Watervogeltellingen in Fryslân

Transcriptie

1 Watervogeltellingen in Fryslân provinciale nieuwsbrief maandelijkse tellingen ganzen + zwanen en watervogels seizoen 2012/2013 nr 2. Oktober 2012 Beste tellers, 3 oktober 2012 We troffen een prachtig telweekend, zowel op het vasteland als op de Wadden. September is niet alleen een maand waarin er op tal van plekken grote aantallen Grauwe ganzen aangetroffen kunnen worden, maar ook Grote Zilverreigers zijn steeds talrijker in de nazomer en bovendien is het de maand waarin trekkende Visarenden opduiken. Een hele gelukkige treft in het Friese binnenland zelfs Reuzensterns aan! Groepen Kleine Rietganzen en Kolganzen bleven nog uit. Die vielen de provincie rond 22 september binnen, waarbij de binnenkomst van Kolganzen in de periode september in grote delen van de provincie opviel. Voor oktober kunnen we dus ons ganzenhart weer ophalen! WEINIG AALSCHOLVERS OP SLAAPPLAATSEN Op het laatste moment riep de FFF Slaapplaatsentelgroep Fryslân slaapplaatstellers op alle slaapplaatsen van Aalscholvers op het vasteland van Fryslân te tellen. De landelijke tellingen richten zich op Natura 2000-gebieden die aangewezen zijn voor de Aalscholver, maar daarbuiten zitten er meer, dus reden genoeg om ook die te tellen. En dat levert wat op. Geen dikke aantallen, maar het tegenovergestelde. De Aalscholver zit dik in de min in onze provincie. Van de broedvogels wisten we dat al. De grote kolonies zijn flink uitgedund, er zijn wat nieuwe kolonies bijgekomen, maar het totaalaantal broedvogels in de provincie is afgenomen. Tijdens de slaapplaatstellingen vorige maand waren er beduidend minder dan tien jaar eerder op de Friese slaapplaatsen (tabel 1). Het overzicht is nog niet helemaal compleet, maar daar waar we in september 2003 met een onvolledige telling ruim Aalscholvers op slaapplaatsen telden, zijn het er nu ruim minder! Vooral in het binnenland waren de aantallen klein, zoals Alde Feanen en Rottige Meente. Langs de IJsselmeerkust zaten her en der wel mooie groepen, maar een klapper zoals op de Steile Bank in 2003 zit er niet tussen en dus zaten ook langs de IJsselmeerkust in totaal minder Aalscholvers. In januari tellen we de slaapplaatsen weer. De resultaten daarvan kunnen we met meerdere slaapplaatstellingen in januari in de afgelopen 10 jaar vergelijken. Wordt vervolgd! ZWANEN EN GANZEN IN FRYSLÂN IN SEPTEMBER De kop is eraf. De eerste ronden door de telgebieden van zwanen en ganzen zijn gemaakt. Volledig zijn de resultaten nog niet, want van diverse (belangrijke) gebieden ontbreken de aantallen nog, zoals tussen Fluessen en Slotermeer, Alde Feanen en omgeving Witte en Zwarte Brekken. Desondanks valt er over de voorlopige resultaten (tabel 2) wel wat te zeggen. Zo lijkt het aantal Knobbelzwanen ver beneden niveau. Van de bijna 1700 knobbels' hield de helft zich op in het gebied van Mokkebank en Mirnserklif. De Grauwe Gans zou wel eens hoge ogen kunnen gooien, omdat het voorlopige aantal van bijna al overeenkomt met het gemiddelde aantal over de afgelopen tien septembertellingen. De grootste aantallen werden aangetroffen langs de Friese Waddenkust (3079), in en rond De Deelen (2930), Groote Wielen-Houtwiel (2667), Bran- Tabel 1. Aantallen Aalscholvers op slaapplaatsen op het Friese vasteland in september 2003 en 2012 (- = geen telling/resultaat nog niet binnen). sep 2003 sep 2012 Lauwersmeer Zijlsterrak, Ritsumazijl - - Zandwinput Hurdegaryp 5 - Bergumermeer - - De Leijen Het Vliet, Blauwhuister Poelen - 21 Oudegaasterbrekken - 44 Rasterhofpark, Sneek - - Leiepoel, Witte en Zwarte Brekken 26 0 Jentjemeer, Sneekermeer - 26 Idzegaasterpoel 52 - Gravepoeltje, Langweerderwielen Botmar, Akkrum - 44 Spekland, Sneekermeer Tjeukemeer De Zuiderpolder, Franeker 62 0 Jelsumervaart, Leeuwarden 6 - Ottema-Wiersmareservaat - 32 Alde Feanen De Deelen It Easterskar Brandemeer - 0 Lendevallei Rottige Meente Cornerwerderzand Makkumer Noardwaard Makkumer Súdwaard 21 - Warkumerbûtenwaard-Noord Warkumerbûtenwaard-Zuid Bocht fan Molkwar Mokkebank Lemsterhoek 73 0 Steile Bank Woudagemaal, Lemmer - 59 Prikkedam, Makkinga

2 demeer/rottige Meente (2021) en de polders rond Bantega (1725). Het aantal Grote Canadese Ganzen lijkt juist iets tegen te vallen, na een jarenlange toename. De grootste concentratie was die in de Rottige Meente (70). Brandganzen waren in september op de vaste wal daarentegen nog nimmer zo talrijk. Dit komt bijna volledig op het conto van de Friese Waddenkust (1127). Het aantal Nijlganzen was opnieuw niet dik. Toch werden in Tjonger- (omgeving Katlijk) en Lindevallei aardige clubjes genoteerd, met in totaal 176 individuen. Tabel 2. Zwanen en ganzen op het Friese vasteland in september 2012 (stand 30 sep. 2012) in vergelijking met het gemiddelde aantal over de periode 2001/ /11. gem. sep. sep Knobbelzwaan Kleine Zwaan 0 0 Wilde Zwaan 0 0 Toendrarietgans 0 0 Kleine Rietgans Kolgans Grauwe Gans Grote Canadees Brandgans Rotgans 0 0 Nijlgans VACATUREGEBIEDEN In vergelijking met de vorige nieuwsbrief is de lijst met vacaturegebieden weer aangepast. Enkele werden bezet door een nieuwe teller, anderen kwamen alsnog beschikbaar. In tabel 3 het overzicht. Wie zin heeft een of meer van deze gebieden te tellen, of mocht u iemand kennen die daar interesse voor heeft, laat het me weten! Tabel 3. Lijst met vacante gebieden waarvoor SOVON een teller zoekt. FR1310 Kloosterpolder-Slappeterp FR1320 Polder de Drie Dorpen FR1330 Berlikum-Beetgum-Stiens FR1340 Vliegveld Leeuwarden e.o. FR1350 v.harinxmakanaal-franeker-leeuwarden FR1430 Winsum-Blessum FR1640 Gebied noord van Sneek Ganzen FR1720 west v. spoorlijn-wieuwerd Ganzen FR1730 Mantgum-Reduzum-Leeuwarden Ganzen FR2130 Polders zuid van Hallum Ganzen FR2140 Britsum-Leeuwarden Ganzen FR3810 snelweg A7-Tjalleberd Ganzen FR3820 Tijnje-Luxwoude Ganzen FR3830 snelweg A7-Nieuwe Vaart-Gorredijk Ganzen FR5325 Ringwiel, Het Hop Watervogels FR5341 Zandmeer Watervogels FR5342 Groote Gaastmeer Watervogels FR5650 Fluessen Noordwest Watervogels FR5671 Het Piel - Langehoekspolle Watervogels FR6650 Vierhuis-Rotstergaast Ganzen FR6670 Veenpolder Delfstrahuizen Ganzen FR6850 Sloten-Tjerkgaast-Haringsloot Ganzen NIJSGJIRRIGE SOORTEN De lijst met nijsgjirrige soorten laat al 174 Grote Zilverreigers zien, een groot aantal voor september (tabel 4). Ook verschillende slaapplaatsen lijken al sinds de zomer goed bezet. In De Deelen zaten er in augustus al 30 op de slaapplaats en tijdens de slaapplaatstellingen van Aalscholvers werden er 52 Grote Zilverreigers geteld. Met het ontbreken van o.a. het Sneekermeergebied, Lauwersmeer en Alde Feanen ligt het werkelijke aantal ongetwijfeld nog een stuk hoger. Opvallend is overigens ook het aantal op Schiermonnikoog. Volgens mij werden daar nog niet eerder zoveel Grote Zilverreigers geteld. Ook waren op Schier nog redelijk Kleine Zilverreigers aanwezig, vooral wanneer men bedenkt dat er in het Friese deel van de Waddenzee afgelopen voorjaar geen zeker broedgeval werd vastgesteld. En dan tekende Schier ook nog voor een Zwarte Ibis, die er al een poosje verblijft. Bij Koehool werden, zoals dat de laatste jaren telkens in de nazomer het geval is, weer flink wat Sneeuwganzen gezien. Dit zijn verwilderde vogels uit een losgelaten populatie in Duitsland. Eind september zou het zelfs om ca. 120 individuen gaan! Noemenswaard zijn ook de Reuzensterns op De Leijen. Deze twee vogels waren al zo n week voor de telling aanwezig en hebben een vaste stek op wat strekdammetjes van basalt aan de noordkant van het meer. Zeer waarschijnlijk overnachten ze hier ook, waarmee we vermoedelijk naast gemeenschappelijk slaapplaatsen van Reuzensterns in het Lauwersmeergebied en langs de Wadden- en IJsselmeerkust nu ook eentje in het Friese binnenland hebben. Mooi, mooi, mooi! Tel ze! Romke Kleefstra Romke Kleefstra, Posthoornsteeg 1C, 8911 AS Leeuwarden tel.: , romke.kleefstra@sovon.nl Jan Kramer, Rixtwei 339, 8915 JC Leeuwarden tel.: , j.r.kramer@hetnet.nl

3 Tabel 4. Nijsgjirrige soorten in Fryslân tijdens de tellingen in september 2012 (stand 30 sep. 2012). Soort N Gebied/regio Teller(s) Purperreiger 2 De Deelen Romke Kleefstra Kleine Zilverreiger 1 Vlieland Team Asadi Kleine Zilverreiger 16 Schiermonnikoog Telploeg Schiermonnikoog Grote Zilverreiger 15 Schiermonnikoog Telploeg Schiermonnikoog Grote Zilverreiger 2 Blija oost buitendijks Jaap Meindertsma, Betty Hanenburg Grote Zilverreiger 3 Blija west buitendijks Henk Hiemstra, Jaap Feddema Grote Zilverreiger 3 Makkumer Zuidwaard - Kooiwaard Kornelis Nijboer Grote Zilverreiger 5 Kooiwaard - Workumerwaard Jan Kramer Grote Zilverreiger 1 Wierzijlsterrak Sieds Boersma Grote Zilverreiger 1 Blikfeart E. Mulder Grote Zilverreiger 1 Het Oogvliet Henk Hiemstra Grote Zilverreiger 1 Wide Mar Sieds Boersma Grote Zilverreiger 2 Groote Wielen eo Freek Nijland, Piter de Graaf, Yme Joustra Grote Zilverreiger 4 De Lits, Ottema Wiersma reservaat eo Sietze en Sjoerdtje de Groot Grote Zilverreiger 2 Bouwe Pet e.o. Jappie Seinstra Grote Zilverreiger 2 Ottema Wiersma reservaat Ale Glas Grote Zilverreiger 2 De Zwemmer/Zwagermieden Ron van der Hut Grote Zilverreiger 1 De Lauwers - Gerkesklooster Klaas van der Bij Grote Zilverreiger 4 Sorremorsterpolder - Polder Poppenhuizen Jan Kleefstra Grote Zilverreiger 48 De Deelen e.o. Romke Kleefstra Grote Zilverreiger 2 Noordzijde Leijen Jakob Hanenburg, Arno Paulus Grote Zilverreiger 1 Polder Oostelijke Binnen Leijen Romke Kleefstra Grote Zilverreiger 4 Polder Geele Strand Jan Kramer Grote Zilverreiger 2 Warns - Hemelum Yde Kuipers Grote Zilverreiger 5 Laaxum - Bakhuizen Yde Kuipers Grote Zilverreiger 1 Gaastmeer - Heeg A. Bosma Grote Zilverreiger 1 Fluessen zuidoost Abel Jagersma Grote Zilverreiger 1 Sondelerleien - Sondel Marten Wesselius Grote Zilverreiger 1 Offingawier - Sybrandabuurstervaart Piet Boltjes Grote Zilverreiger 6 Skarlannen, Easterskar Lydia Barkema Grote Zilverreiger 1 Veenpolder Delfstrahuizen Romke Kleefstra Grote Zilverreiger 1 Polder Houttoom (incl. eendekooi) Willem ten Klooster Grote Zilverreiger 3 Follegaasterpolder zuidoost van Doniaga Anneke Zeinstra Grote Zilverreiger 2 Boezemlanden Groote Brekken Jouke Alberda Grote Zilverreiger 19 Brandemeer e.o. Gerrit Hof, Frens van Dijk, Siep vd Veen, Theo Meijer Grote Zilverreiger 23 Rottige Meenthe - Linde e.o. Henk Ruiter Grote Zilverreiger 3 Tjonger-Nijeholtwolde-Lindevallei-west Lies Lockhorst-van Overeem Grote Zilverreiger 1 Tjongervallei - Katlijk Ingeborg Meutgeert Zwarte Ibis 1 Schiermonnikoog Telploeg Schiermonnikoog Europese Flamingo 3 Oude Bildtpollen west buitendijks Hans Horstmann Flamingo spec. 1 Koehool-Westhoek buitendijks Jan Tuinhof Zwarte Zwaan 1 De Deelen Romke Kleefstra Sneeuwgans 3 Polder Noorderleegs buitenveld Sieds Boersma & Jan de Boer Sneeuwgans 61 Koehool Voorgronden Jan Tuinhof Indische Gans 2 Laaxum - Bakhuizen Yde Kuipers Indische Gans 1 Schoteruiterdijken Thijs de Boer Casarca 1 Terschelling Telploeg Terschelling Witoogeend 1 Holwerd oost buitendijks Jaap Baalbergen Bokje 1 Polder Vijfhuizen Sieds Boersma & Jan de Boer Bokje 2 Oude Bildtpollen oost buitendijks Klaas van der Wal Poelruiter 1 Vlieland Team Asadi Grauwe Franjepoot 1 Blikfeart Epi Mulder Reuzenstern 2 De Leijen Jakob Hanenburg, Arno Paulus Zwarte Stern 2 Schiermonnikoog Telploeg Schiermonnikoog Extra Soorten Beste tellers, 2 oktober De kop is er weer af. Het voorproefje in de vorm van de septembertelling met nog weinig Extra Soorten en met bijvoorbeeld vooral eigen ganzen hebben we weer gehad. Bij de komende telling zullen ongetwijfeld meer Extra Soorten worden gezien en zullen ook zeker flink wat Arctische ganzen op papier komen. De aflezers van gekleurringde Arctische ganzen kunnen met de komst van de Kleine Rietganzen en de Kolganzen in eind september al weer aardig aan hun trekken komen. e De 1 gekleurringde Gotlander Brandgans van dit sei- zoen in Nederland zit sinds 1 oktober ook in de knip. Bij Hoek van de Band werd het op 13 juli 1994 als juveniele vogel op Gotland geringde vrouwtje G9RH gezien. Een dame op leeftijd dus, die sinds 1994 elk winterseizoen te vinden is in de omgeving van Gaast, Ferwoude en Workum. Als âld-warkumer kan ik

4 haar gebiedskeuze overigens uitstekend begrijpen! Hierna een korte terugblik op de getelde Extra Soorten in september Overzichten met de waargenomen Extra Soorten in de voorafgaande telmaand (september 2012), zijn zoals gebruikelijk ook weer opgenomen. Deze keer ook de resultaten van de telling in het Friese Waddengebied i.v.m. de integrale telling aldaar. GENIETEN VAN VISARENDEN, SLECHTVALKEN, REUZENSTERNS, ENZOVOORTS Watervogelcoördinator Romke mailde me na zijn ronde door enkele telgebieden enthousiast over enkele waarnemingen. Ik laat jullie er graag van meegenieten! Ik ha sels juster noch wat fakante gebieden troch west by de Tsjûkemar. Seach yn It Easterskar noch in Fiskearn (Visarend) sitten. Moaiste wiene dochs de tellingen by De Leijen. Wat is dat dochs in moaie mar. Der siet in Noardske Falk (Slechtvalk) yn in deade beam op in eilantsje (sjoch eins nea Noardske Falken yn beammen sitten) en oan e kant fan Eastermar fleagen twa Grutte Klikstirnsen (Reuzensterns) om, dy t der no al hast in wike sitte. Prachtich! Fannemoarn rûnom De Deelen teld. Net folle guozzen, mar wol in Fiskearn boppe De Deelen dy t as in pylk de petten yn spatte! Meer tellers hebben in het afgelopen telweekend kunnen genieten van Visarenden, van Slechtvalken en niet te vergeten van behoorlijk wat Bruine Kieken en van enkele Blauwe Kiekendieven. Ook kwamen al weer enkele Ruigpootbuizerds en één Smelleken in de boeken. Michiel van der Weide had tijdens dit telweekend als enige het genoegen om - in het waddengebied- Velduilen in beeld te krijgen. Zie voor de aantallen waargenomen roofvogels op de sovon-teldagen vanaf 2003 het overzicht figuur. HET KLEINE GRUT BIJ DE EXTRA SOORTEN Net zoals in voorgaande jaren waren bij de telling in september nog maar mondjesmaat Fraters, IJsgorzen en Sneeuwgorzen te bewonderen. Bij de Strandleeuweriken, IJsvogels en Grote Gele Kwikken bleef de teller bij de beginstand staan, nul dus. In de komende maanden zullen met name de tellers langs de kust wat meer werk hebben aan het tellen van vooral de Fraters en Sneeuwgorzen. Als opwarmertje hierbij een foto van een groepje Sneeuwgorzen op de Zuiderpier bij Harlingen. Sneeuwgorzen op de Zuiderpier bij Harlingen, 1 maart 2011 (foto: Willem Goudswaard). Iedereen een noflik en succesrijk telweekend toegewenst, Jan Kramer Tabel 5. Totaalaantallen Extra Soorten tijdens septembertellingen op het vasteland van Fryslân in de jaren sep '03 sep '04 sep '05 sep '06 sep '07 sep '08 sep '09 sep '10 sep '11 sep '12 gem '03-'11 Blauwe Kiekendief ,8 Bruine Kiekendief ,6 Frater ,9 Grote Gele Kwikstaart ,7 IJsgors ,4 IJsvogel ,1 Ruigpootbuizerd ,7 Slechtvalk ,3 Smelleken ,7 Sneeuwgors ,2 Strandleeuwerik ,0 Velduil ,4 Visarend ,0 Zeearend ,0 totaal ,8

5 Tabel 6. Extra Soorten tijdens de tellingen op het vasteland van Fryslân in september 2012, met vermelding van telgebied en teller(s). BRUINE KIEKENDIEF VERVOLG BRUINE KIEKENDIEF Epi Mulder Blikfeart 2 Meinte Engelmoer Noorderleeg west bui noord 2 Dirk Kuiken Polder Pingjum 1 Erik van der Laan Noorderleeg oost bui noord 3 Henk Hiemstra Het Oogvliet 1 Sieds Boersma, Jan de Boer Polder Vijfhuizen 1 Sieds Boersma Wide Mar 1 Sieds Boersma, Jan de Boer Noorderleegs buitenveld 1 Sieds Boersma Oosternijkerk - Lioessens 1 Erik van der Laan Bokkepollen en de Keegen 1 Sietze de Groot Ottema Wiersma res 1 Hans Horstmann Oude Bildtpollen west bui 2 Freek Nijland, Jappie Seinstra Bouwe Pet e.o. 1 Hans Horstmann Oude Bildtpollen west bi 1 Freek Nijland c.s. ** Houtwiel, Kruiswater 1 Klaas van der Wal Oude Bildtpollen oost bui w 1 Albert Jongbloed zuid van Hardegarijp 2 Jan Tuinhof Koehool-Westhoek bui 1 Romke Kleefstra Deelenput, Tjalleberterkrite 2 Epi Mulder Westhoek-Zwarte Haan bui 1 Romke Kleefstra De Deelen e o 5 Johan Taal Koehool - Harlingen bi 1 Romke Kleefstra Frieswykpolder 1 FRATER Arno Paulus De Leijen 1 Harry Feenstra Holwerd west buitendijks 26 Jan Kramer Parrega-Ferwoude-Workum 1 RUIGPOOTBUIZERD Jouke van der Meulen Oudegaasterbrekke e o 1 Harry Feenstra Holwerd west binnendijks 2 Kor Nijboer weilanden rond Sandfirden 1 Jaap Meindertsma, Betty Hanenburg Blija oost buitendijks 1 Jan Kramer, Rennie Kramer-v d Akker Polder De Samenvoeging 2 SLECHTVALK Theun Postma De Holken 1 Epi Mulder Blikfeart 1 Bert Zijlstra Heegermeer noord 1 Sieds Boersma Wide Mar 1 Anton Silvius, Jelle Bos oostzijde Koevordermeer 1 Freek Nijland c.s. * Groote Wielen eo 1 Anton Silvius, Jelle Bos Koevordermeer 1 Sietze de Groot De Lits, Rietveld 1 Lydia Barkema-Drost Skarlannen, Easterskar 5 Romke Kleefstra west van de Leijen 1 Frens van Dijk Brandemeer/De Hellingen 1 Frens van Dijk Brandemeer/De Hellingen 1 Siep van der Veen Petgaten SBB Oldelamer 1 Jan Kramer Workumerwaard 1 Gerrit Hof, Theo Meijer Polder Oldelamer 1 Harry Feenstra Holwerd west buitendijks 1 Henk Ruiter Rottige Meenthe noord 1 Henk Hiemstra, Jaap Feddema Blija west buitendijks 1 Henk Ruiter Rottige Meenthe - Linde 5 Meinte Engelmoer Noorderleeg west bui n 2 Henk Ruiter Tjonger omgeving 1 Hans Horstmann Oude Bildtpollen west bui 2 Kor Nijboer Makkumerzuid-, Kooiwaard 2 Klaas van der Wal Oude Bildtpollen oost bui w 2 Jan Kramer Workumerwaard 1 SNEEUWGORS Jaap Baalbergen Holwerd oost buitendijks 1 Harry Feenstra Holwerd west buitendijks 2 Harry Feenstra Holwerd west buitendijks 1 VISAREND Jaap Meindertsma, Betty Hanenburg Blija oost buitendijks 1 Romke Kleefstra De Deelen e o 2 Henk Hiemstra, Jaap Feddema Blija west buitendijks 1 Romke Kleefstra Vierhuis - Rotsergaast 1 Jan Kramer Workumerwaard 1 * Freek Nijland, Piter de Graaf, Yme Joustra / ** Freek Nijland, Arend Leijstra, Sjouke van der Werf Tabel 7. Extra Soorten tijdens de tellingen op de eilanden en platen in het Friese deel van de Waddenzee in september 2012, met vermelding van telgebied en teller(s). BLAUWE KIEKENDIEF VERVOLG SLECHTVALK Marc van Roomen Duinplassen paal Laurens van Kooten Richel 1 BRUINE KIEKENDIEF Leo Bot Grieën 3 Hans Schekkerman Noordvaarder 1 Marc van Roomen De Groede 1 Marc van Roomen Polder Noord 1 Erik van Winden Punt en Muy 1 Marc van Roomen De Groede 2 Rob Strietman c.s. *** Rif 1 Ruurd Noordhuis 1e Duintjes 2 Michiel van der Weide Nieuwe pier Schier 1 Joost van Bruggen 4e Duintjes 1 Michiel van der Weide 3e slenk - 4e slenk Schier 1 Michiel van der Weide Oosterkwelder Schier 1 Klaas van Dijk Inlaag Schier 1 Michiel van der Weide 3e slenk - 4e slenk Schier 2 Klaas van Dijk, Leon Peters Balg Schier 4 Klaas van Dijk Inlaag Schier 1 SMELLEKEN IJSGORS Chris van Turnhout Paal 24 - paal 26 1 Rob Vogel Paal 22 - paal 24 1 SNEEUWGORS Chris van Turnhout Paal 24 - paal 26 1 Peter van Horssen Oosterstrand Schier 1 Erik van Winden Punt en Muy 1 Klaas van Dijk, Leon Peters Balg Schier 1 SLECHTVALK VELDUIL Peter van Horssen Oosterstrand Schier 1 Michiel van der Weide 3e slenk - 4e slenk Schier 2 Romke Kleefstra Vliehors, oost 1 Klaas van Dijk, Leon Peters Balg Schier 1 Leon Kelder, Peter de Boer Posthuiswad 1 VELDUIL Michiel van der Weide 3e slenk - 4e slenk Schier 2 *** Rob Strietman, Nico Jonker, Marijke Schrier.