Anatomie van de luchtwegen en meest voorkomende respiratoire pathologieën. Dr. Jonas Dewulf

Transcriptie

1 Anatomie van de luchtwegen en meest voorkomende respiratoire pathologieën Dr. Jonas Dewulf

2 Inhoud Inleiding Anatomie van de bovenste en onderste luchtwegen Respiratoire pathologieën Laryngitis stridulosa Laryngomalacie Bronchiolitis Community-acquired pneumonia Astma 2

3 Inleiding Respiratoire pathologieën vormen een zeer belangrijke groep aandoeningen binnen de kindergeneeskunde Wereldwijd belangrijke oorzaak mortaliteit: ongeveer 2 miljoen kinderen <5j sterven bv. aan pneumonie Belangrijke reden voor hospitalisatie in Belgie 3

4 Anatomie 4

5 Anatomie van bovenste en onderste luchtwegen

6 Anatomie van BLW 6

7 Anatomie larynx 7

8 Respiratoire patologieën thv BLW Laryngitis stridulosa Laryngo-(tracheo)malacie 8

9 Laryngitis stridulosa Valse kroep, pseudokroep, laryngitis subglottica Etiologie: parainfluenza virussen (~75%), rhinovirus, influenza, adenovirus, RSV, Inflammatie/oedeem thv de larynx-stembanden bovenste luchtwegobstructie 9

10 Laryngitis stridulosa Presentatie: 3 m - 5 jaar, piek 2 de levensjaar Voorafgaand: neusloop, lichte hoest, milde koorts Blafhoest, heesheid Stridor = piepend/gierend geluid, bij inspiratie Typisch verergerend s nachts, vaak (minder ernstig) recidief dagen nadien 10

11 Laryngitis stridulosa Diagnose Klinisch! (Rx: bij sommigen: steeple sign ) 11

12 Laryngitis stridulosa Differentiaaldiagnose (stridor): Epiglottitis (H. Influenzae type B) door vaccinatie Difterie/bacteriële tracheitis Vreemd voorwerp Retrofaryngeaal/peritonsillair abces Extrinsieke compressie (laryngeaal web, vasculaire ring, ) Intraluminele obstructie (subglottis hemangioom/stenose) 12

13 Laryngitis stridulosa Behandeling prognose Supportief Vochtige lucht (stoom/koele mist) Steroiden: aerosol / systemisch, adrenaline aerosol Recidief mogelijk 13

14 Respiratoire patologieën thv BLW Laryngitis stridulosa Laryngo-(tracheo)malacie 14

15 Laryngomalacie Video Meest frequente oorzaak van stridor bij de pasgeborene bij huilen, excitatie, voeding, neerliggen Floppy structuren collaps bij inspiratie 15

16 Laryngomalacie Diagnose: klinisch kakelend, laryngoscopie 16

17 Laryngomalacie Prognose - Behandeling: Kan verergeren gedurende eerste 6 maanden, maar verdwijnt doorgaans spontaan tegen de leeftijd van maanden Cave respiratoire infecties, geassocieerde GOR In ernstige gevallen (5%): apnoe, cyanose, respiratoire distress, FTT door slecht drinken, cor pulmonale chirurgie (supraglottoplastie), tracheotomie 17

18 Anatomie van de onderste luchtwegen 18

19 19

20 20

21 21

22 22

23 23

24 Terminale luchtweg Terminale bronchiole Respiratoire bronchioles Gladde spier Alveolaire ductus Alveoli

25 25

26 Alveolair design Waterige laag Lamella body (opslag surfactant) Aqueous macrophage CO 2 O2 Type ll pneumocyte-lining cell (produces surfactant) Capillary Type l Lining cell

27 27

28 28

29 Respiratoire patologieën thv OLW Bronchiolitis Community-acquired pneumonia Astma 29

30 Bronchiolitis Acute lage luchtweginfectie thv terminale en respiratoire bronchioli in zuigelingen obstructie van de fijne luchtwegen 30

31 Bronchiolitis Meest frequente infectie in kinderen < 1 jaar (jaarlijks 11/100 zuigelingen), en één van de belangrijkste oorzaken van hospitalisaties in deze leeftijdsgroep +/- november tot april Oorzaak: virussen: - RSV - hmpv - Bocavirus - Rhinovirus - Influenza A en B - Parainfluenza

32 Bronchiolitis Presentatie Voorafgaand: neusloop, hoest, milde koorts Distress: tachypnoe, retracties, neusvleugelen Typische hoest Auscultatie: diffuse rhonchi/crepitaties en wheezing +/- Hypoxemie Apnoe bij jonge zuigelingen of risicopatiënten Zelflimiterend, 3-7 dagen 32

33 33

34 Bronchiolitis Diagnose Klinisch! Geen bloedname routinematig Geen Rx thorax routinematig 34

35 Bronchiolitis Behandeling SUPPORTIEF 35

36 Bronchiolitis Behandeling Geen salbutamol toedienen Maar Geen adrenaline toedienen Er kan hypertoon zout worden verneveld bij gehospitaliseerde patiënten Maar Geen systeemcorticoiden toedienen 36

37 Bronchiolitis: behandeling Zuurstof bij O 2 -saturatie <90% Er kan gekozen worden om geen continue zuurstofmonitoring te doen Geen ademhalingskinesitherapie Geen antibiotica, tenzij bacteriële surinfectie of sterk vermoeden Nasogastrisch of intraveneus vocht bij zuigelingen die geen orale hydratatie kunnen onderhouden 37

38 Bronchiolitis Risicopatiënten ernstig verloop ~ hospitalisatie <3 maanden ~ apnoe Sociale context, roken Prematuriteit, BPD Cardiovasculaire co-morbiditeit Immuundeficiënties Chronische longziekten Neuromusculaire aandoeningen 38

39 Bronchiolitis Preventie Consistente handhygiëne & antiseptische maatregelen Isolatie bij hospitalisatie Pavilizumab (maandelijks IM gedurende 5 maanden in seizoen), bij hoog-risico patiënten 39

40 Respiratoire patologieën thv OLW Bronchiolitis Community-acquired pneumonia Astma 40

41 Community-acquired pneumonia Inflammatie thv de long, gekenmerkt door consolidatie door aanwezigheid van een exsudaat in de alveolen (+ ontsteking interstitieel) In ontwikkelingslanden: miljoen nieuwe casussen in 2000 In ontwikkelde landen: 4.08 miljoen nieuwe casussen Infectieus: Neonaten 1-3 m 1-12 m 1-5 jaar > 5 jaar GBS Enteric gram-negative - Chlamydia trachomatis - Ureaplasma urealyticum - Virussen - Bordetella pertussis - Virussen - Streptococcus pneumoniae - Haemophilus influenzae - Staphylococcus aerus - Moraxella catarthalis - Virussen - Streptococcus pneumoniae - Mycoplasma pneumoniae - Chlamydia pneumoniae - Streptococcus pneumoniae - Mycoplasma pneumoniae - Chlamydia pneumoniae Kendig and Chernick s Disorders of the respiratory tract, 8th ed. 41

42 CAP Klinische tekens die ook kunnen passen bij andere entiteiten: koorts, (hoest), distress, tachypnoe Gelokaliseerde crepitaties ~ kans op lobaire pneumonie; demping bij percussie ~ geassocieerde effusie/empyeem Soms geassocieerde diarree, braken, hoofdpijn Klinische diagnose, doch vaak Rx thorax, BN 42

43 43

44 CAP Behandeling Supportief: O2, iv vocht, Therapeutisch: AB (amoxicilline), gezien geen duidelijk betrouwbare manier om onderscheid te maken tussen virale en bacteriële oorzaak (en complicaties bij onbehandelde bacteriële pneumonie te groot) PO IV indien ernstig of geen PO inname mogelijk 44

45 CAP Complicaties Pleurale effusie/empyeem Geen drainage nodig als klein ~ echografie Necrotiserende pneumonie/long abces/pneumatocoele ~ S. Aureus Cave tuberculose 45

46 46

47 47

48 Respiratoire patologieën thv OLW Bronchiolitis Community-acquired pneumonia Astma 48

49 Astma: wat is astma? WHO: Astma komt voor in alle leeftijdsgroepen, maar start vaak op kinderleeftijd. Het is een ziekte gekenmerkt door recurrente aanvallen van kortademigheid en wheezing, die variëren in ernst en frequentie van persoon tot persoon. In een individu kunnen ze voorkomen van uur tot uur en van dag tot dag. Deze aandoening is te wijten aan inflammatie van de luchtwegen in de longen en beïnvloedt de sensitiviteit van de zenuwuiteinden in de luchtwegen zodat ze makkelijk geïrriteerd geraken. In een aanval, zwelt de wand van de luchtwegen zodat deze vernauwen en de luchtstroom in en uit de longen vermindert. 49

50 Astma: wat is astma? Geen universeel aanvaarde definitie Gemeenschappelijke elementen in de verschillende definities: Reversibele luchtwegobstructie Constrictie van bronchiale spieren Mucosaal oedeem en toename secreties door inflammatie Reversibel: spontaan of met bronchodilatatoren Hyperreactiviteit van de luchtwegen Chronische luchtweginflammatie 5-20% van schoolgaande kinderen in Europa 50

51 Astma: wat is astma? 51

52 Astma: wat is astma? Oorzaak:? Interactie tussen virale respiratoire infecties en atopie/allergie? Maar ook non-allergisch astma! 52

53 Astma: hoe stellen we de diagnose? Klassieke symptomen: Wheezing Hoest: vooral nachtelijk en bij inspanning Kortademigheid - drukkend gevoel op de borst Frequente triggers: Virale infecties Inspanning Allergeen blootstelling Irritantia bv. tabaksrook 53

54 Astma: hoe stellen we de diagnose? Longfunctie: flow-volume curve 54

55 Astma: hoe stellen we de diagnose? Longfunctie: flow-volume curve Beperkte airflow: lage FEV1; FEV1 /FVC <0,80 Bronchodilatator (β-agonist) respons in FEV1 12% Inspannings challenge: verslechtering FEV1 15% Ook als follow-up (trend van waardes, therapietrouw, ) 55

56 Astma: hoe stellen we de diagnose? Andere: Bv. allergietesten (bloedname - huidtesten)

57 Astma: behandeling Vermijden van: Sigarettenrook Allergeenblootstelling Medicatie: Acuut: bronchodilatatoren (kort- en langwerkende betamimetica, anticholinergica) Onderhoud: anti-inflammatoir (inhalatiecorticoïden) 57

58 Astma: behandeling 58

59 Astma: behandeling Pediatrische astmatherapieladder (GINA) STAP 1 STAP 2 STAP 3 STAP 4 STAP 5 SABA z.n. (of combinatieprep) Aanvalsmedicatie SABA z.n. SABA z.n. SABA z.n. (of combinatieprep) SABA z.n. (of combinatieprep) Onderhoudsmedicati e Voorkeur Geen Lage dosis ICS Lage dosis ICS + LABA Medium/hoge dosis ICS + LABA Verwijzing astmaspecialist Lage dosis orale steroïden Alternatief Geen Montelukast Medium dosis ICS OF Lage dosis ICS + Montelukast +/- Montelukast Anti-IgE: Xolair

60 Astma: behandeling BTS asthma guideline

61 Astma: behandeling 61

62

63 Vragen? 63

64 Bronnen Larsen WJ. Human Embryology. 3rd ed. Philadelphia: Churchill Livingstone; West JB. Respiratory Physiology: The Essentials. 9th ed. Baltimore: Lippincott Williams & Wilkins; Wilmott RW et al. Kendig and Chernick s Disorders of the Respiratory Tract in Children, 8th ed. Philadelphia: Elsevier Saunders; Eber E, Midulla F. ERS handbook: Paediatric Respiratory Medicine. 1st ed. Ralston SL et al. Clinical practice guideline: the diagnosis, management, and prevention of bronchiolitis. Pediatrics Nov;134(5):e British Thoracic Society guidelines for the management of community acquired pneumonia in children: update 2011, Harris et al. - Thorax