5.7. Boekverslag door F. 898 woorden 29 maart keer beoordeeld. Maatschappijleer

Transcriptie

1 Boekverslag door F. 898 woorden 29 maart keer beoordeeld Vak Maatschappijleer H1 Arbeid is onder te verdelen in: -Betaalde -Onbetaalde - vrijwilligerswerk -huishoudelijk -zorgarbeid Formele arbeid = betaald en onbetaald Informele arbeid = niet-geregistreerd Materiele functies: - Verwerft je eigen inkomen - Je onderhoudt jezelf Immateriële functies: - Tijdstructuur - Sociale contacten - Zelfontplooiing - Eigen identiteit - Inkomen verwerven Factoren van waardering: - Positie - Macht - Inkomen - Verantwoordelijkheid - Traditie - Schaarste - Afwisseling - Hoofdarbeid Functies arbeid voor de samenleving: - Macro-economische welvaartsfunctie - Sociale functie, cohesie - Verdelingsfunctie Arbeidskwaliteit hangt af van 4 factoren: - Arbeidsomstandigheden - Arbeidsinhoud Pagina 1 van 8

2 - Arbeidsverhoudingen - Arbeidsvoorwaarden ARBO-wet: - ergonomische werkplek - herhaalbaarheid voorkomen - sociale contacten - doel/resultaat - kwalificaties - eigen inzicht H2 Waardering van het werk Arbeidsethos -> betekenis van arbeid voor de mens Traditionele arbeidsethos -> arbeid geeft zin aan het leven, je hoort erbij Kritische arbeidsethos -> meer aandacht voor mantelzorg Alternatieve arbeidsethos -> voldoening halen uit vrijetijdsbesteding Geschiedenis van de arbeid - arbeids is minderwaardig, Griekse oudheid - arbeid is een straf van God, ME - arbeid is een opdracht, Luther - geeft zin aan het leven, Utopische socialisten - levenswaarden verwezenlijken, liberalen/socialisten - arbeid is een recht 3 opvattingen over plicht tot werken - niet verplicht te werken - christelijke traditie moet je werken - arbeid is een recht H3 Arbeidsverdeling en sociale structuur Maatschappelijke arbeidsdeling 1. Primaire 2. Secundaire 3. Tertiare 4. Quartaire Technische arbeidsdeling 1. Hoofdarbeid 2. Handenarbeid 3. Management 4. Productiewerk Nu Nederland informatiemaatschappij Waarom die arbeidsdeling? - verschil in geestelijk denken Pagina 2 van 8

3 - biologische verschillen - verschillen in economische/technologische ontwikkeling Nadelen van arbeidsdeling - verdeelde mensen door verdeelde arbeid - sociale cohesie en integratie nodig - gemotiveerd gedrag nodig Ontstaan sociale ongelijkheid: - Opleiding - Sekse - Positie arbeidsmarkt - Sociaal milieu - Etnische minderheden Voordeel hogere klasses: - streven hoogonderwijstype - ondersteuning - bevorderen disciplinering - meisjes meer stimulans - intellectueel klimaat - carrieregerichtheid - motivatie Oorzaak sociale stratificatie: - Functionalisten -> ongelijkheid stabiele factor, zorgt voor motivatie - Marxisten -> economische factor - Max Weber -> ook politieke/culturele functie Maatschappelijke positie invloed op het leven: - politieke participatie - leefstijl - vrijetijdsbesteding - mode - wonen - gezondheid en voeding - onderwijs - levensduur Twee vormen sociale mobiliteit: - Intra-generationele mobiliteit -> tijdens je loopbaan klimmen - Inter-generationele mobiliteit -> stijgen tov je ouders door, - hogere opleiding - grotere tertiare sector Twee theorieën: Meritocratie -> mensen beoordeeld alleen op basis capaciteiten Reproductietheorie -> maatschappelijke verhoudingen veranderen dan diploma inflatie Positie arbeidsmarkt bepaald door: - Nieuwe functies - Formele eisen, zoals diploma Pagina 3 van 8

4 - Informele eisen, zoals ambitie Slechte positie arbeidsmarkt: - Vrouwen - Werklozen - Allochtonen door: lage opleiding/eigen kring/discriminatie - Laag-opgeleiden H4 Informatie-maatschappij Gevolg informatietechnologie werkgelegenheid: - functies verdwijnen - nieuwe functies Gevolg voor arbeidsomstandigheden: - gevaarlijke beroepen verdwijnen - nieuwe beroepsziekten, zoals RSI Gevolg arbeidsinhoud: - Taakverarming - Taakverrijking - Taakverbreding - Taakversmalling - Taakroulatie Kenmerken Taylorisme: - verschil tussen uitvoeren en uitdenken - gereedschappen standaardiseren - speciale planningsafdeling - disciplinering - beloningstelsel 1920, Human relations, de mens is een sociaal wezen, maar nog Top-Down benadering Autonomie, meer zeggenschap H5 Economische orde en visies Centraal geleide planeconomie kenmerken: - wie/wat produceert - welke techniek - hoeveel geproduceerd - productiemiddelen - goederen verdeeld over consumenten - hoeveelheid van de goederen Voordelen: - voor mensen gedacht - werkeloosheid voorkomen - sociaal-economische verdeeldheid tegengaan - productie/consumptie afgestemd Nadelen: Pagina 4 van 8

5 - arbeiders ongelukkig - geen milieu-eisen - consument buitenspel - alle macht aan de leiding - bureaucratie - moeilijk plannen - weinig innovatie Vrijemarkt economie kenmerken: - geschillenbeslechtiging - vennootsschapsrecht - regels voor de kapitaalmarkt, geldmarkt/kapitaalmarkt - eigendomsrecht, auteursrecht/merkenrecht/octrooirecht Voordelen vrijemarkt economie - concurrentie, prijzen laag - weinig bemoeienis - keuzevrijheid Nadelen - geen soepele marktwering - economisch zwakkeren dupe - maatschappelijke kosten - geen collectieve goederen Gemengde economie, overheid 3 taken: - Regelgever, voor o.a kartelvorming en kwaliteit milieu - Producent van goederen en diensten - Herverdelen van inkomens Voordelen: - sociale zekerheid - praktisch handelen door ontbreken ideologie Nadelen: - hoge kosten door zekerheidsstelsel - overheid meer invloed dan men denkt Christen-democratische visie: - naastenliefde - overheid teruggetrokken - harmonieuze samenleving - gespreide verantwoordelijkheid - rentmeesterschap - organische maatschappij - zorgzame samenleving Liberalistische visie: - geen overheid - privatisering - deregulering - decentralisatie - ontbureaucratisering - marktwerking door concurrentie - eigen initiatief - liberalisering Pagina 5 van 8

6 - waarborgstaat Sociaal-Democratische visie: - nivellering - gelijkheid - overheid actieve rol - solidariteit - democratisering Communistische visie - klassenstrijd - productie in handen van overheid - centralisatie - iedereen gelijk - internationale solidariteit - planeconomie H6 Overheid in sociaal-economisch beleid Overheid 3 rollen: - werkgever - overlegpartner - regelgever hoogte minimumloon, wet op de CAO s, aansporen loonmatiging, maatregelen arbeidsduur, regels dienstverband Soorten werkeloosheid: - Frictie werkeloosheid - seizoenswerkeloosheid - conjuncturele werkeloosheid - kwalitatief structurele werkeloosheid - Structurele werkeloosheid - fusies, reorganisaties, geen innovaties, geen nieuwe markten,sterke groei beroepsbevolking, starheid lonen Maatregelen vraagzijde werkeloosheid: 1. Bevorderen van loonmatiging 2. Eenvoudige banen scheppen 3. Lage belastingen 4. Flexibele werktijden, FLEX-wet 5. Investeringen in infrastructuur 6. Bestaande marktbelemmeringen oplossen 7. Meer overheidsbanen 8. Stimuleren deeltijdbanen Oplossingen aan de aanbodzijde: 1. Arbeid en zorg beter verdelen 2. Scholing en omscholing verbeteren 3. Reintegratie gehandicapten 4. Minderheden meer opleiding bieden 5. Melkertbanen 6. Bevorderen ouderen participatie, door permanente scholing, verlaging werkdruk, discriminatie Pagina 6 van 8

7 tegengaan H7: Sociale Partners 1. Werkgevers 2. Werknemers 3. Overheid Werknemers hebben 5 belangen: - arbeidsvoorwaarden - arbeidsomstandigheden - arbeidsinhoud - arbeidsverhoudingen - algemene belangen Manier van behartigen - collectief - individueel - lidmaatsschapskaart Werkgevers 5 belangen: - lage productiekosten - ambitieuze werknemers - lage belasting - geringe concurrentie - maken van winst Gemeenschappelijke belangen: - veilig produceren - continuiteit van het bedrijf - goede werksfeer Middelen van werknemers: - prikacties - stakingen - demonstraties - bedrijfsbezetting - lobbyen - de rechter - onderhandeling, CAO/SER/STAR/Ondernemingsraad Ondernemingsraad 4 rechten: 1. initatiefrecht 2. informatierecht 3. adviesrecht 4. instemmingsrecht Vakbond heeft meer macht dan de Ondernemingsraad omdat: - geen stakingskas - mogen staken - kleine bedrijven geen ondernemingsraad - meer participatie - niet onafhankelijk - meer deskundigen 3 voorwaarden voor staking: Pagina 7 van 8

8 1. geen wilde staking 2. doel moet in alle redelijkheid staan tot het gevolg 3. onderhandelingen tevergeefs zijn Modellen voor overleg: - Conflictmodel, komt tot stand door middel van strijd - Harmoniemodel, ontkennen problemen - Regulatiemodel, compromissen sluiten H8: Verzorgingsstaat 1. Verantwoordelijkheid voor zorg/onderwijs 2. Sociaal zekerheidsstelsel Sociale verzekering bestaan uit werknemeringsverzekering en volksverzekeringen Werknemersverzekering: - WAO - ZFW - WW - ZW Volksverzekering: - ANW - AKW - AOW -AWBZ VVD - teveel mensen afhankelijk - AOW in gevaar - marktwering - terugdringing overheidsuitgaven - teveel bureaucratie - inkrimping arbeidsapparaat - te duur - deregulering - teveel bureaucratie CDA - minder overheid - bezuiningspolitiek - randvoorwaarden scheppen - harmoniemodel PvdA - fatsoenlijke sociale zekerheid - bestrijding armoede - geen kloof werken en niet werkenden Maatregelen PvdA - actieve overheid - structurele problemen aanpakken - loonkoppeling - minderheden helpen Pagina 8 van 8