Vangnetuitkering Participatiewet 2017

Transcriptie

1 Vangnetuitkering Participatiewet Signalering, analyse en maatregelen Participatiewet Gemeente Terschelling Pagina 1 van 12

2 Participatie en inkomen Werken het doel, Participatie de norm Inleiding Waar in 2015 werd gesproken over transities, hebben we het nu over een transformatie. Wij hebben daarin niet alleen te maken met continu veranderende wetgeving (Taaleis, Beschut Werk, Tegenprestatie, kostendelersnorm, etc.), maar ook met een veranderende vraag vanuit de maatschappij (inwoners, werkgevers en politiek). De teams Participatie en Inkomen spelen hierop in door anders naar deze vraag te kijken (kanteling), door integraler samen te werken (onder andere via de gebiedsteams) en de klant meer eigen regie te geven binnen de kaders van het beleid. De primaire opdracht van de teams Participatie en Inkomen is het uitvoeren van de Participatiewet in lijn met het vastgestelde beleid binnen de financiële kaders. Eén van deze beleidskaders is dat cliënten die niet op korte termijn richting werk kunnen worden begeleid, binnen het gebiedsteam worden begeleid naar participatie (bijvoorbeeld vrijwilligerswerk). Sinds april 2016 zijn casemanagers Participatie werkzaam binnen de Gebiedsteams. Hierdoor kunnen we, samen met collega s van de gebiedsteams, snel schakelen, integraal advies geven en maatwerk leveren. Per gebiedsteam zijn afspraken gemaakt over de te behalen resultaten die binnen dat gebied passend zijn. Een andere ontwikkeling is dat samen met uitzendbureau en in afstemming met Pastiel via het project Baanbrekend de werkgevers in onze regio worden benaderd om te kijken of onze cliënten bij hen aan de slag kunnen. Door de samenwerking met een private organisatie verwachten wij met meer werkgevers in gesprek te kunnen gaan. De focus van dit project ligt zich op de 50+ doelgroep. Het aantal nieuwe cliënten dat instroomt loopt terug ten opzichte van de aantallen zoals begroot. 1. Doelstelling, resultaten en voortgang De gemeente heeft de ambitie om in de volgende doelstellingen te realiseren, zoals opgenomen in de begroting: 1. cliënten stromen uit naar werk of een opleiding; 2. cliënten verbeteren hun re-integratiepositie; 3. cliënten hebben hun mogelijkheden dusdanig vergroot dat zij kunnen doorstromen naar Pastiel en van daaruit verder worden begeleid naar de arbeidsmarkt; 4. cliënten leveren een maatschappelijke bijdrage om uitvoering te geven aan de tegenprestatie; 5. cliënten starten met vrijwilligerswerk; 6. Uitkeringsaanvragen worden binnen de wettelijke afhandelingstermijn afgehandeld; 7. Het volume wordt beperkt door duidelijke informatie en strenge controle aan de poort; 8. Oneigenlijk gebruik en misbruik wordt (ook tijdens de bijstandsperiode) tegengegaan door middel van de inzet van handhaving; 9. Teveel of ten onrechte verstrekte uitkeringen worden teruggevorderd of verhaald. Pagina 2 van 12

3 Preventie In hebben we te maken met een grotere instroom van statushouders, Wajongers, jongeren die stoppen met school en aanvragers voor aanvullende uitkeringen door het vervallen van de partnertoeslag op de studiefinancieringen. Toch is de preventiequote (het verschil tussen het aantal ingediende aanvragen en toegekende uitkeringen) omhoog gegaan. De verwachting is dat de preventiequote in nog wel iets gaat oplopen. Vanwege de grotere instroom van bovenstaande groepen zal dit echter niet spectaculair hoger zijn, ondanks de stevige inzet op controle aan de poort. 2. Instroom Omdat we werken vanuit het principe Werk boven uitkering, leidt niet iedere intake tot een uitkering. In lijn met de Participatiewet begeleiden wij echter ook inwoners die geen uitkering ontvangen, maar wel begeleid willen worden naar werk en/ of participatie. Bij de intake wordt op basis van een onafhankelijk diagnose-instrument vastgesteld wat de vervolgstappen zijn naar werk of (als werk op dit moment geen optie is) participatie. Door de aantrekkende economie zien we dat mensen sneller weer een plek op de arbeidsmarkt vinden. Inwoners waarvoor werk op dit moment geen mogelijkheid is, blijven echter wel instromen. Daardoor wordt deze groep (doelgroep 0-40%) in verhouding groter. Kort samengevat zijn oorzaken van meer instroom: a. verkorting van de ww-duur b. parttime en deeltijdwerk, hetgeen leidt tot een aanvullende uitkering c. doorstroom vanuit ww, omdat het herstel van de economie in Friesland op zich laat wachten 1 d. instroom nieuwe groepen (jonggehandicapten, voormalig sw ers) 3. Uitstroom hoger dan 2016 In de eerste acht maanden van zijn in totaal 7 cliënten uitgestroomd uit de uitkering. Hiervan zijn 4 cliënten uitgestroomd naar werk of scholing. Om deze uitstroom te realiseren worden trajecten ingezet vanuit Pastiel, ingekocht bij derden en worden eigen coachingsmogelijkheden ingezet. Per saldo stijgt het aantal uitkeringsgerechtigden. Eerder werd vermeld wat oorzaken van meer instroom zijn. Ook kan gekeken worden naar redenen van minder uitstroom: 1. verhoging pensioenleeftijd (uitstroom ouderen vertraagt) 2. verhoging gemiddelde leeftijd van uitkeringsgerechtigden (oudere stroomt minder gemakkelijk uit) 3. Andere werkzoekenden hebben veelal betere papieren dan bijstandgerechtigden, dus vinden het eerst werk. 1 Zie het rapport van het Fries Sociaal planbureau Armoede in Friesland, september Pagina 3 van 12

4 4. Algemene maatregelen 4.1. Wet Taaleis Met ingang van 1 januari 2016 is de Participatiewet uitgebreid met de Taaleis. Cliënten die een bijstandsuitkering ontvangen zijn hiermee verplicht om de Nederlandse taal voldoende te verstaan, te spreken, te lezen en te schrijven. Voldoende betekent op het niveau van groep 8 van de basisschool. Indien dit niet aantoonbaar kan worden gemaakt volgt een taaltoets en mogelijk een cursus in de Nederlandse taal. De verplichtingen rondom de Taaleis zijn onderdeel van de intake. Sinds 1 januari 2016 wordt alle nieuwe instroom beoordeeld op taalniveau. In één situatie is een verplichting tot taalverbetering opgelegd. Geen enkele nieuwe bijstandsaanvrager heeft een taaltoets af hoeven leggen Participatie in de Gebiedsteams Vanaf 2015 heeft de Pilot Participatie Gebiedsteams plaatsgevonden waarbij is geëxperimenteerd met het toevoegen van een casemanager Participatie in het Gebiedsteam. Op basis van onder meer deze pilot is besloten om casemanagers Participatie toe te voegen aan alle gebiedsteams. Per 1 april 2016 is dit geëffectueerd, waarmee circa 25% van het aantal uren casemanagement Participatie van de Dienst zijn toegevoegd aan de Gebiedsteams. De casemanagers Participatie in de Gebiedsteams hebben een eigen caseload meegekregen van cliënten die niet (op korte termijn) richting werk kunnen worden begeleid 4.3. Stimuleren ondernemerschap Cliënten worden geattendeerd op de mogelijkheid van het starten van een eigen onderneming met ondersteuning vanuit de Dienst en het Bureau Zelfstandigen Friesland (BZF) Extern: Screening Vanaf september 2016 wordt ingezet op externe screening van klanten. Dit om zeker te zijn van kansen en beperkingen van re-integratie cliënten zoals die bij de interne casemanagers bekend zijn. De externe screening kan een scherper beeld geven van kansen en beperkingen Extern: Werkpool Er wordt een Friesland brede regionale werkpool opgezet. Hierbij worden uitkeringsgerechtigden in dienst genomen. Het gaat om de grote middengroep die niet tot de meest kansrijke 15%, die bijvoorbeeld via uitzendbureaus aan het werk geholpen kan worden, en niet tot de groep die in aanmerking voor beschut werken komt. In principe gaat het om zo n 50% van het gemeentelijk bestand van bijstandsgerechtigden. Werkpool neemt de bijstandsgerechtigde in loondienst. Werkpool betaalt het WML. Op basis van een loonwaarde onderzoek betalen wij loonkostensubsidie. De inlener betaalt de werkelijke loonwaarde aan werkpool. Werkpool stelt zich dus garant voor de betaling van het WML. Voor een gehuwd/samenwonende zal dit betekenen dat er een arbeidsovereenkomst wordt aangegaan voor gemiddeld 40 uren per week en voor een alleenstaande gemiddeld 30 uren per week, afhankelijk van de uitkeringsnorm die men ontvangt. Hierbij is de klant aan het werk, maar blijft ook de prikkel om bij een andere organisatie te gaan werken (hoger loon). Pagina 4 van 12

5 5. Externe en Specifieke maatregelen 5.1. Een trend die al langer gaande is, is dat onze doelgroep verandert. Klanten die (al dan niet met ondersteuning) aan het werk kunnen, stromen sneller uit. Hierop hebben wij extra geïnvesteerd door binnen verschillende branches speeddates te organiseren tussen werkgevers en klanten. Deze face-to-face aanpak heeft goede resultaten opgeleverd, terwijl onze ervaring leert dat de klanten op basis van hun CV zouden worden afgewezen Door meer aanbodgericht te werken benaderen wij klanten op andere manieren dan voorheen. We versturen wervende kaarten per post, waarin klanten worden uitgenodigd om deel te nemen aan de projecten die wij op dat moment aanbieden. Wij merken dat we daarmee een klantgroep activeren vanuit intrinsieke motivatie. We hebben dit onder andere toegepast op de speeddates, empowerment trainingen en de voorlichting van Bureau Zelfstandigen Fryslân. Naast intrinsieke motivatie levert dit ook een daadwerkelijk resultaat op in de uitstroomcijfers Naast de speeddates zijn we eind 2016 gestart met het project Baanbrekend waarmee we extra hebben geïnvesteerd in het direct matchen van klanten op de arbeidsmarkt. Project Baanbrekend is een samenwerkingsverband met uitzendbureau Randstad. Een intercedent van Randstad is een aantal uren per week binnen de Dienst werkzaam en zet het werkgeversnetwerk van Randstad in om klanten te laten uitstromen naar de arbeidsmarkt. De deelnemers aan het project Baanbrekend zijn voornamelijk klanten met een relatief korte afstand tot de arbeidsmarkt. De directe en zakelijke benadering vanuit Randstad richting deze klanten, zorgt voor dynamiek. Enerzijds door uitstroom, anderzijds door handhaving op de arbeidsverplichtingen Vanaf eind 2016 wordt op Terschelling een projectmatige aanpak ontwikkeld, Wad werkt! de aanpak kenmerkt zich door 3 pijlers: a. Screening We hebben klanten gescreend die al langere tijd bij ons in het bestand staan, maar waar de afgelopen periode geen actie op in is gezet. Bij deze externe screening is gevraagd om niet alleen aan te geven waar de klant naar toe zou kunnen groeien, maar ook een advies hoe we dit kunnen realiseren. De uitvoering van deze acties lopen in. b. Arbeidsmarktanalyse/jobhunting Er vinden gesprekken plaats met verschillende ondernemers. Doel is mogelijkheden (arbeid en financiering) voor zowel ondernemers als Dienst/Pastiel beter in beeld, korte lijnen en directe matching van vraag en aanbod. c. Social Partnership: Het doel hiervan is vooralsnog tweeledig: De sector Horeca/ Toerisme is een belangrijke sector qua werkgelegenheid voor de gemeente. Het werk dat binnen deze sector voorradig is, is echter veelal seizoensgebonden. Een denkrichting is om ook ander (seizoens)werk te vinden (o.a. SBB, bouw- en klusbedrijven) en daarmee een pool te ontwikkelen waarbij inwoners een heel jaar door verschillende werkzaamheden kunnen verrichten. De insteek hierbij is het creëren van arbeidsplaatsen voor met name kwetsbare doelgroepen. Mensen die niet volledig inzetbaar zijn, maar die met inzet van regelingen voor loonkostensubsidie en begeleid- of beschut werken prima kunnen functioneren. Het geheel van deze samenwerking wordt wel een Social Parnership (SPS) genoemd. De aanwas van klanten die niet binnen nu en een jaar (ook niet met ondersteuning) aan het werk kunnen groeit echter o.a. als gevolg van de afschaffing van de Wsw en (gedeeltelijk) Wajong. Algemeen kan geconcludeerd worden dat de groep die langdurig aangewezen is op een bijstandsuitkering groeit. Pagina 5 van 12

6 5.5. Aangezien het Participatiebudget niet toereikend is voor de genomen en uit te voeren maatregelen is het noodzakelijk middelen integraal in te zetten vanuit andere delen van het budget Sociaal Domein. 6. Risico s Door de wijzigingen als gevolg van de Participatiewet (o.a. het verdwijnen van de Wsw en Wajong) krijgt de Dienst steeds meer te maken met cliënten die, ook bij een aantrekkende economie, lastig een plek op de arbeidsmarkt kunnen verwerven. Door in te zetten op begeleiding naar werk, versterken van de samenwerking met ondernemers en vergroten van maatschappelijke participatie (via onder andere de Gebiedsteams) proberen wij samen met ondernemers te kijken dat meer cliënten een plek krijgen op de arbeidsmarkt. Natuurlijk blijven we inzetten op het voorkomen van misbruik en oneigenlijk gebruik van uitkeringsgelden. Pagina 6 van 12

7 7. Participatie en Inkomen, cijfermatig januari tm juni 7.1 Bestandsontwikkeling Navolgend is een overzicht opgenomen waarin zowel de uitkeringsgerechtigden als de reintegratiecliënten zijn opgenomen. Op deze manier worden deze cliëntgroepen aan elkaar verbonden en ontstaat er inzicht in de verhouding tussen beide groepen. Bestandsontwikkeling Inkomen Aantal periodieke bijstand Gemiddelde Trend % IOAW ,00% Participatiewet Basis ,04% Participatiewet Préstarter ,00% Subtotaal Intern ,90% IOAZ ,00% Bbz Starters Bbz Gevestigden ,00% Subtotaal Extern ,00% Eindtotaal ,45% Programma Werk & Participatie Dit verklaart het verschil tussen het aantal uitkeringsgerechtigden en het aantal reintegratiecliënten. Bestand ultimo Bestand ultimo Bestandsmutatie Werkelijk gemiddelde Begroot gemiddelde dec juni Werkelijk % bestand bestand Individuele maatwerktrajecten ,5% Loonkostensubsidie I-deel Gebiedsteam 7 7 0,0% 7 8 Pastiel 2 2 0,0% 2 1 Totaal re-integratiecliënten ,7% Verklaring verschil aantal uitkeringsgerechtigden vs. aantal re-integratiecliënten In het aantal re-integratiecliënten zijn niet meegenomen: - Participatiewet in inrichting - Participatiewet préstarter - Participatiewet krediethypotheek - Bbz De volgende groepen niet-cliënten kunnen wel een re-integratietraject via de Dienst volgen: - Niet-uitkeringsontvangers (nuo-ers) - Partners van cliënten met een uitkering Pagina 7 van 12

8 Totaal bestandsaantal Gemeente Terschelling / Signalering, analyse en maatregelen Participatiewet Grafiek bestandsontwikkeling 36 Bestandsontwikkeling uitkeringsgerechtigden Maand 7.2 Nieuwe re-integratietrajecten (deels) actieve participatiecliënten Navolgend is een overzicht opgenomen waarin de toeleidingen naar nieuwe re-integratietrajecten van (deels) actieve participatiecliënten is opgenomen. De toeleidingen naar trajecten betreffen zowel toeleidingen voor nieuwe cliënten als voor bestaande cliënten die een nieuw traject (zijn) gaan volgen. De trajecten zijn gericht op o.a. toeleiding naar werk, scholing en maatschappelijke participatie. Aantal toeleidingen Januari Februari Maart April Mei Juni Realisatie t/m jun. Realisatie t/m jun Pastiel Loonkostensubsidie I-deel Tegenprestatie Trajecten in eigen beheer Trajecten derden Totaal TWP Aanvragen levensonderhoud en preventiequote Participatiewet en IOAW (excl. inrichting/ statushouders) Realisatie t/m juni Prognose jaar Mutatie t.o.v. jaar 2016 Realisatie jaar 2016 Totaal aantal afgehandelde aanvragen % 13 Toegewezen aanvragen % 9 Preventiequote 25,0% 25,0% 30,8% Pagina 8 van 12

9 7.4 In- en uitstroom Instroom Gemeente Terschelling Ultimo juni Instroom re-integratiecliënten 0-40% (GT) 1 20% Instroom re-integratiecliënten 40-80% 3 60% Instroom re-integratiecliënten % 1 20% Instroom re-integratiecliënten TWP 5 100% waarvan naar Pastiel 2 40% Uitstroom Gemeente Terschelling Ultimo dec Ultimo juni Aantal uitkeringsgerechtigden Aantal re-integratiecliënten TWP (40-100%) Uitstroom totaal: 4 % van uitkeringsgerechtigden ultimo % Gemiddelde Dienst SoZaWe 11% % van re-integratiecliënten TWP (40-100%) ultimo % Gemiddelde Dienst SoZaWe 15% Geheel en gedeeltelijke uitstroom: Uitstroom uit uitkering 4 Gedeeltelijke uitstroom uit uitkering 3 7 % van uitkeringsgerechtigden ultimo % Gemiddelde Dienst SoZaWe 17% % van re-integratiecliënten TWP (40-100%) ultimo % Gemiddelde Dienst SoZaWe 24% Parttime werk: Aantal uitkeringsgerechtigden met parttime baan 6 % van uitkeringsgerechtigden ultimo juni 19% Gemiddelde Dienst SoZaWe 14% % van re-integratiecliënten TWP (40-100%) ultimo juni 29% Gemiddelde Dienst SoZaWe 20% Pagina 9 van 12

10 Gemeente Terschelling Ultimo juni Uitstroom naar werk TWP 1 25% Uitstroom naar scholing TWP 1 25% Uitstroom overig TWP 2 50% Uitstroom totaal TWP 4 100% Uitstroom overig Participatiewet Inrichting/Bbz/IOAZ 0 Doorstroom 0 Uit-/doorstroom totaal 4 Waarvan via Pastiel 1 Pagina 10 van 12

11 7.5 Financiën Participatie Taakveld Lasten Realisatie t/m jun. Begrotingsuitputting in % Norm jaar Prognose jaar Herziene begroting Jaar Begeleide participatie WSW Re-integratie TWP % 50% Re-integratie Pastiel % 50% Re-integratie Beschut Werken - 50% Lokale participatie-initiatieven - 50% % 50% Arbeidsparticipatie Re-integratie TWP % 50% Re-integratie Pastiel % 50% Lokale participatie-initiatieven - 50% % 50% Totale lasten Participatie % 50% Baten 6.4 Begeleide participatie ESF Debiteuren Eigen bijdragen Extra middelen Arbeidsparticipatie ESF Debiteuren Eigen bijdragen Extra middelen Totale baten Participatie Dekking Saldo Participatie % 50% Gemeentelijke bijdragen % 50% Totaal dekking Participatie % 50% Pagina 11 van 12

12 7.6 Financiën Inkomen Taakveld Lasten Realisatie t/m jun. Begrotingsuitputting in % Norm jaar Prognose jaar Herziene begroting Jaar Inkomensregelingen BUIG % 52% Loonkostensubsidie Beschut Werken BBZ, gevestigden % Baten Totale lasten inkomensregelingen % 52% Inkomensregelingen Debiteuren BUIG % 52% Debiteuren Bbz % 50% Dekking Totale baten inkomensregelingen % 50% Saldo Inkomen % 52% BUIG % 52% Vangnetuitkering % 52% Budgetdeel BBZ % 50% Declaratiedeel BBZ % 50% Dotatie algemene reserve Gemeentelijke bijdrage % 50% Totaal dekking Inkomen % 52% Pagina 12 van 12