Hoe kunnen Open Educational Resources actief leren versterken? Inleiding
|
|
- Elisabeth Pauwels
- 9 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Hoe kunnen Open Educational Resources actief leren versterken? Inleiding Leren is een activiteit die zich niet alleen binnen de schoolmuren afspeelt. Mensen leren altijd en overal. Het leren stopt dan ook niet bij het verlaten van de school. In deze kennismaatschappij waarin de veranderingen snel gaan en de opgedane kennis snel veroudert, is het noodzakelijk dat de student zijn leven lang blijft leren (Vermunt, 2000). Volgens de Onderwijsraad (2003) is levenslang leren niet 0
2 alleen gunstig voor de economie maar ook voor de culturele vooruitgang van de samenleving en daarnaast is het ook goed voor de persoonlijke ontwikkeling van de burgers zelf. Daarom is het belangrijk om tijdens de studie de vaardigheden te ontwikkelen die de student in staat stelt om zelfstandig zijn leerproces in handen te nemen (Simons, Van der Linden & Duffy, 2000). Hij zal de kennis, de houding en de vaardigheden moeten leren om later in zijn vakgebied de kennis op peil te houden (Vermunt, 2000). Het is daarom belangrijk dat de docent zijn manier van lesgeven gaat aanpassen aan deze nieuwe eisen, van docentgestuurd naar studentgecentreerd onderwijs. Het is niet meer voldoende dat de docent voor de klas staat en zijn kennis overbrengt. Hij zal meer een begeleider moeten worden. De docent coacht en begeleidt de leerlingen in het leerproces. Hij helpt de leerlingen om steeds meer zelfstandig en zelfsturend te leren (Simons et al., 2000; Pundak, Herscovitz & Shacham, 2010). De leerling zal in de klas actief moeten leren. Dit kan bereikt worden door de leerling de mogelijkheid te geven om beslissingen te nemen over zijn eigen leerproces. Daarnaast zal de leerling uitgedaagd moeten worden om zijn mentale vaardigheden te gebruiken tijdens de les (Van Hout- Wolters, Simons & Violet, 2000). Verder zou de student, eenmaal afgestudeerd, een creatieve en kritische houding moeten hebben. Dit is alleen te leren door zelf actief met leren bezig te zijn, te discussiëren en na te denken over de leerstof. Omdat het belangrijk is dat de student zelfstandig moet gaan leren, zal de docent zijn onderwijs activerend moeten maken. Actief leren kan op verschillende manieren gebeuren en in verschillende gradaties. De docent kan in het begin nog wat sturing geven en zelf voor het juiste onderwijsmateriaal zorgen of de docent kan bijna geen sturing geven en de student zelf voor zijn eigen onderwijsmateriaal laten zorgen (Vermunt 2000). Daartussen zit een heel scala van mogelijkheden. In alle gevallen lijkt Open Educational Resources een goede aanvulling op het huidig onderwijscurriculum. Sinds enige jaren is er veel hoogwaardig goed onderwijsmateriaal online te vinden. Dit onderwijs wordt Open Educational Resources (OER) genoemd en wordt gratis online gepubliceerd door onderwijsinstituten. Dit materiaal mag onder bepaalde voorwaarde vrij gebruikt worden door zowel studenten als docenten. Op dit moment wordt dit onderwijsmateriaal al gevonden en gebruikt door studenten en levenslang lerenden maar dit materiaal kan ook een goede bijdrage leveren aan het huidige onderwijs (Caudill, 2011). Doordat de docent gebruik maakt van OER in zijn curriculum houdt hij meer tijd over om zich samen met leerlingen te verdiepen in het onderwerp door vragen vanuit de leerlingen samen te behandelen. De leerlingen hebben de mogelijkheid om over hun leerproces te beslissen. Zij kijken zelfstandig naar weblectures of leren uit studiemateriaal die door een andere hogeschool of universiteit is aangeboden. Door zelfstandig het OER materiaal te bestuderen en vragen te genereren zijn zij actief met het leerproces bezig en zullen zij metacognitieve vaardigheden gebruiken. In dit artikel zal onderzocht worden hoe Open Educational Resources een bijdrage kunnen leveren aan actief leren. Eerst wordt er een definitie gegeven van wat er onder actief leren wordt verstaan en wordt er onderzocht hoe de docent zijn onderwijs kan inrichten om actief leren te bevorderen. Daarna wordt er uitgelegd wat OER is en verkend hoe OER hier een bijdrage aan actief leren zou kunnen leveren. Het artikel zal afgesloten worden met een conclusie en discussie. 1
3 Actief leren Actief leren komt voort uit de leertheorie sociaal constructivisme. De pioniers op dit gebied waren Vygotsky en Dewey (Anderson & Dron, 2011). Bij deze leertheorie gaat men ervan uit dat de mens zelf betekenis ontleent aan zijn omgeving en sociale processen spelen daarbij een grote rol. Er zijn verschillende leermethodes ontwikkeld die voortkomen uit het sociaal constructivisme en die leermethodes vallen onder de noemer actief leren. Zij verschillen van elkaar qua methode maar hebben min of meer dezelfde kenmerken, zoals: aandacht voor zelfregulatie en metacognitie, de leerling neemt zelf beslissingen over zijn eigen leerproces en leert zelf kennis te krijgen over zijn eigen cognitieve processen. Daarnaast is de leerling zelf verantwoordelijk voor zijn leren, de leerling construeert zelf zijn kennis en probeert zelf problemen op te lossen die hij tegenkomt. Het leren is een sociaal proces. Leren is een actieve bezigheid: actief leren is alleen mogelijk wanneer studenten hebben geleerd hoe dit te doen en hoe dit te reguleren. Het verwerven van kennis en vaardigheden is niet zozeer het gevolg van een directe overdracht van kennis door de docent, maar eerder het resultaat van (constructieve) denkactiviteiten van de student zelf: we leren door nieuwe informatie te verbinden aan wat we al weten (voorkennis). Door actief te leren, zal het geleerde beter gekoppeld worden aan bestaande kennis, en er zal een transfer plaatsvinden zodat de kennis later beter gereproduceerd kan worden (Simons et al., 2000). Het leren is actief omdat de student zelf betekenis geeft aan het leren. De kennis wordt zelf geconstrueerd. Actief leren betekent ook dat de leerling zelf actief naar informatie op zoek gaat, creatief nadenkt, kritisch leert denken, en handelend optreedt (Van Hout-Wolters, et al., 2000). Er is dus ruimte voor zelfverantwoordelijk leren. Zelfstandig leren zal voor de leerling interessanter worden want de leerling gaat zichzelf sturen en zal daardoor intrinsiek gemotiveerd worden (Ryan & Deci, 2000). De leerling zal uitgedaagd worden om zelf op zoek te gaan naar informatie om tot zijn leerdoelen te komen. Hij zal daardoor gemakkelijker zijn eigen interesses en motivatie volgen (De Jong, 2006). Van Hout-Wolters et al.(2000) noemen twee vormen van actief leren: zelfgestuurd en onafhankelijk leren. Bij zelfgestuurd leren ligt de controle over het leerproces bij de lerenden. Zij nemen beslissingen over het eigen leren. Bij onafhankelijk leren ligt de nadruk op het gebruik van eigen denkprocessen bij leeractiviteiten. Actief leren betekent dat de leerling zelf zijn leerproces kan sturen. De leerling zal uitgedaagd moeten worden om zijn mentale vaardigheden te gebruiken (Van Hout-Wolters et al., 2000). De leerling bouwt zo metacognitie op en de leerling zal hier gebruik van maken als hij zelf beslissingen kan nemen over zijn tijdsplanning en leerdoelen, en als hij zichzelf kan testen. Leren is een sociale activiteit: leren is een sociaal proces en samenwerken met andere leerlingen in kleine groepen bevordert de kennis. Waar samengewerkt wordt, zullen de leerlingen sociale vaardigheden kunnen leren (De Jong, 2006; Savery et al., 2001). Volgens Van Dam (2010) heeft de leercyclus een cognitief en een sociaal element. Het sociale element is zeker zo belangrijk en samen met cognitief element zorgt het voor een effectief leerproces. De leerling zal in een actieve leeromgeving vaardigheden leren zoals sociale vaardigheden, besluitvormingsvaardigheden en het 2
4 nemen van verantwoordelijkheid over zijn eigen leren (De Jong, 2006). Als de leerlingen zelf voor hun leerproces zorgen en veel vrijheid hebben om hun eigen leerdoelen te verwezenlijken dan is het wel belangrijk dat dit goed begeleid wordt in de vorm van scaffolding (Puntambekar & Kolodner, 1998). Scaffolds in de vorm van aanwijzingen in teksten om de leerling op weg te helpen, scaffolds in de vorm van de docent en in de vorm van medeleerlingen. Scaffolding is het proces waarbij de docent, medestudenten en aanvullende informatie in de teksten de leerling ondersteunt om succesvol problemen op te lossen die zonder hulp nog te moeilijk zouden zijn. Voor de docent betekent actief leren dat hij zijn onderwijs zal moeten aanpassen. De docent in het traditioneel onderwijs is goed in kennis overdragen en uitleg geven (Vermunt, 2006). Als hij de studenten actief wil laten leren, zal hij zijn lessen anders moeten gaan vormgeven. Dit betekent in de eerste plaats een cultuuromslag in de school als instituut. De docent moet de ruimte krijgen om binnen de onderwijsinstelling zelf met zijn onderwijs aan de slag te kunnen gaan. De huidige docent moet dus zijn eigen onderwijsconcept anders vormgeven. In plaats van voor de klas te staan en theorie uit leggen zal hij nu moeten zorgen dat de student zelf actief aan het werk gaat. Hij zal de groep moeten coachen, tijdens het uitvoeren van hun leertaak. Hij geeft feedback op het handelen van de leerlingen op een manier dat de leerling zelfstandig verder kan. Zorgt voor een goede organisatie in de klas en zorgt dat de student uitgedaagd wordt om zelf zijn kennis te genereren en indien nodig geeft de docent instructie (Simons et al., 2000; Van Hout-Wolters et al., 2000). Open Educational Resources (OER) Sinds enkele jaren is er veel gratis onderwijs op internet te vinden. Dit gratis onderwijsmateriaal dat beschikbaar wordt gesteld door onderwijsinstituten, wordt open leermiddelen of, in het Engels open educational resources (OER) genoemd. Een ander veelgebruikte term is OpenCourseWare. Dit wordt door het OpenCourseWare Consortium als volgt omschreven: An OpenCourseWare (OCW) is a free and open digital publication of high quality universitylevel educational materials. These materials are organized as courses, and often include planning materials and evaluation tools as well as thematic content. OpenCourseWare are free and openly licensed, accessible to anyone, anytime via the internet. Het OpenCourseWare Consortium is een wereldwijde community van honderden universiteiten en andere organisaties die OER bevorderen. OER is een vrij nieuw fenomeen en zijn open leermiddelen, die zich niet beperken tot dictaten en boeken. Zo kan iemand dus een volledige cursus online op afstand volgen. Massachusetts Institute of Technology (MIT) is in 2001 begonnen met het online publiceren van al het leermateriaal. Dit project heeft wereldwijd navolging gekregen (d Oliveira, Carson, James & Lazarus, 2010; Butcher, 2011). Het resultaat is dat er nu veel gratis onderwijsmateriaal online staat en voor iedereen beschikbaar is. Deze leermaterialen worden gepubliceerd onder de licentie van Creative Commons. Dankzij deze licentie is het voor een ieder toegestaan het materiaal te hergebruiken voor diverse doeleinden. Docenten kunnen dus gebruik maken van grote hoeveelheden onderwijsmateriaal. Dit 3
5 onderwijsmateriaal kan een hulp zijn bij het ontwikkelen van activerend onderwijs. Leerlingen kunnen hier ook zelfstandig naar leermiddelen zoeken die het eigen onderwijs verrijkt en verbreed. Dit materiaal is online te vinden bij universiteiten en hogescholen of verzameld in kennisbanken, onder andere op de website van het OpenCourseWare Consortium ( en bij OER Commons ( In Nederland kennen wij Wikiwijs ( een platvorm waar docenten open digitale leermateriaal kunnen zoeken, maken, delen en bewerken. Hoe kan OER een bijdrage leveren aan actief leren? Aan de hand van de kernmerken van actief leren zoals gedefinieerd in dit onderzoek zal bekeken worden of OER een bijdrage zal leveren aan actief leren en wat dit kan betekenen voor de docenten. Actief leren betekent dat de leerlingen beslissingen nemen ten aanzien van het leerproces. Er zal ruimte zijn voor zelfverantwoordelijk leren waarbij leerlingen zich eigen leerdoelen stellen. Als de docent gebruik gaat maken van OER, zal hij de leerlingen hierin kunnen betrekken en zullen de leerlingen zelf actief informatie kunnen zoeken, waardoor ze actief met het leerproces bezig zijn. Zij zoeken zelf naar open beschikbaar lesmateriaal dat beter aansluit bij hun individuele behoeftes. Daardoor zullen de leerlingen meer gemotiveerd zijn omdat zij zo meer hun eigen interesses kunnen laten gelden (De Jong, 2006). De leerling leert zo ook kritisch na te denken. De leerling moet zelf beslissen of het gevonden lesmateriaal geschikt is voor zijn doel, of het niveau niet te hoog of te laag is. De docent heeft hier een coachende taak. Hij zal de leerling kunnen bijstaan door mee te kijken. Hij geeft advies maar laat de beslissing aan de leerling over. Door zelfstandig open leermiddelen te gebruiken zullen de leerlingen metacognitie opbouwen. Zij zullen het eigen leerproces moeten reguleren en bewaken. Zij nemen zelf beslissingen over hun tijdsplanning en leerdoelen, Binnen OER is voldoende materiaal aanwezig waar de leerlingen zelfstandig mee aan de slag kunnen. Er is ook de mogelijkheid om zelfstandig te testen. Een doelstelling van het gebruik van OER is dat leertrajecten mede door leerlingen worden bepaald en beheerd. Rondom het leerproces moeten er scaffolds worden aangebracht in de vorm van een goede handleiding en coaching door de docent of medeleerlingen. Docenten zouden de leerlingen moeten coachen in het produceren, delen en valideren van content die online wordt gevonden. Leren is een sociale activiteit en leren in groepen bevordert het leren (de Jong, 2006). Het is daarom belangrijk om leerlingen te laten samenwerken in kleine groepen. Leerlingen kunnen samenwerken door de bronnen die online gevonden worden te delen en te bediscussiëren. Zo zal er sociale interactie ontstaan en worden leerervaringen gedeeld waardoor leerlingen gemotiveerd worden en waardoor de kennis beter beklijft (Ehlers, 2011). De discussie zou eerst kunnen plaatsvinden binnen kleine groepjes zonder docent, daarna kunnen de uitkomsten klassikaal worden besproken. De docent zal merken dat de studenten van elkaar geleerd hebben. Een voorbeeld van actief onderwijs met weblectures is het onderwijs van Eric Mazur ( Hij laat zijn onderwijs steeds meer aansluiten bij de vragen die bij de studenten leven. Hij laat de studenten actiever leren door gebruik te maken van peer instruction. 4
6 Leerlingen bekijken online lesmateriaal, aansluitend maken zij een toets, vervolgens worden de leerlingen in groepjes ingedeeld afhankelijk van de uitkomsten van de toets. Leerlingen met verschillende uitkomsten vormen een groep. Zij gaan samen een discussie aan over de juiste antwoorden. De docent kan ook kiezen voor de toepassing van blended learning, waarbij een ideale mix van online onderwijs en contactonderwijs ontstaat. De leerlingen maken gebruik van digitaal lesmateriaal (OER) die zij zelfstandig bestuderen. Tijdens de contactmomenten met de docent kan er dieper op de stof worden ingegaan. Hierbij wordt er een beroep gedaan op de leerlingen zodat er een groepsdiscussie ontstaat, begeleid door de docent. Als de leerlingen zelf het digitaal lesmateriaal gezocht hebben, kan de meerwaarde daarvan zijn dat leerlingen naar verschillend onderwijsmateriaal hebben gekeken. De discussiegroepen zouden dan zo ingericht kunnen worden dat studenten van elkaar kunnen leren omdat ieder een andere onderwijscontent heeft bekeken. Daarnaast kan de student zich nog aanmelden op open forums op het internet die ontstaan zijn rondom OER. Open Study ( is een dergelijk forum, georganiseerd in studiegroepen. De student kan zich aanmelden voor een studiegroep en daar een vraag stellen over een probleem. Andere studenten helpen de student om het probleem op te lossen. Zelf kan de student ook weer actief worden op het forum om anderen te helpen. Zo kan hij als student online hulpvragen voordat hij naar school gaat. In een discussiegroep kan hij anderen daar weer bij helpen. Beide methodes kunnen actief leren bevorderen. Het gebruik van OER kan tijdbesparend werken want de docent hoeft de kennis niet zelf over te dragen. De docent kan tijd besteden aan het geven van meer activerend onderwijs zoals een groepsdiscussie of ad-hoc lezingen (Gurell, Kuo & Walker, 2010). Door OER in te zetten in het huidige onderwijs, en door de leerlingen zelf actief te laten zoeken naar OER, raken de leerlingen vertrouwd met dit studiemateriaal en zal dit een stimulans zijn om dit later weer op te pakken want de leerlingen van nu zullen in deze kennismaatschappij waarin kennis snel verouderd hun leven lang blijven leren (Vermunt, 2000). De leerlingen kunnen zelf op zoek gaan naar de beste docenten in de wereld om zo geïnspireerd te raken. Willen de docenten OER gebruiken om hun onderwijs activerend te maken dan betekent dat op institutioneel niveau dat de docenten de ruimte moeten krijgen om hun onderwijs aan te passen. Zij zouden rondom OER hun onderwijs kunnen vormen, waarbij een aantrekkelijk leerarrangement ontstaat die de leerling actief laat leren. Door de gebruikservaring te delen met collega s ontstaan er een community of practice van leden die samen deskundigheid opbouwen door problemen te adresseren en materialen te delen, aan te passen en gezamenlijk te ontwikkelen. Dit zou moeten worden ondersteund door thematische repositories (Geser, 2007; Schaffert & Geser, 2011). Voor docenten betekent dit dat zij het beschikbaar materiaal (OER) als uitgang nemen en daar omheen een cursus op maat kunnen samenstellen aansluitend bij de betreffende doelgroep. De docent is hier de instructeur die een cursus schrijft. Hij heeft het voordeel om zelf het beste materiaal te hergebruiken. De docent kent zijn leerlingen en kan zo een goede keus maken. Door het inkaderen van OER kan de docent zijn educatieve omgeving sterk verbeteren en actiever maken. Hij kan hier direct de leerlingen een actieve rol geven door samen op zoek te gaan naar beschikbaar materiaal. 5
7 Het materiaal moet de leerling aanspreken waardoor de leerling intrinsiek gemotiveerd zal raken. OER kan zo gebruikt worden om curriculum in school te innoveren en te versterken (Caudill, 2011). Conclusie en discussie Terugkomend op de vraag of OER een bijdrage kan leveren aan actief leren, kan gesteld worden dat OER zeker een bijdrage kan leveren aan actief leren. Doordat de docent zijn eigen nieuwe onderwijsconcept zal kunnen vormgeven, om zo beter actief leren te bevorderen, kan hulp van buitenaf door middel van OER welkom zijn. Als de docent daarbij de leerlingen betrekt om gezamenlijk onderwijsmateriaal binnen OER uit te gaan zoeken, de leerlingen zelf het materiaal laten bestuderen en daarna de stof in groepen te laten bediscussiëren bevordert de docent daarmee actief leren. Een kernmerk van actief leren is onderbelicht gebleven. Actief leren zou ook betekenen dat de leerlingen authentieke uitdagende opdrachten krijgen. Het onderwijsmateriaal online biedt op zichzelf geen authentieke leertaken. OER krijgt pas meerwaarde voor activerend onderwijs door het onderwijsmodel wat de docent om OER heen bouwt. Als de docent zijn onderwijsconcept niet aanpast en alleen OER aanbiedt zal dit niet tot actief leren leiden (Pundak, et al. 2010). Ehlers (2011) beschrijft de essentiële elementen om tot actief leren te komen met gebruik van OER. Deze elementen zijn samenwerkingsgericht, waarbij bronnen open worden gedeeld en een didactisch model wordt gehanteerd waarbij sprake is van sociale interactie, kenniscreatie, peer-learning en het delen van leerervaringen. In de literatuur over het gebruik van OER zijn er twee stromingen waar te nemen. Aan de ene kant wordt OER aanbevolen voor activerend onderwijs waar de studenten veel vrijheid hebben om hun eigen leerdoelen vorm te geven en aan de andere kant wordt juist geadviseerd om OER te gebruiken door docenten die zelf OER gaan zoeken en er voor zorgen dat dit ingekaderd wordt. Vermunt (2006) raadt aan om in de loop van de studie van de student, de student steeds meer vrijheid te geven om zijn eigen leerproces in handen te laten nemen. De twee vormen die geadviseerd worden zouden dan geschikt kunnen zijn. In de literatuur wordt ook geadviseerd om communities te vormen om samen het onderwijs te structureren met gebruik van OER, daarbij zou er gedacht kunnen worden aan een overkoepelende databank (Geser, 2007; Schaffert, et al. 2011). Er zouden tools ter beschikking moeten komen om de docenten te helpen om zijn activerend onderwijs te construeren met gebruik van OER. Wikiwijs zou daar in Nederland een rol in kunnen spelen. Wikiwijs is een plek waar docenten leermateriaal kunnen toevoegen, leermateriaal kan vinden, gebruiken en aanpassen. De docent kan het leermateriaal zelf ontwikkelen en delen met collega s. Dit is een prima basis om met een aantal collega s leermateriaal te ontwikkelen met gebruik van OER. Willen de docenten OER gaan gebruiken dan zal er nog wel veel veranderd moeten worden in 6
8 de school. Dit is een kleine cultuuromslag. Het management zal de leerkrachten de gelegenheid moeten geven om met hun eigen leermateriaal aan de slag te gaan. De leerkrachten zullen het normaal moeten vinden om andermans leermateriaal te gaan gebruiken. Zij moeten af van het not invented here -syndroom. Als je iets niet zelf hebt bedacht, dan zal het ook niet goed zijn (Van Dam, 2010). Het is aan te bevelen om verder onderzoek te doen op scholen in Nederland. In de eerste plaats kan er geïnventariseerd worden of er scholen zijn die gebruik maken van OER en wat hun ervaring is. In de tweede plaats moet er bekeken worden hoe dit fenomeen gestimuleerd kan worden binnen het onderwijs om zo het onderwijs te innoveren en meer actief te maken. Referenties Anderson, T. & Dron, J. (2011). Three generations of distance education pedagogy. International Review of Research in Open and Distance Learning, 12(3), Verkregen op 9 september, 2011, van Butcher, N. (2011). A basic guide to Open Educational Resources (OER). Vancouver: Commonwealth of Learning, Paris: UNESCO. Verkregen op 22 september, 2011, van Caudill, J.S. (2011). Using opencourseware to enhance on-campus educational programs. Proceedings of TCC Worldwide Online Conference, Emergency Technology: Making it Work Verkregen op 9 september, 2011, van Dam, R. van. (2010). Open leermiddelen brengen creativiteit terug in het onderwijs. In M. de Kort (red.), Open boek: over open educational resources in Nederland (p.69-72). Heerlen, Nederland: Open Universiteit. d Oliveira, C., Carson, S., James, K.. & Lazarus, J. (2010). MIT OpenCourseWare: Unlocking knowledge, empowering minds. Science 329 (5991), Verkregen op 9 september, 2011, van Ehlers, U-D. (2011). From open educational resources to open educational practices. elearning Papers, (23), 1-8. Verkregen op 9 september, 2011, van Geser, G. (2007). Open educational practices and resources: The OLCOS roadmap In: Open educational resources [on-line monograph]. Revista de Universidad y Sociedad del Conocimient, 4 (1), 1-8. Verkregen op 09 september, 2011, van Gurell, S., Kuo, Y.-C. & Walker, A. (2010). The pedagogical enhancement of open education: An examination of problem-based learning. International Review in Open and Distance Learning, 11(3), Verkregen op 09 september, 2011, van Hout Wolters, B. van, Simons, R.-J. & Volet, S. (2000). Active learning: self-directed learning and independent work. In R.-J. Simons, J. Van der Linden & T. Duffy (Eds.), New learning (pp. 21-7
9 26). Dordrecht, the Netherlands: Kluwer. Jong, T. de (2006). Nieuw leren en oude kennis: over bestaande evidentie voor de effectiviteit van nieuwe en gecombineerde vormen van leren. Pedagogische Studiën, 83, Onderwijsraad. (2003). Werk maken van een leven lang leren. Verkregen op 8 oktober, 2011, van Pundak, D., Herscovitz, O. & Shacham, M. (2010). Attitudes of face-to-face and e-learning instructors toward active learning. European Journal of Open, Distance and E-Learning 2, Verkregen op 2 december, 2011, van Puntambekar, S. & Kolodner, J.L. (1998). Distributed scaffolding: Helping students learn in a Learning by Design environment. Proceedings International Conference of the Learning Sciences '98, Ryan, R.M. & Deci, E.L. (2000). Intrinsic and extrinsic motivations: Classic definitions and new directions. Contemporary Educational Psychology 25, Savery, J.R. & Duffy, T.M. (2001). Problem based learning: An instructional model and its constructivist framework. CRLT Technical Report no , Indiana University. Verkregen op 22 augustus, 2011, van Schaffert, S. & Geser, G. (2008) Open educational resources and practices. Elearning Papers, (7), Verkregen op 9 september, 2011, van Simons, R.-J. (2006). Hoe je een karikatuur van het nieuwe leren om zeep helpt. Pedagogische Studiën, 83, Simons, R.J., Linden, J. van der & Duffy, T. (2000). New learning: Three ways to learn in a new balance. In R.-J. Simons, J. Van der Linden & T. Duffy (Eds.), New learning (pp. 1-20). Dordrecht, the Netherlands: Kluwer. Vermunt, J. (2000). Studeren voor Nieuw Geleerden: over de kwaliteit van het leren. Inaugurele rede, Universiteit Maastricht. Vermunt, J. (2006). Docent van deze tijd: leren en laten leren. Inaugurele rede, Universiteit van Utrecht. 8
Avans visie Onderwijs & ICT
Avans visie Onderwijs & ICT Samen het maximale uit jezelf halen met ICT Algemeen De visie op Onderwijs en ICT is afgeleid van de Avans Onderwijsvisie en opgesteld vanuit de overtuiging dat we onze ambitie
Nadere informatieWhitepaper Flipping the Classroom. Mei 2012. IT-Workz B.V. 1
Whitepaper Flipping the Classroom Mei 2012 IT-Workz B.V. 1 Voorwoord In het hedendaags onderwijs is men continu op zoek naar mogelijkheden het onderwijs te verrijken en studenten te motiveren tijdens het
Nadere informatieLeer Opdrachten ontwerpen voor Blended Learning
Leer Opdrachten ontwerpen voor Blended Learning Helder &Wijzer Mijn opdrachten In een kort, blended programma In het kort Voor wie docenten/trainers die blended opdrachten willen leren ontwerpen en ontwikkelen
Nadere informatieCognitieve strategieën voor diepe verwerking en feedback
Cognitieve strategieën voor diepe verwerking en feedback Samenvatting van het artikel van Henry L. Roediger III, Mary A. Pyc (2012), Inexpensive techniques to improve education: Applying cognitive pgychology
Nadere informatieInhoud. Inleiding 9. 5 Planning 83 5.1 Leerdoelen en persoonlijke doelen 84 5.2 Het ontwerpen van het leerproces 87 5.3 Planning in de tijd 89
Inhoud Inleiding 9 1 Zelfsturend leren 13 1.1 Zelfsturing 13 1.2 Leren 16 1.3 Leeractiviteiten 19 1.4 Sturingsactiviteiten 22 1.5 Aspecten van zelfsturing 25 1.6 Leerproces vastleggen 30 2 Oriëntatie op
Nadere informatieVRAGENLIJST FORMATIEF TOETSEN DOCENT
VRAGENLIJST FORMATIEF TOETSEN VRAGENLIJST FORMATIEF TOETSEN DOCENT EEN FEEDBACK INSTRUMENT VOOR LEERLINGEN EEN FEEDBACK INSTRUMENT VOOR DOCENTEN CHRISTEL WOLTERINCK C.H.D.WOLTERINCK@UTWENTE.NL CHRISTEL
Nadere informatieDe E-module Driehoek. Een nieuw model voor het maken van motiverende e-learning PRAXIS
trends Tim Lansink Een nieuw model voor het maken van motiverende e-learning De E-module Driehoek De e-learning module is niet meer weg te denken uit het huidige aanbod van leeractiviteiten. Hoewel e-learning
Nadere informatieChristel Wolterinck (Marianum en Universiteit Twente), Kim Schildkamp (Universiteit Twente), Wilma Kippers (Universiteit Twente)
Vragenlijst formatief toetsen - Leerlingen Deze vragenlijst is ontwikkeld door de Universiteit Twente op basis van bestaande vragenlijsten* en heeft als doel te onderzoeken in welke mate de docenten en
Nadere informatieScenario: theoretisch blok (voorbeeldscenario / blauwdruk van een leerpraktijk)
Christine Prast, onderwijskundige Scenario: theoretisch blok (voorbeeldscenario / blauwdruk van een leerpraktijk) Vooraf Onderwijskundig kader waarbinnen herontwerp plaatsvond Uitgangspunt bij het hier
Nadere informatieChristel Wolterinck (Marianum en Universiteit Twente), Kim Schildkamp (Universiteit Twente), Wilma Kippers (Universiteit Twente)
Vragenlijst formatief toetsen - Docent Deze vragenlijst is ontwikkeld door de Universiteit Twente op basis van bestaande vragenlijsten* en heeft als doel te onderzoeken in welke mate de docenten en leerlingen
Nadere informatieZelfstandig werken = actief en zelfstandig leren van een leerling. Het kan individueel of in een groep van maximaal 6 leerlingen.
Zelfstandig werken Zelfstandig werken = actief en zelfstandig leren van een leerling. Het kan individueel of in een groep van maximaal 6 leerlingen. Visie Leerlinggericht: gericht op de mogelijkheden van
Nadere informatieVOORDELEN VAN BLENDED LEARNING
10 VOORDELEN VAN BLENDED LEARNING En de inzet van technologie vanuit onderwijsgedreven innovatie op scholen in het VO en MBO 10 voordelen van blended learning Blended learning is hot in Nederland. Blended
Nadere informatieStudent betrokkenheid in Biomedische cursussen: Onderzoek naar de bijdrage van onderwijstechnologie in kleinschalig onderwijs
Rianne Bouwmeester: Promotie op 3 november 2016, Universiteit Utrecht Student betrokkenheid in Biomedische cursussen: Onderzoek naar de bijdrage van onderwijstechnologie in kleinschalig onderwijs Samenvatting
Nadere informatieVRAGENLIJST FORMATIEF TOETSEN DOCENT
VRAGENLIJST FORMATIEF TOETSEN VRAGENLIJST FORMATIEF TOETSEN DOCENT EEN FEEDBACK INSTRUMENT VOOR DOCENTEN EEN FEEDBACK INSTRUMENT VOOR DOCENTEN CHRISTEL WOLTERINCK C.H.D.WOLTERINCK@UTWENTE.NL CHRISTEL C.H.D.WOLTERINCK@UTWENTE.NL
Nadere informatieZelfgestuurd leren met Acadin
Zelfgestuurd leren met Acadin 1. Wat is zelfgestuurd leren? Zelfgestuurd leren wordt opgevat als leren waarbij men zelfstandig en met zin voor verantwoordelijkheid de sturing voor de eigen leerprocessen
Nadere informatieLearning Analytics. Big Data in het onderwijs: Prof dr. Tammy Schellens Elise Ameloot. 14 juni 2017
VAKGROEP ONDERWIJSKUNDE ONDERZOEKSGROEP EDUMAST Big Data in het onderwijs: Learning Analytics Prof dr. Tammy Schellens Elise Ameloot Kraks@DeKrook 14 juni 2017 Overzicht Inleiding Learning Analytics Toepassingen
Nadere informatieEen Les Omvormen naar de Onderwijsmethode Probleemgestuurd Onderwijs (PGO)
Een Les Omvormen naar de Onderwijsmethode Probleemgestuurd Onderwijs (PGO) 1. De theorie in een notendop Probleemgestuurd Onderwijs (PGO) is gebaseerd op het Constructivisme (Loyens, Kirschner, & Paas,
Nadere informatieBetekenisvol Leren Onderwijzen in de werkplekleeromgeving
Betekenisvol Leren Onderwijzen in de werkplekleeromgeving Kempelonderzoekscentrum Jeannette Geldens, lector Monique van der Heijden, promovenda-docentonderzoeker Herman L. Popeijus, erelector Doelen en
Nadere informatieKlik om de stijl te bewerken. Op zoek naar het meest fantastische leren voor iedereen, altijd en overal. De rol van volwassenenonderwijs
Klik Klik om om de de stijl stijl te te bewerken bewerken Klik om de stijl te bewerken Op zoek naar het meest fantastische leren voor iedereen, altijd en overal De rol van volwassenenonderwijs Research
Nadere informatieFONTYS UITGANGSPUNTEN VOOR LEREN. Kernprincipes voor de vormgeving van onderwijs
FONTYS UITGANGSPUNTEN VOOR LEREN Kernprincipes voor de vormgeving van onderwijs 1 WAAROM DEZE UITGANGSPUNTEN? Binnen Fontys hebben we meer dan honderd verschillende opleidingen: van Dans tot Accountancy
Nadere informatieHet landschap van methodieken en tools voor blended learning
Het landschap van methodieken en tools voor blended learning Jos Fransen Lector Teaching, Learning & Technology SURF SIG Blended Learning - 20-09-2017 definities van blended learning blended learning of
Nadere informatieMaak de leerling actief
Maak de leerling actief Diep leren en zelfsturing in het voortgezet onderwijs Dr. Maaike Koopman Eindhoven School of Education NRO kortlopend praktijkgericht onderwijsonderzoek Dossiernummer 405-16-505
Nadere informatieWij medewerkers & wij leerlingen van Stad & Esch maken samen de plek waar ontdekken en leren als vanzelf gaat. Welkom 21e eeuw.
onderwijs Wij medewerkers & wij leerlingen van Stad & Esch maken samen de plek waar ontdekken en leren als vanzelf gaat. Welkom 21e eeuw. April 2012 2 Stad & Esch bereidt leerlingen optimaal voor op de
Nadere informatieMarlies Baeten Centrum voor Professionele Opleiding en Ontwikkeling en Levenslang Leren
STIMULEREN VAN LEREN IN STUDENTGERICHTE LEEROMGEVINGEN? Marlies Baeten Centrum voor Professionele Opleiding en Ontwikkeling en Levenslang Leren Probleemgestuurd leren Projectonderwijs Casusgebaseerd onderwijs
Nadere informatieUitdagingen voor organisaties. Altijd en overal leren. binden en boeien?
Altijd en overal leren Learning on the job by TNO 7 mei 2009, Den Haag Network Meeting N.C.M.Theunissen Uitdagingen voor organisaties Voor elk individu een passende opleiding verzorgen Leren tijdens het
Nadere informatieAdaptief leren. Wat, waarom en hoe?
Adaptief leren Wat, waarom en hoe? Samenvatting Adaptief leren staat steeds meer in de belangstelling. Het is geen tijdelijke trend, maar een doorlopende ontwikkeling in het onderwijs. Adaptief leren draait
Nadere informatieOnderwijsvernieuwing. We doen er allemaal aan mee.
Onderwijsvernieuwing We doen er allemaal aan mee. Maar. Welke kant willen we op? Wat speelt er in mijn team? Wil iedereen mee? Waar liggen de interesses? Waar zit de expertise? WAARIN GA IK INVESTEREN?
Nadere informatieTeleTrainer: training in de e van het leren
TeleTrainer: training in de e van het leren TeleTrainer voor elke docent die betrokken is bij ICT in het onderwijs geschikt voor beginner, gevorderde en specialist geschikt voor verschillende rollen rondom
Nadere informatieMOOC S: TRENDS EN KANSEN VOOR HET HOGER ONDERWIJS
Trendrapport Open Educational Resources 2013 23 MOOC S: TRENDS EN KANSEN VOOR HET HOGER ONDERWIJS door, Ben Janssen en In dit artikel gaan we in op massive open online courses (MOOC s) en de kansen die
Nadere informatieDigitaal lesmateriaal zoeken, maken en delen met
Digitaal lesmateriaal zoeken, maken en delen met Trainerscursus deel 1 Open Universiteit / CELSTEC 10-1-2013 1 1 Leermiddelen Taak van private sector of toch (deels) publiek? Wet gratis schoolboeken (scholen
Nadere informatieZelfgestuurd werken bevorderen door teamteachen
volgende Zelfgestuurd werken bevorderen door teamteachen Eindrapportage onderzoek Toekomstgericht Onderwijs Inhoud Onderzoek Toekomstgericht Onderwijs door Kohnstamm Instituut Schoolportret Herbert Vissers
Nadere informatieOnderwijsconcepten gepersonaliseerd digitaal leren In lijn brengen van visie, deskundigheid, inhoud & toepassingen en infrastructuur.
(GROEPS) Allen dezelfde leeractiviteiten in (digitale) methode en klassikaal gebruik van tools en apps tbv instructie, drill & practice. Infrastructuur: beamer, smartboard, smartphone, internet, wifi, toepassingen
Nadere informatieHerontwerp van een opleidingsonderdeel met behulp van de Community of Inquiry. Kirsten Vandermeulen
Herontwerp van een opleidingsonderdeel met behulp van de Community of Inquiry Kirsten Vandermeulen kirsten.vandermeulen@thomasmore.be Agenda Intro Aanpak blend 1 Resultaten blend 1 Input Aanpak blend 2
Nadere informatieDe docent beroepsonderwijs: Jongleren op het grensvlak van verschillende werelden. Elly de Bruijn 24 januari 2013 NOT Profiel Lezing
De docent beroepsonderwijs: Jongleren op het grensvlak van verschillende werelden Elly de Bruijn 24 januari 2013 NOT Profiel Lezing Warming up Door de ervaringen als sociaal pedagogisch hulpverlener begreep
Nadere informatieSTRATEGISCHE AGENDA DE WAARDE(N) VAN WETEN EN OPEN ONDERWIJS
STRATEGISCHE AGENDA DE WAARDE(N) VAN WETEN EN OPEN ONDERWIJS Netwerk SIG Open Education 9 oktober 2015 1 SPEERPUNTEN 1. Kleinschalige leergemeenschappen 2. Rijke leeromgeving 3. Kwalitatief goede en inspirerende
Nadere informatieCurriculaire confectie werkt niet
Curriculaire confectie werkt niet Slim! Educatief Eleonoor van Gerven www.slimeducatief.nl/edutalks-en-handouts/ Jammer dan! Er bestaat geen perfecte leerling Er bestaat geen perfecte leraar Er bestaan
Nadere informatieOpen onderwijs in het Nederlandse hbo
Open onderwijs in het Nederlandse hbo Trends, kansen en vraagstukken Robert Schuwer Agenda Enkele begrippen Trends en kansen Onderzoek Wat nu? 2 1 Enkele begrippen CC-BY Hester Jelgerhuis 3 Wat is open?
Nadere informatieValkuilen, middelen en begeleiding van docenten Klaas Bellinga
Docent is keyin blended learning Valkuilen, middelen en begeleiding van docenten Klaas Bellinga Blended learning Blended learning omvat een mix van e-learning en andere vormen van onderwijs, Daarbij gaat
Nadere informatieSpecial interest group Blended learning KICK-OFF BIJEENKOMST
Special interest group Blended learning KICK-OFF BIJEENKOMST 18 april 2016 Welkom en inleiding Wat is een SIG? Special interest groups (SIG's) van SURF zijn kennisgemeenschappen (communities) rondom specifieke
Nadere informatieTeaching, Learning & Technology
Onderzoek naar inzet mobiele technologie Jeroen Bottema Teaching, Learning & Technology Miniconferentie Inholland innoveert Onderwerpen A. Onderzoek ipad-klas Pabo Haarlem B. Didactische inzet mobiele
Nadere informatieOverzicht curriculum VU
Overzicht curriculum VU Opbouw van de opleiding Ter realisatie van de gedefinieerde eindkwalificaties biedt de VU een daarbij passend samenhangend onderwijsprogramma aan. Het onderwijsprogramma bestaat
Nadere informatieBlended learning. Waarom, wat en hoe? Steven Verjans
Blended learning Waarom, wat en hoe? Steven Verjans Pagina 2 A. Haddad, technologies for education Vooraf: Is blended learning een nieuw fenomeen? Niet echt: al lang afwisseling didactische werkvormen
Nadere informatieZelfgestuurd leren kun je niet zelfgestuurd leren. Emmy Vrieling
Zelfgestuurd leren kun je niet zelfgestuurd leren Emmy Vrieling Overzicht presentatie Wat is zelfgestuurd leren? Aanleiding Doelen Zeven ontwerpprincipes Diagnostisch instrument Interventies op basis van
Nadere informatieIs Montessorionderwijs al zelfregulerend onderwijs?
Is Montessorionderwijs al zelfregulerend onderwijs? Door Mariëlle van der Heijden, leerkracht Montessorischool Anne Frank Zelfregulerend leren is een veelgehoorde term binnen het onderwijs. Het betreft
Nadere informatieTaal in de blender. Succesrecepten. Mariet Schiepers_CTO_KU Leuven
Taal in de blender Succesrecepten Mariet Schiepers_CTO_KU Leuven Digitale (onderwijs)revolutie (?) In welke mate kunnen online taken het taalleerproces van anderstalige werknemers versterken? Welke functionele,
Nadere informatieLies Van Dobbenburgh ew.vandobbenburgh@avans.nl @liestweets. Claudia Wrede claudia.wrede@innofun.nl @CWrede. Modulecode: 13 februari 2014 2
Lies Van Dobbenburgh ew.vandobbenburgh@avans.nl @liestweets Claudia Wrede claudia.wrede@innofun.nl @CWrede Modulecode: 13 februari 2014 2 Wendy Braat Wendy.braat@innofun.nll @wendyinnofun Marc Hoornick
Nadere informatieHerman Van de Mosselaer
Herman Van de Mosselaer Breda, 28 maart 2012 Waar gaat onderwijs in essentie over? Onderzoek en onderzoeksresultaten: Welke eerstejaars doen het beter? Longitudinaal onderzoek Visie en doelen rond de Lemo-test
Nadere informatieScenario s voor Leren op Afstand in het MBO
Scenario s voor Leren op Afstand in het MBO 1 / 14 Scenario s voor Leren op Afstand in het MBO 2010 Kennisnet.nl Scenario s voor Leren op Afstand in het MBO 2 / 14 Samenvatting Scenario s voor Leren op
Nadere informatieLeerpsychologie als basis voor effectieve instructie. Liesbeth Kester
Leerpsychologie als basis voor effectieve instructie Liesbeth Kester Inhoud Instructie Gagné s instructietheorie (hoofdstuk 10) Constructivisme (hoofdstuk 11) Leren Cognitieve informatieverwerking (hoofdstuk
Nadere informatieSerious gaming in het basisonderwijs Adviesnota
2012 Serious gaming in het basisonderwijs Adviesnota Carolien Popken SAB Schoolvereniging Aerdenhout- Bentveld 14-6-2012 Inhoudsopgave Inleiding... 3 Onderzoek... 4 Voorwoord... 4 Antwoord op de deelvragen
Nadere informatieStap 3 Leeractiviteiten begeleiden
Stap 3 Leeractiviteiten begeleiden Bij het begeleiden van leeractiviteiten kun je twee aspecten aan het gedrag van leerkrachten onderscheiden, namelijk het pedagogisch handelen en het didactisch handelen.
Nadere informatieEFFECTIEF LEREN DOOR FORMATIEF TOETSEN
EFFECTIEF LEREN DOOR FORMATIEF TOETSEN DR. KELLY MEUSEN-BEEKMAN LECTOR ONDERWIJSEXCELLENTIE ROOSEVELT CENTRE FOR EXCELLENCE IN EDUCATION HOGESCHOOL ZEELAND HET DOEL VAN DEZE LEZING - Ingaan op formatief
Nadere informatieLEREN IN EEN COMMUNITY OF PRACTICE
LEREN IN EEN COMMUNITY OF PRACTICE Annemarie Waal & Greet Gevers Hogeschool van Amsterdam, Opleiding tot Oefentherapeut m.h.gevers@hva.nl a.p.waal@hva.nl Uitnodiging tot het kiezen van een plaatje Als
Nadere informatieProfessionalisering ontwikkelteam NID Duaal
Professionalisering ontwikkelteam NID Duaal Heerlen, 4 oktober 2011, Hogeschool Zuyd, Heerlen Dr. Bert Hoogveld, Open Universiteit, CELSTEC Drs. Diny Ebrecht, Open Universitieit, CELSTEC. Visionen für
Nadere informatieDidactiek en ICT in het hoger onderwijs. Wilfred Rubens
Didactiek en ICT in het hoger onderwijs Wilfred Rubens http://www.wilfredrubens.com Projectleider, e-learning adviseur, blogger Projectleider, e-learning adviseur, blogger Programma Waarom? Modellen blended
Nadere informatieProjectdefinitie. Plan van aanpak
Projectplan DOT2 Projectdefinitie ICT is niet meer weg te denken uit ons onderwijs (Hasselt, 2014). Als (toekomstige) leerkracht is het belangrijk dat je daar op inspeelt en kennis hebt van de laatste
Nadere informatieCreatief onderzoekend leren
Creatief onderzoekend leren De onderwijskundige: Wouter van Joolingen Universiteit Twente GW/IST Het probleem Te weinig bèta's Te laag niveau? Leidt tot economische rampspoed. Hoe dan? Beta is spelen?
Nadere informatieEvalueren en Beoordelen in het Leerproces Ellen Klatter - Cees Appel
Evalueren en Beoordelen in het Leerproces Ellen Klatter - Cees Appel Scholingsdag woensdag 14 juni 2006 Stichting Consortium PGO Evalueren/beoordelen Leerproces Competentiegericht onderwijs moet zijn ingevoerd
Nadere informatieLearning analytics. in het primair onderwijs. dr. Inge Molenaar
Learning analytics in het primair onderwijs dr. Inge Molenaar Indeling Kahoot vragen (5 minuten) Inleiding (35 minuten) - Adaptieve onderwijstechnologieen - Extracted and embedded analytics - Gebruik embedded
Nadere informatieMaking Shift Happen OVER LOAD
Making Shift Happen OVER LOAD WAT ELKE LERAAR MOET WETEN COGNITIEVE BELASTING IN DE KLAS Tim Surma @timsurma Education is a technology that tries to make up for what the human mind is innately bad at.
Nadere informatieOntwikkelingsgericht onderwijs
Ontwikkelingsgericht onderwijs Leren op de John F. Kennedyschool De basisschool van onze zoon, de John F. Kennedyschool te Zutphen, is dit schooljaar begonnen met een nieuwe manier van werken. Ze zijn
Nadere informatieGoesting in Leren en Werken 22 april 2O15. Herman Van de Mosselaer, projectmanager onderwijsgerelateerd onderzoek
Goesting in Leren en Werken 22 april 2O15 Herman Van de Mosselaer, projectmanager onderwijsgerelateerd onderzoek Artesis Plantijn Hogeschool 6 campussen, centrum Antwerpen VERSTERKEN INSTROOM Secundair
Nadere informatieLearning Analytics voor gerichte feedback en een beter leerresultaat
Learning Analytics voor gerichte feedback en een beter leerresultaat NEXT LEARNING 2016 Jocelyn Manderveld Den Bosch, 19 april 2016 Van en voor het onderwijs en onderzoek In SURF werken instellingen samen
Nadere informatieVan Wikipedia naar Onderwijs, de kracht van het open domein. sambo-ict conferentie 27 januari 2017
Van Wikipedia naar Onderwijs, de kracht van het open domein sambo-ict conferentie 27 januari 2017 Even Voorstellen Jan-Bart de Vreede Domeinmanager Leermiddelen & Metadata, Stichting Kennisnet 9 jaar lang
Nadere informatieLeren Leren en ExcelLeren
Leren Leren en ExcelLeren www.mindsetlearnandgrow.nl Wat is MindSet? MindSet is een groep studenten die leerlingen leert effectief te leren. Wij helpen leerlingen betere schoolresultaten te behalen door
Nadere informatieUNIVERSITY OF TWENTS MEESTERSCHAP 1/25/2017 FORMATIEF TOETSEN IN DE KLAS: TIPS VOOR IN DE LES
UNIVERSITY OF TWENTS MEESTERSCHAP FORMATIEF TOETSEN IN DE KLAS: TIPS VOOR IN DE LES Kim Schildkamp Wilma Kippers Christel Wolterinck Fer Coenders 1 IN DEZE WORKSHOP: 1. 2. 3. 4. 5. LEERDOELEN THEORIE VRAGENLIJST
Nadere informatieleren binnen het basisonderwijs Zelfverantwoordelijk Literatuurstudie uitgevoerd in het kader van de Master Leren en Innoveren, Interactum, Utrecht
Zelfverantwoordelijk leren binnen het basisonderwijs Literatuurstudie uitgevoerd in het kader van de Master Leren en Innoveren, Interactum, Utrecht Sanne Vleugel st nr. 100459 Anouk van Ginkel st nr. 100447
Nadere informatieSamenwerking. Betrokkenheid
De Missie Het Spectrum is een openbare school met een onderwijsaanbod van hoge kwaliteit. We bieden het kind betekenisvol onderwijs in een veilige omgeving. In een samenwerking tussen kind, ouders en school
Nadere informatiePendelen tussen stagepraktijk en opleiding
artikel Zone Pendelen tussen stagepraktijk en opleiding Op de pabo van de Hogeschool van Amsterdam bestaat sinds 2009 de mogelijkheid voor studenten om een OGOspecialisatie te volgen. Het idee achter het
Nadere informatieEffectieve maatregelen
Effectieve maatregelen In het taal- en rekenonderwijs Pieter Danes 27 maart 2012 Bijeenkomst Taal in mbo 01-11-2011 Presentatie toen: Van Anja Schaafsma (ROC Mondriaan) Over effectief onderwijs Presentatie
Nadere informatieEen experiment met een didactiek die betere toetsresultaten moet opleveren. Metacognitieve vaardigheden Wilbert van der Heul
Een experiment met een didactiek die betere toetsresultaten moet opleveren Metacognitieve vaardigheden Wilbert van der Heul Inleiding 00-10 Voorstellen: afhankelijk van de grote van de groep ieder persoonlijk?
Nadere informatieWaarde(n)volle professional
Waarde(n)volle professional Tineke Kingma, 10 april 2014 Invalshoeken en bijdragen miniconferentie Persoon Waarde(n)loos of waarde(n)vol? Comakers Professional: teaamprofessionalisering Waardecreatie met
Nadere informatiePersoonlijk Ontwikkelingsplan Yosri Zijlstra
Persoonlijk Ontwikkelingsplan Yosri Zijlstra 1. Artistiek competent De kunstvakdocent kan als kunstenaar met een eigen visie artistiek werk creëren en het artistieke proces inclusief een breed scala aan
Nadere informatieAdaptief onderwijs met ICT Alumni dag Inge Molenaar Universiteit van Amsterdam
Adaptief onderwijs met ICT Alumni dag 2009 Inge Molenaar Universiteit van Amsterdam Introductie Voorstellen Wie zijn jullie? Doen jullie wat met E-learning? Adaptieve ondersteuning Adaptief onderwijs materiaal
Nadere informatieOnderwijs op het Cals College Nieuwegein
Onderwijs op het Cals College Nieuwegein 2017-2020 1 Onze kernwaarden Ambities onderwijsvernieuwing 2017-2020 We hebben vertrouwen in elkaars We streven een sfeer van openheid kunnen en bedoelingen. We
Nadere informatieSerie handleidingen. "LbD4All" ("Leren door Ontwikkeling voor iedereen ") PROJECT & TEAM WORK. Door Kristina Henriksson, Päivi Mantere & Irma Manti
Serie handleidingen "LbD4All" ("Leren door Ontwikkeling voor iedereen ") PROJECT & TEAM WORK Door Kristina Henriksson, Päivi Mantere & Irma Manti Deze publicatie werd gefinancierd door de Europese Commissie.
Nadere informatieSita (VWO2) Aaron Sams. Natuurkunde en Flipping the Classroom
Natuurkunde en Flipping the Classroom De lespraktijk van een natuurwetenschappelijk vak zoals natuurkunde bestaat gewoonlijk uit klassikale instructie, practicum en het verwerken van opdrachten. In de
Nadere informatieWikiwijs. Robert Schuwer
Wikiwijs Robert Schuwer Agenda Wat is Wikiwijs? Geleerde lessen Zijn repositories de moeite waard? 2 Gespot 3 Wat is Wikiwijs? CC-BY Hester Jelgerhuis 4 5 Context December 2008: lancering idee door minister
Nadere informatieVisie op het technologisch onderwijs
2014 Visie op het technologisch onderwijs Annet Kops Opleiding Mens en Technologie 11-5-2014 Inhoud VOORWOORD... 3 VISIE OP LEERLINGEN... 3 VISIE OP LEREN... 4 SOCIALE VAARDIGHEDEN... 5 ANALYSE OP BASIS
Nadere informatieZelfregulatie, de kern van LO2
Zelfregulatie, de kern van LO2 Communiceren en samenwerken Florieke Mulders, M. SEN Docent COW en B&M aan Fontys Sporthogeschool F.mulders@fontys.nl Bewegen en regelen Regeleringstaken: Examenprogramma
Nadere informatieFlipped classroom: hoger onderwijs op zijn kop?
Flipped classroom: hoger onderwijs op zijn kop? Wilfred Rubens http://www.wilfredrubens.com LEARNING LAB 1 Sessieleider: Wilfred Rubens 14.15 17.15 uur / zaal E-1.20 http://www.slideshare.net/wrubens http://www.wilfredrubens.com
Nadere informatieTraining KED-Coach Basis
Training KED-Coach Basis Nederland Onze Trainingen en Diensten Het team van KED-SENS heeft haar aanbod van trainingen en diensten overzichtelijk in kaart gebracht. Alle mensen zijn uniek en leren en ontwikkelen
Nadere informatieEFFECTIEF LEREN DOOR FORMATIEVE INSTRUCTIE EN EVALUATIE STRATEGIEEN DR. KELLY MEUSEN-BEEKMAN
EFFECTIEF LEREN DOOR FORMATIEVE INSTRUCTIE EN EVALUATIE STRATEGIEEN DR. KELLY MEUSEN-BEEKMAN HET DOEL VAN DEZE LEZING - Wat is formatief toetsen - De relatie tot bijvoorbeeld SRL en motivatie - Introduceren
Nadere informatieDOEN! - Praktische opdracht beschrijvende statistiek in 4HAVO. Interfacultaire Lerarenopleidingen, Universiteit van Amsterdam
Naam auteur(s) Vakgebied Titel Onderwerp Opleiding Doelgroep Sleuteltermen M.J.D. van den Bosch- Knip, Ir RBA Wiskunde DOEN! - Praktische opdracht beschrijvende statistiek in 4HAVO beschrijvende statistiek
Nadere informatieTerugblik masterclasses HAN Pabo
Terugblik masterclasses HAN Pabo Het afgelopen jaar 2017 hebben studenten van de HAN Pabo de mogelijkheid gehad zich via masterclasses te verdiepen in W&T. Alle hieronder beschreven masterclasses zijn
Nadere informatieRuimte en bevlogenheid
Ruimte en bevlogenheid Leerstrategieën en hoogbegaafdheid, 21 januari 2015 Wie ben ik? 1 Inhoud Kennis maken Leerstrategieën metacognitie Van potentie naar leren, de rol van leerstrategieën Hoogbegaafdheid
Nadere informatieWaarom Wetenschap en Techniek W&T2015
Waarom Wetenschap en Techniek W&T2015 In het leven van alle dag speelt Wetenschap en Techniek (W&T) een grote rol. We staan er vaak maar weinig bij stil, maar zonder de vele uitvindingen in de wereld van
Nadere informatieProjectleider, e-learning adviseur, blogger
Projectleider, e-learning adviseur, blogger Projectleider, e-learning adviseur, blogger Programma Blended learning? Vormen van blended learning Praktijkvoorbeelden blended learning De mix maken Blended
Nadere informatieFeedbacktool. Feestelijke lancering op het SOK-congres. De theorie. Nijverheidsstraat 10 > 1000 Brussel T >
Feedbacktool Feestelijke lancering op het SOK-congres Nijverheidsstraat 10 > 1000 Brussel T 02 894 74 70 > www.scholierenkoepel.be De theorie > 1 Onderzoek 1: leerkrachten zijn de sleutel Invloed op schoolprestaties
Nadere informatieDe zesde rol van de leraar
De zesde rol van de leraar De leercoach Susan Potiek Ariena Verbaan Ten behoeve van de leesbaarheid van dit boek is in veel gevallen bij de verwijzing naar personen gekozen voor het gebruik van hij. Het
Nadere informatieMOOC Blended learning ontwikkeling 07-11-2014. Aletheia Fluitsma (aletheia.fluitsma@gmail.com) Online Aardrijkskunde- / Geschiedenislessen VO
Naam deelnemer: Naam: Aletheia Fluitsma (aletheia.fluitsma@gmail.com) Online Aardrijkskunde- / Geschiedenislessen VO Type en datum: Ontwerp 1.0. oktober 2014 Verklaring eigen werk: Hierbij verklaar ik
Nadere informatieACADEMIE. Professionalisering Leren en lesgeven met ict
ACADEMIE Professionalisering Leren en lesgeven Professionalisering Leren en lesgeven Leren en lesgeven met behulp van ict is in het onderwijs steeds belangrijker. Leraren moeten minimaal over dezelfde
Nadere informatieEEN BEETJE NEUROWETENSCHAP. 19/03/2015 UDL-inspiratiedag 1
EEN BEETJE NEUROWETENSCHAP 19/03/2015 UDL-inspiratiedag 1 3 GEINTEGREERDE NETWERKEN Het affectieve netwerk Het herkenningsnetwerk Het strategisch netwerk 19/03/2015 UDL-inspiratiedag 2 DE UDL-RICHTLIJNEN:
Nadere informatieNieuw curriculumontwerp De nieuwe rol van de docent. Willy Reijrink Innovatiedocent Innoverend onderzoeken/ onderzoekend innoveren
Nieuw curriculumontwerp De nieuwe rol van de docent Willy Reijrink Innovatiedocent Innoverend onderzoeken/ onderzoekend innoveren Opleiding Mbo-Verpleegkundige Graafschap College Doetinchem w.reijrink@graafschapcollege.nl
Nadere informatieEducation is not the learning of facts, but the training of the mind to think
Education is not the learning of facts, but the training of the mind to think Leren in de 21 e eeuw! Effectief leren Denken in het curriculum! Je hebt een beeld van de impact die het concept Thinking
Nadere informatieFunctieprofiel. Leraar. op OBS Het Toverkruid LA, 1,0 FTE. Aanstelling voor een jaar welke bij goed functioneren kan leiden tot een vaste aanstelling.
Functieprofiel Leraar op OBS Het Toverkruid LA, 1,0 FTE Aanstelling voor een jaar welke bij goed functioneren kan leiden tot een vaste aanstelling. April 2018 Specifieke competenties teamlid OBS Het Toverkruid
Nadere informatieWELKOM! Wil je op je A4 opschrijven wat je nu weet over Lesson Study? Evelien van Geffen 12 mei 2016
WELKOM! Wil je op je A4 opschrijven wat je nu weet over Lesson Study? Evelien van Geffen e.c.van.geffen@hva.nl 12 mei 2016 1 UITKOMSTEN VORIG ONDERZOEK Een aantal conclusies uit het onderzoek van Amagir,
Nadere informatieONDERZOEKSGERICHT LEREN
Serie handleidingen "LbD4All" ("Leren door Ontwikkeling voor iedereen ") ONDERZOEKSGERICHT LEREN Door Kristina Henriksson, Päivi Mantere & Irma Manti Deze publicatie werd gefinancierd door de Europese
Nadere informatie