Watervogeltellingen in Fryslân

Transcriptie

1 Watervogeltellingen in Fryslân provinciale nieuwsbrief maandelijkse tellingen ganzen + zwanen, watervogels en slaapplaatsen seizoen 2013/2014 nr 3. November 2013 Beste tellers, 5 november 2013 De weersomstandigheden waren niet bepaald om over naar huis te schrijven in het telweekend, maar geteld is er! En niet zo n beetje ook, want enkele ganzensoorten waren beduidend talrijker dan normaal in oktober. Daarnaast werden zo n beetje alle bekende slaapplaatsen van Aalscholvers en Grote Zilverreigers op de Friese vastewal bezocht, wat een fraai overzicht oplevert. November brengt ons ongetwijfeld nog meer moois. Hoog tijd voor de e Friese watervogelnieuwsbrief dus. Lees ze. En hopelijk tot de 12, op de gezamenlijke najaarsbijeenkomst van Sovon en FFF! SOVON/FFF-NAJAARSBIJEENKOMST Zoals in de vorige nieuwsbrief al aangekondigd: dinsdag 12 november vindt de Najaarsbijeenkomst van Sovon en FFF plaat in Hotel Oostergoo, aan de Nieuwe Kade 1 te Grou. De avond heeft een zout karakter met een lezing over de trends van wadvogels in de internationale Waddenzee (Romke Kleefstra, Sovon) en een lezing over voedsel en trekbewegingen van Rosse Grutto s (Sjoerd Duijns, NIOZ). De deur gaat uur open en het programma start om uur. LET OP WITTE HALSBANDEN! Hoe vinden jonge ganzen hun weg? Van Kolganzen in gezinsverband weten we dat ouders hun jongen de weg wijzen, maar hoe dat precies werkt, is tot nu toe nog niet bekend. Wie bijvoorbeeld vliegt voorop en geeft de richting aan? Welke rol spelen de gent en de gans binnen het gezin? Blijven de jongen gedurende de gehele trek nar de overwinteringsgebieden dichtbij hun ouders? Hoe vaak en wanneer eten de ganzengezinnen in de fourageergebieden? Hoe gedragen ouders en jongen zich op de slaapplaatsen? Om deze vragen te kunnen beantwoorden, is een groep onderzoekers van het Max-Planckinstituut voor Ornithologie in Radolfzell (D) naar de broedgebieden van de ganzen in Rusland gereisd, waar ze enkele complete kolgansfamilies hebben gevangen en uitgerust met moderne, hoge resolutie GPS-logger zenders. Er zijn twee verschillende typen GPS-logger-zenders gebruikt voor dit onderzoek. GPS-logger-zenders met èn zonder GSM-functie. Voordeel van dit type zenders is dat ze heel veel gegevens kunnen verzamelen, nadeel is dat ze alleen op korte afstand met een radio ontvanger kunnen worden uitgelezen. De zenders met GSMfunctie hebben het grote voordeel dat er regelmatig een sms-je wordt verstuurd met de zes laatste posities over de verblijfplaats. Hierdoor kan de gans snel worden gevonden en uitgelezen. Deze zenders worden met een tuigje op de rug bevestigd. De zenders zonder deze GSM-functie zijn ingebouwd in een afleesbare, witte Witte halsband met ingebouwde GPS-logger zender met zonnepaneel die op korte afstand (tot max. 1 km) met een speciale radio ontvanger kunnen worden uitgelezen. Waarnemingen van deze halsbanden zijn erg belangrijk. Graag doorgeven via halsband (zie foto). Daarbij is de hulp nodig van iedereen die halsbanden afleest. Pas als de afgelezen wordt doorgegeven via de website kan de betreffende gans worden opgezocht en met een radio ontvanger worden uitgelezen. Alleen met die gegevens kan er worden nagegaan hoe de kuikens hebben leren vliegen en hoe de Kolganzen met hun jongen de lange weg naar Midden-Europa hebben afgelegd. Kolganzen met deze speciale witte halsbanden zijn inmiddels al op verschillende plekken in Fryslân gezien, zoals rond Ulesprong (Tijnje), langs de Friese IJsselmeerkust en ten oosten van de Alde Feanen. Opletten geblazen dus en geef ze door!

2 ZWANEN EN GANZEN IN OKTOBER Hoewel overal werd gespeculeerd dat de ganzen zo vroeg waren, verschenen de eerste groepen eigenlijk op ongeveer dezelfde data dan voorgaande jaren. Ze kwamen alleen in veel grotere aantallen uit de lucht vallen. Zodoende was de verwachting dat de Friese ganzenaantallen in oktober wel eens de pan uit konden rijzen. Dat geldt voor drie soorten, namelijk Toendrarietgans, Kolgans en Brandgans (tabel 1). Opvallend is de Toendrarietgans, die bijna alle te vinden waren in de akkers in de omgeving Oude Bildtdijk-Vrouwenparochie. Kolganzen zaten ruim verspreid door de provincie met grote concentraties in de Lytse Súdwesthoeke (Hindeloopen, Stavoren, Mirns) en rond Workum (beide regio s ), polders rond De Deelen en polders oost van de Fluessen (beide ), polders rond de Alde Feanen en rond Sneekermeer/Terkaplesterpoelen (beide ) en ook mooi wat in de westelijke Stellingwerven rond Lindevallei, Brandemeer en Rottige Meenthe (11.500). Over de Brandganzen zijn we wat sneller uitgepraat. Van de dik paukes zaten er bijna langs de Friese Waddenkust! Tabel 1. Zwanen en ganzen op het vasteland van Fryslân tijdens de tellingen in oktober 2013 (stand 3 nov. 2013). gem. okt. okt Knobbelzwaan Kleine Zwaan Wilde Zwaan 17 5 Toendrarietgans Kleine Rietgans Kolgans Grauwe Gans Grote Canadese Gans Brandgans Rotgans Nijlgans SLAAPPLAATSTELLINGEN AALSCHOLVERS EN GROTE ZILVERREIGERS IN OKTOBER Oktober was de eerste maand waarin zowel de slaapplaatsen van Aalscholvers en Grote Zilverreigers werden geteld. Die tellingen zijn goed geslaagd in onze provincie. Van nog niet alle bekende slaapplaatsen zijn de gegevens binnen (tabel 1). Het aantal Aalscholvers ligt inmiddels op ruim 4100 en veel hoger zal dat vermoedelijk niet worden. Als we het vergelijken met de slaapplaatstelling van Aalscholvers in oktober 2003 dan ligt het aantal fors lager. Toen werden er dik geteld, waarvan 8100 op de Steile Bank. Tegenwoordig zijn de aantallen langs de Friese IJsselmeerkust lager, vermoedelijk als gevolg van een verplaatsing naar het eiland Kreupel, in het IJsselmeer nabij Andijk. Toch werden de grootste aantallen geteld op de Steile Bank en bij Kornwerderzand. In het binnenland waren het de laagveenmoerassen Alde Feanen, De Deelen en Rottige Meente met redelijke aantallen van Nieuwe slaapplaatsen in de lijst zijn Hegewiersterfjild bij Harlingen, de Mar fan Miedema bij Blessum en de Hisse- en Piekemar bij Pikesyl. Het aantal Grote Zilverreigers ligt inmiddels op 466 individuen, bijna 100 meer dan met de watervogeltellingen overdag. Dit aantal komt overeen met het aantal van 460 dat we vorig jaar op de slaapplaatsen telden. De meeste Grote Zilverreigers werden geteld in het Lauwersmeer (85), gevolgd door Brandemeer (64) en Alde Feanen (51). Opvallend zijn enkele plekken waar slechts 1-2 Grote Zilverreigers overnachtten. Het overnachten in de Botmar is nieuw en mogelijk een verplaatsing van het nabijgelegen Eilân. Binnen het Sneekermeergebied switchen de vogels nogal. Nu zaten de meeste in het noordelijke deel bij de sluis van Terherne. Tabel 2. Aalscholvers en Grote Zilverreigers op slaapplaatsen in Fryslân in oktober 2013 (stand 3 nov. 2013). Gebied Aalsch. Grote Zilv. Lauwersmeer Hegewiersterfjild 54 0 Wide Mar - - Wiersylsterrak 0 13 De Zuiderpolder, Franeker 81 0 Mar fan Miedema 2 0 Zijlsterrak, Ritsumazijl 10 0 Zandwinning, Hurdegaryp 0 0 Jelsumervaart, Leeuwarden 0 0 Ottema-Wiersmareservaat Bergumermeer - - De Leijen Cornerwerderzand Makkumer Noardwaard 0 0 Makkumer Súdwaard 5 18 Warkumerbûtenwaard-Noord - - Warkumerbûtenwaard-Zuid 42 2 Warkumerwaard Gaastwad 0 0 Bocht fan Molkwar - - Mokkebank 0 0 Steile Bank Het Vliet, Blauwhuister Poelen 39 2 Oudegaasterbrekken 71 0 Hisse- en Piekemar 16 0 Leiepoel, Witte en Zwarte Brekken 0 0 De Staten/Oudhof, WZ Brekken 0 24 Rasterhofpark, Sneek 0 0 Gravepoeltje, Langweerderwielen 29 0 Jentjemeer, Sneekermeer 51 2 Spekland, Sneekermeer Sneekermeer-Zuid 0 1 Terkaplester Poelen 0 2 Joure, Douwe Egberts 0 0 Alde Feanen It Eilân 0 0 Botmar, Akkrum De Deelen It Easterskar 80 9 Tjeukemeer 24 0 It Swin 0 0 Eendenkooi Bakhuizen 0 28 Wyldemerk 0 0 Groote Brekken 0 10 Woudagemaal, Lemmer 71 1 Brandemeer 0 64 Rottige Meente Lendevallei 32 3 Prikkedam Makkinga

3 Overzicht van teldata voor gecombineerde slaapplaatstellingen van Grote Zilverreiger en Aalscholver in het seizoen 2013/2014. Naast de datum wordt het de aanbevolen aanvangstijd per telling weergegeven en wie de organiseert. Sovon-tellingen zijn landelijke tellingen, FFF-tellingen aanvullende tellingen in Fryslân. Datum Tijd Organisatie 9 november 16:00 FFF 7 december 15:45 FFF 11 januari 16:00 FFF 22 februari 16:40 Sovon 22 maart 18:00 FFF 19 april 20:00 FFF NIJSGJIRRIGE SOORTEN Niet alleen op de slaapplaatsen werden flink wat Grote Zilverreigers geteld, ook tijdens de watervogeltellingen overdag werden er veel gezien. Het voorlopige aantal in tabel 3 bedraagt 378, maar dat is zonder Easterskar en Lauwersmeer, om maar eens twee goede zilverreigergebieden te noemen. In De Deelen en omliggende veenpolders werden de meeste Grote Zilverreigers geteld, maar ook op enkele andere plekken waar tevens slaapplaatsen te vinden zijn, werden mooie concentraties gezien, zoals Alde Feanen e.o., Witte en Zwarte Brekken, Brandemeer en Rottige Meente. Voor de rest was het wat magertjes qua nijsgjirrige soorten. De Sneeuwganzen vertoeven nog steeds in groten getale bij Koehool. Nabij de Fluessen dook een fraai groepje Indische Ganzen op. Tel ze! Romke Kleefstra Tabel 3. Nijsgjirrige soorten op het vasteland van Fryslân tijdens de tellingen in oktober 2013 (stand 3 nov. 2013). soort aantal gebiedsnaam teller(s) Roerdomp 1 De Warren Romke Kleefstra Roerdomp 1 Brandemeer Oldelamer e.o. FFF-Vogelwerkgroep Brandemeer *** Kleine Zilverreiger 1 Abbegea-Folsgeare-Oosthem Kees Hofstra Grote Zilverreiger 2 Holwerd oost buitendijks Jaap Meindertsma, Betty Hanenburg Grote Zilverreiger 1 Blija oost buitendijks W. v.d. Heide Grote Zilverreiger 1 Noorderleeg west buitendijks noord Sieds Boersma, Jan de Boer Grote Zilverreiger 1 Groote Noorderpolder Wil Grond, Heine Lindeboom Grote Zilverreiger 1 Wierzijlsterrak Sieds Boersma Grote Zilverreiger 5 Blikfeart Epi Mulder Grote Zilverreiger 3 Arum - Oosthem Jan Visser Grote Zilverreiger 9 Holwerder & Blijaerpolder, Ferwerd - Birdaard Henk Hiemstra Grote Zilverreiger 1 Wide Mar Sieds Boersma Grote Zilverreiger 3 Polder het Hantumerleeg noord Sieds Boersma, J.O. Hobma Grote Zilverreiger 4 Hantumerhoek-Dokkum-Metslawier J.O. Hobma, Sieds Boersma Grote Zilverreiger 8 Polder Kolkhuizen-Rinsumageest-Oudkerk Frank Kwant Grote Zilverreiger 5 Bartlehiem - Birdaard - Giekerk Eerde Koopmans Grote Zilverreiger 6 Groote Wielen e.o. Wielenwerkgroep * Grote Zilverreiger 4 Ottema Wiersma reservaat eo, De Lits Sytze en Sjoerdtje de Groot Grote Zilverreiger 1 Oer de Wiel Hidde Luinstra Grote Zilverreiger 5 Bouwe Pet e.o. Jappie Seinstra Grote Zilverreiger 1 Broeksterwoude - Veenwouden Sytze en Sjoerdtje de Groot Grote Zilverreiger 3 Dokkumergrootdiep - Oostrum Sieds Boersma, J.O. Hobma Grote Zilverreiger 2 De Lauwers-Gerkesklooster-Nwe Zwemmer Klaas van der Bij Grote Zilverreiger 6 zuid spoorlijn - Suawoude Teartse van der Zee, Dick Laning Grote Zilverreiger 10 Warga-Grouw-Wartena Joop de Graaf Grote Zilverreiger 25 Alde Feanen, Eilân e.o. Fryske Gea Earnewâld ** Grote Zilverreiger 2 Butendiken, Polder west van Nij Beets Henk Dommerholt Grote Zilverreiger 15 Bokkumermar-Soarremoarre-Botmar Jan Kleefstra Grote Zilverreiger 7 Polder Poppenhuizen Jan Kleefstra Grote Zilverreiger 9 Kraanlannen, Petgatten Feanhoop Sip Veenstra Grote Zilverreiger 3 Groote Veenpolder - Nijbeets - Boornbergum Henk Dommerholt Grote Zilverreiger 2 Van Oordt's Mersken - Lippenhuisterheide Jan de Boer Grote Zilverreiger 3 Terwispeler grootschar Tjeerd Geertsma Grote Zilverreiger 70 De Deelen en veenpolders rondom Romke Kleefstra Grote Zilverreiger 6 Bergumermeer, Sudermar e.o. Arend Timmerman Azn Grote Zilverreiger 8 Makkumer Súdwaard, Polder Kooihuizen e.o. Kornelis Nijboer Grote Zilverreiger 1 Makkumer Súdwaard-Piamer Koaiwaard Kornelis Nijboer Grote Zilverreiger 2 Piamer Koaiwaard-Warkumerwaard Jan Kramer, Eelco Brandenburg Grote Zilverreiger 6 Polder Geele Strand Jan Kramer, Eelco Brandenburg Grote Zilverreiger 2 Dedgum-Blauwhuis-Sandfirden e.o. Kornelis Nijboer Grote Zilverreiger 2 Idzegaasterpoel en Kerkehop Romke Kleefstra Grote Zilverreiger 1 Hieslum - Munnkeburenpolder Jan Kramer Grote Zilverreiger 1 Hindeloopen - Koudum Tryntsje & Ype Albada Grote Zilverreiger 5 Sudermarpolder-Reaklif-Warns-Himmelum Yde Kuipers Grote Zilverreiger 4 Mokkebank - Mirnsterklif Yde Kuipers

4 soort aantal gebiedsnaam teller(s) Grote Zilverreiger 1 Fluessen zuidoost Abel Jagersma Grote Zilverreiger 3 Oudega-Harich-Westerend/Harich-Sloten Anne Gersjes Grote Zilverreiger 1 Sondelerleien - Sondel Marten Wesselius Grote Zilverreiger 6 polders rond Sneekermeergebied Piet Boltjes, G. Mulder, G. Tichelaar, R. Faber Grote Zilverreiger 4 Sneekermeer/Goïngarijpsterpoelen Sjoerd Bakker, Harm v.d. Wal Grote Zilverreiger 8 Terkaplesterpuollen e.o. Sjoerd Bakker, Harm v.d. Wal Grote Zilverreiger 1 Ballingbuor - Goingarijp Piet Boltjes, G. Mulder, G. Tichelaar, R. Faber Grote Zilverreiger 23 Witte en Zwarte Brekken-De Staten Sjoerd Bakker, Harm v.d. Wal Grote Zilverreiger 3 oostzijde Koevordermeer, Polder De Eijsinga Anton Silvius, J. Bos Grote Zilverreiger 1 Haskerhorne - Nannewijd Romke Kleefstra Grote Zilverreiger 2 Veenpolder Delfstrahuizen Romke Kleefstra Grote Zilverreiger 4 Polder Houttoom (incl. eendekooi) Wim ten Klooster Grote Zilverreiger 1 Oeverlanden Vierhuis-Oosterzeeburen, Doniaga e.o. Anneke Zeinstra Grote Zilverreiger 6 Boezemlanden Groote Brekken Jouke Alberda Grote Zilverreiger 28 Brandemeer Oldelamer e.o. FFF-Vogelwerkgroep Brandemeer *** Grote Zilverreiger 24 Rottige Meente e.o. Henk Ruiter Grote Zilverreiger 6 Tjonger-Nijeholtwolde-Weeren-Meenthe-Lindevallei Lies Lockhorst-van Overeem, Mark Manchester Zwarte Zwaan 1 De Deelen Romke Kleefstra Sneeuwgans 3 Dokkumergrootdiep - Oostrum Sieds Boersma, J.O. Hobma Sneeuwgans 72 Koehool-Voorgronden Epi Mulder, Johan Taal Indische Gans 1 Deelenput Romke Kleefstra Indische Gans 2 Burgum-Jistrum Arend Timmerman Azn Indische Gans 2 Warns-Himmelum Yde Kuipers Indische Gans 12 Oudega-Harich-Westerend Anne Gersjes Bonte Kraai 1 Holwerd-Oost buitendijks Jaap Meindertsma, Betty Hanenburg * Wielenwerkgroep: Freek Nijland, Sjoerdtje Kars, Fokko Winterterp, Marnix Oudega ** Fryske Gea Earnewâld: Henk van der Berg, Tjibbe de Jong, Anton Huitema, Sieberen Postema, Sip Veenstra *** FFF-Vogelwerkgroep Brandemeer: Heine van Dijk, Frens van Dijk, Jan Stegeman, Siep van der Veen, Dick Peters Extra Soorten Beste tellers, 1 november 2013 Vorige maand wegens een vogeltripje naar Zuid Zweden geen rapportage over de Extra Soorten in de Friese watervogelnieuwsbrief. Deze keer dus een grotere bijdrage over de Extra Soorten in september en oktober In de telweekenden in die maanden kwamen onder andere Visarenden, Velduilen, een Zwarte- en een Rode Wouw, Reuzensterns en zowaar weer wat IJsvogels in de boeken. Geen vogels die je alle dagen in de kijker krijgt! Inmiddels zijn de diverse pleisterplaatsen in onze provincie ook weer volgelopen met Arctische ganzen. De eerste groepen Kleine Rietganzen zijn zelfs al weer doorgetrokken naar België. Mijn dierbare echtgenote en ik hadden op 29 oktober het genoegen om op onze terugreis uit Engeland bij het Belgische Klemskerke een groep van 450 Kleine Rietganzen te zien, met daarin het met een witte halsband geringde Spitsberger vrouwtje P51. Het in maart 2011 in Denemarken geringde dier was op 29 september en op 2 oktober jl. nog in Fryslân gezien. Ze zat nu in een groep van 450 kleine rieten en 50 kollen op maïsresten langs de Dorpsstraat bij Klemskerke. Dus nu eens niet op gras foeragerend, zoals we deze ganzen in Zuidwest-Fryslân meestal zien doen. Hierna vind je een korte terugblik op de roofvogels en op het kleine grut van de Extra Soorten tijdens de watervogeltellingen in de maanden september en oktober Het gebruikelijke overzicht van de Extra Soorten in de afgelopen maand(en) met de namen van de tellers en de telgebieden kun je ook weer in dit bericht vinden (stand 31okt. 2013). Ter vergelijking zijn ook overzichten opgenomen van de getelde Extra Soorten in de maanden september en oktober vanaf ROOFVOGELS Met uitzondering van de Slechtvalk in september, lagen de getelde aantallen van de roofvogels in september en oktober allemaal heel dicht in de buurt van de 10-jaargemiddelden vanaf Het aantal van 21 Slechtvalken in het telweekend van september was maar liefst het dubbele van het 10-jaargemiddelde. Op twee exemplaren na (Wide Mar en omgeving Ferwerd) werden de Slechtvalken allemaal langs de Friese Waddenkust gezien. Wellicht heeft de relatief late teldatum in september 2013 een rol gespeeld bij dit hoge aantal. In nagenoeg alle voorgaande jaren werd namelijk langs de Waddenkust ongeveer een week vroeger geteld. Op de vaste wal kreeg Auke Visser in september bij Ferwerd een Velduil op papier, net als Marten Sikkema in oktober in de Noorderleegpolder. Op Schiermonnikoog werden drie Velduilen gezien, twee door Peter Horssen en één door Leon Peters & Klaas van Dijk. De Visarend kwam in september met vijf waarnemingen in de boeken. Romke Kleefstra zag er twee tegelijk in De Deelen en één bij het Nannewiid, Arend Timmerman zag twee exemplaren bij de Burgumermar. In oktober viel Romke weer in de prijzen met een Visarend in De Deelen. Henk van den Berg en Tjibbe de Jong scoor-

5 den in oktober twee Visarenden in de Alde Feanen. Allemaal waarnemingen die je, volgens mij, extra laten genieten tijdens de tellingen. ZWARTE WOUW EN RODE WOUW Hans Schekkerman & Erik van Winden zagen bij hun telling op 22 september op de Noordvaarder op Terschelling een Zwarte Wouw de duinen volgend in westelijke richting trekken. Twee dagen eerder was volgens in het noordoosten van Vlieland een Zwarte Wouw gesignaleerd, vliegend in de richting van Terschelling. Volgens dezelfde site werd op 24 september in de Kroon's polders op Vlieland een Zwarte Wouw gezien. Steeds dezelfde eiland-hoppende vogel? Op 14 oktober zagen ondergetekende & Eelco Brandenburg vanaf het uitzichtpunt It Soal op de Warkumer bûtenwaard een in zuidelijke richting vliegende Rode Wouw. De vogel volgde de hele tijd de kustlijn, wat ons mooi de gelegenheid bood om de vogel te determineren en te bewonderen. Beslist een adrenaline-verhogende ervaring om zo n vogel in je eigen telgebied te zien. HET KLEINE GRUT In het telweekend in oktober werden geen Fraters gezien. Het 10-jaargemiddelde Fraters van de maanden oktober sinds 2003 staat op 48, met uitschieters van 0 tot 120. De aantallen waargenomen Sneeuwgorzen (10) en Strandleeuweriken (40) lagen in oktober aardig in de buurt van de 10-jaargemiddelden in oktober voor deze beide soorten. Nog geen hand(en)vol, maar toch vier IJsvogels in oktober. Sip Veenstra zag twee exemplaren in de Kraanlannen, Romke Kleefstra één in De Deelen en Anneke Zeinstra één bij het Tjeukemeer. Een begin van een herstel? REUZENSTERNS Lydia Barkema vermeldde bij haar telgegevens van It Easterskar van 16 september 2013: Twee Reuzensterns foerageerden boven de waterplas. Fantastisch zoals ze van dichtbij te bekijken waren, met hun knalrode snavels! Romke Kleefstra zag eerder op dezelfde dag in De Deelen ook twee Reuzensterns. Zouden zo maar dezelfde vogels geweest kunnen zijn! Ook Fokje Altenburg zag er twee bij het Hisse- en Piekemeer en ook in de Brandemeer zagen de tellers van de werkgroep Brandemeer er eentje. Iedereen een noflike en succesrijke telling toegewenst, Jan Kramer Tabel 4. Totaalaantallen Extra Soorten tijdens Sovon-tellingen in september , in vergelijking met het tienjarig gemiddelde. sep '03 sep '04 sep '05 sep '06 sep '07 sep '08 sep '09 sep '10 sep '11 sep '12 sep '13 gem. Blauwe Kiekendief ,6 Bruine Kiekendief ,7 Frater ,0 Grote Gele Kwik ,6 IJsgors ,4 IJsvogel ,7 Ruigpootbuizerd ,8 Slechtvalk ,8 Smelleken ,5 Sneeuwgors ,4 Strandleeuwerik ,0 Velduil ,4 Visarend ,0 Zeearend ,0 totaal ,9 Tabel 4. Totaalaantallen Extra Soorten tijdens Sovon-tellingen in september , in vergelijking met het tienjarig gemiddelde. okt '03 okt '04 okt '05 okt '06 okt '07 okt '08 okt '09 okt '10 okt '11 okt '12 okt'13 gem. Blauwe Kiekendief ,7 Bruine Kiekendief ,5 Frater ,5 Grote Gele Kwik ,3 IJsgors ,5 IJsvogel ,7 Ruigpootbuizerd ,8 Slechtvalk ,1 Smelleken ,4 Sneeuwgors ,2 Strandleeuwerik ,7 Velduil ,5 Visarend ,6 Zeearend ,4 totaal ,9

6 Tabel 5. Extra Soorten tijdens de Sovon-tellingen in september 2013, verdeeld over het vasteland van Fryslân en de Friese eilanden en platen in de Waddenzee. Vaste land BLAUWE KIEKENDIEF BRUINE KIEKENDIEF vervolg Henk Ruiter Rottige Meenthe - Linde 1 Hans Horstmann Oude Bildtpollen west bui 3 Eddie Douwma Anj.- en Lioess.polder 1 Hans Horstmann Oude Bildtpollen west bi 1 Harry Feenstra Holwerd west buitendijks 2 Marten Sikkema Oude Bildtpollen oost bui o 5 Henk Hiemstra, Jaap Feddema Blija west buitendijks 1 Johan Taal Koehool - Westhoek bui 1 Auke Visser Ferwerd binnendijks 1 RUIGPOOTBUIZERD BRUINE KIEKENDIEF Sjouke Kazimier Wierum - Ternaard bi 1 Henk Hiemstra Het Oogvliet 1 Harry Feenstra Holwerd west buitendijks 2 Sieds Boersma Wide Mar 1 Jaap Meindertsma, Betty Hanenburg Blija oost buitendijks 1 Freek Nijland c.s. * Houtwiel, Kruiswater 1 SLECHTVALK Albert Jongbloed zuid van Hardegarijp 1 Henk Hiemstra Ferwerd - Birdaard 1 Jan Kleefstra Sorremorsterpolder-Botmeer 1 Sieds Boersma Wide Mar 1 Jan Kleefstra Polder Poppenhuizen 1 Dirk Kuiken Harlingen haven noord 2 Romke Kleefstra De Deelen e.o. 3 Eddie Douwma Polder de Band 1 Arend Timmerman Azn Bergumermeer 2 Sjouke Kazimier Wierum - Ternaard bui 1 Romke Kleefstra Suameer - De Tike 1 Meine Zondervan, S. Schotanus Holwerd oost buitendijks 2 Romke Kleefstra Polder O. binnen Leijen 1 Harry Feenstra Holwerd west buitendijks 1 Jan Kramer, Eus de Groot Polder Geele Strand 1 Henk Hiemstra, Jaap Feddema Blija west buitendijks 1 Sjoerd Bakker, Henk Plat Ald Hof - Akmarijp 1 Erik van der Laan Noorderleeg oost bui noord 2 Sjoerd Bakker, Henk Plat De Staten 1 Sieds Boersma, Jan de Boer Noorderleegs buitenveld 2 Lydia Barkema-Drost Skarlannen, Easterskar 1 Erik van der Laan Bokkepollen en de Keegen 1 Jouke Alberda Groote Brekken 3 Hans Horstmann Oude Bildtpollen west bui 3 Henk Ruiter Rottige Meenthe noord 1 Marten Sikkema Oude Bildtpollen oost bui o 2 Henk Ruiter Rottige Meenthe - Linde 4 Johan Taal Koehool - Harlingen haven bi 1 Jan Kramer, Eus de Groot Kooiwaard, Workumerwaard 2 SMELLEKEN Klaas van der Bij Moddergat - Wierum bi 1 Sjoerd Bakker, Henk Plat Ald Hof - Akmarijp 1 Meine Zondervan, S. Schotanus Holwerd oost buitendijks 2 VELDUIL Meine Zondervan, S. Schotanus Holwerd oost binnendijks 3 Auke Visser Ferwerd buitendijks 1 Jaap Meindertsma, Betty Hanenburg Blija oost buitendijks 1 VISAREND Henk Hiemstra, Jaap Feddema Blija west buitendijks 5 Romke Kleefstra De Deelen e.o. 2 Erik van der Laan Noorderleeg oost bui noord 2 Arend Timmerman Azn Bergumermeer 2 Erik van der Laan Nijkerker polder 1 Romke Kleefstra Haskerhorne - Nannewijd 1 Sieds Boersma, Jan de Boer Polder Vijfhuizen 1 Sieds Boersma, Jan de Boer Noorderleegs buitenveld 1 Eilanden/platen Waddenzee BLAUWE KIEKENDIEF vervolg SLECHTVALK Erik van Winden Punt en Muy 2 Kees van Scharenburg c.s. ** Ameland-west 2 BRUINE KIEKENDIEF Kees van Scharenburg c.s. ** Ameland-oost 1 Menno van Straaten Kroon's polders Vld 1 Jeroen van Wetten c.s. *** Plaat 2 Hans Schekkerman Noordvaarder 2 Rob Strietman Plaat 1 Erik van Winden Kroon's polders + Gr. Strand 3 Holmer Vonk Rif 3 Hans Schekkerman De Groede 1 Michiel van der Weide Oosterkwelder, Smn 4 Ruurd Noordhuis 1e Duintjes 1 Klaas van Dijk Inlaag 4 Hans van Stijn 3e Duintjes 1 Leon Peters, Klaas van Dijk Balg 1 Erik van Winden Punt en Muy 3 SMELLEKEN Erik van Winden Strandvlakte 1 Carl Zuhorn Oostpunt - Schietkamp Vld 1 Kees van Scharenburg c.s. ** Ameland-west 1 Hans Schekkerman De Groede 1 Kees van Scharenburg c.s. ** Ameland-oost 1 Ruurd Noordhuis 1e Duintjes 2 Michiel van der Weide 3e slenk - 4e slenk 7 Kees van Scharenburg c.s. ** Ameland-west 3 IJSGORS Jeroen van Wetten c.s. *** Plaat 5 Leon Kelder Posthuiswad Vld 3 SNEEUWGORS Ruurd Noordhuis 1e Duintjes 2 Peter van Horssen Oosterstrand Smn 1 Joost van Bruggen 4e Duintjes 2 L. Hofstee Vliehors, oost 1 Erik van Winden Strandvlakte 2 Erik van Winden Punt en Muy 1 Leon Peters, Klaas van Dijk Balg 1 Kees van Scharenburg c.s. ** Ameland-oost 1 SLECHTVALK Jeroen van Wetten c.s. *** Rif 24 Peter van Horssen Oosterstrand Smn 1 STRANDLEEUWERIK Peter de Boer Vliehors, west 2 Peter van Horssen Oosterstrand Smn 2 L. Hofstee Vliehors, oost 1 VELDUIL Leon Kelder Posthuiswad Vld 5 Peter van Horssen Oosterstrand Smn 2 Romke Kleefstra Richel 1 Leon Peters, Klaas van Dijk Balg 1 Piet Zumkehr Midsland - Formerum 1 ZWARTE WOUW Hans Schekkerman De Groede 2 Hans Schekkerman, Erik van Winden Strand: de Noordvaarder Tsl 1 Hans van Stijn 3e Duintjes 2 Joost van Bruggen 4e Duintjes 2 * Freek Nijland Arend Leijstra Sjouke van der Werff ** Kees van Scharenburg, P.J.Brouwer, Nelly van Brederode, Jan de Jong, Sabine Roersma, Hans Roersma, Marcel Kersten. *** Jeroen van Wetten, Ron Mes, F. de Buyzer

7 Tabel 6. Extra Soorten tijdens de Sovon-tellingen in oktober 2013 op het vasteland van Fryslân. BLAUWE KIEKENDIEF SLECHTVALK Henk Hiemstra Holw. & Blijaerpolder 1 Epi Mulder Blikfeart 1 Anton Huitema c.s. ** De Bird - de Wildlanden 1 Jan Visser Arum- Oosthem 1 Anton Huitema, Sip Veenstra Botmeer 1 Jan Visser Witmarsum-Schettens 1 Anton Huitema, Sip Veenstra Kraanlannen 1 Henk Hiemstra Holw. & Blijaerpolder 1 Jan Kramer Polder De Samenvoeging 1 Henk Hiemstra Ferwerd-Birdaard 1 Jaap Meindertsma, Betty Hanenburg Holwerd oost bui 1 Henk Hiemstra Het Oogvliet 1 Harry Feenstra Holwerd west bui 1 Freek Nijland c.s. * Groote Wielen eo 3 Sieds Boersma, Jan de Boer Noorderleeg west bui nrd 3 Anton Huitema c.s. ** Kloosterburen-Enw-Oudega 1 Tjalling Walda, Lucas Hemrica Noorderleegs buitenveld 1 Jaap Meindertsma, Betty Hanenburg Holwerd oost buitendijks 2 Hans Horstmann Oude Bildtpollen oost bui w 2 Harry Feenstra Holwerd west buitendijks 1 Marten Sikkema c.s.*** Oude Bildtpollen oost bui o 2 Sieds Boersma, Jan de Boer Noorderleeg west bui nrd 1 Epi Mulder, Johan Taal Koehool - Westhoek bui 1 Teake Roosjen Oude Bildtpollen west bui 1 BRUINE KIEKENDIEF Hans Horstmann Oude Bildtpollen oost bui w 3 Wil Grond, Heine Lindeboom Oude Bildtdijk-Vrouwenpar 1 Marten Sikkema c.s.*** Oude Bildtpollen oost bui o 2 Freek Nijland c.s. * Groote Wielen eo 1 Johan Taal, Epi Mulder Koehool-Harlingen binnen 1 Sytze en Sjoerdtje de Groot Broeksterw.-Veenwouden 1 SMELLEKEN Romke Kleefstra De Deelen e.o. 2 Yde Kuipers Laaxum - Bakhuizen 1 Arend Timmerman Azn Bergumermeer 1 Jouke Alberda Groote Brekken 1 Kor Nijboer Polder Kooihuizen 1 Jaap Meindertsma, Betty Hanenburg Holwerd oost buitendijks 1 Anne Gersjes Elahuizen - Woudsend 1 Hans Horstmann Oude Bildtpollen oost bui w 1 Henk Ruiter Rottige Meenthe - Linde 1 Johan Taal, Epi Mulder Koehool-Harlingen buiten 1 Hans Horstmann Oude Bildtpollen oost bui w 1 SNEEUWGORS Marten Sikkema c.s.*** Oude Bildtpollen oost bui o 1 Tjalling Walda, Lucas Hemrica Noorderleegs buitenveld 10 IJSVOGEL STRANDLEEUWERIK Anton Huitema, Sip Veenstra Kraanlannen 2 Sjouke Kazimier Wierum-Ternaard bui 40 Romke Kleefstra De Deelen e.o. 1 VELDUIL Anneke Zeinstra Vierhuis tot Oosterzeeburen 1 Marten Sikkema Noorderleegpolder bin 1 RUIGPOOTBUIZERD VISAREND Klaas van der Bij Dokk.diep-Nwe Zwemmer 1 Anton Huitema c.s. ** Alde Feanen - Princehof 1 Harry Feenstra Holwerd west buitendijks 1 Anton Huitema c.s. ** Eernewoude,Oudega 1 Harry Feenstra Holwerd west binnendijks 1 Romke Kleefstra De Deelen e.o. 1 Tjalling Walda, Lucas Hemrica Noorderleegs buitenveld 2 Marten Sikkema c.s.*** Oude Bildtpollen oost bui o 1 * Freek Nijland, Sjoerdtje Kars, Fokko Winterwerp, Marnix Oudega, ** Anton Huitema, Henk v.d. Berg, Tjibbe de Jong, *** Marten Sikkema, S. Schotanus, Meino Zondervan, Rindert Talsma Sneeuwgors, Harlingen 5 okt 2013, foto: Eus de Groot Romke Kleefstra, Posthoornsteeg 1C, 8911 AS Leeuwarden tel.: , romke.kleefstra@sovon.nl Jan Kramer, Rixtwei 339, 8915 JC Leeuwarden tel.: , j.r.kramer@hetnet.nl

8 Tellers gezocht! Voor de onderstaande gebieden zoeken we tellers. Enerzijds gaat het om gebieden waar alleen de ganzen en zwanen hoeven te worden geteld, anderzijds zijn het telgebieden voor alle soorten watervogels. Heb je belangstelling, neem dan contact op met Romke Kleefstra (tel.: , WG1430 Zurich-Lorenzsluis IJ1111 Kornwerd-Houw Ganzen IJ1112 Makkumer Noardwaard-Houw Ganzen FR1540 Polder Cornwerd Ganzen FR1550 Schraard-Exmorra Ganzen FR1640 Gebied noord van Sneek Ganzen FR1730 Mantgum-Reduzum-Leeuwarden Ganzen FR5325 Ringwiel, Het Hop Watervogels FR5341 Zandmeer Watervogels FR5342 Groote Gaastmeer Watervogels FR5650 Fluessen Noordwest Watervogels FR5671 Het Piel - Langehoekspolle Watervogels FR6610 Ouwsterhaule - Rotsterhaule Ganzen FR6620 Haskerhorne - Nannewiid Ganzen FR6630 Oudehaske - Heerenveen Ganzen FR6650 Vierhuis-Rotstergaast Ganzen FR6670 Veenpolder Delfstrahuizen Ganzen FR6720 Tjeukemeer Noordzijde Watervogels FR6850 Sloten-Tjerkgaast-Haringsloot Ganzen Daarnaast zoekt de FFF-Slaapplaatsentelgroep Fryslân voor de volgende plekken een teller voor slaapplaatstellingen van de vermelde soort. Ook hiervoor kun je contact opnemen met Romke. Lauwersmeer - Aalscholver Sneek, Rasterhofpark - Aalscholver Sneekermeer (Broek), Jentjemeer - Aalscholver & Grote Zilverreiger Tjeukemeer - Aalscholver & Grote Zilverreiger Lemmer, Woudagemaal - Aalscholver & Grote Zilverreiger