Coördinatie en eindredactie Omslagontwerp Vormgeving en opmaak Uitgave

Transcriptie

1 2014 Jaarverslag 2017

2 Inhoudsopgave Voorwoord 3 Leeswijzer 4 1 Bevolkingsonderzoek Midden-West Organisatieprofiel Missie en visie Strategie Beleids- en begrotingscyclus Ondernemingsraad Raad van Toezicht 7 2 Resultaten Cliëntperspectief Medewerkersperspectief Bedrijfsperspectief Financieel perspectief Landelijke samenwerking 15 Bijlagen 35 A Afkortingen- en begrippenlijst 36 B Organogram 37 C Samenstellingen 38 D Samenvatting resultaten bevolkingsonderzoeken 39 E Personeel 40 3 Bevolkingsonderzoek borstkanker Algemeen Resultaten 16 4 Bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker Algemeen Resultaten 19 5 Bevolkingsonderzoek darmkanker Algemeen Resultaten 22 6 Cliëntreacties en kwaliteit Cliëntreacties Kwaliteit 28 7 Financiën Balans Bevolkingsonderzoek borstkanker Staat van baten en lasten Bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker Staat van baten en lasten Bevolkingsonderzoek darmkanker Staat van baten en lasten Totaal resultaat Bevolkingsonderzoek Midden-West Goedgekeurd Raad van Toezicht: 20 april

3 Voorwoord Graag bied ik u het jaarverslag 2017 van Bevolkingsonderzoek Midden-West aan. Met dit jaarverslag leggen we aan interne en externe belanghebbenden verantwoording af over het gevoerde beleid en de doelstellingen van het afgelopen jaar. De afgelopen jaren heeft onze organisatie grote stappen gezet in het organiseren en optimaliseren van de kankerscreening. Dat is tot stand gekomen door intensief met elkaar samen te werken en doordat iedereen dag-in-dag-uit de schouders eronder zet. Zowel met andere screeningsorganisaties als met ketenpartners werken we gezamenlijk aan het uitvoeren van de drie bevolkingsonderzoeken naar kanker. Onze ambitie Samen Verder, zoals geformuleerd in het meerjarenbeleidskader , kwam hierbij tot zijn recht. In 2017 waren vernieuwing, informatiebeveiliging, doorontwikkeling van bevolkingsonderzoeken en gezamenlijke inkoop via Europese aanbestedingen belangrijke thema s. Bevolkingsonderzoek borstkanker In het afgelopen jaar hebben we mooie resultaten behaald om tegemoet te komen aan de wensen en behoeften van cliënten. In 2017 zijn we gestart met het één keer per twee weken openen van alle onderzoekscentra voor avondscreening. In Amsterdam hebben we vrouwen met een niet-westerse achtergrond en/of lage sociaaleconomische status op verschillende manieren extra informatie gegeven over borstkankerscreening. Zo zijn zij beter in staat om een geïnformeerde keuze te maken over deelname aan het bevolkingsonderzoek. BK2020 is een landelijk programma voor de vervanging van mammografen, beeldopslagsysteem en bekijkstations. Hierbij is veel aandacht geweest voor het betrekken van de belanghebbenden, zoals cliënten, medisch beeldvormings- en bestralingsdeskundigen (MBB'ers) en radiologen. Cliënten en medewerkers uit het hele land hebben beoordeeld of de nieuwe mammografen aan hun wensen voldoen. In 2017 zijn de contracten voor de levering van nieuwe mammografen en de nieuwe bekijkstations en beeldopslagsystemen getekend. Bevolkingsonderzoek darmkanker Het afgelopen jaar was het vierde jaar in een vijfjarig invoeringstraject voor het bevolkingsonderzoek darmkanker. De doelgroep is in 2017 weer gegroeid en om deze mensen te kunnen uitnodigen, moet er voldoende coloscopiecapaciteit zijn. Bevolkingsonderzoek Midden-West overlegt intensief met de coloscopiecentra om hiervoor te zorgen. In 2017 zijn alle contracten vanuit de landelijke Europese aanbestedingen voor darmkankerscreening afgesloten en is de invoering ervan bijna volledig afgerond. De screeningsorganisaties behouden dezelfde leveranciers voor het uitnodigingspakket en voor de ontlastings test. Het aantal screeningslaboratoria is uitgebreid van drie naar vier. Twee van die laboratoria zijn nieuw binnen dit bevolkings onderzoek. Zij starten vanaf Verder heeft het veilig omgaan met informatie van cliënten en medewerkers bijzondere aandacht gehad. Dit is zowel binnen de informatiesystemen als in gedrag van groot belang. In 2017 is Bevolkingsonderzoek Midden-West gecertificeerd voor de informatiebeveiliging volgens NEN voorwoord Tot slot wil ik alle medewerkers bedanken voor hun grote deskundigheid en betrokkenheid. Hierdoor hebben we weer verschillende vormen van kanker veelvuldig en vroegtijdig opgespoord en hebben we gezondheidswinst voor veel mensen kunnen realiseren. Evelien Bongers MBA Voorzitter Raad van Bestuur April 2018 Bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker Voor de baarmoederhalskankerscreening was 2017 een jaar vol veranderingen door de start van het vernieuwde bevolkingsonderzoek. In het vernieuwde bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker vindt de primaire screening plaats met hrhpv-bepaling op de uitstrijkjes en zelfafnamesets in plaats van een cytologische beoordeling van de uitstrijkjes. De zelfafnamesets zijn als nieuwe mogelijkheid geïntroduceerd. In februari 2017 zijn we gestart met het versturen van de uitnodigingen voor dit vernieuwde bevolkingsonderzoek. In mei 2017 hebben cliënten uit de regio van Bevolkingsonderzoek Midden-West de eerste zelfafnamesets ontvangen. Onze medewerkers zijn toegerust om met de nieuwe werkprocessen en het andere ICT-systeem te kunnen werken. Hierdoor is de invoering van het vernieuwde bevolkingsonderzoek soepel verlopen. 3

4 Leeswijzer Het jaarverslag 2017 kent zeven hoofdstukken en verschillende bijlagen. Hoofdstuk 1 schetst een algemeen beeld van de organisatie Bevolkingsonderzoek Midden-West in Ook zijn hier de verslagen van de ondernemingsraad en de Raad van Toezicht opgenomen. In hoofdstuk 2 staan de resultaten die de organisatie in 2017 behaald heeft. De resultaten zijn beschreven naar de vier perspectieven van de Balanced Scorecard (cliëntperspectief, medewerkersperspectief, bedrijfsperspectief en financieel perspectief). Ook is de landelijke samenwerking met de andere screeningsorganisaties vermeld. De hoofdstukken 3, 4 en 5 geven de resultaten van respectievelijk de bevolkingsonderzoeken borstkanker, baarmoederhalskanker en darmkanker. Elk hoofdstuk geeft een korte introductie van het betreffende bevolkingsonderzoek, waarna de deelname aan en verwijzing vanuit het bevolkingsonderzoek worden beschreven. Gegevens over cliëntreacties en kwaliteitsbeleid zijn te vinden in hoofdstuk 6. In hoofdstuk 7 staan de financiële resultaten van de organisatie. De bijlagen hebben de volgende inhoud: afkortingenlijst; organogram; gegevens over de Raad van Toezicht, de Raad van Bestuur, de ondernemingsraad en de klachtenonderzoekscommissie; samenvatting van de resultaten van de bevolkingsonderzoeken; algemene personeelsgegevens. 4

5 1 Bevolkingsonderzoek Midden-West 1.1 Organisatieprofiel Bevolkingsonderzoek Midden-West voert de bevolkingsonderzoeken naar kanker uit in de provincies Noord-Holland, Flevoland en Utrecht. De organisatie heeft als bestuursmodel het Raad van Toezicht-model waarbij de eindverantwoordelijkheid en dagelijkse leiding in handen is van een éénhoofdige Raad van Bestuur (RvB) met daarnaast een onafhankelijke Raad van Toezicht (RvT). De ondernemingsraad (OR) vertegenwoordigt het medewerkersperspectief. Het organogram van de organisatie is opgenomen in bijlage B. De gegevens over de RvT, de RvB en de OR en de landelijke externe klachtenonderzoekscommissie staan in bijlage C. De stichting Bevolkingsonderzoek Midden-West is gevestigd op Hoogoorddreef 54-e, 1101 BE te Amsterdam. 1.2 Missie en visie De missie van de organisatie luidt: Bevolkingsonderzoek Midden-West draagt door middel van kwalitatief hoogwaardig bevolkingsonderzoek substantieel bij aan een vroegtijdige behandeling van ziekten, waaronder kanker met als doel gezondheidswinst te realiseren en sterfte terug te dringen. De kernwoorden zijn: kwalitatief hoogwaardig bevolkingsonderzoek en vroegtijdige behandeling. Kwalitatief hoogwaardig betekent dat Bevolkingsonderzoek Midden-West streeft naar een 'state of the art' screeningsonderzoek. Dat vraagt om 'state of the art' kennis en competenties van medewerkers en uitvoering van het bevolkingsonderzoek. Ook vraagt dat om kwalitatief hoogwaardige en betrouwbare bijdragen van ketenpartners in de keten screening-diagnostiek-behandeling. Vroegtijdige behandeling wordt mogelijk gemaakt door vroegtijdige opsporing door Bevolkingsonderzoek Midden-West. Bevolkingsonderzoek Midden-West streeft er dan ook naar om een zo groot mogelijk bereik te hebben in de screeningen. Belangrijk daarin is de geïnformeerde keuze van de cliënt. Dit vraagt om betrouwbare, actuele en complete informatie en planningen die zijn afgestemd op de persoonlijke voorkeuren van groepen cliënten. De visie van Bevolkingsonderzoek Midden-West is dat zij vanuit een zelfstandige positie hoogwaardige screeningen kan uitvoeren, coördineren en organiseren die kostenefficiënt zijn. Daarnaast draagt Bevolkingsonderzoek Midden-West zorg voor een goede ketenkwaliteit bij een ongunstige uitslag van de screening, zowel naar de cliënt als haar ketenpartners toe. De kernwaarden van Bevolkingsonderzoek Midden-West zijn: deskundig, zorgvuldig en bewezen effectief. De kernwaarde deskundig heeft betrekking op de deskundigheid van de medewerkers en de hoge kwaliteitseisen die de organisatie stelt aan het werken bij de screeningsorganisatie zelf en de ketenpartners die bij het bevolkingsonderzoek betrokken zijn. De zorgvuldige handelwijze van medewerkers uit de organisatie vertaalt zich naar de verantwoordelijkheid die genomen wordt in de relatie tot de zorg voor de cliënt (directe aansluiting met het vervolgonderzoek) en de samenwerking in de keten van zorg (verbondenheid in de keten van zorg). De bevolkingsonderzoeken worden uitgevoerd op basis van wetenschappelijk onderzoek (bewezen effectief). De kernwaarden zijn een belangrijke leidraad voor de organisatie en gelden zowel intern en extern, voor publiek, cliënten, medewerkers, bestuurders en andere doelgroepen. In 2017 zijn vanuit de visie en kernwaarden van Bevolkingsonderzoek Midden-West twee kerncompetenties gekozen waarmee de organisatie wil werken. De kerncompetenties zijn: resultaatgerichtheid en flexibiliteit. Het toepassen van deze twee competenties zal besproken worden tijdens de jaargesprekken. 1.3 Strategie Bevolkingsonderzoek Midden-West hanteert voor de jaren een meerjarenbeleidskader waarin de vier perspectieven van de Balanced Score Card worden gevolgd: cliëntperspectief, medewerkersperspectief, bedrijfsperspectief en financieel perspectief. In het meerjarenbeleidskader staan de belangrijkste ontwikkelingen en ambities van Bevolkingsonderzoek Midden-West. Aan de hand van de externe en interne ontwikkelingen is bepaald wat de vraagstukken zijn en waar de accenten in de betreffende beleidsperiode liggen. De ambitie is om samen verder te gaan op de ingeslagen weg. Wie samenwerkt, presteert beter. Dit Samen Verder is dan zowel gericht op het stimuleren van de interne gezamenlijkheid en saamhorigheid, als op het samen optrekken met de andere screeningsorganisaties en het samen neerzetten van de drie bevolkingsonderzoeken met de ketenpartners. In het meerjarenbeleidskader Samen Verder is operational excellence geformuleerd als strategie om de missie en visie vorm te geven. De keuze voor deze strategie ligt voor de hand. De opdracht van de screenings organisaties is namelijk om grote aantallen mensen te screenen op een zo uniform mogelijke wijze, die voldoet aan een door de overheid vastgestelde kostenbatenverhouding. Operational excellence zorgt in de context van bevolkingsonderzoeken naar kanker voor een probleemloze screening en een goede organisatie van de keten. Dit tegen de laagste kosten, hoogste snelheid en met een maximum aan gemak voor de cliënt. Er is sprake van een hoge mate van standaardisatie, een strakke (centrale) beheersing van processen en een gelijke behandeling van cliënten. Het managementsysteem is gericht op efficiency in de bedrijfsvoering en op een organisatie die zich richt op kosten- en tijdsbesparing. Tegelijkertijd zijn de screeningen van de hoogste kwaliteit en is de benadering van de cliënt persoonlijk en zorgvuldig. 5

6 1.4 Beleids- en begrotingscyclus De beleids- en begrotingscyclus vormen bij Bevolkingsonderzoek Midden-West een stevig en betrouwbaar sturingskader dat mogelijkheden geeft om tijdig knelpunten te signaleren en waar nodig bij te sturen. Het meerjarenbeleidskader Samen Verder is hierbij het uitgangspunt. Het jaarplan 2017 is gebaseerd op het meerjarenbeleid , de evaluatie van het jaarplan 2016 (midtermreview), de kaderbrief 2017 en interviews met het MT. Het jaarplan wordt besproken in MT, OR en RvT en elke medewerker ontvangt het jaarplan thuis. Halverwege het jaar is de kaderbrief 2018 opgesteld en zijn de resultaten van het jaarplan 2017 tussentijds geëvalueerd. Bij het opstellen van de kaderbrief wordt stilgestaan bij de externe en interne ontwikkelingen die om een bijstelling van het meerjarenbeleid vragen of van de plannen en activiteiten voor het komende kalenderjaar. Aan de hand van de kaderbrief en de evaluatie van het jaarplan zijn het jaarplan 2018, de begroting 2018, de meerjarenbegroting en de investeringsbegroting opgesteld. De meerjarenbegroting kent tevens een liquiditeitsprognose. Bevolkingsonderzoek Midden-West heeft voor de tijdsspanne van vijf jaar gekozen omdat in de komende periode één grote investering (vervanging mammografen) en een aantal reguliere vervangingsinvesteringen zullen worden gedaan in combinatie met aanzienlijke projectkosten. Per kwartaal zijn managementreviews opgesteld waarbij belangrijke prestatie-indicatoren en eindejaarprognoses door het MT nauwlettend gevolgd worden gedurende het jaar. Alle documenten worden besproken in het MT, de OR en de RvT. Het jaarplan en de begrotingen worden ter goedkeuring voorgelegd aan de RvT. De meerjareninvesteringsbegroting wordt ter advies voorgelegd aan de OR. In 2017 is de prospectieve risicoanalyse uitgevoerd voor de drie bevolkingsonderzoeken, de bedrijfsprocessen en informatiebeveiliging. 1.5 Ondernemingsraad De OR heeft in 2017 negen keer onderling overleg gehad en zeven keer een vergadering ter voorbereiding van het overleg met de bestuurder. Met de bestuurder zijn zeven overlegvergaderingen gehouden en twee artikel 24-vergaderingen in aanwezigheid van de RvT. In de artikel 24-vergaderingen is gesproken over grensoverschrijdend gedrag, de invloed van de politiek op de organisatie, de resultaten van het medewerkersonderzoek en het organisatorisch toekomstperspectief FSB. Informeel is er een aantal keer een landelijk overleg geweest met de ondernemingsraden van de overige screeningsorganisaties. De OR van Bevolkingsonderzoek Midden-West werd in deze overleggen vertegenwoordigd door de voorzitter en de secretaris. De volgende onderwerpen zijn met de bestuurder besproken of ter informatie toegezonden: jaarverslag 2016 en halfjaarlijkse evaluatie jaarplan 2017 Bevolkingsonderzoek Midden-West; kaderbrief 2018, begroting en jaarplan 2018; meerjarenbegroting ; management reviews; vastgestelde notulen MT; jaarverslag 2016 Facilitaire Samenwerking Bevolkingsonderzoeken (FSB); autorisatiematrix AFAS; Arbeidsomstandighedenwet per 1 juli 2017; organisatorisch toekomstperspectief FSB; samenvatting medewerkersonderzoek; cliënttevredenheidsonderzoek bevolkingsonderzoek borstkanker; evaluatie functionerings- en beoordelingscyclus; publicaties over arbodienstverlener; samenstelling projectgroep BK2020 ; kernpunten regeerakkoord; faciliteitenregeling OR. Er is één adviesaanvraag aan de OR voorgelegd: Investeringsbegroting De OR heeft zonder verdere voorwaarden positief geadviseerd. De OR heeft tien instemmingsaanvragen ontvangen: Plan van aanpak Risico Inventarisatie en Evaluatie. De OR heeft ingestemd met de opmerking dat de klachten rond het klimaat op de mobiele units en het hoofdkantoor worden gemist. Klachtenregeling cliënten. De OR kon in eerste instantie niet instemmen, omdat naar zijn mening door de leidinggevende een zekere mate van dwang kon worden uitgevoerd om een medewerker bij een klachtgesprek aanwezig te laten zijn. In tweede instantie is besproken dat er een goede en zorgvuldige belangenafweging plaats zal vinden van hoe een klachtgesprek vormgegeven wordt en heeft de OR ingestemd. Addendum informatiebeveiliging. Er is zonder voorwaarden ingestemd. Gedragscode elektronisch verkeer. Er is zonder voorwaarden ingestemd en met de aanbeveling speciale aandacht te geven aan de communicatie. Huis- en gedragsregels. Er is ingestemd met de huis- en gedragsregels. Wijziging overlegstructuur. De wijziging betrof een toevoeging van een operationeel overleg secretariaat/receptie. De OR heeft ingestemd. Wijziging verlofregeling MBB-ers. De OR is akkoord gegaan met de uitbreiding van de zomermaanden waarin vakanties aangevraagd moeten worden, met dien verstande dat het in die periode ook mogelijk moet zijn 7 weken van te voren verlof aan te vragen. De OR is akkoord dat voor de kerstperiode (week 52 en week 1) de vakantie vóór 1 juli moet worden aangevraagd. 6

7 Werktijden bij avondopenstelling. Aangezien de evaluatiedoelen van de pilot gehaald zijn, heeft de OR ingestemd met een avondopenstelling voor alle units. Wel is gevraagd om na een jaar nogmaals te evalueren of op elke locatie de avond gevuld wordt met zelf verzette afspraken. Ook is er gesproken over de borging van veiligheid voor cliënten en werknemers en hoe omgegaan wordt als een medewerker bezwaar heeft tegen s avonds werken. Toegang hoofdkantoor. De OR heeft zonder voorwaarden ingestemd. Flexibele werktijden Cliënteninformatie en -administratie (CI-CA). Deze werktijdenregeling is in overleg met de afdeling gemaakt. De OR heeft zonder verdere voorwaarden ingestemd. In bijlage C staat de samenstelling van de OR. 1.6 Raad van Toezicht In 2017 is de RvT in aanwezigheid van de RvB vijf maal in vergadering bij elkaar gekomen. In januari traden de heren Geurts en Hofman toe tot de RvT, waardoor deze na drie jaar tijd geheel uit nieuwe leden bestaat. Voor de RvT vormt de gestandaardiseerde managementinformatie de basis voor een goed inzicht in de gang van zaken. De kwaliteit van deze rapportages is, door inzet in de afgelopen jaren, nu van uitstekende kwaliteit. Het geeft de RvT een prima beeld van alle activiteiten en beheersinstrumenten van de organisatie. Naast deze basis vindt de raad het ook van belang om goed in contact te blijven met de werkorganisatie. Naast de aritkel 24-vergaderingen met de OR bezoeken de leden ook medewerkersbijeenkomsten en hebben de leden werkbezoeken afgelegd op locatie. Verder wordt elke vergadering een thema bij de kop gepakt, dat dan wordt toegelicht door de verantwoordelijke medewerker. Bijvoorbeeld hebben we het afgelopen jaar stilgestaan bij de nieuwe afnamemethode voor de baarmoederhalsscreening en bij de verschillende certificeringsprocessen die binnen de organisatie continu lopen. Tevens hebben we ons laten informeren over de stand van zaken van het programma BK2020 (ontwikkelingen binnen de borstkankerscreening). Bevolkingsonderzoek Midden-West is een moderne organisatie die aansluit op behoeften van de doelgroep, zoals de avondopenstelling. Na het voeren van het goede gesprek met de medewerkers en een pilot in 2016 is uiteindelijk overgegaan tot het invoeren van avondopenstelling bij Bevolkingsonderzoek Midden-West. Na een jaar worden de effecten geëvalueerd. Met het uitstekende voorwerk van de Auditcommissie, die telkens twee weken voor de plenaire RvT-vergaderingen bijeenkomt, houden we goed zicht op de financiële ontwikkeling van de organisatie. Bij de bespreking met de accountant kreeg de organisatie ook dit jaar een compliment voor het uitstekende financiële management. Met plezier hebben we dan ook de jaarrekening goedgekeurd. Standaard staan de activiteiten van de FSB op onze agenda. Het toezicht houden op een shared service center vanuit de buitenring blijft een uitdaging. We zien dat onze bestuurder een uitstekende rol binnen de FSB vervult en ons ook goed op de hoogte houdt van de ontwikkelingen binnen deze toch complexe structuur. Tijdens de jaarlijkse retraite hebben we via de INSIGHTS-methode aan teamvorming gedaan. Dit deden we uit oogpunt van Good Governance en het gegeven dat de RvT in 2017 twee nieuwe leden heeft verwelkomd. In de rest van het jaar hebben we daarvan profijt van gehad. Daarnaast heeft de voorzitter in 2017 de NVTZ-leergang voor voorzitters afgerond. Tot slot vindt de raad het een pluim waard, dat naast de dagelijkse gang van zaken de organisatie ook een actieve bijdrage levert aan het onderzoek naar screening en daarin een voorloper mag worden genoemd. Zo is Bevolkingsonderzoek Midden-West betrokken bij het opzetten van een onderzoeksprogramma naar nut en noodzaak van prostaatkankerscreening. Kortom, het is een voorrecht om toezicht te mogen houden op deze prachtige organisatie! In bijlage C staat de samenstelling van de RvT en rooster van afen aantreden. Verder hebben we de benen op tafel -sessies met OR (in combinatie met artikel 24-vergadering) en met MT in de vorm van een gezamenlijke lunch wegens succes geprolongeerd. De in 2016 gestarte Europese aanbestedingen van de mammografen en het beeldopslagsysteem is in 2017 succesvol afgesloten. Het nieuwe contract voor het Image Management System is aanmerkelijk gunstiger. Daarnaast is binnen het bevolkingsonderzoek darmkanker ook nog een serie van drie Europese aanbestedingstrajecten volgtijdelijk en met het beoogde resultaat afgerond. 7

8 2 Resultaten 2017 Binnen Bevolkingsonderzoek Midden-West wordt gewerkt vanuit de vier perspectieven van de Balanced Score Card: cliëntperspectief, medewerkersperspectief, bedrijfsperspectief en financieel perspectief. Afgeleid van het meerjarenbeleid zijn concrete doelen per perspectief vastgesteld in het jaarplan. In dit hoofdstuk beschrijven we de resultaten van dit voorgenomen beleid per perspectief en per onderwerp. 2.1 Cliëntperspectief Verhogen van de klantgerichtheid De maatschappij verandert. Op het terrein van de levensstijl zijn burgers meer in staat gesteld om hun eigen individuele voorkeuren te volgen. Jongere vrouwen uit de doelgroep voor borstkankerscreening hebben aangegeven een voorkeur te hebben voor een afspraak buiten kantooruren. In 2016 is daarom gestart met een pilot voor ruimere openingstijden van enkele vaste en mobiele onderzoekcentra voor borstkankerscreening. In 2017 is de pilot afgerond en geëvalueerd. Uit de evaluatie van de pilot avondopenstelling voor het bevolkingsonderzoek borstkanker blijkt dat deze voldoet aan de behoefte en wens van de cliënt om s avonds te kunnen deelnemen aan het bevolkingsonderzoek borstkanker. Ook heeft de pilot verbeterpunten opgespoord voor het optimaliseren van de organisatie van de avondscreening voor de medewerkers. De verbeterpunten zijn uitgevoerd en vanaf 1 oktober 2017 zijn alle onderzoekscentra één keer per twee weken geopend voor borstkankerscreening in de avonduren. Cliënten hebben behoefte aan een gemakkelijk bereikbaar onderzoekscentrum voor het bevolkingsonderzoek borstkanker. In Almere worden we met enige regelmaat geconfronteerd met problemen bij het verkrijgen van een passende standplaats voor een mobiel onderzoekscentrum. In 2017 is onderzocht of een vast onderzoekscentrum in Almere de problemen kan oplossen en of er een locatie is waar deelnemers aan het bevolkingsonderzoek graag naar toe komen. Uit dit onderzoek blijkt dat er bij cliënten onvoldoende bereidheid is om naar een vaste locatie te reizen. Wel gaven de vrouwen in het onderzoek aan dat zij een voorkeur hebben voor vaste locaties voor mobiele onderzoekscentra. Deze wens is meegenomen in de gesprekken met de gemeente Almere voor het verkrijgen van passende standplaatsen Vernieuwing bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker Het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) heeft in oktober 2013 besloten tot vernieuwing van het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker. Vanaf 2017 is het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker vernieuwd in Nederland. De vernieuwing van het bevolkingsonderzoek betekent dat uitstrijkjes van vrouwen eerst op de aanwezigheid van het humaan papillomavirus (hrhpv) worden getest in plaats van op afwijkende cellen (cytologie). Hierdoor kunnen meer vrouwen met voorstadia van baarmoederhalskanker worden opgespoord. Vrouwen van 30 tot en met 60 jaar krijgen een uitnodiging voor het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker. Ze krijgen de mogelijkheid om een uitstrijkje te laten maken bij hun huisartsenpraktijk. Vrouwen die een uitstrijkje erg vervelend vinden en daarom niet meedoen, kunnen een zelfafnameset aanvragen. Ook is er een zelfafnameset beschikbaar als vrouwen geen gehoor geven aan de eerste uitnodiging voor deelname aan het bevolkingsonderzoek. Met de zelfafnameset kunnen vrouwen zelf thuis snel en eenvoudig vaginaal materiaal afnemen. Het laboratorium test zowel het uitstrijkje als de zelfafnameset op hrhpv. Daarna verstrekt het laboratorium de uitslag. Als het uitstrijkje hrhpv-positief is, beoordeelt het laboratorium het uitstrijkje direct daarna cytologisch. Als op basis van de zelfafnameset de uitslag hrhpv-positief is, wordt de vrouw gevraagd om naar de huisarts te gaan om een uitstrijkje te laten maken. Dit uitstrijkje wordt cytologisch beoordeeld. Als er sprake is van afwijkende cellen volgt altijd een verwijzing naar de gynaecoloog, onafhankelijk van de aard van de afwijkende cellen. De overgang naar het vernieuwde bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker vraagt veel afstemming op landelijk niveau met de andere screeningsorganisaties en ketenpartners. Ook zijn de werkprocessen vernieuwd. Zowel op landelijk niveau als binnen Bevolkingsonderzoek Midden-West was een projectorganisatie ingericht om de overgang strategisch, tactisch en operationeel gestalte te geven. Bevolkingsonderzoek Midden-West is met drie laboratoria gaan samenwerken, te weten Symbiant locatie Hoorn, Radboudumc en UMCG. De medewerkers zijn regelmatig geïnformeerd over de veranderingen en toegerust om met de nieuwe werkprocessen te werken, zoals het nieuwe ICT-systeem en het huisartsenportaal. Huisartsen die uitstrijkjes willen maken voor het vernieuwde bevolkingsonderzoek moeten zich er registreren. In het portaal kunnen ze ook laboratoriumformulieren aanvragen en hun financiële gegevens inzien. De overgang is dankzij de inzet van een ieder soepel verlopen. Bevolkingsonderzoek Midden-West is, conform de landelijke invoeringskalender, in februari 2017 gestart met het versturen van de uitnodigingen. In mei 2017 hebben cliënten uit de regio van Bevolkingsonderzoek Midden-West de eerste zelfafnamesets ontvangen. Het landelijk projectteam is per 1 juli 2017 opgeheven, nadat de landelijke portefeuilles aan de regionale managers waren overgedragen Doorontwikkeling bevolkingsonderzoek darmkanker Op 13 januari 2014 is het bevolkingsonderzoek darmkanker landelijk gestart. Het bevolkingsonderzoek is bedoeld voor iedereen van 55 tot en met 75 jaar. Vanwege de grootte van de doelgroep (4,4 miljoen mensen) wordt het bevolkingsonderzoek tot 2019 gefaseerd ingevoerd. Het afgelopen jaar was het vierde jaar in het vijfjarig invoeringstraject voor het bevolkingsonderzoek darmkanker. De doelgroep is in 2017 weer gegroeid en om deze mensen te kunnen uitnodigen, moet er voldoende coloscopiecapaciteit zijn. Er is een landelijke aanpak van de screeningsorganisaties noodzakelijk om ervoor te zorgen dat er voldoende coloscopiecapaciteit in alle regio s van het land is. Het managen van de onder- dan wel overcapaciteit 8

9 van de intakelocaties vindt ook op regioniveau plaats door intensief overleg met de coloscopiecentra. Bevolkingsonderzoek Midden- West heeft met voldoende coloscopiecentra een overeenkomst om de uitvoer van het bevolkingsonderzoek te waarborgen. Een zeer klein gedeelte van de doelgroep van 2017 ontvangt in januari 2018 de uitnodiging voor het bevolkingsonderzoek. Landelijke aanbestedingen In 2016 is gestart met het voorbereiden en uitvoeren van de landelijke Europese aanbestedingen voor darmkankerscreening. Het gaat om de volgende aanbestedingen: Ontlastingstest (Fecaal Immonochemische Test [FIT] en de analyseapparatuur); Analysediensten (beoordeling FIT); Verpakken, couverteren en afhandelen ( ontwerpen en leveren verzend- en retourverpakking, en het logistieke proces). In 2017 zijn alle aanbestedingen afgerond en de contracten afgesloten. Een projectgroep is gestart om de implementatie uit te voeren die in 2017 bijna volledig is afgerond. Uitgangspunt bij de implementatie was dat de cliënt niets van de overgang merkt en dat het bevolkingsonderzoek zonder haperingen doorloopt. Het aantal screeningslaboratoria is uitgebreid van drie naar vier. Twee hiervan zijn nieuw binnen de darmkankerscreening. Vanaf 2018 zal de analyse van de FIT-test door de volgende laboratoria worden uitgevoerd: IJsselland Ziekenhuis (Capelle a/d IJssel); Star-SHL (Rotterdam); Zuyderland (Sittard); Elisabeth-TweeSteden Ziekenhuis (Tilburg). Bij deze laboratoria is nieuwe apparatuur geïnstalleerd en uitgebreid getest. De systeemverificatie van de nieuwe apparatuur bestond uit drie onderdelen: een keuring, een functionele acceptatietest en een operationele acceptatietest. De screeningsorganisaties behouden dezelfde leverancier voor de ontlastingstest en de verzend- en retourverpakking. Afschaffen antwoordformulier In 2017 is besloten het antwoordformulier dat cliënten mee moeten sturen met de ontlastingstest te laten vervallen. Een belangrijke reden hiervoor was dat er vaak fouten in de teruggestuurde antwoordformulieren zaten waardoor cliënten een nieuwe uitnodigingsenvelop toegestuurd kregen en een nieuwe test moesten opsturen. Ongeveer 1 op de 5 cliënten die het verzoek kregen de test nogmaals te doen, deed dit niet. Omdat de gegevens op het antwoordformulier op een andere wijze verkregen kunnen worden of niet randvoorwaardelijk zijn voor het uitvoeren van het bevolkingsonderzoek darmkanker wordt het formulier niet meer meegezonden. Alle processen die gerelateerd waren aan de verwerking van het antwoordformulier zijn hiervoor aangepast, zowel binnen de eigen organisatie als bij de leveranciers. Huisartsen en coloscopiecentra zijn geïnformeerd over deze verandering. Ook hebben we de medewerkers van het team CI-CA ingelicht over de verandering en voorbereid op de vragen die er kunnen komen. Het bevolkingsonderzoek darmkanker is door deze maatregel eenvoudiger geworden voor de cliënten. Audits coloscopiecentra en pathologielaboratoria Voor het bevolkingsonderzoek darmkanker toetsen de screeningsorganisaties de coloscopiecentra en de pathologielaboratoria op auditeisen uit het protocol voor toelating en auditing van coloscopiecentra en pathologielaboratoria en zijn daarmee extern auditor. Bevolkingsonderzoek Midden-West heeft een contract met negentien coloscopiecentra op negenentwintig coloscopielocaties en heeft elf pathologielaboratoria toegelaten tot het landelijk register van geselecteerde pathologielaboratoria. De regionaal coördinerend maag-darm-lever-arts (RCMDL) en de regionaal coördinerend patholoog (RCP) auditen jaarlijks samen met de kwaliteitsadviseur de coloscopiecentra en pathologielaboratoria. Hierbij geldt een driejaarlijkse cyclus met één volledige en twee deelaudits. In 2017 hebben zij de volledige audits uitgevoerd. Voor de audits zijn protocollen opgesteld. In het protocol staan kwaliteitseisen en is ook beschreven hoe de procedures voor toelating en auditing verlopen. De auditervaringen van de screeningsorganisaties, de RCMDL-en en de RCP-en zijn landelijk besproken met het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu - Centrum voor Bevolkingsonderzoek (RIVM-CvB). Op basis van de ervaringen en wijzigingsvoorstellen worden de protocollen voor toelating en auditing voor coloscopiecentra, endoscopisten en pathologie laboratoria jaarlijks aangepast. Aanpassingen in 2017 hadden onder andere betrekking op de wijze van uitslagverstrekking op de endoscopieafdeling, registratie van doorlooptijden, vervolgendoscopieën en het auditreglement Cliënteninformatie Medewerkers van het team cliënteninformatie en -administratie beantwoorden vragen over de bevolkingsonderzoeken naar kanker per telefoon en . In 2017 hebben we in totaal telefoongesprekken ( meer dan in 2016) aangeboden gekregen op de informatienummers voor de drie bevolkingsonderzoeken en s ontvangen. De meeste cliënten bellen voor het bevolkingsonderzoek borstkanker ( in 2017). Dit heeft bijna volledig te maken met het verzetten of maken van afspraken voor de borstkankerscreening. De meeste binnengekomen s gingen over het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker met vragen over het vernieuwde bevolkingsonderzoek, een nieuwe uitnodiging en het aanvragen van de zelfafnameset. Cliënten voor het bevolkingsonderzoek borstkanker hebben ook de mogelijkheid om hun afspraken via internet te verzetten met het softwaresysteem Afspraken Via Internet (AVI). In 2017 hebben cliënten hun afspraak verzet via AVI. 9

10 In de onderstaande figuren staat de verdeling tussen de bevolkingsonderzoeken voor cliëntcontact per telefoon en per . Figuur 1 Cliënteninformatie per telefoon 23% 16% 61% Figuur 2 Cliënteninformatie per 21% 53% 26% Bevolkingsonderzoek borstkanker Bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker B evolkingsonderzoek darmkanker Bevolkingsonderzoek borstkanker Bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker B evolkingsonderzoek darmkanker Bevolkingsonderzoek Midden-West hanteert als kwaliteitsnorm een maximale wachttijd voor de cliënt van 45 seconden voor telefonisch contact. De gemiddelde wachttijd in 2017 was 32 seconden. De gemiddelde gespreksduur is één minuut en 56 seconden Continueren cliënttevredenheidsonderzoek Cliënttevredenheidsonderzoeken vormen een bron van informatie om vanuit het cliëntperspectief de dienstverlening te verbeteren en in stand te houden wat de cliënt waardeert. Cliënttevredenheidsonderzoek bevolkingsonderzoek borstkanker In 2016 is het driejaarlijkse cliënttevredenheidsonderzoek voor het bevolkingsonderzoek borstkanker uitgevoerd. De resultaten zijn in 2017 beschikbaar gekomen. Het tevredenheidsonderzoek is anoniem uitgevoerd en er hebben ruim cliënten (landelijk) deelgenomen. De screeningsorganisaties scoren met een gemiddeld tevredenheidscijfer van 8,7 ver boven het algemene klanttevredenheidscijfer in Nederland. Alle vragen scoren een rapportcijfer 8 of hoger, behalve de vragen die te maken hebben met pijn. De uitspraak Ik vind het bevolkingsonderzoek borstkanker belangrijk kreeg met 9,5 het hoogste rapportcijfer. De op een na hoogste score met het rapportcijfer 8,9 was de deskundigheid en klantgerichtheid van de medewerkers. De verwachte lagere score is de pijnbeleving tijdens het onderzoek. De screeningsorganisaties hebben verbeteracties geformuleerd op het gebied van pijnbeleving. De cliënten worden bijvoorbeeld beter geïnformeerd over de pijn die ze mogelijk kunnen verwachten. Cliënttevredenheidsonderzoek bevolkingsonderzoek darmkanker In de tweede helft van 2017 is het tevredenheidsonderzoek over het bevolkingsonderzoek darmkanker gestart. In totaal zijn ruim cliënten benaderd uit de groep cliënten die in 2016 een uitnodiging ontvingen, om mee te doen aan het cliënttevredenheidsonderzoek. De resultaten van dit cliënttevredenheidsonderzoek worden in 2018 bekend Verbeteren productieplanning bij borstkankerscreening De intervallen voor de uitnodigingen voor het bevolkingsonderzoek borstkanker zijn leidend voor de planning. De norm is een uitnodigingsinterval van maanden. Bevolkingsonderzoek Midden-West werkt daarom met een tweejaarsplannings instrument. Voor een optimale planning is het belangrijk tijdig knelpunten in de planning te signaleren, te anticiperen op het aantal te versturen uitnodigingen en de beschikbare onderzoeks capaciteit en het beschikbare personeel op elkaar af te stemmen. Vanwege het belang van een juist uitnodigingsinterval blijft het verbeteren van de planning en de beschikbaarheid van personeel een belangrijk punt voor de organisatie. In 2017 hebben we opnieuw gewerkt aan het vergroten van de professionele inbreng van de planners bij de tweejaarsplanning, zodat de onderzoeks capaciteit optimaal benut wordt. Ook was er extra ondersteuning voor het team planning om te komen tot een stabiele routeplanning gebaseerd op aantallen te screenen cliënten. Verder waren er daar waar nodig geen sluitingsdagen in de vakantie periode en zijn zaterdagscreeningen ingezet. Om te zorgen voor voldoende Medisch Beeldvormings- en Bestralingsdeskundigen (MBB ers) is ingezet op volledige bezetting van de beschikbare opleidingsplaatsen, extra werving van MBB ers en is onderzocht of een opleiding op MBO-niveau tot screeningsassistent haalbaar is Introduceren wijkgerichte aanpak In de gemeente Amsterdam zien we een lager opkomstpercentage bij borstkankerscreening in vergelijking met het landelijk gemiddelde. De opkomstpercentages zijn extra laag in specifieke wijken van de gemeente. In deze wijken wonen veel vrouwen met een niet-westerse achtergrond, vrouwen met een lage sociaaleconomische status en laaggeletterde vrouwen. Het vermoeden bestaat dat deze vrouwen minder kennis hebben over het bevolkingsonderzoek borstkanker, waardoor zij geen geïnformeerde keuze kunnen maken over deelname aan het bevolkingsonderzoek. Bevolkingsonderzoek Midden-West heeft onderzocht wat zij kan doen om deze vrouwen beter te informeren. In 2017 hebben we in een aantal wijken in Amsterdam vrouwen met een niet-westerse achtergrond en lage sociaaleconomische status op verschillende manieren extra geïnformeerd over borstkankerscreening Proactief bijdragen aan wetenschappelijk onderzoek Door de uitvoering van bevolkingsonderzoeken hebben de screeningsorganisaties grote hoeveelheden data tot hun beschikking. Deze data kunnen relevant zijn voor wetenschappelijk onderzoek dat leidt tot verbetering van de kankerscreening, natuurlijk met inachtneming van de wet- en regelgeving in het algemeen en de privacybescherming in het bijzonder. Samenwerking met (academische) onderzoekscentra leidt tot product- en procesinnovatie binnen de bevolkingsonderzoeken. 10

11 Bevolkingsonderzoek Midden-West neemt deel aan verschillende wetenschappelijke onderzoeken wanneer de deelname past bij de eigen bedrijfsprocessen en de continuïteit van de bestaande bevolkingsonderzoeken niet wordt gehinderd. Bevolkingsonderzoek Midden-West faciliteerde in 2017 de (voorbereiding van de) volgende wetenschappelijke onderzoeken: De DENSE studie binnen het bevolkingsonderzoek borstkanker; Het onderzoek Family Matters binnen het bevolkingsonderzoek darmkanker; Het onderzoek IBSCREEN bij borstkankerscreening; Het onderzoek IMPROVE naar de zelfafnameset bij het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker; Het onderzoek Risicostratificatie binnen het bevolkingsonderzoek darmkanker; Het onderzoek Deep Learning for Medical Image Analysis (DLMedIA) bij borstkankerscreening. Resultaten van de verschillende wetenschappelijke onderzoeken die we hebben gefaciliteerd worden met de medewerkers van Bevolkingsonderzoek Midden-West gedeeld. In 2017 hebben we in het personeelsblad Screenflits aandacht besteed aan de resultaten van de volgende onderzoeken : Ontwikkeling van een Computer Assisted Diagnostic (CAD) systeem bij mammografie bij borstkankerscreening; Het onderzoek ASSURE naar risicostratificatie bij borstkankerscreening. DENSE studie De DENSE studie is een wetenschappelijk onderzoek dat wordt uitgevoerd binnen het bevolkingsonderzoek borstkanker en wordt gecoördineerd vanuit het Julius Centrum Utrecht (UMC Utrecht). Bij dit landelijke project zijn Bevolkingsonderzoek Midden-West en de andere screeningsorganisaties betrokken. Het doel van de studie is het bepalen van de aanvullende waarde van een MRIonderzoek bij vrouwen tussen de 50 en 75 jaar met zeer dicht borstweefsel. Daarnaast worden de kosten-batenverhouding van het MRI-onderzoek en eventuele overbehandeling als gevolg van het extra onderzoek onderzocht. De DENSE-studie betreft een cohort van ongeveer vrouwen die tweejaarlijks in drie onderzoeksronden worden gescreend door middel van mammografie in combinatie met MRI. De eerste ronde is voltooid en de uitnodigingen voor de tweede ronde verlopen volgens planning. De uitkomsten van de DENSE studie worden verwacht in Family Matters Bij een kwart van de mensen met darmkanker is er sprake van een erfelijke vorm. In het onderzoek Family Matters onderzoekt het Academisch Medisch Centrum hoe personen met een erfelijk risico tijdig opgespoord kunnen worden, zodat zij de juiste preventieve darmcontroles kunnen krijgen. Vanaf april 2016 tot mei 2017 zijn mensen uit het bevolkingsonderzoek darmkanker uitgenodigd om een vragenlijst in te vullen over het familierisico op darmkanker. De resultaten van dit onderzoek worden in 2018 verwacht. Het onderzoeksproject is gesubsidieerd door de Maag Lever Darm Stichting en ondersteund door Bevolkingsonderzoek Midden-West. IBSCREEN Bevolkingsonderzoek Midden-West participeert in het Eurostarproject IBSCREEN van het Radboudumc. Het project is onderdeel van het Europese Horizon 2020 onderzoeksprogramma dat door het ministerie van Economische Zaken gesubsidieerd wordt. IBSCREEN heeft tot doel automatische mammogramanalyse te verbeteren door 'Deep Learning' toe te passen. Computerassisted detection (CAD) systemen moeten de verdeling van mammogrammen in wel of geen afwijking verbeteren door unieke mammogramanalyses te combineren. Het Eurostarproject IBSCREEN is in 2016 gestart en levert nu al interessante resultaten op. De onderzoekers kunnen al een flink deel van de mammogrammen waarin vrijwel zeker geen afwijking te zien is automatisch selecteren. Onderzoek IMPROVE naar de zelfafnameset In het vernieuwde bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker krijgen vrouwen die géén uitstrijkje laten maken bij hun herinnering de mogelijkheid om een zelfafnameset aan te vragen. Onder meer VUmc, Radboudumc en Erasmus MC onderzoeken met de studie IMPROVE de resultaten van het afgenomen materiaal via het uitstrijkje bij de huisarts met de resultaten van het met de zelfafnameset afgenomen materiaal door de deelneemster thuis. De uitkomsten van het onderzoek worden in 2018 verwacht. Risicostratificatie binnen het bevolkingsonderzoek darmkanker In het onderzoek Risicostratificatie, dat het AMC wil uitvoeren, wordt gekeken of het mogelijk is om de identificatie van personen met een verhoogd risico voor mogelijke voorlopers van darmkanker te verbeteren. De onderzoekers willen mannen en vrouwen uit de doelgroep van het bevolkingsonderzoek darmkanker uitnodigen voor deelname aan het onderzoek. Voor het onderzoek zijn in 2017 de eerste voorbereidingen gestart en is een WBOvergunning aangevraagd. In 2018 wordt de uitkomst van deze aanvraag verwacht. Deep Learning for Medical Image Analysis (DLMedIA) Een grote groep onderzoekers ontwikkelt technologie die het mogelijk maakt medische beeldanalyse toe te passen voor specifieke toepassingen in de praktijk. Dit ontwikkelingsprogramma heet DLMedIA: Deep Learning for Medical Image Analysis. In het programma zal het Radboudumc zich bezig houden met toepassing van deep learning voor verbetering van vroege opsporing van borstkanker. Het doel is dat computers radiologen gaan helpen bij het doorverwijzen van cliënten. Als een radioloog twijfelt of doorverwijzing nodig is, kan die de computer raadplegen. Bevolkingsonderzoek Midden-West draagt met het ter beschikking stellen van de mammogrammen bij aan dit wetenschappelijk onderzoek en innovatie van borstkankerscreening. 11

12 Ontwikkeling van CAD-systeem Het Radboudumc (afdeling radiologie) en Bevolkingsonderzoek Midden-West participeerden in het door KWF Kankerbestrijding gefinancierde project Towards an independent automated reader of screening mammograms. Dit KWF-project onderzocht de ontwikkeling van een CAD-systeem dat de kwaliteit van de beoordeling van mammogrammen kan verbeteren. Bevolkingsonderzoek Midden-West heeft voor dit project een grote database met mammogrammen beschikbaar gesteld. In het onderzoek is aangetoond dat de computer kan vaststellen of in een klein gebied in een mammogram een tumorschaduw aanwezig is. Verder werd vooruitgang geboekt met het automatisch detecteren en beoordelen van calcificaties (kalkafzettingen in de borst). Het onderzoek ASSURE naar risicostratificatie ASSURE is een internationaal project waarin bedrijven en universiteiten uit zes Europese landen samenwerken aan de ontwikkeling van technieken voor verbetering van borstkankerscreening. Doel is om borstkankerscreening op maat mogelijk te maken. De effectiviteit van mammografie vermindert bij hoge borstdensiteit (dicht borstweefsel), terwijl bij vrouwen met hoge densiteit het risico op borstkanker juist groter is. Er wordt onderzoek gedaan naar screening met MRI en screening met 3D-echografie. Daarbij worden de kosten van deze methoden vergeleken met de mammografie. Daarnaast ontwikkelen de onderzoekers op basis van bekende risicofactoren een model voor de bepaling van het risico op borstkanker en het risico dat een kankergezwel niet ontdekt wordt met mammografie. Dit laatste hangt vooral samen met de hoeveelheid klierweefsel die je kunt meten in een mammogram, maar ook met de verdeling van klierweefsel in de borst. Bevolkingsonderzoek Midden-West heeft voor het ASSURE-project gegevens beschikbaar gesteld over de borstkankers uit de periode , die tussen twee ronden van het bevolkingsonderzoek borstkanker werden ontdekt. 2.2 Medewerkersperspectief Uitvoeren medewerkertevredenheidsonderzoek Om de drie jaar vindt binnen alle screeningsorganisaties een medewerkertevredenheidsonderzoek plaats. In 2017 hebben alle screeningsorganisaties gelijktijdig een nieuw medewerkertevredenheidsonderzoek uitgevoerd. Bij Bevolkingsonderzoek Midden-West heeft 84,1% van de medewerkers de vragenlijst ingevuld. Op de thema s bevlogenheid, betrokkenheid en tevredenheid lieten de totale scores een duidelijke verbetering zien ten opzichte van het onderzoek in 2014 en de tussentijdse meting in Op basis van de rapportages van het medewerkertevredenheidsonderzoek en de daarin opgenomen verbeterpunten heeft het MT verbeteracties geformuleerd. In 2017 en 2018 is extra aandacht voor: het verbeteren van het klimaat op het hoofdkantoor; het intensiveren van communicatie over de activiteiten en de besluitvorming van het MT; het bevorderen van de bevlogenheid en tevredenheid van jonge medewerkers van het team cliënteninformatie en administratie; instroom en behoud van MBB ers. De resultaten van het medewerkertevredenheidsonderzoek zijn in een nieuwsbrief gedeeld met de organisatie. De medewerkers zijn binnen de teams met elkaar in gesprek gegaan over de resultaten en hebben zo nodig plannen van aanpak gemaakt Stimuleren wendbaarheid en flexibiliteit Externe ontwikkelingen doen een beroep op het vermogen van Bevolkingsonderzoek Midden-West om zich aan te passen aan de veranderende omgeving of veranderende behoeften van de klant. Dit betekent dat de organisatie en onze medewerkers wendbaar en flexibel moeten zijn. In 2017 heeft Bevolkingsonderzoek Midden- West ervoor gekozen om vanuit haar visie en kernwaarden te werken met een tweetal kerncompetenties: resultaatgerichtheid en flexibiliteit. Kerncompetenties zijn competenties die de organisatie de komende jaren nodig heeft in het licht van de visie en strategie. Vanaf 2018 bespreken leidinggevenden in de jaargesprekken met de medewerkers het gebruik van de kerncompetenties Wijzigingen Cao Bevolkingsovereenkomst Midden-West volgt de Cao Ziekenhuizen. In 2017 is een nieuwe Cao Ziekenhuizen afgesloten. De medewerkers hebben hierover in nieuwsbrieven informatie gekregen. Alle wijzigingen in de nieuwe Cao ziekenhuizen zijn ingevoerd Verminderen ziekteverzuim Bevolkingsonderzoek Midden-West heeft in 2015 gekozen voor verzuimbegeleiding vanuit het eigen regiemodel en het verhogen van de inzetbaarheid van medewerkers. Bij het eigen regiemodel is de leidinggevende de casemanager en verantwoordelijk voor de verzuimbegeleiding. De focus voor het verlagen van het ziekteverzuim ligt op het aanpakken van het kortdurend en frequent verzuim. Het ziekteverzuimpercentage was gemiddeld 5,96% in 2017 ten opzichte van 6,53% in Ook is de meldingsfrequentie licht gedaald ten opzichte van Het ziekteverzuimpercentage bij Bevolkingsonderzoek Midden-West ligt hoger dan het gemiddelde in gezondheidszorg en welzijn. 1 In 2017 zijn er meerdere evaluatiegesprekken gevoerd met de arbodienstverlener om hun ondersteuning bij de verzuimaanpak te verbeteren. Ook zijn de gevolgen door de gewijzigde Arbeidsomstandighedenwet ingevoerd bij de arbodienstverlener en de organisatie Medewerkersbijeenkomsten en themabijeenkomsten Bevolkingsonderzoek Midden-West organiseert voor haar medewerkers themabijeenkomsten en medewerkersbijeenkomsten. In 2017 hebben de medewerkersbijeenkomsten in het teken gestaan van informatiebeveiliging, vernieuwing van het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker en screening in breder perspectief. Bij dit laatste onderwerp is aandacht besteed 12 1 Naar cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek.

13 aan de wijkgerichte aanpak van het bevolkingsonderzoek borstkanker, de screening op baarmoederhalskanker in nietwesterse landen, de preventie en screening van lepra en de screening op prostaatkanker. Voor MBB ers zijn twee themabijeenkomsten georganiseerd met vakinhoudelijke onderwerpen. Onderwerpen waren onder andere het programma BK2020 2, omgang met de cliënt, resultaten intercollegiale intervisie, stralingshygiëne en ketenzorg. 2.3 Bedrijfsperspectief Programma BK2020 Vanaf 2018 zijn de eerste mammografen aan het einde van hun technische levensduur en zullen in dat jaar vervangen worden. Ook het beeldopslagsysteem en de bekijkstations zullen worden vervangen. Deze vervangingen bieden kansen voor optimalisatie op onderdelen van het primaire proces binnen het bevolkingsonderzoek borstkanker, de data-analyse en de interne en externe kwaliteitsborging. Al deze samenhangende onderdelen worden in het landelijk programma BK2020, onder verantwoordelijk heid van de FSB, uitgevoerd. Het programma loopt tot en met het derde kwartaal van Bevolkingsonderzoek Midden-West heeft een aandeel in het landelijk programma BK2020 door te participeren in zowel stuurgroep, adviesgroepen en werkgroepen. Dit omvangrijke programma heeft als doel: de aanbesteding, gunning, implementatie en overdracht aan de screeningsorganisaties van de mammografen; de aanbesteding, gunning, implementatie en overdracht aan de screeningsorganisaties van de bekijkstations (werkstations op de onderzoekscentra en beoordeelstations van de radiologen); de aanbesteding, gunning, implementatie en overdracht aan de screeningsorganisaties van het beeldopslagsysteem; het voorbereiden en in gebruik nemen van ScreenIT, het nieuwe informatiesysteem voor het bevolkingsonderzoek borstkanker ter vervanging van het Informatiesysteem Bevolkingsonderzoek Borstkanker (IBOB); het optimaliseren van de processen van het bevolkingsonderzoek borstkanker. In 2017 zijn de Europese aanbestedingen van de mammografen, de bekijkstations en het Image Management Systeem (IMS) afgerond. De contracten voor de levering van nieuwe mammografen, nieuwe bekijkstations en IMS zijn getekend. De implementatiefase is in oktober van start gegaan. Bevolkingsonderzoek Midden-West heeft een regionaal projectleider benoemd. Gebruikers, cliënten, radiologen en experts worden zoveel mogelijk betrokken bij het definiëren van wensen en eisen voor functionaliteiten en kwaliteit van producten binnen BK2020. Cliënten en medewerkers uit het hele land hebben beoordeeld of de nieuwe mammografen aan hun wensen voldoen. Medewerkers en cliënten gaven de voorkeur aan dezelfde mammograaf. Bij die keuze speelden het vergroten van comfort en gebruiksgemak een grote rol. Radiologen, MBB ers en functioneel beheerders hebben het IMS (mede)beoordeeld. Verder is het team planning betrokken bij de voorbereiding op de overgang van IBOB naar het informatiesysteem ScreenIT Ontwikkelen informatie- en communicatietechnologie (ICT) De automatisering die op allerlei gebieden in de maatschappij plaatsvindt, biedt mogelijkheden om efficiënter te werken en bedrijfsprocessen te optimaliseren. Bevolkingsonderzoek Midden- West plant haar ICT-werkzaamheden systematisch. Voor de werkzaamheden zijn drie aandachtsgebieden onderscheiden: ICT ten behoeve van het primaire proces (integreren en inrichten van landelijke ICT-systemen), de ondersteunende processen en de kantoorautomatisering. In het systeem TOPdesk worden storingen en serviceverzoeken op het gebied van ICT, facilitair en werkplekondersteuning gemeld, gemonitord en afgehandeld. In 2017 is de wijzigingsmodule van TOPdesk in gebruik genomen, waarmee procedures ontwikkeld zijn en de rapportage en terugkoppeling van de status van meldingen is verbeterd. Bevolkingsonderzoek Midden-West gebruikt voor haar financiële processen en personeelsinformatie software die in 2016 is geëvalueerd. Naar aanleiding hiervan is een voorstel gedaan voor de aanschaf van een beter passend systeem. In januari 2017 is dit nieuwe personeels- en financieel informatiesysteem ingevoerd. Handmatige verwerking van gegevens voor financiën en personeelsadministratie zijn geautomatiseerd en gedigitaliseerd. Verder is de software voor de personele planning van MBB ers geëvalueerd. De belangrijkste conclusies van die evaluatie zijn dat de software verouderd is en niet meer voldoet aan de wensen en eisen van de organisatie. Een nieuw roosterprogramma is in 2017 aangeschaft en zal in 2018 worden ingevoerd. Ter voorbereiding op het aflopende contract voor de kantoorautomatisering is in 2017 een Europese aanbesteding voor vernieuwing van de kantoorautomatisering gestart en afgerond. Belangrijkste uitgangspunten van de vernieuwing zijn een betere beveiliging, meer gebruikersgemak en een betere service. Daarom zullen we werken met Software as a Service (Saas) en wordt de authenticatie, autorisatie en het gebruikersbeheer verbeterd. Ook gaan we over naar centraal beheerde computers en laptops. Gebruikers krijgen via een webportaal beveiligde toegang tot data, inhoud en toepassingen. De mobiele onderzoekscentra die nu gebruik maken van een lokale werkplek met webmail en internet krijgen een centraal beheerde computer waarmee ze ook gebruik gaan maken van het webportaal, zodat ook zij alle data en applicaties kunnen benaderen. In 2018 zal de vernieuwing van de kantoorautomatisering worden ingevoerd. 2 Informatie over het programma BK2020 is opgenomen in paragraaf

14 2.3.3 Online communicatie Online communicatie is een breed begrip waaronder diverse communicatiesoorten en -middelen vallen. Het leent zich bij uitstek voor interactie met de gebruiker/bezoeker. Online communicatie laat zich goed combineren met traditionele (offline) communicatie. Het is nog onduidelijk hoe de doelgroepen van de screeningsorganisaties met het online aanbod omgaan en wat we als organisatie willen doen met online communicatie. De screeningsorganisaties gebruiken onder meer uniforme websites, een 'huisartsenportaal', 'Mijn Bevolkingsonderzoek', animaties, infographics, Twitter, LinkedIn en Facebook voor communicatie met cliënten, ketenpartners en overige geïnteresseerden. In 2017 is een landelijke visie op online communicatie ontwikkeld waardoor ook in de toekomst gerichte inzet van online communicatiemiddelen vanuit de screeningsorganisaties gewaarborgd wordt. De projectleider voor de ontwikkeling van de visie was een manager van Bevolkingsonderzoek Midden-West Evaluatie radiologische dienstverlening Bevolkingsonderzoek Midden-West heeft contracten met radiologengroepen die de radiologische dienstverlening binnen het bevolkingsonderzoek borstkanker verzorgen. Deze radiologische dienstverlening is onderverdeeld in vier percelen die corresponderen met subregio s binnen de regio Midden-West. In 2017 hebben we de radiologische dienstverlening voor twee percelen geëvalueerd en de contracten verlengd tot 1 november Contractmanagement Bevolkingsonderzoek Midden-West heeft met meerdere partijen contracten voor het leveren van diensten en producten. Het beheren van de contracten is van belang om de kwaliteit, stabiliteit en continuïteit van de dienstverlening van leveranciers te waarborgen. Ook monitoren we de duur van de contracten nauwlettend om bijtijds nieuwe contracten of aanbestedingen te kunnen voorbereiden. Postverzending Ter voorbereiding op het aflopende contract voor de postbezorging is in 2017 een Europese aanbesteding voor de postbezorging (aanbieden, ophalen, couverteren en bezorgen) gestart en afgerond. Vanwege de ontwikkelingen op de postmarkt hebben we de gevraagde dienstverlening opgesplitst in twee delen: 24 uurs post en 72 uurs post. Inmiddels zijn de nieuwe contracten afgesloten en zijn de werkprocessen aangepast Kwaliteit, processen en risicomanagement bevolkingsonderzoeken De bevolkingsonderzoeken worden regionaal uitgevoerd door vijf screeningsorganisaties. Door een aantal ontwikkelingen worden steeds meer processen (zowel primaire als ondersteunende) op landelijk niveau uniform ontwikkeld en vastgesteld. Hiernaast vindt ook een landelijke uitvoering van processen plaats. In 2017 zijn de processen die een landelijk uniforme werking hebben toegankelijk gemaakt via een Document Management Systeem (DMS). Onder leiding van de projectleider DMS van Bevolkingsonderzoek Midden-West is dit project gerealiseerd. 2.4 Financieel perspectief Financiering bevolkingsonderzoeken en landelijke projecten borgen Het bevolkingsonderzoek darmkanker is begin 2014 gestart. De financiering door het RIVM vindt plaats op basis van nacalculatie van de daadwerkelijk gemaakte kosten (lumpsum financiering). In 2016 zijn de voorbereidingen gestart voor de bepaling van een kostendekkend tarief voor het bevolkingsonderzoek darmkanker. Na de afronding van de landelijke Europese aanbestedingen konden de voorbereidingen worden voortgezet en is het tarief voor het bevolkingsonderzoek darmkanker bepaald. Vanaf 2018 wordt de financiering van het bevolkingsonderzoek darmkanker gewijzigd van lumpsum financiering naar financiering met een kostendekkend tarief. Voor het vernieuwde bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker zijn met ingang van 2017 vernieuwde tarieven van kracht. Waar in 2016 nog enkel sprake was van twee subsidietarieven zijn met de invoering van het vernieuwde bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker elf verschillende subsidietarieven vastgesteld. Bevolkingsonderzoek Midden-West heeft in 2017 de inkomsten en uitgaven van het vernieuwde bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker in relatie tot het tarief nauwlettend gevolgd. Bevolkingsonderzoek Midden-West neemt evenals de andere screeningsorganisaties deel aan drie grote landelijke projecten, te weten project vernieuwing bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker, project ScreenIT en programma BK2020. Naast de inhoudelijke werkzaamheden voor deze projecten is de borging van de financiering van deze projecten van belang. Projectkosten vernieuwing bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker Deze projectkosten worden verdeeld over de screeningsorganisaties die daarvoor een bestemmingsreserve hebben opgenomen. Daarnaast ontvangt Bevolkingsonderzoek Midden-West voor de invoering van het vernieuwde bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker voor de duur van het invoeringstraject een projectsubsidie. Dit project is in 2017 afgerond. Projectkosten ScreenIT en BK 2020 De kosten voor de bouw van ScreenIT en voor het programma BK2020 maken geen deel uit van de begroting Bevolkingsonderzoek Midden-West Deze kosten worden vanuit de FSB aan de screeningsorganisaties doorbelast die daarvoor een bestemmingsreserve hebben gevormd. Beide projecten worden gemonitord door middel van kwartaalrapportages met de realisatie van de cijfers versus de begroting en een prognosecijfer. 14

15 2.5 Landelijke samenwerking Bevolkingsonderzoek Midden-West werkt samen met de andere screeningsorganisaties in de FSB. Deze samenwerking is van groot belang om uniformiteit en kwaliteit te bewerkstelligen voor alle deelnemers aan de bevolkingsonderzoeken. De samenwerking is zowel op bestuurlijk-strategisch als op tactisch en operationeel niveau georganiseerd in diverse overlegorganen. Belangrijke taken van de FSB zijn het beheer en de (her)ontwikkeling van op maat gemaakte IT-systemen ter ondersteuning van de bevolkingsonderzoeken, het programma BK2020, contractmanagement en het realiseren of verbeteren van de data-uitwisseling met ketenpartners van de screeningsorganisaties. In 2016 heeft de FSB de samenwerking geëvalueerd. In 2017 heeft de FSB een visie over het organisatorisch toekomstperspectief vastgesteld en dit is vervolgens gepresenteerd aan de medewerkers. Een belangrijk onderwerp binnen de visie is dat de vijf screeningsorganisaties intensiever willen samenwerken binnen de huidige netwerkorganisatie. Hierbij staat de optimale uitvoering van de drie bevolkingsonderzoeken centraal en zijn de primaire processen (de drie bevolkings onderzoeken) leidend. Voor de concrete uitwerking en realisatie van de doelstellingen van de FSB verwijzen we naar het jaarplan en jaarverslag van deze organisatie. 15

16 3 Bevolkingsonderzoek borstkanker 3.1 Algemeen Voor het bevolkingsonderzoek borstkanker nodigen we alle vrouwen in de leeftijd van 50 tot en met 75 jaar iedere twee jaar uit om deel te nemen. Bevolkingsonderzoek Midden-West is verantwoordelijk voor het gehele proces van het bevolkingsonderzoek: van inplannen en uitnodigen van de vrouwen tot en met de uitslag van het onderzoek. Via de Basisregistratie Personen ontvangt Bevolkingsonderzoek Midden- West naam, adres en woonplaats van de vrouwen. Afhankelijk van hun postcode worden zij op één van de twee vaste of veertien mobiele onderzoekscentra uitgenodigd voor het maken van mammogrammen. Na beoordeling van de mammogrammen door twee radiologen verstrekt Bevolkingsonderzoek Midden-West de uitslag aan de vrouw en aan de huisarts. Bij een afwijking op het mammogram wordt eerst de huisarts geïnformeerd en volgt via de huisarts verder onderzoek in het ziekenhuis. Hieronder ziet u een schematische weergave van het bevolkingsonderzoek borstkanker. Figuur 3 Schematische weergave van het bevolkingsonderzoek borstkanker (bron: RIVM-CvB) er zijn geen afwijkingen gevonden uitnodigen röntgenfoto's maken 2 radiologen beoordelen de foto's er is een afwijking gevonden, nader onderzoek is noodzakelijk 3.2 Resultaten Opkomst In 2017 zijn in totaal vrouwen uitgenodigd voor het bevolkingsonderzoek borstkanker en hebben er vrouwen deelgenomen 3. Het opkomstpercentage kwam daarmee op 73,07%. In de figuren hieronder ziet u een geografische weergave van de opkomstpercentages bevolkingsonderzoek borstkanker per gemeente over twee jaar en per postcode binnen de gemeenten Amsterdam en Utrecht. De opkomst wordt over twee jaar gepresenteerd, omdat vrouwen eens in de twee jaar worden uitgenodigd. Figuur 4 Opkomstpercentages bevolkingsonderzoek borstkanker Figuur 5 Opkomstpercentages bevolkingsonderzoek borstkanker gemeente Amsterdam per postcode Legenda Opkomstpercentage gemeenten Legenda Opkomstpercentage postcode 4 gebieden Dit aantal wijkt af van de jaarrekening in verband met verschil in peildatum en doelstelling van de verslaglegging.

17 Figuur 6 Opkomstpercentages bevolkingsonderzoek borstkanker gemeente Utrecht per postcode Verwijscijfers In 2017 zijn vrouwen doorverwezen naar een ziekenhuis voor nadere diagnostiek. Dit is 2,5% van het aantal deelnemers. In tabel 2 staan de verwijscijfers gepresenteerd. Tabel 2 Verwijscijfers Verwijscijfers Aantal verwijzingen Verwijscijfer % 2,5 2,6 2,5 2,5 2,3 Verwijscijfer in 1 e ronde % 6,1 6,0 5,3 5,4 4,7 Verwijscijfer in vervolgronde < 30 maanden % Verwijscijfer in vervolgronde > 30 maanden % 2,0 2,1 2,0 2,1 1,9 3,1 3,4 3,2 3,7 3,5 Aantal opgespoorde borstkankers * Detectiecijfer in 1 e ronde * 9,5 8,2 8,3 7,6 Detectiecijfer in vervolgronde < 30 maanden Detectiecijfer in vervolgronde > 30 maanden * nog onbekend * 6,8 6,9 7,0 6,7 * 11,7 9,9 14,0 11,4 Legenda Opkomstpercentage postcode 4 gebieden Afmeldingen In 2017 hebben cliënten geen gebruik gemaakt van hun uitnodiging. Het aantal (telefonische en schriftelijke) afmeldingen bedroeg , de non-respons Op het totaal van uitnodigingen is de non-respons 18,5% en het afmeldpercentage 8,4%. In tabel 1 is een overzicht van de voornaamste afmeldredenen gegeven. Tabel 1 Verdeling redenen van afmelding Verdeling redenen van afmelding 2017 Medisch borst Niet uitnodigen - bevestiging Principe Pijnlijk Verhinderd 621 Ervaring 375 Niet nuttig 320 Straling 251 Verhuisd 183 Kanker 61 Borstverwijdering 40 Niet uitnodigen - aanvraag 17 Interval carcinoom 4 Overig Totaal

18 4 Bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker 4.1 Algemeen Vanaf 2017 is het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker vernieuwd in Nederland. De vernieuwing van het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker betekent dat vrouwen eerst op de aanwezigheid van hrhpv worden getest in plaats van op op afwijkende cellen (cytologie). Hierdoor kunnen meer vrouwen met voorstadia van baarmoederhalskanker worden opgespoord. Vrouwen van 30 tot en met 60 jaar krijgen een uitnodiging voor het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker die vijf jaar geldig is. Ze krijgen de mogelijkheid om een uitstrijkje te laten maken bij hun huisartsenpraktijk. Wanneer een uitstrijkje hrhpv-negatief is getest ontvangen de vrouw en de huisarts de uitslag. Vrouwen die liever geen uitstrijkje laten maken en daarom niet meedoen, kunnen een zelfafnameset aanvragen. Ze ontvangen die vier maanden na de uitnodiging. Vrouwen die een herinneringsuitnodiging ontvangen, omdat ze geen gehoor geven aan de eerste uitnodiging worden gewezen op de beschikbaarheid van de zelfafnameset. Met de zelfafnameset kunnen vrouwen zelf thuis snel en eenvoudig vaginaal materiaal afnemen. Na de beoordeling van de zelfafnameset in het laboratorium wordt de uitslag alleen aan de vrouw verstrekt. Als het uitstrijkje van een vrouw hrhpv-positief is, wordt het uitstrijkje direct daarna cytologisch beoordeeld. Als op basis van de zelfafnameset de uitslag hrhpv-positief is, wordt de vrouw gevraagd om naar de huisarts te gaan om een uitstrijkje te laten maken. Dit uitstrijkje wordt cytologisch beoordeeld. In beide situaties ontvangen de vrouw en de huisarts de uitslag met een advies over het vervolg. Als er bij de cytologische beoordeling afwijkende cellen worden gevonden volgt een verwijzing naar de gynaecoloog. Als er bij de cytologische beoordeling geen afwijkende cellen worden gevonden, dan wordt de vrouw uitgenodigd voor een controle-uitstrijkje na 6 maanden (controle onderzoek). Het controle-uitstrijkje behoort, in tegenstelling tot voorgaande jaren, ook tot het bevolkingsonderzoek. Vrouwen in de leeftijd van 30, 35, 45 of 55 jaar waarbij in het bevolkingsonderzoek de uitslag hrhpv-negatief was, ontvangen 5 jaar later weer een uitnodiging. Vrouwen in de leeftijd van 40 of 50 jaar waarbij in het bevolkingsonderzoek de uitslag hrhpv-negatief was, ontvangen 10 jaar later weer een uitnodiging. Vrouwen die op hun 60 e een hrhpv-positieve uitslag hebben gekregen, ontvangen op hun 65 e nog een uitnodiging. Bevolkingsonderzoek Midden-West verzorgt het versturen van de uitnodigingen, de herinneringen en de uitslagbrieven. Hieronder ziet u een schematische weergave van het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker voor de twee onderzoeken: het uitstrijkje en de zelfafnameset. In paragraaf 4.2 staan de resultaten van het bevolkingsonderzoek met peildatum 1 april Figuur 7 Schematische weergave van het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker: uitstrijkje (bron: RIVM-CvB) 18

19 Figuur 8 Schematische weergave van het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker: zelfafnameset (bron: RIVM-CvB) 4.2 Resultaten Opkomst In 2017 zijn vrouwen uitgenodigd voor het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker. Er hebben vrouwen deelgenomen door het laten maken van een uitstrijkje of door de zelfafnameset te gebruiken 4. Het opkomstpercentage kwam daarmee op 54,9 %. In tabel 3 staat de opkomst per leeftijdscategorie. Tabel 3 Opkomst per leeftijdscategorie Leeftijdscategorie Aantal uitnodigingen Aantal deelnemers Aantal uitstrijkjes Aantal ZAS Opkomst% ,05% ,76% ,88% ,43% ,46% ,79% ,74% ,11% Totaal ,90% 4 Dit aantal wijkt af van de jaarrekening in verband met verschil in peildatum en doelstelling van de verslaglegging. 19

20 4.2.2 Non-participatie en non-respons bij eerste uitnodiging 5 In 2017 hebben cliënten (nog) geen gebruik gemaakt van hun uitnodiging (non-respons). Het aantal afmeldingen bedroeg (non-participatie). Een reden voor afmelding kan zijn verwijdering van de baarmoeder (uterus extirpatie UE). Verder hebben sommige vrouwen om uitstel van het uitstrijkje gevraagd in verband met zwangerschap of ze zijn in afwachting van de zelfafnameset (non-participatie). Op het totaal van uitnodigingen is de non-respons vooralsnog 42,10% en de non-participatie 1,74%. In tabel 4 staat een overzicht van de van de non-participatie en non-respons. In de groep van de jongere vrouwen, tussen de 30 en 40 jaar, is de overwegende reden voor het aanvragen van uitstel hun zwangerschap. Tabel 4 Non-participatie en non-respons Leeftijdscategorie Aantal uitnodigingen Aantal deelnemers uitstrijkje Aantal deelnemers ZAS Aantal nonparticipanten Aantal uitstel in aanvraag uitstrijkje Aantal cliënten ZAS in aanvraag Aantal nonrespondenten Percentage nonrespondenten ,94% ,42% ,81% ,59% ,92% ,46% ,98% ,67% Totaal ,10% Tabel 5 Afmeldredenen en redenen aanvraag uitstel Geboortejaar Aantal definitieve afmelding reden UE Aantal definitieve afmelding reden anders Aantal eenmalige afmelding Aantal uitstel reden zwanger Aantal uitstel reden anders Totaal Totaal Resultaten uitstrijkjes en zelfafnamesets primair onderzoek In 2017 hebben vrouwen deelgenomen aan het bevolkingsonderzoek door een uitstrijkje te laten maken of door de zelfafnameset te gebruiken. In totaal waren uitstrijkjes en zelfafnamesets beoordeelbaar en analyseerbaar. Bij 10,81% is de aanwezigheid van hrhpv geconstateerd. Figuur 9 toont de resultaten voor de test op hrhpv. Bij hrhpv-positief bevonden vrouwen is het afgenomen materiaal cytologisch onderzocht. 6 De resultaten van dit cytologische onderzoek zijn opgenomen in figuur 10 en ingedeeld naar uitslag: direct herhalen uitstrijkje i.v.m. onvoldoende materiaal (55 vrouwen met Pap 0), normaal (9.443 vrouwen met Pap 1), afwijkende cellen (1.409 vrouwen met Pap 2), geringe dysplasie (1.003 vrouwen met PAP 3a1), matige dysplasie (789 vrouwen met Pap 3a2), ernstige dysplasie (690 vrouwen met Pap 3b of hoger) en carcinoom (3 vrouwen met Pap 5). Vanaf Pap 2 geldt een direct verwijsadvies naar de gynaecoloog. Er zijn vrouwen direct verwezen naar de gynaecoloog. Dit is een direct verwijspercentage van 3,08%. Dit verwijspercentage is gerelateerd aan het aantal vrouwen dat heeft deelgenomen aan het primaire onderzoek (uitstrijkje of ZAS). In 2017 zijn er bij drie vrouwen carcinomen gevonden (0,002%) 7. 5 Resultaten op peildatum 1 april De uitnodiging is 5 jaar geldig. Een deel van de vrouwen heeft nog niet gereageerd op de uitnodiging. De non-respons wordt hierdoor beïnvloed. 6 De positief beoordeelde uitstrijkjes worden direct cytologisch beoordeeld. Als op basis van de zelfafnameset de uitslag hrhpv-positief is, wordt de vrouw gevraagd om naar de huisarts te gaan voor een uitstrijkje waarna er cytologische beoordeling plaatsvindt. 7 Aantal gevonden carcinomen gerelateerd aan het aantal vrouwen dat heeft deelgenomen aan het primaire onderzoek. 20

21 Figuur 9 Resultaten hrhpv primair onderzoek Figuur 10 Resultaten cytologie primair onderzoek 0,12% 1,31% 0,02% 0,41% 3,84% 10,82% 5,89% Percentage hrhpv - 7,49% Percentage hrhpv + Percentage HPV niet 10,52% analyseerbaar/beoordeelbaar 89,06% 70,51% PAP0 PAP1 PAP2 PAP3A1 PAP3A2 PAP3B PAP4 PAP Resultaten controle onderzoek Wanneer het uitstrijkje en/of de zelfafnameset hrhpv-positief is maar het cytologisch onderzoek geen afwijkingen laat zien, wordt de vrouw uitgenodigd voor een herhaaluitstrijkje na 6 maanden. In 2017 behoorden vrouwen tot deze groep. In 2017 zijn vrouwen uitgenodigd voor het uitvoeren van het controle onderzoek. Voor de overige vrouwen geldt dat zij uitgenodigd worden wanneer de wachtperiode van 6 maanden verstreken is. De resultaten van het controle onderzoek zijn opgenomen in figuur 11 en ingedeeld naar uitslag: direct herhalen uitstrijkje i.v.m. onvoldoende materiaal (14 vrouwen met Pap 0), normaal (2.611 vrouwen met Pap 1), afwijkende cellen (288 vrouwen met Pap 2), geringe dysplasie (158 vrouwen met PAP 3A1), matige dysplasie (115 vrouwen met Pap 3A2), ernstige dysplasie (62 vrouwen met Pap 3B of hoger). Er zijn bij het controle onderzoek geen carcinomen gevonden (0 vrouwen met Pap 5). Er zijn 623 vrouwen verwezen naar de gynaecoloog (indirecte verwijzing 8 ). Dit is een indirect verwijspercentage van 19,41%. Figuur 11 Resultaten cytologie controle onderzoek 0,37% 1,54% 3,54% 4,86% 8,87% 0,43% 80,39% PAP0 PAP1 PAP2 PAP3A1 PAP3A2 PAP3B PAP4 8 Indirecte verwijzing is verwijzing na een controle onderzoek (controle-uitstrijkje na 6 maanden). 21

22 5 Bevolkingsonderzoek darmkanker 5.1 Algemeen Het bevolkingsonderzoek darmkanker is bedoeld voor iedereen van 55 tot en met 75 jaar. Deze groep mensen ontvangt elke twee jaar een uitnodiging voor het doen van een Fecal immunochemical test (FIT). De FIT is een buisje waarmee thuis vier maal in de ontlasting wordt geprikt. Deze ontlasting wordt in een laboratorium onderzocht op de aanwezigheid van sporen van humaan bloed, die kunnen wijzen op (voorlopers van) darmkanker. Sporen van bloed kunnen ook wijzen op een darmontsteking of aambeien. Er is vervolgonderzoek in het ziekenhuis nodig om te kijken naar de oorzaak van de aanwezigheid van bloed. Het vervolgonderzoek bestaat uit twee delen: een intakegesprek en een inwendig kijkonderzoek van de dikke darm (coloscopie). Bevolkingsonderzoek Midden-West nodigt de deelnemers uit, informeert over de uitslag en verwijst de deelnemers die een ongunstige uitslag hebben naar een coloscopiecentrum. De capaciteitsplanning van de coloscopiecentra is belegd bij de screeningsorganisatie, evenals de kwaliteitsborging van dit bevolkingsonderzoek door het auditen en toelaten van endoscopisten, coloscopiecentra, pathologen en pathologie laboratoria aan de hand van landelijk vastgestelde kwaliteitscriteria. Hieronder ziet u een schematische weergave van het bevolkingsonderzoek darmkanker. Figuur 12 Schematische weergave van het bevolkingsonderzoek darmkanker, inclusief de aansluitende zorg (bron: RIVM-CvB) behandeling selecteren en uitnodigen screenen informeren en verwijzen diagnostiek bevolkingsonderzoek aansluitende zorg surveillance 5.2 Resultaten Opkomst In 2017 zijn in totaal mannen en vrouwen uitgenodigd voor het bevolkingsonderzoek darmkanker en hebben er mannen en vrouwen deelgenomen 9. Het opkomstpercentage kwam daarmee op 70,66%. Tabel 6 toont de opkomst per geboortejaar op peildatum 31 maart Tabel 6 Opkomst voor eerste, initiële ronde en vervolgronde Geboortejaar Eerste initiële ronde Aantal uitnodigingen 1 Aantal cliënten deelgenomen Opkomstpercentage (%) ,25% ,84% ,15% ,77% ,01% ,22% ,69% ,16% ,46% ,60% ,08% ,74% ,72% ,72% ,17% ,73% ,45% ,56% ,72% Subtotaal ,05% Vervolgscreening ,96% Totaal ,66% 1 De cijfers wijken af van de jaarrekening in verband met verschil in peildatum en de doelstelling van de verslaglegging. 2 De deelnamegraad: aantal cliënten van wie een FIT is ontvangen. De cliënten die bezwaar 9 Dit aantal wijkt af van de jaarrekening in verband met verschil peildatum en in doelstelling van de verslaglegging hebben tegen kwaliteitsborging zijn niet meegeteld. 3 In 2017 is de tweede groep cliënten uitgenodigd voor hun tweejaarlijkse vervolgscreening. 22

23 In figuur 13 is een geografische weergave van de opkomst per gemeente in 2017 opgenomen. Figuur 13 Opkomstpercentages bevolkingsonderzoek darmkanker Legenda Opkomstpercentage gemeenten Non-participatie en non-respons In 2017 hebben cliënten zich afgemeld voor het bevolkingsonderzoek darmkanker. Op het totaal van uitnodigingen is het afmeldpercentage 6,55% en de non-respons 22,8%. Tabel 7 Non-participatie en non-respons Leeftijdscategorie Aantal uitnodigingen Eerste initiële ronde Aantal deelnemers Aantal non-participanten 1 Aantal non-respondenten 2 Percentage nonrespondenten ,17% ,18% ,98% ,35% ,13% ,31% ,53% ,17% ,89% ,20% ,18% ,99% ,37% ,05% ,45% ,73% ,98% ,63% ,32% Subtotaal ,97% Vervolgscreening ,8% Totaal ,8% 1 Aantal cliënten dat geen deelnemer is en zich heeft afgemeld. 2 Aantal cliënten dat geen deelnemer of afmelder is en het aantal cliënten dat bezwaar heeft tegen kwaliteitsborging (ongeacht of deze cliënten wel/niet deelnemer of afmelder waren). 3 In 2017 is de tweede groep cliënten uitgenodigd voor hun tweejaarlijkse vervolgscreening. 23