De PVV-stemmer. profiel, achtergrond en motieven. Rapport

Transcriptie

1 Rapport De PVV-stemmer profiel, achtergrond en motieven Voor: NRC Handelsblad, Joke Mat Door: Mirjam Hooghuis, Marianne Bank Datum: 25 september 2009 Project: Synovate

2 Voorwoord Het NRC Handelsblad wil in haar bijlage aandacht besteden aan de PVV-achterban. Zij hebben daartoe twintig diepte interviews gehouden met PVV-stemmers. Als aanvulling op deze interviews, heeft u ons gevraagd een kwantitatief onderzoek uit te voeren. Wie zijn de PVV-stemmers? Wat zijn de stemmotieven van de PVV-aanhang? Denken zij over bepaalde politieke issues anders dan de gemiddelde Nederlander? Waarover denken zij juist hetzelfde? En hoe betrokken zijn zij bij hun partij? Op deze en andere vragen geeft dit rapport antwoord. We hebben het onderzoek met veel plezier uitgevoerd en kijken uit naar een voortzetting van de prettige samenwerking. Marianne Bank Mirjam Hooghuis Research Director Research Executive t +31 (0) t +31 (0) e marianne.bank@synovate.com e mirjam.hooghuis@synovate.com Synovate 1

3 Inhoud Samenvatting 3 Onderzoeksopzet 5 Belangrijkste resultaten 7 Profiel en interesses PVV-aanhang 23 Synovate BV. Alle rechten voorbehouden. De concepten en ideeën die u in dit document worden aangeboden zijn intellectueel eigendom van Synovate. Deze zijn strikt vertrouwelijk van aard en worden u aangeboden met dien verstande dat zij door u strikt vertrouwelijk behandeld dienen te worden en dat van de hiervoor genoemde concepten en ideeën geen gebruik zal worden gemaakt. Bij het aanleveren van dit document aanvaardt of veronderstelt Synovate geen verantwoordelijkheid voor enig ander doeleinde of tegenover enig andere persoon aan wie dit rapport wordt getoond of die het eventueel in handen krijgt, behalve in het geval waar dit uitdrukkelijk is overeengekomen door middel van onze voorafgaande schriftelijke toestemming. Synovate 2

4 Samenvatting

5 Samenvatting De PVV-aanhang is het, logischerwijs, over het algemeen eens met de ideeën van Wilders. We zien op punten waar de partij zich minder op profileert, ook verdeeldheid binnen de achterban en/of eensgezindheid met de rest van Nederland. De stemkeuze op de PVV wordt mede bepaald door het weinige vertrouwen in de huidige regering. PVVaanhangers hebben niet alleen een negatievere attitude ten opzichte van allochtonen, ze geven ook vaker negatieve ervaringen met deze groep aan. 1. Ook binnen de PVV-aanhang is verdeeldheid over bepaalde politieke kwesties 2. PVV-stem: een stem tegen de huidige regering 3. PVV-stemmer denkt negatiever over allochtonen en heeft ook meer negatieve ervaringen met deze groep Synovate 4

6 Onderzoeksopzet

7 Onderzoeksopzet Aanleiding en doelstelling: NRC wil inzicht in de stemmotieven en achtergrond van PVV-stemmers. Waarin verschilt de PVVachterban van de gemiddelde Nederlander? Waar zijn PVV-stemmers het over eens? En waarover juist niet? Wat zijn hun motieven om PVV te stemmen? De resultaten van het onderzoek worden gebruikt ter publicatie. Methode: Doelgroep: kiesgerechtigden in Nederland Aanpak: 600 online interviews met 300 PVV-stemmers en 300 overige kiesgerechtigden. Analyse: De resultaten zijn gewogen op leeftijd, geslacht, opleiding, regio en partijvoorkeur. Hierdoor vormen zij een representatieve afspiegeling van de PVV-aanhang en de gemiddelde Nederlander. Onder gemiddelde Nederlander verstaan we een doorsnee van alle Nederlandse kiesgerechtigden, inclusief PVV stemmers. Door te wegen op partijvoorkeur, hebben we het aantal PVV-stemmers binnen de groep gemiddeld Nederland, terug gebracht naar de werkelijke verhoudingen in Nederland. Datacollectie: de veldwerkperiode liep van 17 tot 21 september 2009 Om het profiel van de PVV-stemmer te bepalen hebben we achtergrondkenmerken van kiezers vergeleken. De respondenten hebben in de periode van 1 juni tot 10 september meegewerkt aan de Politieke Barometer van Synovate. In totaal hebben we de antwoorden van 6218 kiesgerechtigden, waarvan 1100 PVV-stemmers, geanalyseerd. Vragenlijst: De volgende onderwerpen zijn onder andere aan de orde gekomen: Mening over politieke kwesties Stemmotieven Ervaringen en tolerantie ten aanzien van niet-westerse allochtonen Synovate 6

8 Belangrijkste resultaten

9 1. Ook binnen de PVV-aanhang is verdeeldheid over bepaalde politieke kwesties PVV-ers zijn, veel meer dan andere Nederlanders, tegen uitgaven aan ontwikkelingshulp, dubbele nationaliteit en toelaten van immigranten De PVV-achterban vindt de meeste politici zakkenvullers en zijn tegen het toelaten van mensen uit Oostbloklanden PVV-stemmers zijn vaker tegen een verhoging van de AOW-leeftijd PVV-aanhang is verdeeld over de bouw van nieuwe kerncentrales en over de kopvoddentax Geen verschil tussen PVV-er en gemiddelde Nederlander bij issues als onderwijsbezuinigingen, geweld tegen homo s, versoepeling van het ontslagrecht, beperking van de hypotheekrenteaftrek en accijnsverhoging op benzine Synovate 8

10 PVV-ers zijn, veel meer dan andere Nederlanders, tegen uitgaven aan ontwikkelingshulp, dubbele nationaliteit en toelaten van immigranten In hoeverre bent u het eens of oneens met deze uitspraken? (zeer) mee oneens (zeer) mee oneens (zeer) mee eens - PVV (zeer) mee eens - gemiddelde Nederlander De uitgaven aan ontwikkelingshulp moeten worden beperkt 2% 93% 25% 61% Ik vind dat mensen met een dubbele nationaliteit geen burgermeester, staatsecretaris of minister mogen worden 4% 88% 31% 53% Er mogen geen immigranten meer worden toegelaten in Nederland 5% 81% 34% 40% Basis: kiesgerechtigden (n=603) Synovate 9

11 De PVV-achterban vindt de meeste politici zakkenvullers en zijn tegen het toelaten van mensen uit Oostbloklanden In hoeverre bent u het eens of oneens met deze uitspraken? (zeer) mee oneens (zeer) mee eens - PVV (zeer) mee oneens (zeer) mee eens - gemiddelde Nederlander Nederland moet na de huidige missie niet langer in Uruzgan blijven 9% 15% 67% 78% Ik vind de meeste politici zakkenvullers 7% 74% 33% 42% Ik vind dat Polen, Bulgaren en Roemenen moeten wegblijven uit Nederland 30% 5% 44% 72% Basis: kiesgerechtigden (n=603) Synovate 10

12 PVV-stemmers zijn vaker tegen een verhoging van de AOW-leeftijd In hoeverre bent u het eens of oneens met deze uitspraken? (zeer) mee oneens (zeer) mee eens - PVV (zeer) mee oneens (zeer) mee eens - gemiddelde Nederlander Ik ben voor een verhoging van de AOW-leeftijd 73% 13% 62% 21% Ik vind dat de voedselbanken dicht moeten 69% 12% 81% 7% Basis: kiesgerechtigden (n=603) Synovate 11

13 PVV-aanhang is verdeeld over de bouw van nieuwe kerncentrales en over de kopvoddentax In hoeverre bent u het eens of oneens met deze uitspraken? (zeer) mee oneens (zeer) mee eens - PVV (zeer) mee oneens (zeer) mee eens - gemiddelde Nederlander Er moet geen steun meer aan banken gegeven worden 19% 21% 37% 56% Er moeten weer nieuwe kerncentrales gebouwd kunnen worden 35% 24% 41% 33% Belasting heffen op het dragen van een hoofddoek, vind ik een goed idee 78% 38% 11% 42% Basis: kiesgerechtigden (n=603) Synovate 12

14 Geen verschil tussen PVV-er en gemiddelde Nederlander bij issues als onderwijsbezuinigingen, geweld tegen homo s... In hoeverre bent u het eens of oneens met deze uitspraken? (zeer) mee oneens (zeer) mee eens - PVV (zeer) mee oneens (zeer) mee eens - gemiddelde Nederlander Op onderwijs mag niet worden bezuinigd 7% 7% 84% 83% Ik zou ook op een andere kandidaat van de PVV/ partij X kunnen stemmen 10% 11% 64% 67% Geweld tegen homo s moet dubbel zo zwaar worden bestraft 17% 23% 56% 54% Basis: kiesgerechtigden (n=603) Synovate 13

15 ... versoepeling van het ontslagrecht, beperking van de hypotheekrenteaftrek en accijnsverhoging op benzine In hoeverre bent u het eens of oneens met deze uitspraken? (zeer) mee oneens (zeer) mee eens - PVV (zeer) mee oneens (zeer) mee eens - gemiddelde Nederlander Ik ben tegen een versoepeling van het ontslagrecht 26% 35% 54% 46% De hypotheekrenteaftrek moet worden beperkt 42% 40% 42% 42% Om het autogebruik te beperken, moet de belasting op benzine omhoog 81% 81% 9% 10% Basis: kiesgerechtigden (n=603) Synovate 14

16 2. PVV-stem: een stem tegen de huidige regering Stemmotieven PVV-er: standpunten PVV, weinige vertrouwen in regering, veel vertrouwen in Wilders Bijna alle punten waarop de PVV zich profileert, bepalen voor de achterban hun stemkeuze PVV-stemmer heeft nog minder vertrouwen in de huidige regering dan de rest van Nederland Synovate 15

17 Stemmotieven PVV-er: standpunten PVV, weinig vertrouwen in regering, veel vertrouwen in Wilders Kunt u per punt aangeven hoe bepalend dit punt is voor uw keuze voor de PVV/partij X? % zeer bepalend 72% Vanwege de standpunten van de PVV/Partij X 65% 73% U heeft weinig vertrouwen de huidige regering 44% stemt PVV gemiddelde Nederlander U heeft weinig vertrouwen in de politiek in het algemeen Geert Wilders/de partijleider van partij X is sterk in het debat/ kan zijn/haar standpunten goed over het voetlicht brengen 29% 54% 46% 53% U heeft veel vertrouwen in Geert Wilders/de partijleider van partij X 51% 40% Omdat er veel weerstand is tegen de PVV en Geert Wilders 26% Basis: kiesgerechtigden (n=603) Synovate 16

18 Bijna alle punten waarop de PVV zich profileert, bepalen voor de achterban hun stemkeuze Kunt u voor deze punten aangeven in hoeverre zij bepalend zijn voor uw keuze voor de PVV? Niet Enigszins Zeer Vindt dat overlastgevende Marokkanen het land uit gezet moeten worden De PVV vindt dat overlastgevende Marokkanen het land uit gezet moeten worden De PVV maakt zich sterk De voor PVV maakt de zich vrijheid sterk voor de van vrijheid meningsuiting van 9% 1% 15% 91% 84% De PVV wil hogere straffen De PVV wil hogere straffen 1% 11% 87% De PVV vindt dat er teveel buitenlanders in Nederland zijn De PVV vindt dat er teveel buitenlanders in Nederland zijn 2% 23% 75% De PVV vindt dat Nederland te veel macht afstaat De PVV vindt dat Nederland te veel macht afstaat aan Europa 5% 25% 70% De PVV vindt de belastingen te hoog De PVV vindt de belastingen te hoog 7% 29% 64% De PVV wil Islamitische scholen afschaffen De PVV wil Islamitische scholen afschaffen 10% 27% 64% De PVV vind de islam een gevaarlijke religie De PVV vind de islam een gevaarlijke religie 10% 30% 60% De PVV wil belasting invoeren op het dragen De PVV wil belasting invoeren op het dragen van een hoofddoek 57% 17% 26% Basis: Stemt PVV (n=300) Synovate 17

19 PVV-stemmer heeft nog minder vertrouwen in de huidige regering dan de rest van Nederland Hoeveel vertrouwen heeft u in..? (erg/vrij) weinig vertrouwen (erg/vrij) weinig vertrouwen (erg/vrij) veel vertrouwen - PVV (erg/vrij) veel vertrouwen - gemiddelde Nederlander de huidige regering 95% 5% 71% 26% President Obama 32% 62% 14% 76% Basis: kiesgerechtigden (n=603) Synovate 18

20 3. PVV-stemmer denkt negatiever over allochtonen en heeft ook meer negatieve ervaringen met deze groep PVV-aanhang heeft evenveel allochtonen in haar omgeving als de gemiddelde Nederlander PVV-er beleeft meer negatieve gebeurtenissen met Marokkanen dan de rest van Nederland Tolerantie naar allochtonen is lager bij de PVV-achterban Synovate 19

21 PVV-aanhang heeft evenveel allochtonen in haar omgeving als de gemiddelde Nederlander Welke situatie(s) is/zijn van u op toepassing? Er zijn meerdere antwoorden mogelijk Ik ben zelf allochtoon Mijn partner is allochtoon 2% 3% 1% 3% stemt PVV gemiddelde Nederlander Ik heb een of meerdere allochtone vrienden/vriendinnen Ik heb allochtone buren Ik woon in een wijk met veel allochtone mensen Ik heb allochtone collega(s) Ik heb nooit te maken met personen van allochtone afkomst 23% 26% 21% 21% 24% 19% 36% 39% 24% 26% Basis: kiesgerechtigden (n=603) Synovate 20

22 PVV-er beleeft meer negatieve gebeurtenissen met Marokkanen dan de rest van Nederland Bent u het afgelopen jaar wel eens: stemt PVV gemiddelde Nederlander uitgescholden 29% 42% bedreigd met geweld beroofd 16% 7% 4% 3% uitgescholden door een: Marokkaan Autochtone Nederlander PVV 57% 13% NL 35% 35% Basis: kiesgerechtigden (n=603) Synovate 21

23 Tolerantie naar allochtonen is lager bij de PVVachterban Stel dat u een zoon of dochter heeft die besluit met een niet-westerse allochtoon te trouwen? Wat zou u daar van vinden? (zeer) vervelend (zeer vervelend) (helemaal) niet vervelend - PVV (helemaal) niet vervelend - gemiddelde Nederlander 68% 32% 36% 64% Basis: kiesgerechtigden (n=603) Synovate 22

24 Profiel en interesses PVV-aanhang

25 PVV-aanhang bestaat meer uit mannen en lager opgeleiden totaal Nederland stemt PVV Man 49% 59% Vrouw 51% 41% <25 jaar 10% 8% jaar 20% 18% jaar 29% 31% jaar 31% 33% 65+ jaar 9% 9% totaal Nederland stemt PVV Wo 13% 4% Hbo 16% 9% Havo / vwo 13% 14% Mbo 28% 32% Lbo / vmbo / mavo 28% 38% Basisonderwijs / Geen Onderwijs 2% 2% Geen opgave 1% 1% Basis: kiesgerechtigden (n=6218) Synovate 24

26 Qua werkzaamheid lijkt de PVV-er op de gemiddelde Nederlander, alleen zijn zij iets vaker arbeidsongeschikt of werkeloos totaal Nederland stemt PVV Werkzaam als zelfstandige ondernemer 5% 6% Werkzaam in loondienst bij de overheid 9% 6% Werkzaam in loondienst bij een bedrijf of instelling 48% 49% Arbeidsongeschikt 5% 7% Werkloos, werkzoekend of bijstand 4% 6% Gepensioneerd of VUT 11% 11% Studerend / Schoolgaand 9% 5% Huisvrouw / huisman of anders 10% 10% Basis: kiesgerechtigden (n=6218) Synovate 25

27 PVV-ers zijn woonachtig in heel Nederland, in het zuiden heeft de PVV naar verhouding iets meer aanhang totaal Nederland stemt PVV Groningen 4% 3% Friesland 3% 3% Drenthe 3% 2% Overijssel 6% 6% Flevoland 3% 4% Gelderland 12% 11% Utrecht 7% 8% Noord-Holland 15% 15% Zuid-Holland 22% 22% Zeeland 4% 4% Noord-Brabant 14% 15% Limburg 6% 8% Basis: kiesgerechtigden (n=6218) Synovate 26

28 PVV-er heeft onder andere meer interesse in huisdieren en computeren en minder interesse in kunst en religie Interesseprofiel PPV t.o.v. gemiddelde nederlander Interesse in verzorgen van huisdieren Interesse in computeren Interesse in winkelen Interesse in doe het zelven, klussen Interesse in koken Interesse in uit eten gaan Interesse in bioscoopbezoek Interesse in bezoek popconcert Interesse in beoefenen van individuele sport / sportschool Interesse in beoefenen van teamsport Interesse in kijken naar sport Interesse in beluisteren moderne muziek Interesse in vakantie, reizen Interesse in tuinieren Interesse in tekenen en schilderen Interesse in handwerken Interesse in wandelen, fietsen Interesse in puzzellen en gezelschapsspeletjes Interesse in verzamelen van postzegels etc. Interesse in bezoeken van cafe, club of danceevents Interesse in maken van muziek Interesse in bezoek musical Interesse in bezoeken van klassieke muziek Interesse in beluisteren van klassieke muziek Interesse in theaterbezoek Interesse in bezoek museum Interesse in lezen van boeken Interesse in kunst Interesse in religie Basis: kiesgerechtigden (n=6218) Geen verschil PVV / gemiddelde Nederlander PVV meer PVV minder Synovate 27

29 PVV-ers zijn actiever in het volgen van het nieuws over hun partij... Op welke manier bent u betrokken bij de partij van uw keuze? Op geen enkele 49% 62% stemt PVV Ik volg het nieuws van en over deze partij Ik bezoek regelmatig de website van deze partij 11% 8% 35% 48% gemiddelde Nederlander Ik ben donateur/lid 2% 5% Ik ga wel eens naar bijeenkomsten 3% Ik deel wel eens folders uit 1% 1% Ik plak wel eens posters Op een andere manier, namelijk 2% 2% Basis: kiesgerechtigden (n=603) Synovate 28

30 ... en zijn vaker sterk geïnteresseerd in politiek* Bent u sterk, matig of niet geïnteresseerd in politieke onderwerpen? Sterk geïntresseerd 25% 31% stemt PVV gemiddelde Nederlander Matig geïntresseerd 61% 58% Niet geïntresseerd 8% 17% Basis: kiesgerechtigden (n=603) * Marginaal verschil Synovate 29

31 Synovate Bedankt voor uw aandacht Our Curiosity Is All Yours