WELKOM. 4 oktober 2018 Lasgroep Noord. voestalpine Böhler Welding

Transcriptie

1 WELKOM 4 ktber 2018 Lasgrep Nrd vestalpine Böhler Welding

2 Herkennen en repareren Jhan Cbben vestalpine Böhler Welding

3 Agenda Inleiding Herkenning nbekend werkstukmateriaal Gietijzer Meilijk lasbaar staal Vragen Tpic F 3

4 Agenda Inleiding Herkenning nbekend werkstukmateriaal Gietijzer Meilijk lasbaar staal Vragen Tpic F 4

5 INLEIDING Prblematiek t..v. nieuw: Hg imprvisatievermgen Hg risic tt mislukken Veelzijdigheid/vakmanschap van de lasser Verschil in ecnmische belangen 5

6 6

7 Agenda Inleiding Herkenning nbekend werkstukmateriaal Gietijzer Meilijk lasbaar staal Vragen Tpic F 7

8 HERKENNING ONBEKEND WERKSTUKMATERIAAL Via nrmen/handelsbenamingen Mechanische bepaling Chemische analyse (f PMI) Micrscpisch nderzek Hardheidsmetingen Dure, sms niet wenselijke en tijdrvende methde 8

9 HERKENNING ONBEKEND WERKSTUKMATERIAAL Eenvudige methden vr identificatie Visuele berdeling Magneet test Slijptest Haktest Vijltest Evt. hardingslas test 9

10 HERKENNING ONBEKEND WERKSTUKMATERIAAL Visuele berdeling Vrm werkstukmateriaal Kleur, gewicht werkstuk Structuur-kleur breukvlak indien aanwezig Gebruiksdel werkstuk 10

11 HERKENNING ONBEKEND WERKSTUKMATERIAAL Magneet test Alle staal- en gietijzersrten zijn magnetisch (ferriet, martensiet) Uitznderingen austenitisch RVS, gietijzer 12% Mn-staal NnFerr (Ni en C wel) Algemeen Magnetisch => wel vrwarmen Niet magnetisch => niet vrwarmen 11

12 HERKENNING ONBEKEND WERKSTUKMATERIAAL Slijptest (trainen van srt en type vnkenbaan) bv. Staal: lange strgele vnkenbaan Hg C-staal: lange witte vnkenbaan, veel sterren Grijs Gietijzer: krte rde vnkenbaan, veel sterren RVS: strgele vnkenbaan, weinig sterren NnFerr, krte ranje vnkenbaan, f niks (Alu) 12

13 13

14 HERKENNING ONBEKEND WERKSTUKMATERIAAL Haktest (met hamer en scherpe beitel) vr gietwerk Geen spaanvrming : Gietijzer (brsse breuk) Wel spaanvrming : Gietstaal (taaie breuk) 14

15 HERKENNING ONBEKEND WERKSTUKMATERIAAL Vijlpref (zetvijl) testand vh materiaal Algemeen tt 450 HB ng vijlbaar Beter vijlbaar? => grte kans p beter lasbaar!! 15

16 HERKENNING ONBEKEND WERKSTUKMATERIAAL Hardingslas test (C > 0,25 %) Opharding in HAZ en/f neergesmlten lasmetaal Bepaling dr: Lasrups van 5 10 cm met dunne rutiel elektrde (kudlassen dus) Lasrups drzagen Niet f lastig dr te zagen? => hardbaar staal Misschien al scheurvrming 16

17 HERKENNING ONBEKEND WERKSTUKMATERIAAL Onbekend werkstukmateriaal Wel gietwerk Geen gietwerk Wel magnetisch Niet magnetisch Wel magnetisch Niet magnetisch 17

18 HERKENNING ONBEKEND WERKSTUKMATERIAAL Wel gietwerk Wel magnetisch Niet magnetisch Gietijzer Gietstaal Aust. GIJ Aust. GS Nn Ferr Grijs GIJ Nd. GIJ Wel hardbaar Niet hardbaar RVS GS Mn-GS 18

19 HERKENNING ONBEKEND WERKSTUKMATERIAAL Geen gietwerk Wel magnetisch Niet magnetisch Wel hardbaar Niet hardbaar Aust. staal Nn ferr RVS Mn-staal 19

20 Agenda Inleiding Herkenning nbekend werkstukmateriaal Gietijzer Meilijk lasbaar staal Vragen Tpic F 20

21 GIETIJZER Waarm gietijzer? Makkelijk te gieten in meilijke vrmen Laag smelttemperatuur ( C) Hge demping Gede lp-, glij eigenschappen Ged bewerkbaar Weinig krimp cq krimpspanningen Legeren mgelijk => slijt-, crrsie en hittevast Gunstige prijs 21

22 GIETIJZER Gietijzer Wit gietijzer (C-gebnden) < 1% Grijs gietijzer GG C-lamellen 72% Smeedbaar gietijzer GT temperkl vlkken 5% Ndulair gietijzer GGG C-ndulen 18% Gelegeerd gietijzer < 1% DIN EN 1563: GJL = lamellair gij DIN EN 1563: GJS = ndulair gij Restant is gietstaal 3-5% 22

23 GIETIJZER Lamellair grijs gietijzer Klstf (C) ngebnden in lamellen Breukvlak => brs en grijs 23

24 GIETIJZER Ndulair grijs gietijzer Klstf (C) ngebnden in ndulen (Mg teveging) Breukvlak => brs en grijs 24

25 LASSEN VAN GIETIJZER 25

26 LASSEN VAN GIETIJZER Prbleemstelling bij het kudlassen Structuurveranderingen (martensiet, witstlling) a: is lasmetaal b: smeltlijn c: HAZ d: niet beïnvledde zne 26

27 LASSEN VAN GIETIJZER LTM ngelegeerd Klstfpname in las, hardbaar. Grte HAZ, meer struktuurmzetting LTM Nikkel / NiFe Klstf kan niet plssen in nikkel, uitscheiding in grafiet. Verlasbaar met lage HI/kleine HAZ 27

28 LASSEN VAN GIETIJZER Opname lasspanningen beperkt Grijs Gietijzer ca. 0,5% Ndulair Gietijzer tt 22% REMEDIE HAMEREN!! 28

29 29

30 LASSEN VAN GIETIJZER Vrbereiding Grndig reinigen (vaak lie en vet in priën ) Giethuid wegslijpen 30

31 LASSEN VAN GIETIJZER Lasprcedure kudlassen Scheuren afbren Naadkanten evt. aanlegeren Symmetrisch lassen Krte stukken lassen en hameren Handwarm (< C) Let p naadvrmen / gutsen Lasadvies verkrijgbaar bij vabw NL => flder 31

32 32

33 33

34 34

35 Agenda Inleiding Herkenning nbekend werkstukmateriaal Gietijzer Meilijk lasbaar staal Vragen Tpic F 35

36 MOEILIJK LASBAAR STAAL Kenmerken Hg C-gehalte (>0,35%) Hg klstf equivalent (> 0,52 0,85) Sterk hardbaar Beperkt lasbaar 36

37 MOEILIJK LASBAAR STAAL Overzicht C-stalen (algemeen) 0-0,3% C : cnstructie staal 0,3-0,6% C : gietstaal / machinestaal 0,6-0,9% C : machinestaal / gereedschapstaal 0,9-1,2% C : gereedschapstalen DOELGROEP niet vr cnstructieve deleinden 37

38 MOEILIJK LASBAAR STAAL Meest vrkmende srten C45 42 CrM 4 42 MnV 7 (wel magnetisch) Gereedschapstaal (let p: beperkt) Gietstaal Mangaanstaal (niet magnetisch, austenitisch) Pantserstaal Verenstaal 38

39 MOEILIJK LASBAAR STAAL Klstf negatieve invled p lasbaarheid Vanaf ca. 0,25% Beginnen met vrwarmen bij D > 15 mm Gebruik in principe (drge) basische elektrden (bv Ph. 120K, Spezial D) Indien nbekend dan evt. UTP 65D, UTP 068 HH f Bhler FOX A7 (A). 39

40 MOEILIJK LASBAAR STAAL Ng meer elementen vr hardbaarheid? Ja, pgenmen in de bekende frmule.. Klstfequivalent: CE = %C + Mn + Cr+M+V + Ni+Cu Prblemen te verwachten vanaf CE > 0,45 (bv. 42 CrM 4 = 0,77) 40

41 MOEILIJK LASBAAR STAAL Prbleemstelling Dr lassen pharding in HAZ (mgelijk k in de las) Krimpspanningen leiden evt. tt scheurvrming Hg C Waterstf (kudscheuren < 200 C, na uur) Spanningen 41

42 MOEILIJK LASBAAR STAAL Remedie Vrwarmen Gebruik speciale reparatie-elektrden (Bv. UTP 65D) 42

43 MOEILIJK LASBAAR STAAL Del vrwarmen Vertraging afkelsnelheid Vermindering p kans waterstfscheuren, meer tijd vr ntgassen Kudscheuren na uur en T < 200 Minder spanningspbuw 43

44 MOEILIJK LASBAAR STAAL Grtere plaatdikte Hgere afkelsnelheid Grtere pharding Dus hger vrwarmen 44

45 MOEILIJK LASBAAR STAAL Nadeel gebruik ngelegeerde elektrde Klstfpname in de lasmetaal, hardheidstename => hgere sterkte => minder % rek Hger risic Vrdeel: gedkper lasmateriaal 45

46 MOEILIJK LASBAAR STAAL Vrdeel gebruik speciale hger gelegeerde elektrde bv. UTP 65 D Ongevelig(er) vr waterstfscheuren Kan beter mgaan met klstf pname Hgere scheurvastheid Sterk, hgere % rek, => gunstig vr weerstand tegen krimp Lagere vrwarmtemperatuur mgelijk Nadeel: duurder maar minder risic 46

47 MOEILIJK LASBAAR STAAL Giet staal Mn-staal 47

48 MOEILIJK LASBAAR STAAL 48

49 MOEILIJK LASBAAR STAAL 65D 49

50 50

51 Agenda Inleiding Herkenning nbekend werkstukmateriaal Gietijzer Meilijk lasbaar staal Vragen?? Tpic F 51

52 Bedankt vr jullie aandacht Jhan Cbben Mb Website: 52