: correctievoorschrift 5 november 2004 Tentamencoördinator mw. Dr. I. Bakker Tentameninformatie Het tentamen bestaat uit 68 vragen, waarvan 53 gesloten en
Nadere informatieTijdens de zwangerschap staat een vrouw bloot aan
Stand van zaken Virale infecties in de zwangerschap met risico voor het kind Ann C.T.M. Vossen Specifieke virale infecties tijdens de zwangerschap kunnen worden overgedragen op de foetus of pasgeborene.
Nadere informatieKinderziekten. Risico s in de zwangerschap
Kinderziekten Risico s in de zwangerschap Indeling Waterpokken (windpokken, varicella) Rode hond (rubella) Vijfde ziekte (erythema infectiosum) Zesde ziekte (roseola infantum) Mazelen (morbilli) Bof (parotis
Nadere informatieOptimalisatie van de rapportering van infectieuze serologie
1 h.-hartziekenhuis vzw Critically Appraised Topic Optimalisatie van de rapportering van infectieuze serologie Laura Peeters Supervisie: Apr. Wim Laffut & Dr. Ellen Van Even H.-Hartziekenhuis Lier 15 mei
Nadere informatieHepatitis A.
Hepatitis A www.hepatitisinfo.nl Hepatitis A Epidemiologie Transmissie Virologie Symptomen van een infectie met hepatitis A Diagnostiek Behandeling Preventie Hepatitis A epidemiologie http://wwwnc.cdc.gov/travel/pdf/yellowbook-2012-map-03-03-estimated-prevalence-hepatitis-a.pdf
Nadere informatieAudiologische zorg na prenatale CMV infectie Yvonne Simis, Cas Smits, Theo Goverts
udiologische zorg na prenatale CMV infectie Yvonne Simis, Cas Smits, Theo Goverts 22 maart 2013 Zorg bij CMV in het C Eén virus Zeven kinderen Zeven routes van/naar het C Zeven trajecten binnen het C Prenataal
Nadere informatiecytomegalovirus infectie in de zwangerschap en de auditieve gevolgen op het kind
cytomegalovirus infectie in de zwangerschap en de auditieve gevolgen op het kind NVA 19 april 2007 Dr HLM van Straaten neonatoloog Inhoud Introductie CMV CMV manifestaties CMV epidemiologie CMV en auditieve
Nadere informatieScreening van pasgeborenen
Screening van pasgeborenen Algemeen en prenataal Arjan Lock, arts M&G 6 november 2014 Disclosure belangen spreker (Potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven
Nadere informatieSamenvatting. Huidig programma en criteria voor screening
Samenvatting Technologische ontwikkelingen maken het in toenemende mate mogelijk om al vroeg in de zwangerschap eventuele afwijkingen bij de foetus op te sporen. Ook zijn nieuwe testen beschikbaar die
Nadere informatieErytrocytenimmunisatie tijdens de zwangerschap Achtergronden van de veranderingen. Drs. Marijke Overbeeke Dr. Masja de Haas Dr.
Erytrocytenimmunisatie tijdens de zwangerschap Achtergronden van de veranderingen Drs. Marijke Overbeeke Dr. Masja de Haas Dr. Joke Koelewijn Hemolytische ziekte van de foetus en pasgeborene (HZFP) HZFP:
Nadere informatiepagina 1 van 5 Let op: Deze geprinte versie is 24 uur geldig. Rubella en zwangerschap Algemeen Inleidende gegevens Doel: Type: Handelingsclassificatie: Anatomische classificatie: Indicatie: Contra Indicatie:
Nadere informatieSamenvatting Samenvatting Hoofdstuk 1 bevat een korte inleiding over eeneiige tweelingzwangerschappen en de daarbij voorkomende problemen. Ongeveer 1-2% van alle zwangerschappen zijn tweelingzwangerschappen.
Nadere informatieHEPATITIS B EN ZWANGERSCHAP. Ann-Sophie Page & Gerbrich van den Bosch 04-11-2014
HEPATITIS B EN ZWANGERSCHAP Ann-Sophie Page & Gerbrich van den Bosch 04-11-2014 INTRODUCTIE HBV = dsdna virus, hoge viremie, zeer infectieus (50-100x infectieuzer dan HIV) Transmissie door contact met
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/28766 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Steggerda, Sylke Jeanne Title: The neonatal cerebellum Issue Date: 2014-09-24 Chapter
Nadere informatieinfo voor patiënten Cytomegalovirus
info voor patiënten Cytomegalovirus Inhoud 01 Cytomegalovirus 05 02 Opvolging in het UZ Gent 09 03 Vlaams CMV-register 11 04 Contact 11 01. Cytomegalovirus Wat is het cytomegalovirus? Het cytomegalovirus
Nadere informatieZwangerschap en HBV. Greet Boland Nationaal Hepatitis Centrum, Amersfoort Afdeling Virologie, Universitair Medisch Centrum Utrecht
Zwangerschap en HBV Greet Boland Nationaal Hepatitis Centrum, Amersfoort Afdeling Virologie, Universitair Medisch Centrum Utrecht 1 Virale aandoeningen die verticaal overdraagbaar zijn HIV Hepatitis B
Nadere informatieTweede screening bij Rhc-negatieve vrouwen: Wat levert het op?
Tweede screening bij Rhc-negatieve vrouwen: Wat levert het op? 1 INHOUD PSIE programma Antistoffen Ontstaan en Risico Achtergrond Rhc-screening Doel Rhc-screening Evaluatiestudie Rhc-screening Opzet Inclusies
Nadere informatieNVOG Voorlichtingsbrochure GROEP B STREPTOKOKKEN EN ZWANGERSCHAP
NVOG Voorlichtingsbrochure GROEP B STREPTOKOKKEN EN ZWANGERSCHAP GROEP B STREPTOKOKKEN EN ZWANGERSCHAP 1. Inleiding 2. Wat zijn groep B streptokokken (GBS)? 3. Hoe vaak komen GBS voor bij zwangeren? 4.
Nadere informatiePrenatale screening en diagnostiek
Dienst Gynaecologie Verloskunde Informatie voor de ouders Prenatale screening en diagnostiek De term prenatale diagnostiek wordt vaak als een overkoepelende term gebruikt voor alle mogelijke testen en
Nadere informatieHepatitis B Inleiding Hepatitis A Preventie hepatitis B Preventie hepatitis A
Naast deze infokaart over hepatitis zijn er ook infokaarten beschikbaar over: infectieziekten algemeen, tuberculose, seksueel overdraagbare aandoeningen, jeugd en onveilig vrijen en jeugd en vaccinatie.
Nadere informatieIn het kort. Welke testen zijn er mogelijk bij prenatale screening? Wat is prenatale screening?
prenatale screening Inhoudsopgave In het kort 3 Wat is prenatale screening? 3 Welke testen zijn er mogelijk bij prenatale screening? 3 Bij welke zwangerschapsduur vindt prenatale screening plaats? 3 Wie
Nadere informatietrisomie 13 en trisomie 18: de prenatale diagnose
trisomie 13 en trisomie 18: de prenatale diagnose Katelijne Bouman, klinisch geneticus Afdeling Genetica Universitair Medisch Centrum Groningen Trisomie 13 en 18: de prenatale diagnose Geboorteprevalentie
Nadere informatieHepatitis B vaccinatie
Hepatitis B vaccinatie De lever speelt een centrale rol bij de stofwisseling van eiwitten, vetten en suikers en de zuivering van het bloed. Soms raakt de lever ontstoken. In zo n geval is er sprake van
Nadere informatiehoofdstuk één hoofdstuk twee
Dit proefschrift beschrijft onderzoek naar hemolytische foetale bloedarmoede en foetale hydrops. Hemolytische foetale bloedarmoede ontstaat door afbraak van rode bloedcellen. Foetale hydrops betreft het
Nadere informatieTypering Rhc-antigeen en tweede screening Rhc-negatieven. Dr. Joke Koelewijn
PSIE: resultaten wijzigingen per 1 juli 2011 Typering Rhc-antigeen en tweede screening Rhc-negatieven Dr. Joke Koelewijn Met dank aan: Heleen Woortmeijer (Sanquin Diagnostiek) Yolentha Messemaker-Slootweg
Nadere informatieEen verwittigd klinisch bioloog is er twee waard? Kathleen Deiteren (klinisch bioloog, UZA) Glenn Van Den Bosch (klinisch bioloog, AZ Herentals)
Een verwittigd klinisch bioloog is er twee waard? Kathleen Deiteren (klinisch bioloog, UZA) Glenn Van Den Bosch (klinisch bioloog, AZ Herentals) Kliniek dag 0 Een zwangere vrouw van 36j (A-) wordt opgenomen
Nadere informatieHepatitis B vaccinatie
Hepatitis B vaccinatie De lever speelt een centrale rol bij de stofwisseling van eiwitten, vetten en suikers en de zuivering van het bloed. Soms raakt de lever ontstoken. In zo n geval is er sprake van
Nadere informatieFlavivirus serologie. Jean-Luc Murk, arts-microbioloog
Flavivirus serologie Jean-Luc Murk, arts-microbioloog Flaviviridae POWV TBEV Mogelijk grootste Familie onder de virussen ZIKV SLEV WNV MVEV Virus taxonomy 9 th ed 2012 Flaviviridae Zika virus Kunjin virus
Nadere informatieIVV: Stilleestekstproef: structuur van een medische tekst
www. IVV: Stilleestekstproef: structuur van een medische tekst Inleiding In dit gedeelte wordt er getest of je in staat bent om op (zeer) korte termijn de essentiële elementen uit een wetenschappelijke
Nadere informatiekind geboren na zwangerschapsduur van 37 of meer complete weken en vóór 42 weken. kind geboren na een zwangerschapsduur langer dan 42 complete weken.
45 Neonatologie.1 Definities Aterme neonaat (AT) voldragen (aterme geboren) pasgeborene. kind geboren na zwangerschapsduur van 37 of meer complete weken en vóór 4 weken. Dysmature neonaat/dysmatuur onderontwikkelde
Nadere informatieVSV Achterhoek Oost Protocol Preventie en behandeling van early-onset neonatale infecties
VSV Achterhoek Oost Protocol Preventie en behandeling van early-onset neonatale infecties Doel Het doel van dit protocol is preventie, herkenning, optimalisering van diagnostiek en behandeling van early-onset
Nadere informatieDragerschap en erfelijke belasting
Dragerschap en erfelijke belasting VSOP 17 mei 2010 Martina Cornel Hoogleraar Community Genetics & Public Health Genomics Quality of Care EMGO Institute for Health and Care Research Nieuwe technologische
Nadere informatieIs mijn kind gezond? Onderzoeken tijdens de zwangerschap en hun gevolgen
Is mijn kind gezond? Onderzoeken tijdens de zwangerschap en hun gevolgen Van gezonde geslachtscel tot gezond kind Infoavond Vrouwenkliniek Ellen Roets Prenatale diagnostiek Vrouwenkliniek 23 november 2014
Nadere informatieChapter 5. Samenvatting. Fear and Cervical cancer screening
Chapter 5 Samenvatting Fear and Cervical cancer screening 115 Samenvatting Samenvatting Angst en cervixkankerscreening Angst en screening voor baarmoederhalskanker: Een onderzoek naar risicogedrag, angst
Nadere informatieHoe krijg je hepatitis B?
Hepatitis B Hepatitis B is een infectie van de lever, veroorzaakt door het hepatitis B-virus. In Nederland wordt dit virus vooral overgedragen door seksueel contact. Het dringt via de slijmvliezen van
Nadere informatieVSV Preventie groep B streptokokken ziekte neonaat september 2011
VSV Preventie groep B streptokokken ziekte neonaat september 2011 1.0 EPIDEMIOLOGIE In Nederland is circa 20% van alle zwangeren draagster van GBS. Naar schatting zal gemiddeld 50% van alle kinderen, van
Nadere informatiePrenataal testen voor genetische aandoeningen begrijpen. Professor Martina Cornel & Professor Heather Skirton Gen-Equip Project.
Prenataal testen voor genetische aandoeningen begrijpen Professor Martina Cornel & Professor Heather Skirton Gen-Equip Project. Prenataal testen verwijst naar het testen van de foetus tijdens de zwangerschap
Nadere informatieGroep-B-streptokokken en zwangerschap. Poli Gynaecologie
00 Groep-B-streptokokken en zwangerschap Poli Gynaecologie De inhoud van deze voorlichtingsfolder is samengesteld door de Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie (NVOG). Deze folder is zeer
Nadere informatieJuni 2015 SAMENVATTING SCREENINGSSCHEMA UIT LEIDRAAD VOOR MEDISCHE CONSULTATIES BIJ SEKSWERKERS. Pasop vzw
SAMENVATTING SCREENINGSSCHEMA UIT LEIDRAAD VOOR MEDISCHE CONSULTATIES BIJ SEKSWERKERS Pasop vzw 1 KERNBOODSCHAP Sekswerkers: zeer gevarieerde groep qua leeftijd, nationaliteit, werksector, taal, sociale
Nadere informatieDIAGNOSTIEK TARIEVEN EERSTE LIJN 2014
DIAGNOSTIEK TARIEVEN EERSTE LIJN 2014 De onderstaande tarievenlijst geeft een zo goed mogelijk beeld van de kosten van de meest aangevraagde onderzoeken. Afwijkingen kunnen voorkomen. Het kan zijn dat
Nadere informatieRSV en influenza seizoen
RSV en influenza seizoen 2017-2018 1. Huidige epidemiologie 1.1 WIV Het WIV stelt een wekelijkse update beschikbaar voor de opvolging van het influenza seizoen, aan de hand van de klinische surveillance
Nadere informatieZwangerschap en rhesusfactoren Informatie over bloedgroepen en antistoffen
Zwangerschap en rhesusfactoren Informatie over bloedgroepen en antistoffen Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo. 1 Inleiding Uit bloedonderzoek is gebleken dat u bloedgroep
Nadere informatieNeonatale follow-up na congenitale CMV infectie. Dr. Alexandra Casaer Congres MIC-NIC Brugge 18 oktober 2014
Neonatale follow-up na congenitale CMV infectie Dr. Alexandra Casaer Congres MIC-NIC Brugge 18 oktober 2014 Cytomegalovirus = CMV Seroconversie bij zwangere vrouw Toekomstige moeder seronegatief: preventieve
Nadere informatieTesten op hiv tijdens de zwangerschap
Testen op hiv tijdens de zwangerschap Ziekenhuis Gelderse Vallei In deze brochure wordt informatie gegeven over HIV, de ziekte AIDS en mogelijke behandelingen. Er wordt besproken wat een HIV-test is en
Nadere informatieDe Q koorts epidemie in Nederland
De Q koorts epidemie in Nederland Coxiella burnetii Wim van der Hoek, artsepidemioloog, Centrum Infectieziektebestrijding 1 Huisarts Herpen Toename Q koorts? Microbioloog Huisarts Sint Oedenrode Mei Juni
Nadere informatieZwangerschap en rhesusfactoren. Informatie over bloedgroepen en antistoffen
Zwangerschap en rhesusfactoren Informatie over bloedgroepen en antistoffen 1 Inleiding Uit bloedonderzoek is gebleken dat u bloedgroep rhesus D-negatief of rhesus c-negatief heeft. Uw verloskundig zorgverlener
Nadere informatieGroep B streptokokken en zwangerschap
Patiënteninformatie Groep B streptokokken en zwangerschap Informatie over een infectie met groep B streptokokken bij zwangerschap Inhoudsopgave Pagina Wat zijn groep B streptokokken (GBS)? 4 Hoe vaak
Nadere informatieHet belang van monitoring en vaccinatie in de BVD-aanpak
Auteur: Steven Sarrazin Het belang van monitoring en vaccinatie in de BVD-aanpak Veelal wordt de bestrijding van het Boviene Virale Diarree-virus (BVD) enkel geassocieerd met vaccinatie. Echter, met vaccinatie
Nadere informatieOnderzoek naar de gezondheid van je kindje... 2 Er zijn vijf soortem prenatale testen:... 2 Combinatietest Down-, edwards-, patausyndroom...
Contents Onderzoek naar de gezondheid van je kindje.... 2 Er zijn vijf soortem prenatale testen:... 2 Combinatietest... 2 Down-, edwards-, patausyndroom... 2 Uitslag... 2... 3 Betrouwbaarheid... 3... 3
Nadere informatieNIPT De niet-invasieve prenatale test voor trisomie
NIPT De niet-invasieve prenatale test voor trisomie NIPT De niet-invasieve prenatale test voor trisomie Waarom NIPT? In België kunnen alle zwangere vrouwen die dit wensen het risico dat de foetus het syndroom
Nadere informatie