VOORSTELLING SYNTHESEDOCUMENT VOEDSELVERLIES IN VLAANDEREN

Transcriptie

1 VOORSTELLING SYNTHESEDOCUMENT VOEDSELVERLIES IN VLAANDEREN Kris Roels, Interdepartementale Werkgroep Voedselverlies Studienamiddag Voedselverlies in Vlaanderen, 15/10/2012

2 Inhoud Voortraject Synthesedocument Maatregelen Besluit 2

3 Voortraject Interdepartementale Werkgroep Voedselverlies April 2011: Oprichting Interdepartementale Werkgroep Voedselverlies Taken Coördinatie Overleg horizontaal, verticaal en met de keten Opvolging projecten Mei 2012: stand van zaken en de volgende stap een synthesedocument als referentie en verslag gepresenteerd op een publiek kennisevenement pakket met maatregelen gericht op heel de keten 3

4 Synthesedocument Inhoudstafel Beleidskader rond voedselverlies Voedselverlies: de basics (definitie, cijfers, ) Resultaten ketenproject OVAM studie landbouw studie horeca studie consument Maatregelen om voedselverliezen te reduceren 4

5 Maatregelen Kader: Europese doelstellingen voor een hulpbronnenefficiënt Europa 20% minder hulpbronnen in de voedselketen én halvering van het voedselverlies tegen 2020! ViA Pact 2020: Vlaanderen bij top 5 van de Europese regio s Vlaanderen neemt op vlak van voedselverlies haar verantwoordelijkheid VR sluit zich aan bij de Europese doelstellingen 25 maatregelen onder 8 thema s: overheidsinitiatieven + samenwerking met de keten + keteninitiatieven 5

6 Maatregelen Samenwerking in de keten Ketenoverleg verderzetten en uitbouwen Voedselverlies en nevenstromen in de primaire sector Actieplan Alternatieve Eiwitbronnen Uitval en mastitis in voorlichtingsactiviteiten en onderzoek Teruggooi terugdringen binnen het kader van het GVB Voedselverlies en nevenstromen in de voedingsindustrie Fabriek van de Toekomst project Fevia Haalbaarheidsstudie VLIMO-voeding 6

7 Maatregelen Sociale innovatie project Delhaize/Sint Vincentius: opschalen + ondersteunen Onderzoek naar de rol van de veilingen (VBT) Projecten Sociale Economie/Innovatie Innovatiepunt Sociale Economie Social Innovation Lab Sensibilisering van de burgers Communicatie houdbaarheidsinformatie Vormingen Velt, Vlaco, Gezinsbond, 7

8 Maatregelen Internationale agendering GreenCook Fusions Samenwerking met VLEVA Interne werking overheid Voedselverlies in eigen catering (AFM project) Bundeling informatie webpagina nieuwsbrief (start 2013) 8

9 Maatregelen Onderzoek en monitoring Genesys-project ILVO Onderzoek naar impact van publieke en private regelgeving Pilootproject cijfers OVAM Samenwerking met Eurostat Vlaamse Biomassa Inventaris Bevraging distributie Comeos 9

10 Online U kan het synthesedocument raadplegen op de officiële webstek van de Vlaamse overheid over voedselverlies. Met al uw vragen en initiatieven kan u terecht bij: Kris Roels Interdepartementale Werkgroep Voedselverlies kris.roels@lv.vlaanderen.be tel

11 Besluit Eerste werkingsjaar van de IWV zit erop. Het synthesedocument biedt een overzicht van de realisaties. Vlaanderen heeft 25 maatregelen uitgewerkt in samenwerking met de keten. Vlaanderen schaart zich achter de Europese ambitie om voedselverliezen te halveren tegen 2020! Aan de slag - oproep tot actie! 11

12 Oproep tot actie! WE WANT YOU to fight food waste! 12

13 VOEDSELVERLIEZEN & VOEDSELVERSPILLING: Korte termijn acties & Lange termijn perspectieven Birgit Van Tongelen Europese Commissie DG Gezondheid en Consumenten Innovatie & duurzaamheid van de voedselketen

14 Inleiding Ongeveer 90 miljoen ton per jaar in Europa - landbouw en visserij sector niet inbegrepen; Ongeveer 126 miljoen ton in 2020 als er geen bijkomende maatregelen worden getroffen; In alle stadia van de voedselketen voor diverse en sector specifieke redenen; Nodig om te focussen op alle niveaus van de voedselketen en op alle oorzaken per sector.

15 Context voor Europese actie Efficient gebruik van hulpbronnen Vlaggen schip initiatief in het kader van de Europa 2020-strategie - COM(2011)21 Stappenplan voor efficiënt hulpbronnengebruik in Europa - COM(2011)571 Europees Parlement: verslag over voedselverspilling Januari 2012

16

17 Europese acties Definiëren van acties met een Europese meerwaarde om de nationale & locale acties aan te vullen; Consulteren van stakeholders, lidstaten en experten om op alle niveaus van de voedselketen opportuniteiten te identificeren om voedsel verlies/verspilling te verminderen zonder de voedselveiligheid te compromitteren.

18 Europese acties - consultaties Bi-laterale gesprekken met alle actoren van de voedselketen; Advisory Group on Food Chain, Animal & Plant Health Working Group Food losses/waste; EU Food Sustainable Consumption & Production Roundtable Task Force Food losses/waste; Standing Committee on Food Chain & Animal Health General Food Law

19 Advisory Group on Food Chain, Animal, Plant Health Working Group Food Waste 1ste vergadering op 5 Oktober 2012; Hele voedselketen vertegenwoordigd; Doel: o Analyse van probleem doorheen de voedselketen; o Discussie over mogelijke EU acties; o Presentatie goede praktijken.

20 Europese acties korte termijn (1) Verspreiden van information "10 Tips to reduce food waste" in alle officiële EU talen; Verduidelijking: "ten minste houdbaar tot" en "te gebruiken tot"; Video clip,

21

22 Europese acties korte termijn (2) Faciliteren van het uitwisselen van goede praktijken Geïntegreerd in EU Food Waste Website

23 Goede praktijken Actor responsible for the initiative: Type of actor responsible for the initiative: Type of initiative: Main type of stakeholder targeted: Country: Geographical level of implementation: Year of implementation: Website: Contact person:

24 Goede praktijken - Voorbeeld

25 Europese acties korte termijn (3) EU School Fruit Scheme EU School Milk Scheme Studie over de rol van steden Studie over consumenten gedrag

26 Europese acties langere termijn Kennis opbouwen Consultaties met stakeholders, FP7 project (FUSIONS), onderzoek ivm verpakkingsmateriaal, etc, Geschiktheid van maatregelen onderzoeken eventueel herziening van wetgeving Communicatie van de EU Commissie over "Duurzaam Voedsel" in 2013; Anwoord op rapport van EU Parlement

27 Meer informatie

28

29 Voedselverlies in ketenperspectief Willy Sarlee OVAM Dienst beleidsinnovatie 15/10/2012

30 Onderzoek Voedselverlies in ketenperspectief (1/20) gestart in april 2011 tot begin juli 2012 Uitgevoerd door Tritel Eerste deel = keten in beeld brengen en aanduiden waar er mogelijkheden zitten => Globaal beeld van de problematiek Tweede deel = vier thema's onderzoeken => Beleidsaanbevelingen geformuleerd 1/20 Willy Sarlee 15/10/2012

31 Ketenoverleg In een eerste fase is heel de keten ontleed. Voor iedere schakel werd bekeken welke mogelijkheden er waren. Dit gebeurde in overleg met de stakeholders en de Interdepartementale werkgroep voedselverlies. Dit overleg is heel het project door gelopen. 2/20 Willy Sarlee 15/10/2012

32 Definitie voedselverlies en nevenstromen Onze werkdefinitie van Voedselverlies elke reductie in het voor menselijke consumptie beschikbare voedsel dat in de voedselketen, van oogst tot consumptie, plaatsvindt Spraakverwarring! Ned Frans Engels Voedselafval Déchets alimentaire Food waste Voedselverspilling Gaspillage alimentaire Voedselverlies Nevenstromen Food losses 3/20 Willy Sarlee 15/10/2012

33 Definitie voedselverlies en nevenstromen Verduidelijking van de begrippen 4/20 Willy Sarlee 15/10/2012

34 Eerste fase: cijfers voedselverlies en nevenstromen Op basis van de data die momenteel beschikbaar zijn, komen we tot de volgende raming van het voedselverlies en de nevenstromen (in ton per jaar) Primaire sector Voedings industrie Distributie Voedings diensten Consument Totaal Om dit beeld van de grootte-orde van de stromen te verkrijgen werd een beroep gedaan op data van het Integraal Milieu Jaar Versla(IMJV). Daarnaast is in het begin van de keten een meting gedaan door Departement Landbouw en één op het einde van de keten door de OVAM. 5/20 Willy Sarlee 15/10/2012

35 Voedselverlies in de primaire sector: studie Departement Landbouw 6/20 Willy Sarlee 15/10/2012

36 Voedselverlies in het restafval studie van de OVAM Er is gezocht naar voedsel in het restafval. Ongeveer 12% is voedselverlies en daarvan is 5% vermijdbaar. Van de ongeopende verpakkingen wordt 21% weggegooid voor het voedsel vervallen is - en 37% waar de Ten minste houdbaar Tot (THT) is overschreden Er zit dus een kleine, maar substantiële, hoeveelheid voedsel waarvan de houdbaarheid niet is overschreden in het restafval. Vlaanderen heeft een performant afvalinzamelingsysteem. Het huisvuil is nauwelijks nog 114 kg pppj...er is thuiscompostering, kippen, gft-inzameling, diftar met resultaten. Ook op het vlak van voedselverlies/verspilling. 7/20 Willy Sarlee 15/10/2012

37 Cijfers: conclusie Er zijn nog veel hiaten in het globaal beeld van het voedselverlies en de nevenstromen in Vlaanderen maar we gaan dat beeld zeker nog scherper te krijgen met meer onderzoek. Daar is al mee gestart: Fevia: start van het project Voedselverlies in het kader van Fabriek van de toekomst Comeos: bevraging We zullen, in het ketenoverleg dat werd opgestart in dit project, en dat we willen verder zetten, de resultaten van dit, en ander onderzoek verder opvolgen. En daarbij kijken we ook uit naar Europa. 8/20 Willy Sarlee 15/10/2012

38 Cijfers en verder In het onderzoek van de cijfers heeft Europa een belangrijke rol: - definities worden best op dit niveau overeengekomen - de Euralcodes voor de registratie moeten uniform zijn voor heel Europa OVAM gaat terzake alvast een proefproject uitvoeren en de resultaten voorstellen aan Eurostat. Daarnaast is er het Fusionsproject een EU-FP7-project dat gaat focussen op de definitie en de cijferproblematiek We wachten niet op de resultaten van dit onderzoek maar plannen nu al acties maar wel het globale beeld voor ogen houden. Daarom geven we nog één cijfer mee ter vergelijking. 9/20 Willy Sarlee 15/10/2012

39 Globaal beeld: ter vergelijking (Bron: Fevia, Duurzaamheidsverslag pgn 49) 10/20 Willy Sarlee 15/10/2012

40 Globaal beeld: voeding, voedselverlies en nevenstromen Globaal beeld: +/- 20 miljoen ton voeding geproduceerd door de voedingsindustrie (75% Vl) +/- 2 miljoen ton nevenstromem en voedselverlies in de keten +/ ton voedselverlies in het restafval en gft Dit is voedselverlies in ketenperspectief daarom willen we dit over heel de keten bekijken. De relatief kleine fractie voeding die we vinden in het restafval moet er natuurlijk uit en dat zullen we aanpakken Maar daarnaast is het natuurlijk heel interessant om de scope te verbreden tot die 2 miljoen ton en er voor te zorgen dat die optimaal wordt gevaloriseerd. 11/20 Willy Sarlee 15/10/2012

41 De cascade van waardebehoud 12/20 Willy Sarlee 15/10/2012

42 Verder verloop: vier pistes 1) houdbaarheidsinformatie 2) sociale kruideniers en voedselbanken 3) verpakkingen 4) vermijden van voedselverlies door productie-uitval 13/20 Willy Sarlee 15/10/2012

43 1) Houdbaarheidsinformatie TGT Te gebruiken tot = weggooien THT Ten minste houdbaar tot = NIET weggooien De consument kent het verschil niet en gooit dingen weg die nog goed eetbaar zijn. 14/20 Willy Sarlee 15/10/2012

44 1) Houdbaarheidsinformatie Verbetermogelijkheden vergen een ketenaanpak -Niet alleen de houdbaarheidsinformatie kan duidelijker op de producten -Ook de distributie kan op dit vlak inspanningen doen ( zie proefproject St Vincentius) -Maar ook de consument moet het verschil kennen tussen de TGT en de THT -en de overheid moet daaromtrent informatie geven. Het FAVV heeft al alle nodige info opgelijst en beschikbaar gesteld 15/20 Willy Sarlee 15/10/2012

45 2) Voedselbanken en sociale kruideniers De sociale distributie speelt in het voorkomen van voedselverlies een cruciale rol. - De voedselbanken verdeelden vorig jaar ton voedsel - De sociale kruideniers, een nieuw fenomeen dat in de loop van de laatste jaren is ontstaan, helpen nu al in 14 steden duizenden mensen verder. Verbetermogelijkheden: - Vooral logistiek zijn hier mogelijkheden: het inzetten op het verbeteren van het transport en de logistieke koudeketen door bvb het stimuleren van koelwagens werd als een heel zinvolle maatregel ervaren. 16/20 Willy Sarlee 15/10/2012

46 3) verpakkingen De voedselverpakkingen verbeteren zeer snel, heel wat innovaties worden doorgevoerd en kunnen het voedselverlies beperken. Verbetermogelijkheden: - er zijn actieve verpakkingen, intelligente verpakkingen en MAP-verpakkingen ( modified atmosphere packaging ). - Portionering - Het gevolg hiervan, dat soms méér verpakking die voedselverlies voorkomen, wordt aanvaard. Al zal gezocht moeten worden naar een goed evenwicht. 17/20 Willy Sarlee 15/10/2012

47 3) verpakkingen Het is méér dan verpakken. Het is ook vervoeren en bewaren en koelkastbeheer: de t in koelkasten is niet altijd ideaal en eens de verpakking geopend, weet de consument ook niet altijd tot wanneer iets bewaard kan worden. Hier is zeker ook ruimte voor ecodesign. 18/20 Willy Sarlee 15/10/2012

48 4) Productieverlies Maatregelen voorstellen om productieverlies te voorkomen zijn moeilijk omdat er heel grote verschillen zijn van product tot product. Verliezen zijn ook vaak veroorzaakt door klimaatomstandigheden en voedselcrisissen Verbetermogelijkheden vergen veel onderzoek, product per product: - innovaties zijn te vinden in het bevorderen van de samenwerking en de efficiëntie in de keten. - er loopt al veel onderzoek: BBT studies (Best Beschikbare Technieken) van groenten en fruit, vlees van VITO, het Genesys-project van het ILVO Overgang naar het breder kader van de Bio Based Economy (BBE). 19/20 Willy Sarlee 15/10/2012

49 Verdere werking Onderzoek verpakkingen Voedselbanken/sociale kruideniers Houdbaarheidsinformatie Verder werken aan de cijfers Ketenwerking - in het ketenoverleg Voedselverlies - in de Interdepartementale werkgroep voedselverlies - in de Europese initiatieven ter zake: het Fusionsproject de ontwikkeling van indicatoren Doel: EU-target = -50% voedselverlies in 2020 met een ketenaanpak is het haalbaar. 20/20 Willy Sarlee 15/10/2012

50 Dank voor uw aandacht

51

52 Naar een (bijna) afvalvrije supermarkt en meer voedselpakketten Een Limburgs succesverhaal 17/10/

53 Vrijwilligers in dienst van mensen in nood Voedselpakketten voor gem gezinnen per maand + 5,2 % Voedsel voor gem personen per maand + 12,7 % 17/10/2012 2

54 17/10/

55 Oproep aan warenhuizen 17/10/

56 Reactie minister Lieten Bijeenkomst in Sint-Truiden Resultaat: Acties op Nationaal en Vlaams niveau Acties met FAVV Piloot- project in Limburg Bijeenkomsten met Rimo en Delhaize Concreet voorstel van Delhaize Opening naar sociale tewerkstelling voor verwerking van producten? 17/10/

57 Naderende vervaldatum verlengen door: Invriezen Verwerken? 17/10/

58 Proefproject in Sint-Truiden en Genk Procedures zijn volledig uitgewerkt Kan dagelijks om 16u (6 / 7) Vanaf nu uitrol naar meer winkels 17/10/

59 Alle producten in afslag ( gelabeld met gele sticker) Op weekdag: met uiterste vervaldag: dag zelf Op zaterdag: uiterste vervaldag: dag zelf of zondag Vóór feestdag: uiterste vervaldag: dag zelf of feestdag Voorbeeld: vlees, charcuterie, vis, kaas, bereide maaltijden, voorverpakte groenten, o Ingevroren brood o Droge producten Dit zijn meestal beschadigde verpakkingen 17/10/

60 Grote hoeveelheid producten in afslag: kunnen direct ingevroren worden Kleine hoeveelheid beschadigde verpakkingen Veel positieve reacties van personeel en klanten Aangenaam om te doen Producten die we niet hadden 17/10/

61 Zeer groot potentieel Maar. Goede, strikte organisatie nodig met vast team Alles binnen de regels en afspraken met het FAVV Potentieel sociale economie? Producten die niet ingevroren kunnen worden maar wel direct verwerkt 17/10/

62 Voedselverliezen & Landbouw Producent Consument & 1

63 Enkele vaststellingen Verschil Noord Zuid Voedselverlies beperkt t.o.v. andere schakels in de keten Niet-eetbare onderdelen strikt genomen geen voedselverlies maar moeilijk te scheiden Verliezen niet steeds in de hand 2

64 Enkele vaststellingen Toch verdere inspanningen nodig Hoe verder men in keten ingrijpt hoe duurder en minder duurzaam Landbouw recycleert: nevenstromen via vee terug voeding verlies? 3

65 Uitgangspunten Voedselverliezen geen voedselverspilling Vruchtbaarheid bodem als absolute voorwaarde Maximaal nevenstromen valoriseren of recycleren op eigen bedrijf of in samenwerking Een verlies kan meerwaarde opleveren Cascadeprincipe als uitgangsbasis 4

66 Cascade voor maximalisatie waardebehoud Aandacht voor: * Economische wetmatigheden * Beleidsverstorende initiatieven (cfr. groene certificaten) 5

67 Landbouw als producent 6

68 Teeltverliezen Klimaat en klimaatextremen (totaal) verlies of andere bestemming preventieve maatregelen (cfr. bescherming hagelschade) aanpassen teelten of teeltomstandigheden (cfr. droogtegevoeligheid) Consument opvoeden consument? zoeken naar meerwaarde (cfr. zongedroogde tomaten) Natuur (cfr. vogelschade, schade everzwijnen) Facultatieve gebeurtenissen/initiatieven 7

69 Oogstverliezen Oogstverliezen Reeds sterk teruggedrongen (cfr. granen en bieten) Extra aandacht aardappeltak ( gem. 7,5% rooiverliezen) Oogstresten Nog beter te benutten? bv. korrelmaïs (33 ton verse stof, 8 ton DS excl. kolven) of bietenkoppen (2 à 3 ton DS) vergisting bv. resten van groenten vergisting of drogen Niet ten koste van bodem 8

70 Primaire bewerking Sorteren en bewaren bv. sorteerverliezen aardappelen 5 15% Marktklaar maken Kuisresten groenten Tarrering Soms zeer wisselvallig Bestemming: Voeder? Bodem? Vergisting? Meerwaarde? 9

71 Primaire afzet Veilingen (2010) Verkochte producten/aangevoerde > 99,4% Totaal reststromen ton richting gratis bedeling 35% richting veevoeding 24% richting bodem/bemesting 33% richting GFT 8% EHEK hysterie 2011: à ton reststromen tomaat, komkommer, sla en slasoorten 10

72 Verliezen veehouderij Sterfte van dieren op bedrijf 11

73 Verliezen veehouderij Afkeuring in slachthuis Runderen 0,3% Kalveren 0,1% Varkens 0,2% Gevogelte 1,3% (Jaarverslag 2011 FAVV) Herinvoeren gebruik dierlijke eiwitten in de veevoeding voor varkens en kippen onder strikte voorwaarden haalbaar? heropenen overleg op EU niveau 12

74 Verliezen veehouderij Melkverlies Ongeveer 1% van melklevering in Vlaanderen Vooral antibiotica een probleem (cfr. behandeling mastitis) Verlies van eieren Minder dan 1% naar niet-humane consumptiedoeleinden. 13

75 Landbouw als consument 14

76 Als consument Eigen bedrijf maximale recyclage Aankoop bijproducten via veevoeder uit voedingsindustrie uit productie biobrandstoffen Nevenstromen rechtstreeks uit voedingsindustrie voor voeder voor bodem (al dan niet rechtstreeks) Voedselveiligheid absolute voorrang (GMP-gekeurd) 15

77 Bijproducten via veevoeder Bron: Bemefa 16

78 Bijproducten via veevoeder Bron: Bemefa 17

79 Nevenstromen uit voedingsindustrie Bestemmingen van OBA uit de voedingsindustrie (geëxtrapoleerde tonnages) Bron: OVAM

80 Nevenstromen uit voedingsindustrie Niet-verkochte voedingsmiddelen: extrapolatie tonnages biomassastromen i.f.v. bestemmingen (Bron: OVAM 2012) 19

81 Nieuwe uitdagingen Nog meer aandacht voor preventief handelen (cfr. problematiek antibioticagebruik) Nog beter uit minwaarde meerwaarde halen (cfr. gebruik groentenresten) Specifieke producten uit verliezen recycleren (cfr. mineralen) Samenwerking en co-creatie zorgt voor nieuwe uitdagingen (cfr. specifieke verwerking) 20

82 Tussen riek en vork: Over verliezen en opportuniteiten in de voedingsindustrie Fevia - Liesje De Schamphelaire

83 De voedingsindustrie 2 Belgische voedingsindustrie Verwerking en verpakking tot Bulkproducten en ingrediënten Afgewerkte producten > 5000 bedrijven, sterke KMO-sector Ca. 85% < 20 werknemers Ca. 3% > 100 werknemers

84 Materiaalstromen in de voedingsindustrie 3 Grondstoffen Ongewassen aardappelen Levende dieren Suikerbieten Voeding: Ingrediënten en afgewerkte producten Frieten, puree Biefstuk, frikandel Suiker Nevenstromen Aarde, aardappelschillen, aardappelen met zwarte plekken, Huid, beenderen, longen, Bietenpulp, Waterzuiveringsslib Gebruik/Valorisatie

85 Materiaalstromen in de voedingsindustrie 4 Voedingsindustrie Producten voor menselijke consumptie Producten (incl. bijproducten) voor veevoeder 20 tot 25 Mton 4 tot 5 Mton Bodemverbeteraars 0,5 tot 0,6 Mton Andere materiaalstromen: voor energieproductie, als grondstof, 1 tot 1,5 Mton Naar stort 0,04 Mton Uit: Duurzaamheidsverslag van de Belgische voedingsindustrie, 2011, Fevia

86 Voedselverlies? 5 Nevenstromen: niet consumeerbaar geen voedselverlies Voedselverlies binnen voedingsindustrie: Enkel wanneer humane voeding toch mogelijk is Beperkt: economische drijfveer Schatting: Ca. 2 % van eetbare onderdelen verloren Ca. 0,4 à 0,5 Mton voedselverlies in België

87 Schattingen voor de voedingsindustrie in Vlaanderen 6 Bron Schatting Opmerkingen OVAM, Studie ketenperspectief ton Afvalstatistieken (incl. niet- consumeerbaar) Enquête OVAM ton Niet-verkochte voedingsmiddelen, incl. liefdadigheid en herwerking Schatting Fevia à ton Voedselverlies (ca. 2% van eetbaar aandeel, Vlaanderen)

88 Oorzaken van voedselverlies binnen voedingsindustrie 7 Oorzaken van voedselverlies: Procesefficiëntie Procesonderbrekingen Fouten in verpakking Kwaliteit grondstoffen Marktgebonden Vereiste kwaliteit, vorm, grootte Link met andere schakels: Samenwerking!

89 Voedselverlies en de voedingsindustrie 8 Voedselverlies: een prioriteit 2008, België: 2 e milieupijler van de voedselketen: vermijden voedselverspilling 2012, België: Concrete acties Achtergronddocument voor leden Disseminatie rond de thematiek Project in Vlaanderen 2012, Europa: Food Waste Task Force

90 Doelstellingen omtrent voedselverlies 9 Kennis vergaren Bestaande kennisbasis niet geschikt Afval, nevenstromen (zoals in Europa en Vlaanderen tot nu toe gebruikt) geven geen juist beeld van voedselverlies Preventie van voedselverlies Actieve inzet binnen het bedrijf zelf Acties om verliezen elders in de keten te helpen verminderen Maximale valorisatie Fevia steunt cascade van waardebehoud Eerst voeding Dan diervoeding Dan grondstoffen, meststoffen, energie

91 Project voedselverlies 10 Project Voedselverlies van Fevia Vlaanderen VOEDSELVERLIES Inventarisatie van voedselverlies bij de Vlaamse voedingsindustrie en identificeren van oorzaken, hotspots en praktische maatregelen Met steun van Agentschap Ondernemen Oproep Nieuw Industrieel Beleid Fabriek van de Toekomst Kadert binnen ViA (Vlaanderen in Actie) Looptijd September 2012 februari 2014

92 Project voedselverlies 11 Projectopzet Waarom? Te weinig relevante kennis/cijfers Prioritair thema voor de voedingsindustrie Projectopzet - Wat? Kennis rond voedselverlies bij de voedingsindustrie opbouwen Verliezen in kaart brengen Omvang, oorzaken, maatregelen Voedingsbedrijven hulpmiddelen aanreiken Wisselwerking met andere schakels van de voedingsketen

93 Project voedselverlies 12 Projectopzet Hoe? Met hulp van de voedingsindustrie zelf Met hulp van UGent Vakgroep Agro-voedingsmarketing en ketenbeheer olv Prof. Xavier Gellynck Inventarisatie Audits door UGent bij 15 à 30 voedingsbedrijven Vragenlijst: 75 à 100 ingevulde vragenlijsten Workshops met voedingsbedrijven Toetsen inventarisatie en stapsgewijs naar praktisch haalbare maatregelen Reeks van 6 workshops met 10 à 15 bedrijven

94 Contact 13 Meer info? 02/

95

96 Voedseloverschotten in de handel: initiatieven en belemmeringen Studienamiddag voedselverlies voor beleidsmakers, ketenactoren, onderzoekers en stakeholders Claire Collin, adviseur duurzame handel

97 Context Handel in Vlaanderen= winkels, jobs Zeer competitief Grote zichtbaarheid, alhoewel beperkte bijdrage van de handel in voedselverspilling (2,5%) (verslag Verlies en verspilling in de voedselketen ) Handel moet economisch verantwoord optreden: voedselverlies = puur verlies Optimalisatie interne organisatie, logistiek, bevoorrading om verlies te vermijden

98 Handel en voedseloverschotten Enquête (zomer 2012): food leden (+ Bemora) Deelnemingsgraad: 50% Scope: aard en samenstelling van onverkochte producten, valorisatiestromen, belemmeringen, genomen initiatieven Toepassingsgebied: 43% eigen winkels van de keten + inkoopcentrale 29% eigen winkels van de keten 14% eigen winkels van de keten + restaurants 14% inkoopcentrale

99 1. Preventie Genomen (preventie)maatregelen om voedseloverschot te beperken: Voorraadbeheer (optimalisering) Optimalisering van de verpakking (individuele porties, enz) Snelverkoop Andere: beheer van de bestellingen

100 2. Onverkochte producten Aandeel bedorven producten >< onverkoopbare producten : 62% bedorven 38% onverkoopbaar (beschadigd)! Schatting op basis van de aankoopprijs! Schatting onmogelijk voor enkele ketens Samenstelling van onverkochte producten Groenten en fruit Vis Vlees/gevogelte Bereide gerechten Charcuterie

101 3. Valorisatie Valorisatiestromen Biomethanisatie (+/- 50%) Schenkingen (+/- 15 %) Compostering (+/- 15%) (biomethanisatie compostering kunnen niet altijd gescheiden worden) Andere (dierenvoeding, schenking aan medewerkers, verbranding met terugwinning, enz.)! berekening op basis van het gewicht! Schatting niet mogelijk voor 1 keten

102 4. Belemmeringen Sterk-matig beperkende factor : Voedselveiligheid: traceerbaarheid van producten (100%) aansprakelijkheid bij incidenten (100%) Autocontrolesysteem (100%) imago: oneerlijke verkoop van de gegeven producten (70%) uiterste consumptiedatum (TGT: te gebruiken tot) (70%) wetgeving mbt diervoeder (70%) Fiscaliteit (BTW) (60%) Minimale houdbaarheidsdatum (THT: tenminste houdbaar tot) (60%) Opleiding v/h personeel van voedselbanken (wetgeving, koudeketen, TGT, enz.) (60%)

103 4. Belemmeringen Afstemming vraag en aanbod (voedselbanken en andere organisaties) (40%) Starheid v/d procedures in geval van schenkingen (afstand ophaalpunten, uren voor ophaling, enz.) (40%)

104 5. Genomen initiatieven Individueel: Bevoorrading Organisatie, op eigen initiatief, van ophalingsacties voor verenigingen Optimalisatie verpakkingen Sensibilisatie van de consumenten Sectoraal: Brochure 2009 (Wallonië) : Comeos-Fevia-Voedselbanken- Minister Lutgen Brochure 2012 (heel België) : Comeos-Fevia-Voedselbanken met steun van FAVV en Ministers Laruelle, Lieten, Schauvliege, Peeters, Huytebroeck en Tillieux (elektronische en papieren versie)

105 5. Genomen initiatieven Brochure 2012 : Met modelovereenkomst handelaar-voedselbank Te verspreiden bij winkelverantwoordelijken met oog op schenking van voedseloverschotten aan voedselbanken/andere verenigingen met sociaal oogmerk

106 Conclusie Pro activiteit via een partnership tussen handel, voedingsindustrie, voedselbanken en andere verenigingen Aanmoediging nodig ivm: Vereenvoudiging van de procedures Fiscaliteit (aftrekbaarheid BTW, vennootschapsbelasting) Ondersteuning voor gecentraliseerde netwerk voor ophaling Verspreiding van de brochure Communicatie naar de consumenten

107 Dank u voor jullie aandacht!