Bevolkingsonderzoeken. baarmoederhalskanker, borstkanker en darmkanker naar kanker

Transcriptie

1 Bevolkingsonderzoeken baarmoederhalskanker, borstkanker en darmkanker naar kanker

2 In deze algemene folder leest u over de bevolkings onderzoeken baarmoederhalskanker, borstkanker en darmkanker. Wat is een bevolkingsonderzoek Een bevolkingsonderzoek is een medisch onderzoek naar een ernstige ziekte. Het onderzoek is bedoeld voor mensen die geen gezondheidsklachten hebben die wijzen op deze ziekte. Deelnemen aan het bevolkingsonderzoek is gratis. De bevolkingsonderzoeken worden aangeboden door de overheid. Uit onderzoek blijkt dat de voordelen van bevolkingsonderzoeken bij de totale doelgroep groter zijn dan de nadelen. Per persoon kan dit anders zijn. Het is daarom belangrijk dat mensen zelf beslissen of zij wel of niet willen deelnemen. 2

3 Bij het bevolkingsonderzoek wordt gekeken of er afwijkingen zijn die kunnen wijzen op darm-, borst- of baarmoederhalskanker. Pas na een vervolgonderzoek wordt een diagnose gesteld. Het vervolgonderzoek vindt meestal plaats in een ziekenhuis en maakt geen deel meer uit van het bevolkingsonderzoek. Wat is het doel van een bevolkingsonderzoek Door de bevolkingsonderzoeken kan sterfte aan kanker worden voorkomen. Er kan vroeg worden ontdekt of iemand kanker heeft. Hierdoor is een behandeling vaker succesvol en minder ingrijpend. Met de bevolkingsonderzoeken baarmoederhalskanker en darmkanker kan door opsporing en behandeling van voorstadia ook vaak kanker worden voorkomen. Meedoen met het bevolkingsonderzoek Aanmelden voor een bevolkingsonderzoek is niet nodig. Iemand die binnen de doelgroep valt, ontvangt vanzelf een uitnodiging om deel te nemen: Vrouwen van 30 tot en met 60 jaar krijgen iedere 5 jaar een uitnodiging voor het bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker. Vrouwen van 50 tot en met 75 jaar krijgen iedere 2 jaar een uitnodiging voor het bevolkingsonderzoek borstkanker. Mannen en vrouwen van 55 tot en met 75 jaar krijgen iedere 2 jaar een uitnodiging voor het bevolkingsonderzoek darmkanker. Tot 2019 wordt dit bevolkingsonderzoek stapsgewijs ingevoerd. Het geboortejaar van een persoon bepaalt in welk jaar hij of zij een uitnodiging ontvangt. Bent u nog nooit uitgenodigd en hoort u wel tot de doelgroep? Dan kunt u contact opnemen met de screeningsorganisatie die het bevolkingsonderzoek in uw regio organiseert. Kijk op de RIVM-websites in de postcodezoeker voor de contactgegevens. Kijk voor meer informatie op de RIVM-websites:

4 Zelf beslissen Deelname aan het bevolkingsonderzoek is vrijwillig. Iedereen maakt zelf de keuze om zich wel of niet te laten onderzoeken. Bij de uitnodiging zit een folder met informatie waarin de voordelen en nadelen van deelname aan het onderzoek staan. Op de RIVM-websites over de bevolkingsonderzoeken staat nog meer informatie over het onderzoek. Wanneer niet meedoen Sommige mensen willen niet meedoen. Er zijn ook mensen die beter niet kunnen meedoen. Bijvoorbeeld als iemand onder behandeling is voor darm-, borst- of baarmoederhalskanker. Ook mensen met klachten die te maken kunnen hebben met deze ziekten, kunnen beter niet meedoen aan het onderzoek. Zij moeten niet op een uitnodiging voor het bevolkingsonderzoek wachten, maar contact opnemen met hun huisarts. Kosten Meedoen aan een bevolkingsonderzoek is gratis. De overheid betaalt de bevolkingsonderzoeken. Een eventueel vervolgonderzoek wordt door de zorgverzekeraar betaald. Afhankelijk van het eigen risico van een deelnemer, moet iemand misschien zelf een deel betalen. 4

5 Herkenbaarheid bevolkingsonderzoek De bevolkingsonderzoeken zijn te herkennen aan het onderstaande logo. Hiermee is duidelijk dat het gaat om een door de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) goedgekeurd bevolkingsonderzoek. Speciale eisen Zoals bij alle medische onderzoeken heeft ook een bevolkingsonderzoek voordelen en nadelen. De overheid biedt een bevolkingsonderzoek alleen aan als de voordelen van deelname voor een grote groep mensen groter zijn dan de nadelen. Meer informatie hierover staat in de folder die meegestuurd wordt met de uitnodiging en op de RIVMwebsites over de bevolkingsonderzoeken. De overheid stelt strenge eisen aan de kwaliteit van de bevolkingsonderzoeken. Gespecialiseerde screeningsorganisaties voeren het bevolkingsonderzoek uit. Alleen deze 5 organisaties hebben hiervoor een vergunning gekregen van de minister van VWS. Deze screeningsorganisaties zijn per regio ingedeeld. De werkwijze van de screeningsorganisaties is landelijk uniform. Het maakt dus niet uit of u in Groningen woont, in Vlissingen of Maastricht. Het onderzoek is overal hetzelfde. Op staat meer informatie over de achtergrond van de bevolkingsonderzoeken. 5

6 Bevolkingsonderzoek baarmoederhalskanker Baarmoederhalskanker komt het meeste voor bij vrouwen van 30 tot en met 60 jaar. Deze groep vrouwen krijgt elke 5 jaar een uitnodiging voor het bevolkingsonderzoek. Door dit bevolkingsonderzoek kan vroeg ontdekt worden of iemand baarmoederhalskanker of een voorstadium daarvan heeft. Waarom is er een bevolkingsonderzoek Door het bevolkingsonderzoek kan baarmoederhalskanker of een voorstadium daarvan vroegtijdig worden ontdekt en behandeld. Door het behandelen van een voorstadium kunnen we baarmoederhalskanker vaak voorkómen. Als baarmoederhalskanker vroeg wordt ontdekt, is de kans op genezing groter en de behandeling minder zwaar. Door het bevolkingsonderzoek overlijden er elk jaar ongeveer 100 tot 150 vrouwen minder aan baarmoederhalskanker. Voor wie Ieder jaar krijgen ongeveer vrouwen van 30 tot en met 60 jaar een uitnodiging voor het bevolkingsonderzoek. Ongeveer vrouwen doen mee. 6

7 Wat is baarmoederhalskanker Baarmoederhalskanker komt door een infectie met een virus. Dit virus heet het humaan papillomavirus (HPV). Het virus wordt overgedragen tijdens seks. Het virus is erg besmettelijk. Iedereen die seks heeft gehad, kan dus besmet zijn geraakt. Meestal ruimt het lichaam het virus zelf op. Soms gebeurt dat niet. Dan kan er een voorstadium van baarmoederhalskanker ontstaan. Dit voorstadium is nog geen kanker. Het voorstadium verandert soms in baarmoederhalskanker. Dit kan 10 tot 15 jaar duren. Daarom is het voldoende om het onderzoek elke 5 jaar te doen. Door een voorstadium op te sporen kan voorkomen worden dat baarmoederhalskanker ontstaat. Hoe vaak komt baarmoederhalskanker voor Elk jaar krijgen ongeveer 700 vrouwen in Nederland baarmoederhalskanker. Jaarlijks overlijden 200 tot 250 vrouwen aan deze ziekte. Hoe gaat het bevolkingsonderzoek Het onderzoek bestaat uit een aantal vragen en er wordt een uitstrijkje gedaan. Met het uitstrijkje worden cellen van de baarmoederhals afgenomen. Het totale onderzoek duurt ongeveer 10 minuten. Het onderzoek vindt plaats bij de huisarts. Meestal doet de assistente van de huisarts het onderzoek. Het is altijd mogelijk dat een vrouw het onderzoek doet. Meer informatie Op de website baarmoederhalskanker.nl staat meer informatie over dit bevolkingsonderzoek. Stap voor stap wordt uitgelegd hoe het onderzoek gaat. Op de website staan foto s, filmpjes, een animatie en een kennistest over het bevolkingsonderzoek en HPV. Hier is ook informatie beschikbaar over de screeningsorganisatie in de regio. 7

8 Bevolkingsonderzoek borstkanker Borstkanker komt het meeste voor bij vrouwen boven de 50 jaar. Daarom krijgen vrouwen van 50 tot en met en 75 jaar iedere 2 jaar een uitnodiging voor het bevolkingsonderzoek. Door dit bevolkingsonderzoek kan vroeg ontdekt worden of iemand borstkanker heeft. Waarom is er een bevolkingsonderzoek Met het bevolkingsonderzoek kan ontdekt worden of iemand borstkanker heeft. Zelfs voordat er klachten zijn. Behandeling heeft dan vaker succes. Vrouwen die regelmatig meedoen aan het bevolkingsonderzoek hebben 50% minder kans om aan borstkanker te overlijden dan vrouwen die niet meedoen. Door het bevolkingsonderzoek overlijden er elk jaar ongeveer 775 vrouwen minder aan borstkanker. Voor wie Ieder jaar krijgen ongeveer 1,2 miljoen vrouwen van 50 tot en met 75 jaar een uitnodiging voor het bevolkingsonderzoek. Ruim vrouwen doen mee. 8

9 Wat is borstkanker Borstkanker is een kwaadaardig gezwel in de borst. Dit kan zich uitbreiden naar andere plekken in het lichaam. Borstkanker kan langzaam, maar ook snel groeien. Het is niet goed bekend hoe borstkanker ontstaat. Het is voldoende om het bevolkingsonderzoek borstkanker elke 2 jaar te doen. Hoe vaak komt borstkanker voor Borstkanker is de meest voorkomende vorm van kanker in Nederland. Ongeveer 1 op de 8 vrouwen in Nederland krijgt deze ziekte. Jaarlijks krijgen ongeveer vrouwen in Nederland borstkanker en overlijden vrouwen hieraan. De meeste van deze vrouwen zijn ouder dan 50 jaar. Hoe gaat het bevolkingsonderzoek Het onderzoek vindt plaats in een onderzoekscentrum in de buurt. Vaak is dit een speciaal mobiel onderzoekscentrum. Het onderzoek bestaat uit het maken van röntgen foto s van de borsten. Het maken van de röntgenfoto s duurt ongeveer 5 minuten. Er is weinig röntgenstraling voor nodig. Het totale bezoek aan het onderzoeks centrum duurt ongeveer 20 minuten. De foto s worden daarna beoordeeld door 2 twee radiologen, onafhankelijk van elkaar. Meer informatie Op de website staat meer informatie over dit bevolkingsonderzoek. Stap voor stap wordt uitgelegd hoe het onderzoek gaat. Op de website staan foto s, filmpjes, een animatie en een kennistest over het bevolkingsonderzoek. Hier is ook infor matie beschikbaar over de screeningsorganisatie in de regio. 9

10 Bevolkingsonderzoek darmkanker Darmkanker komt het meeste voor bij mannen en vrouwen die ouder zijn dan 55 jaar. Daarom ontvangt iedereen van 55 tot en met 75 jaar iedere 2 jaar een uitnodiging voor het bevolkingsonderzoek. Met het bevolkingsonderzoek kan vroeg ontdekt worden of iemand darmkanker of een voorstadium daarvan heeft. Waarom is er een bevolkingsonderzoek Door het bevolkingsonderzoek kan darmkanker of een voorstadium daarvan vroegtijdig worden ontdekt en behandeld. Door het behandelen van een voorstadium kan darmkanker vaak worden voorkómen. Als darmkanker vroeg wordt ontdekt, is de kans op genezing groter en de behandeling minder zwaar. Het bevolkingsonderzoek kan op lange termijn jaarlijks sterfgevallen aan darmkanker helpen voorkomen. Voor wie Het bevolkingsonderzoek is bedoeld voor alle mannen en vrouwen van 55 tot en met 75 jaar. Zij krijgen elke 2 jaar een uitnodiging thuisgestuurd. Het bevolkingsonderzoek wordt stapsgewijs ingevoerd. Dit is nodig omdat er voldoende professionals opgeleid moeten worden die het vervolgonderzoek kunnen uitvoeren. Het geboortejaar bepaalt in welk 10

11 jaar iemand een uitnodiging ontvangt. Vanaf 2019 krijgen alle 4,4 miljoen mensen van 55 tot en met 75 jaar elke 2 jaar een uitnodiging voor het bevolkingsonderzoek. Wat is darmkanker Darmkanker is een kwaadaardige tumor in de darm. Darmkanker heeft vaak een langdurig voorstadium. Het begint meestal als een poliep. Een poliep is een uitstulping aan de binnenkant van de dikke darm. Ze komen vrij veel voor bij mensen die ouder zijn dan 55 jaar. De meeste poliepen zijn goedaardig en zullen dat ook altijd blijven. Sommige poliepen kunnen uitgroeien tot een kwaadaardige tumor: darmkanker. Hoe vaak komt darmkanker voor Darmkanker staat op de derde plaats van de meest voorkomende vormen van kanker in Nederland. Jaarlijks krijgen ruim mannen en vrouwen in Nederland darmkanker. In 2011 zijn ruim mensen gestorven aan de gevolgen van deze ziekte. Darmkanker komt het meest voor bij mensen van 55 jaar of ouder. Hoe gaat het bevolkingsonderzoek Het bevolkingsonderzoek bestaat uit een ontlastingstest. Een deelnemer kan thuis zelf wat ontlasting verzamelen in een buisje. De deelnemer stuurt het buisje en een antwoord formulier terug. In een laboratorium wordt vervolgens onderzocht of er bloed in de ontlasting zit. Bloed in de ontlasting kan een teken zijn van darmkanker of een voor stadium daarvan, zoals poliepen. Bloed in de ontlasting is meestal niet met het blote oog zichtbaar. Meer informatie Op de website staat meer informatie over dit bevolkingsonderzoek. Stap voor stap wordt uitgelegd hoe het onderzoek gaat. Op de website staan foto s, filmpjes en een animatie over het bevolkingsonderzoek. Ook is het mogelijk om op te zoeken in welk jaar iemand een uitnodiging voor het bevolkingsonderzoek ontvangt. 11

12 Van wie komt deze informatie? Deze informatie komt van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM). Het RIVM coördineert de bevolkingsonderzoeken in opdracht van het ministerie van VWS. De 5 regionale screeningsorganisaties voeren het bevolkingsonderzoek uit. Dit is een uitgave van: Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu Postbus BA Bilthoven bevolkingsonderzoekkanker@rivm.nl Aan de inhoud van deze folder is veel aandacht besteed. U kunt er echter geen rechten aan ontlenen Oktober 2013