Zekerheden en Executierecht

Transcriptie

1 Zekerheden en Executierecht [27/09/2005] Notities (L. Caesens) Centrale vraag : hoe komt een schuldeiser aan zijn geld als een debiteur zijn verbintenis niet nakomt? Wat bij samenloop van SE s? = elke situatie waarbij meerdere SE s verhaal doen op het vermogen van dezelfde SA Bv. Faillissement, vb bij uitstek van samenloop Rspraak voegt daar nog figuren aan toe : vereffening vennootschap, beslag,... Algemene regel : gelijkheidsbeginsel (art. 7 & 8 Hyp.W.) Niet : iedereen gelijk, wel : iedereen gelijk die zich in dezelfde situatie bevindt, iedereen verschillend die zich in verschillende situatie bevindt ZEKERHEDEN Sensu stricto : attributen (krahctens wet of OK) v/e SV die ertoe strekken de positie vd SE bij samenloop te versterken Sensu lato : alle juridische mechanismen die van aard zijn de betaling van de SE veilig te stellen, ongeacht hun aard (dus ook zekerheden eigen à Rverhouding zoals schuldvgl, mechanismen met preventieve fn,...) SOORTEN ZEKERHEDEN : 1. Persoonlijke zekerheden Bv : borgtocht, garantie,... SE ontvlucht samenloop : uitwijking naar 3 e vermogen, bijkomende SA wordt toegevoegd aan de oorspronkelijke debiteur Soms uit de wet, soms contractueel 2. Zakelijke zekerheden SE krijgt sterke positie tav anderen in de samenloop (tegenwerpelijk aan 3 e ) door bepaalde preferente rechten te verlenen

2 Afwijking van gelijke bestemming vh vermogen; gevolg : vereiste van wettelijke grondslag + restrictieve interpretatie Onderverdeling binnen de ZR : 1. Algemeen voorrecht : ZR? Maar half, want geeft geen recht op de zaak, enkel op de prijs. Wél zakelijke zekerheid 2. Bijzonder voorrecht wet; gevolg : geen publiciteit vereist want publiciteit = wet zelf 3. Hypotheek Wel publiciteit vereist : hypothecaire inschrijving, registers : positieve publiciteit 4. Pandrechten : ook publiciteit vereist, maar verschillende vormen : a. Roerende lich. goederen vuistpand : publiciteit door buitenbezitstelling = negatieve publiciteit (niet meer in bezit zijn) b. Handelszaak (W. 1919, oa art. 3 en 4) registerpand : geen buitenbezitstelling want onmogelijk om HZ uit te baten als men er het bezit niet meer van heeft, terwijl uitbating net moet dienen om à schulden tegemoet te komen (cf HdlR) c. Schuldvorderingen (2075 B.W.) stil pandrecht (3 e weet het niet, tenzij het expliciet ter kennis wordt gebracht: wel buitenbzst vereist maar dit gebeurt door de inpandgeving zelf : het contract zorgt voor btbzst, het creëert een fictie want fysisch kan een SV sowieso nt btbz gesteld worden 3. en 4. : separatisten = SE s met buitengewoon sterke positie die hun recht kunnen uitoefenen ongeacht de samenloop ( als ware er geen faill. ) Bv : Faillissementsboedel niet meer vatbaar voor individueel beslag maar goederen waarop hyp/pand rust vormt een subboedel, een aparte boedel waarop die SE s hun rechten kunnen uitoefenen Separatistenpositie wel stilaan verzwakt : cf Faill. en GA, wachten met uitoefening van rechten tot bepaalde fase vd procedure Nog andere zekerheidsrechten? Eigendomsvoorbehoud : ZR?

3 Verkopen levert goederen maar blijft juridische eigenaar terwijl de koper slechts economische eigenaar is (hoewel K op termijn wel jurid eig kàn worden als à voorwaarden voldaan wordt) = in geval van samenloop super-separatist : VK kan revindiceren als eigenaar 2 vormen van eigendomsvoorbehoud : Retention of title : SE blijft eigenaar, houdt de eigendom terug die al van hem was Overdracht van eigendom : SA draagt zijn voormalige eigendom over à SE (bv klant draagt eigendom van huis over à bank als zekerheid) eigendom is het sterkste zakelijk recht, maar kan het op zichzelf als zekerheid gebruikt worden? Discussie hierover in heel Europa o Klassieke visie : niet toegestaan o Komt evenwel in beperkte mate reeds voor in BW : 1. Geldsom tot zekerheid : geld wordt vermengd met andere gelden, komt erop neer dat het eigendom wordt gemaakt van de SE (cf 2 e vorm van eigendomsvbh) 2. Feduciair verbod : bres hierin heel recentelijk door W. Financiële Zekerheden (nav richtlijn) : vr alle financiële instrumenten (aandelen, obligaties,...) toch mogelijkheid van eigendom-alszekerheid Beter aparte categorie benoemen : Eigendom tot zekerheid Verschillende collectieve procedures die betrekking hebben op samenloop : welke? Welke gelijkenissen en verschillen? Niet afzonderlijk bekijken, samenhang Bv : Faillissement = collectief beslag Opmerkingen bij tabel : Allemaal collectieve procedures op beslag na (tenminste bij het vh beslag) Vermogen blijft eigendom vd SA maar wordt tevens boedel gelinkt à doel vd procedure (vereffenen / saneren) = doelvermogen, bestuurd door bewindvoerder

4 Bewindvoerder : moet schipperen tss belangenconflicten (SA-SE + SE s onderling), hele procedure lang neutraal blijven tav deze partijen, enkel gebonden à doel Faillissementsregels als leitmotiv : leidraad vr de andere procedures Procedure Beslag Faillissement Gerechtelijk Akkoord Collectieve Sregeling Ontbinding Rpers Aard Fresh Start Handel / Bewindvoerder Doel procedure (schuldbevrijding) Burg Partieel : RG : deurwaarder slechts deel OG : notaris vermogen Vereffenen Nvt Globaal : heel Verschoonbrhd vr Curator Vereffenen vermogen fysieke personen Handel Globaal Comm. inzake Ja mr als GA mislukt : Saneren opschort. faill. Handel Globaal Schuldbemiddelaar Vereffenen Ja, schone lei geven Particulier Globaal Vereffenaar Vereffenen Nee, gewoon einde Rpersoon HET VERMOGEN = geheel vh actief goederen en rechten in geld waardeerbaar, dat aan een bepaald rechtssubject toebehoort (sommigen : + passief, vermogen = rechten en plichten) Term komt zelden voor in BW, tenzij art. 7 & 8 : in geval van samenloop ontstaat er een recht tav het vermogen, ook bij pandrecht Vermogen overdraagbaar & ondeelbaar? o Voor fysieke personen niet, tenzij bij cf klassieke leer van eenheid van vermogen, juridische algemeenheid enz. : alle Rsubj hebben 1 vermogen + elk Rsubj slechts 1 vermogen + alleen Rsubj hebben 1 vermogen Recente literatuur wijkt hier soms van af : in zo n gevallen staat titularis vermogen niet meer centraal, maar bestemming vh vermogen.

5 Voorwaarden voor vermogenssplitsing = belang v vermogenssplitsing + naleven van publiciteitsvereisten o Voor rechtspersonen wel denkbaar : fusie,... Economische eigendom : uitzonderingen mogelijk op ondeelbaarheid vd vermogen? Splitsing tss juridische eig (= macht) en economische eig (= belang bij het goed) In B beperkt want telkens gedacht vanuit VerbR o à fiduciegever worden geen zakenrechtelijke aanspraken verleend op het à fiduciair toevertrouwde vermogen o Uitzonderlijk toch bestaand, bv : Fonds verzekering arbeidsongevallen is gereserveerd voor de verzekeringsnemer = opgesplitst vermogen voorbehouden voor bepaalde SE s GB : figuur van Trust, niet louter verbintenisrechtelijk, maar eigenlijk vooral zakenrechtelijk Benificiary : was eig, krijgt ZR bescherming onder bep omstandigh. Trustee (bewindvooerder) : w jurid eigenaar mr beheer tvv benif. Nuttig in verschillende gevallen : Trustee : eigendom gaat niet over op kinderen Echtscheiding trustee : ex-partner krijgt niet de ½, afgescheiden vermogen Faill / beslag /... : niet gerekend onder vermogen zoals in art. 7 & 8 PrivéSE s mogen geen beslag leggen op trustgoederen; tav zaakskrediteurs zijn de trustgoederen slechts beschermd in 3 specifieke gevallen Bijkomende bescherming : tracing, soort volgrecht waardoor de 3 e ter goeder trouw nt beschermd w tav benif, ook al is het trustgoed veranderd van vorm (bv

6 Casino waar trust werd verbrast). Deze bijkomende bescherming zal in EU nt snel doordringen, mr rest v trust misschien wel In B al enigszins aanvaard als het om fiduciaire verhoudingen ten titel van beheer gaat, niet als het tot zekerheid strekt o Toepassing : kwaliteitsrekening = rekening geopend en aangehouden in bepaalde hoedanigheid/kwaliteit vd SE waardoor deze wel juridische eigenaar is maar de begunstigde in bepaalde omstandigheden wel zakenrechtelijke bescherming geniet (afscheiding vh vermogen vd rekeninghouder zodat diens privése s er zich niet op kunnen verhalen) Bv 3en-rekening v advocaat : rekening waarop geld voor cliënt v advocaat wordt gestort, in eigendom vd advocaat mr beheerd tvv cliënt (eco eigenaar, belang); stel advocaat of scheiding vorm van trustfiguur, 3en-rekening beschermd wanneer het echt nodig is. (Andere interpretatie : vorm v middelijke vertegenwoordiging) o Van Gerven : voorwaarden voor afwijking van ondeeldbaarheid vermogen : maatschappelijk doel / belang + publiciteit (3en-rek advocaat voldoet à vw, grootvader die op eigen naam spaarrekening houdt voor kleinzoon voldoet nt want noch mpelijk doel, noch publiciteit) [28/09/2005] SAMENLOOP o Gelijkheidsbeginsel : o gelijke behandeling van verhaalsrechten SE s op vermogen van gemeenschappelijke debiteur (pondspondsgewijs, art. 7 & 8 HypW) tenzij uitzonderingen ( wettige redenen voorrechten en hypotheken, art. 9) o prioriteits/anterioriteitsregel vh zakenrecht + gelijkheidsbeginsel verbintenissenr : bij samenloop vallen beide principes samen

7 o Fixatiebeginsel (Cass 2/5/85 beginselarrest) in definitie samenloop : iedere SE die over een verkregen recht beschikt o Gelijkheidsbeginsel van openbare orde? veelal aanvaard, mr in bepaalde situaties kan men er toch afstand van doen : samenloop & gelijkheidsbeginsel passen niet goed in opdeling O.O./dwingend/aanvullend recht o Bv : pari-passo -beginsel : O krijgt krediet v verschillende banken met bepaalde zekerheden; bij faill doen banken niet moeilijk onder elkaar en stellen zich gemeenschappelijk op gelijkheidsbeginsel bij consensus tss banken opgeheven o Bv : zelf afstand doen van voordelige positie o Waarom dan toch soms als OO gezien? Partijen kunnen niet bij contract positie van 3 e benadelen POSITIE VAN 3 E 1. Zijdelingse vordering Art BW A (SE) B (SA / SE) C (SA) - Art Om zijn rechten tav B uit te oefenen dagvaardt A C in naam van B (vertegenwoordiging) en betrekt A B in het geding. Als vordering w toegewezen komt de betaling door C in het vermogen van B terecht. Stel : o T1 : dagvaarding C door A in naam van B o T2 : Faillissement B kan vordering worden verdergezet? Nee, B vervangen door curator; eventuele betaling zal in faillissementsboedel vallen directe vordering : ook driehoek, maar gevolgen erg verschillend want handeling in eigen naam (in casu zou betaling in vermogen van A terecht komen)

8 2. Pauliaanse vordering Art BW (cf ook in hun eigen naam, as opposed to zijdelingse vordering in andermans naam) A (SE) B (SA / SE) ter KwT C (SA) ter KwT - Art Stel : in vermogen B bevindt zich OG dat tegen spotprijs à C wordt verkocht waarbij zowel B als C ter kwader trouw handelen om B onvermogend te maken en zo A onderpand te ontnemen A mag C rechtstreeks dagvaarden in eigen naam (owv procedurele redenen best toch B betrekken in geschil) o Eigenlijk toepassing van 1382 BW : schade door eigen fout = medeplichtig o Probleem : wat is het voorwerp vd eis, natura of equivalent? o Natura : ongedaan maken van gevolgen OD, i.e. niettegenwerpelijkheid tav A met als gevolg dat C gn eigenaar is vh OG en dat A beslag kan laten leggen op het goed! Voor de rest vd wereld is C wel eigenaar vh goed = relativiteit vd A. Pauliana! Enkel wie vordering heeft ingesteld draagt er positieve gevolgen van A bijzonder sterke positie bij samenloop tav vermogen B, kan vorderingen van andere SE s verdringen. o Equivalent / Schadevergoeding o Stel dat C ter goeder trouw was, of C (KT) doorverkocht heeft à D schadevergoeding tov A, uitsluitend te betalen à A Kan Pauliana nog ingesteld worden na Faill? Nee, fixatiebeginsel maar curator kan nog altijd de faillissementspauliana instellen (Art. 20 Faill W)

9 HET FAILLISSEMENT = collectief globaal beslag ten behoeve van alle SE s, uitsluitend gericht op betaling vd schulden op voet v gelijkheid Algemeen vereffeningsbewind door curator cf trustfiguur : neutraliteit, treedt op in bepaalde hoedanigheid; moet boedel vereffenen o Boedel = alle activa die bestaan ten tijde vh faill.vonnis + die nog verkregen worden tijdens loop procedure (art. 16 FaillW) Bv : T1 = koop OG, T2 = Faill, T3 = overschrijving koopakte (art. 1 Hyp) Koop zal niet tegenwerpelijk zijn à 3 e -SE s; curator denkt in termen van doelvermogen en zal koop namens SE s kunnen aanvechten Andere voorbeelden : krediet niet tijdig opgezegd, teveel krediet toegekend waardoor O kunstmatig in leven w gehouden, zware fout bestuurder waardoor actief daalt,... : allemaal OD en waardoor niet alle SE s horen getroffen te worden curator bevoegd om iedereen achterna te zitten die extra schade heeft toegebracht à boedel (schade boedel nt noodzakelijk gelijk aan schade vr alle SE s) Bovendien art.17 FaillW : verdachte periode kan teruggaan tot 6m voor Faill-verklaring; handelingen van die periode zijn niet à boedel tegenwerpelijk principes van samenloop beginnen dan te lopen voor Faill. Positie vd SE s: kunnen geen individueel beslag meer leggen, ook al beschikken ze over uitvoerbare titel omdat er automatisch collectief beslag is o Geldt vr alle SE s opm : je kan nog wel een vonnis vragen, maar de uitvoering wordt geschorst o Uitz : separatisten, hoewel dr nieuwe FaillW ook hun rechten beperkt zn (zie art. 26) : executierechten geschorst tot bepaald tijdstip vd procedure (= verificatie PV s v SV)

10 Ook hyp SE w geschorst, hoewel daar vaak OK w gesloten met curator wat hem vaak goed uitkomt, + mt slechts bijdragen in kosten v vereffening voor zover hij er zelf baat bij heeft (art. 100) Wet Financiële zekerheden zet recente evoluties terug op helling : positie separatisten weer versterkt Art. 22 : opeisbaar worden v SV = verlies voordeel T (cf prioriteitsregel ZR) o T heeft geen zin : als hij nu niet betaalt, betaalt hij binnen T zeker nt o Eenvoudiger vr schuldvereffening (evt wel disconto) Art. 23 : stuiting interesten tav boedel = schulden dr interesten blijven wel doorlopen mr nt in de boedel restschulden die nt w vergoed dr afwikkeling Faill. (evenwel : dr evt Fresh Start komt met hier wel à tegemoet) separatisten : ook hier onderscheid, interesten vr hun vorderingen blijven doorlopen, te betalen vr zover ze kn w verhaald op het specifieke onderpand vd separatist Compensatie o Na Faill in principe geen compensatie omdat dit in B (en FR) geacht w tg het gelijkheidsbeginsel in te gaan ( rest v EU waar compensatie net aangemoedigd w) o Evenwel belangrijke uitzonderingen Oa connexiteit = SV en die uit zelfde contract voortvloeien kunnen wel gecompenseerd w Bv : aannemer failliet, bouwheer moest AN nog 100 mr BH heeft vordering van 100 voor schade compensatie hoewel strikt genomen niet mgl Boedelschulden = nieuwe schulden van het doelvermogen aangegaan na het Faill door de curator Bv : curator huurt boekhouder in om balansen op te maken, goederen w ingekocht om voorraad te verwerken zodat afgewerkte producten nog verkocht kn w,... = boedelschulden

11 Voorrang tav andere SE s! Schulden van de boedel (door Faill) krijgen voorrang op S en van de boedel Gevaar van veel boedelschulden : actief w opgepeuzeld nog voor men aan verdeling begint Voorwaarden : o na Faill o Voortvloeiend uit actief of passief handelen v curator passief = nieuw, OD vd curator ook gezien als boedelschuld (Case : stad A pen zegt dat er iets mt gebeuren à bepaald gebouw, curator doet niets, A pen doet het zelf en dient SV in tijdens procedure, schuld van de boedel aanvaard door Cass, ondanks verdediging curator S bestond voor faill + ik heb niets gedaan ook nalaten kan S vd boedel) Overeenkomsten welke gevolgen van faill voor bestaande contracten? Principe : contract blijft intact tenzij contractuele clausule (continuïteit vd OK) Art. 46 : geen einde v OK, maar vage formuleren + curator kan beslissen de OK nt verder uit te voeren om te vermijden dat het passief nog veel toeneemt Nt uitvoeren schadevergoeding, concurrente vordeling in de boedel Wel uitvoeren prestaties vd curator, schuld van de boedel (?? Oorzaak in faill?.. maar zie art. 46, 3 e lid : ten laste vd boedel...) o Wat betekent niet uitvoeren? wegtoveren, maar wat zijn dan wel de gevolgen? Bv : huurcontract dat perfect in orde is (dagtekening ed) - curator legt OK naast zich neer en wil pand verkopen Dirix : kan nt zomaar, men kan wel beslissen nts meer uit te voeren (bv qua onderhoud) mr de tegenwerpelijke huur kan nt zomaar geschonden w Cass 24/06/2004 : curator mag einde maken aan huurok als noodzakelijk vr beheer vd boedel (erg betwiste positie, zie artikel Breys)

12 Dirix : voordeel vr boedel op zich al moeilijk aantoonbaar + sowieso schadevergoeding vereist (= boedelschuld) die in principe hoog zal oplopen dus voordeel boedel?... Verschoonbaarheidsverklaring o Principe : restschulden w nt vergoed o Evenwel : FaillW + reparatiewetten fresh start mgl Voorbehouden à fysieke personen Rpers kan nt verschoonbaar verklaard w want afwikkeling Faill heeft sowieso einde vd Rpers tot gevolg Aanvankelijk strikte vw en, thans bijna een recht ( tenzij KT enz.) o Problematiek vd borg : wordt hij ook bevrijd? Vroeger nt, maar Ahof : schending gelijkheidsbeginsel nieuwe wet : elke borg, fysieke persoon, kan bevrijding vragen Vergelijk Faill. met andere vormen van samenloop op vlak van : o Doelvermogen o Neutraal bewind o Boedelschulden o Collectieve sanering o Verbod compensatie o Opeisbaarheid vorderingen (nt overal) o Stopzetting rente (nt overal) o Continuïteit contracten o Fresh start [05/10/2005] PERSOONLIJKE ZEKERHEIDSOVEREENKOMSTEN extra vermogen toevoegen dat tot zekerheid strekt Voorbeeld bij uitstek : borgtocht o 3 partijen o Kenmerken o Varianten

13 DE BORGTOCHT Schuldeiser Hoofdverbintenis Schuldenaar Borgtocht Dekkingsverhouding Borg Borgtocht : secundaire verplichting die pas effectief ontstaat in geval van niet-uitvoering hoofdverbintenis (kan eender wat zijn, bv schadevergoeding) = subsidiair karakter van de borg Kenmerken : Waarborgverbintenis : de wil zich te verbinden voor de geldelijke gevolgen in geval van wanprestatie moet duidelijk zijn kan zelfs als er nog geen te waarborgen verbintenis bestaat! Betalingsverbintenis in tweede instantie : wanneer een te waarborgen hoofdschuld ontstaat; opeisbaar bij wanprestatie o Van belang voor Actio Pauliana : anterioriteitsvw, afhankelijk v ontstaan hoofdverbintenis o Vererving : borg gaat teniet (waarborgverplichting) maar als verbintenis tot betaling reeds voor betalingsplicht gaat over (dit is het bedoelde in art BW) Consensuele overeenkomst (art BW): men moet de uitdrukkelijke wil hebben zich te verbinden, maar schrift is niet vereist (uitdrukkelijk slaat nt op vorm, wel op wilsuiting ook woord borgtocht nt vereist) hoewel schrift voor bewijs natuurlijk v belang o Quid met handtekening van 3 e op een OK? begin van schriftelijk bewijs, aan te vullen met vermoedens ed.

14 o Infoplicht : SE s hier in principe niet toe gehouden, taak vd SA uitz - Art. 34 W Consumentenkrediet : kredietok duidelijke vermeldingen + expliciet ter kennis brengen Eenzijdige OK o Gevolg : art BW vereist geschrift als bewijs o Uitz : Band met OK die zelf voldoet à bewijsregels Bedrag schuld onbepaald Art. 1326, lid 2 Art. 25 Wb Kh Accessoire OK = lot hoofdv bepalend voor borgv Geldige hoofdv vereist (nietige hoofdv nietige borg) HoofdV betaald borg Cf 2012 en 2013BW, niet meer dan waarvoor SA zelf is gehouden, sanctie = vermindering! Toch zekere onafhankelijkheid : o Borg op zich moet ook geldig zijn o Voorrechten van uitwinning en schuldvergelijking (hoewel contractueel vaak uitgesloten) o Bovendien trend van verzelfstandiging vd borg - suppletieve regeling wordt vaak wegbedongen, bv bij kredietverlening (i/d richting van garantieok, cf infra) Burgerlijk / commercieel? o Wordt bepaald door aard vd borg, niet door aard vd verplichting /hoofdv Bv : borg handelaar ( + in kader van handelspraktijk) handelsborg, solidair gehouden ( burgerlijke borg), met als gevolg dat hij de SE niet eerst naar de SA zelf mag sturen! Wat met onbepaalde borg?... o Excepties ten voordele vd borg

15 1. Uit verhouding SA-borg? o in principe geen excepties : de borg is abstract, onderlinge verhouding doet er nt toe tav SE (res inter alios acta) o Uitz : (1) OO en goede zeden of (2) OK waarbij borgtocht afhankelijk gemaakt wordt van verhouding SA-borg 2. Uit verhouding SE-SA? o Alle gebreken hoofdv kn borgtocht aantasten Allerlei excepties (nietige hoofdv enz.) mogen w ingeroepen door borg (zie art : borg mag zich beroepen op alle excepties van hoofdsa) Uitz : excepties verbonden à persoon vd hoofdsa (2036, lid 2), bv onbekwaamheid Als deel voldaan is, borg beperkt tot dat deel (cf accessoir karakter) evenwel : stel dat borg maar aangegaan werd voor deel vd hoofdv gedeeltelijke betaling van hoofdv w eerst aangerekend op deel dat nt versterkt is door borg (bv hoofdv 100, borg vr 50, betaling hoofdv 50, overblijvende borg 50) o Wat met verzwaring plicht SA? Bv termijnverkorting mag plicht borg nt verzwaren o Wat met verlichting plicht SA? Bv : pas later betalen pb : enerzijds verlichting : moet zelf nt zo snel betalen, mr anderzijds verzwaring : langer gebonden door borg. Gevolg : wet voorziet anticipatief verhaalsrecht vr borg op hoofdsa (art en 2032,4 BW, om hem tot betaling te noodzaken ) Bovendien : termijn toegestaan door R er is persoonlijk en komt borg nt ten goede (nog vb van 2036, lid 2) o Toch relatieve zelfstandigheid : borg mag excepties aanhalen waarvan SA afziet 3. Uit verhouding SE-borg? Voorrecht van uitwinning

16 o Cf subsidiariteit : pas wanneer SA verplichtingen nt nakomt mag SE rechtstreeks borg aanspreken, hoeft nt eerst beslag te leggen op vermogen SA o oppassen bewoording art voorafgaande ingebrekestelling nt noodzakelijk + betekent nt dat borg slechts kan w aangesproken als SA werd uitgewonnen in gebreke blijven van SA volstaat o procedure : voorrecht v uitwinning laten gelden in limine litis, goederen aanwijzen v SA die eerst mt w aangesproken, Voorrecht van schuldsplitsing o In principe bij meerdere borgen elk gehouden tot het geheel (Art. 2025) o beroep doen op voorr v Ssplitsing : vragen naar verdeling en beperking tot deel van iedere borg Bv : Hoofdschuld = 500; borg A 250, borg B 400, borg C 350 (totaal aan borgen = 1000) elk pro rato van hun borg gehouden krachtens voorrecht Ssplitsing tot 1/3 pro rato hun borg, dus A : 250/1000 x 500 = 125; B = 200; C = 175 ( = 500 = hoofdschuld) Opmerkingen : De twee voorrechten worden vaak wegbedongen want nt interessant vr de SE Excepties uit de borgtochverbintenis zelf kn ook nog ingeroepen worden (geldigheid, toestemming,...) SPECIALE BORGTOCHTEN Achterborg : staat in voor de verbintenis vd borg (borg-sa), mr in tweede rang, i.e. wanneer zowel hoofdsa als borg in gebreke zijn gebleven Tegenborg : borg betaalt heeft regresvordering op hoofdsa. VerhaalsR v borg kan op zich ook gewaarborgd w 2 regresmogelijkheden : o Art : eigen regresr

17 o Art : subrogatoir regresr, men treedt i/d plaats van SE, zij het beperkt tot de effectief betaalde bedragen Bv : Schuld SA van 100 waarvan 50 betaald door borg. SA heeft plots inkomen van 50. Beginsel Niemand mag tg zz subrogeren betekent indirecte voorrang voor SE want als borg gaat eisen tg SA is dat nadelig vr zz want SE krijgt niets en zal naar borg stappen om betaald te worden Stel : 100 betaald door borg, ondertussen 10 interesten. Maakt borg aanspraak op interesten? Ja, subrogatie dus treedt in alle rechten (Cass 2003). Dirix : eigen verhaalsrecht hoofdsom is hetgeen borg à SE betaalt dus = 110, zien als één bedrag. Daarnaast moet SA interesten betalen die het gevolg zijn van de borgstellingok (indien geen interest bedongen : de wettelijke) subrogatie : treedt i/d rechten van SE, hoofdsom blijft 100; de extra 10 die betaald werden komen nt in aanmerking voor interestberekening, enkel de hoofdsom (?) Art : vervroegd verhaalsrecht o Vgl met schadeloosstelling Borgtocht mbt faillissementsprocedure vd SA : evolutie o FaillW 1997 : verschoonbaarheid vd SA volgens Cass louter persoonlijke exceptie, borg blijft gebonden <-> Ahof 2002 : strijdig met 10 & 11 GW o Reparatiewet 2002 : art 82 kosteloze borgstelling door natuurlijke persoon w gelinkt à persoon vd SA dus w dan wel bevrijd o Vernietiging artt. 81,1 e lid en 82, 1 e lid (20/07/2005) want dergelijke automatische bevrijding kan blijkbaar niet + grof onderscheid tss Ahof o W 28/07/2005 Positie borg los van positie SA Voor alle kosteloze persoonlijke zekerheden zelfde regeling

18 Last nt te zwaar vr borg : rechten kan zorgen voor gehele of gedeeltelijke kwijtschelding W voorziet opschorting door procedure, ook tav borg Borgtocht bij gerechtelijk akkoord verschoonbaarheid enkel voor SA (persoonlijke exceptie) Borgtocht op 1 e verzoek = betalen op louter verzoek zonder bewijslast, pas achteraf kan onrechtmatigheid eventueel aangeklaagd worden als onverschuldigde betaling Eerder garantie? Accessoir karakter verdwijnt hier namelijk wat op de achtergrond ANDERE PERSOONLIJKE ZEKERHEDEN 1. DE GARANTIE Verschilpunten met borgtocht : Accessoir karakter vervalt 2 schulden : die vd garant, die tss SA & SE Garant kan enkel excepties uit de garantieok putten! Nt uit de SA-SE-OK ( borgtocht) Nt subsidiair dus ook geen voorrecht van uitwinning Geen subrogatie i/d rechten v/d SA Nochtans met borgtocht niet altijd evident kijken naar bedoeling partijen om al dan nt accessoir karakter te gebruiken Variante : garantie op 1 e verzoek 2. DE WISSELBRIEF (ART. 30) : DE AVAL Moet betaald w ook al is wisselbrief nietig Kan tot meer gehouden zijn dan SA Commercieel karakter! Gevolg : passieve solidariteit, w vermoed bij handelaars - mr als SA gn belang heeft w OK geherkwalificeerd en w geacht een borgtocht te zijn

19 3. DE PATROONSVERKLARING (VGLBAAR MET LETTER OF INTENT) Moeder staat in voor dochter o Verbintenis / morele druk /... : verscheidenheid qua bindende kracht [12/10/2005] COLLECTIEVE SCHULDENREGELING Preventieve oplossingen : Databank Kredietcentrale checkt kredietlast + terugbetalingscapaciteiten Curatieve oplossingen : Uitstel van betaling (Art BW) (zie borg : geniet niet van uitstel betaling, persoonlijke gunst) Uitwinning voorafgegaan door poging tot minnelijke regeling (art. 59 Hyp. Krediet) Art. 38 Consumentenkrediet : betalingsplan voor consumenten Wet 1998, invoering artt t/m -19 Ger Wb : collectieve schuldenregeling Principe vd curatieve schuldenregeling Fresh start-idee via procedure v herstelplan afbetaling waarna men schuldenvrij is Doel vervat in art Ger. Wb : herstel financiële toestand vd SA; evenwicht : o Menswaardig leven o Toch betaling schulden i/d mate van het mogelijke Doel = saneren Schema vd wet : 1. Verzoekschrift 2. Indien toelaatbaar, schuldbemiddelaar die minnelijk aanzuiveringsplan opmaakt Geslaagde uitvoering Niet-geslaagde uitvoering beslagrechter : o Gewone gerechtelijke aanzuivering

20 o Gerechtelijke aanzuivering met kwijtschelding van bepaalde schulden Toepassingsgebied Fysieke personen Gn handelaar (anders GA & Faill) Alle schulden Woonplaats in België Toepassingsvw en (art ) Objectieve vw en o Overmatige schuldenlast hb o Duurzame situatie (nt tijdelijk betalingsproblemen) Subjectieve vw en o Niet kennelijk zijn onvermogen bewerkstellingen Bv wanneer langdurig werkloos, dienstbetrekking weigeren o Procedureel zich ter goederen trouw gedragen Bv bij verzoekschrift moet hij alle financiën blootgeven Gevolgen van procedure Tav schuldeisers : o Art Ger Wb : samenloop publiciteit wanneer iemand recht op schuldregeling krijgt o Cass : gelijkheidsbeginsel, gn onderscheid tss verhaalsrechten SE s tav boedel (paritas creditorum-regel) o Boedel collectieve procedure mbt bestaand vermogen vd SA maar ook de goederen die in de loop vd procedure w verkregen Tav SA zelf : onbeschikbaarheid o Cf evenwicht tss menswaardig leven en belangen SE s o SA mag normaal vermogensbeheer doen + krijgt leefgeld (dus geen algehele onbekwaamheid, wel een gebonden bevoegdheid gerelateerd à belang SE s & sanering)

21 Bv : Om leningen aan te gaan moet toestemming verleend w, anders nttegenstelbaar à SE s 3 fases : 1. Minnelijke aanzuiveringsregeling (Art ) In principe zwaartepunt vd collectieve schuldregeling Spilfiguur : schuldbemiddelaar SE s krijgen periode om te melden of ze al dan niet akkoord gaan met het herstelplan o Alle SE s moeten akkoord gaan (Fiscus weigert bijna steeds) o Stilzwijgen = toestemmen 2. Gerechtelijke aanzuiveringsregeling (als 1 niet werkt) PV van nt-akkoord beslagrechter : o Ofwel gewone gerechtelijke aanzuivering : limitatieve lijst van maatregelen (art en Ger Wb) o Ofwel gerechtelijke kwijtschelding (art ) = fase 3 Bv VK OG hypothecaire SE afbetalen, rest gerechtelijke kwijtschelding o Limitatieve opsomming van wat Rechter mag doen; max. termijn = 5 jaar o Zekerheidsrechten blijven bestaan; enkel executie wordt geschorst 3. Kwijtschelding van schulden (als 1 en 2 niet volstaan) Vw en vr kwijtschelding schulden na 3 jaar (fresh start) = je aan de regels houden + 3 jaar volhouden. Niet voor kwijtschelding vatbare schulden : Alimentatieschulden Misdrijf (ethische ratio) Restschulden na faillissement (anders zouden natuurlijke personen 2x kwijtschelding van schulden kunnen verkrijgen) Gerechtelijke aanzuivering & gelijkheidsbeginsel o Cass 31/05/2001 : zolang geen tengeldemaking vd borg vd SE ers blijft gelijkheid Bv : als huis verkocht wordt, dan geldt wel het voorrecht vd hyp. SE s)

22 Positie vd borgen en medesa en : cf supra, kwijtschelding persoonlijke exceptie, enkel de hoofdsa kan het inroepen Beëindiging vd collectieve schuldenregeling [19/10/2005] BESLAGRECHT Rol vd overheid, die toestemming moet geven om over te gaan tot executie Toch gevallen warbij executie plaatsvindt buiten de OH om o parate executie / dadelijke uitwinning, zonder uitvoerbare titel vd R er o Wetgever heeft het aantal gevallen evenwel beperkt : Loonoverdracht (wel achteraf controle dr OH mgl, dus beperkt paraat ) Pandverzilvering o Evenwel terug wat in de mode geraakt Executie = hoe SE dwang kan uitoefenen op de SA om betaling (sensu lato) te bekomen o 2 mglheden : Reële executie : SA verplichten te presteren wat beloofd werd (cf in natura), mr is in vele gevallen nt mgl Beslag : cf wetboek, executie op het vermogen, omzetting in geldsom o Formeel executierecht : procedure v exec. o Materieel executierecht : verbintenisrechtelijke verhoudingen ExecutieR : van openbare orde? geval per geval bekijken o Bv : buitengerechtelijk verzet