Integraal veiligheids- en handhavingsbeleid BELEIDSNOTA Gemeente Lingewaal

Transcriptie

1 Integraal veiligheids- en handhavingsbeleid BELEIDSNOTA Gemeente Lingewaal

2 Inhoudsopgave Samenvatting 2 Hoofdstuk 1 Inleiding Aanleiding Het Manifest van Lingewaal Doel Visie Inhoud Strikte scheiding vergunningverlening en handhaving Voorbereiding Communicatie Leeswijzer 7 Hoofdstuk 2 Vormen van toezicht en handhavingsinstrumenten Inleiding Toezichtsvormen Handhavingsinstrumenten 10 Hoofdstuk 3 Prioriteitenmatrix Opzet matrix Risico Naleeftekort Bepaling en uitvoer van de prioriteiten Wat heeft prioriteit binnen de gemeente Lingewaal? 17 Hoofdstuk 4 Veiligheid IVR, Politie en Brandweer IVR Aanpak Politie Aanpak Brandweer Rol externe partners 23 Hoofdstuk 5 Monitoring, rapportage en evaluatie De dubbele regelring Monitoring, rapportage en evaluatie 25 Afkortingenlijst 26 BIJLAGEN Bijalge 1 Prioriteitenmatrix Bijlage 2 Sanctiestrategie Bijlage 3 Communicatieplan Bijlage 4 Analyserapport Bijlage 5 Toelichting Tafel van Elf zoals toegepast in de risicomatrix Bijlage 6 Kadernota`Veiligheid en Handhaving gemeente Lingewaal Bijlage 7 Rapport rekenkamercommissie 1

3 Samenvatting Handhaving staat zowel landelijk als lokaal in de belangstelling. De vuurwerkramp in Enschede, de cafébrand in Volendam, het instorten van balkons in Maastricht en de grote brand bij een chemisch bedrijf in Moerdijk kan iedereen zich nog goed herinneren. Deze gebeurtenissen hebben geleid tot een flinke maatschappelijke en politieke belangstelling voor de handhaving van vergunningen in de fysieke leefomgeving. Toch is er een risico van het krijgen van belangstelling voor een onderwerp zoals handhaving door incidenten. Na een tijd ebt de belangstelling vaak weer weg en bestaat de kans dat veiligheid en handhaving weer Om handhaving voldoende te borgen heeft de gemeente Lingewaal hierop indertijd geanticipeerd en in 2001 handhavingsbeleid ontwikkeld voor de beleidsterreinen Bouwen en Wonen en Milieu (BMH). Dit beleid is in 2005 geëvalueerd en ongewijzigd voortgezet. Nu, in 2011 is er reden om dit beleid te herzien en aan te laten sluiten op een aantal recente ontwikkelingen. Een belangrijke ontwikkeling is de behoefte om in Lingewaal op een uniforme en integrale wijze toezicht te houden en te handhaven. Regels die gelden op het terrein van BMH dienen op eenzelfde manier te worden gehandhaafd als regels die in bijvoorbeeld de Algemene Plaatselijke Verordening (APV) zijn geformuleerd. Een andere belangrijke ontwikkeling is de komst van de Wet Algemene Bepalingen Omgevingsrecht (Wabo). Deze omgevingsvergunning vraagt om een integrale vorm van toezicht en handhaving. Bovendien legt het Besluit omgevingsrecht (Bor) de gemeente een aantal wettelijke kwaliteitseisen op. In deze nota wordt het integrale veiligheids- en handhavingsbeleid voor in ieder geval de komende 4 jaren geschetst. Kernbegrippen hierbij zijn effectief, efficiënt en herkenbaarheid. Effectief door taken te benoemen waarop de handhaving zich vooral zal richten. Deze taken zijn een afgeleide van de bestuurlijk vastgestelde kadernota `Veiligheid en Handhaving gemeente Lingewaal , van sectoraal naar integraal (zie bijlage 5). Efficiënt door te bepalen op welke wijze er toezicht wordt gehouden en wanneer tot handhaving zal worden overgegaan. Herkenbaar door de uitvoering op een eenduidige en uniforme wijze te laten geschieden en te beschrijven in een jaarlijks uitvoeringsprogramma. 2

4 Hoofdstuk 1 Inleiding 1.1 Aanleiding Het handhaven van regels is een kerntaak van de gemeente en is een onderwerp waar veel en steeds meer aandacht voor bestaat. Mede doordat het denken vanuit de klant steeds meer centraal staat. Een andere reden is de voortdurende verschuiving van vergunningen naar algemene regels (vergunningvrije activiteiten). Daarom heeft de gemeente Lingewaal besloten werk te maken van integrale veiligheid en handhaving in de vorm van het onderliggende veiligheids- en handhavingsbeleid. Dit beleid is (overwegend) gebaseerd op de kwaliteitscriteria voor handhaving uit de Wabo. Handhaving van laatstgenoemde wet heeft tot doel de kwaliteit van de (leef)omgeving te beschermen en waar mogelijk te verbeteren. Het integreren van verschillende vergunningen in één omgevingsvergunning vraagt tevens om één, voor alle aspecten, consequente manier van handhaven. Het veiligheids- en handhavingsbeleid van de gemeente is daarom op een zodanige manier vormgegeven dat het voor zowel burgers als bedrijven helder is hoe de gemeente haar verantwoordelijkheid voor het naleven van wetten en regels ziet. Alleen zo kan het doel, het gemeenschappelijk belang waarborgen, behaald worden. Vrij vertaald betekent handhaving: het bevorderen of bewerkstellen van de naleving van regels. Hierbij wordt handhaving bedoeld in de ruime zin van het woord. Dit betekent zowel in de vorm van communicatie, voorlichting, het houden van toezicht, en het sanctioneren bij overtreding van de regels. Veiligheid betekent: alles wat met veiligheid te maken heeft, bijeenbrengen, waarbij alle betrokkenen samen proberen te komen tot een veiligere omgeving. Integrale veiligheid en handhaving houdt dan ook in dat handhaven zoveel mogelijk samenhangend plaatsvindt, waarbij tegenstrijdige en niet handhaafbare eisen worden voorkomen en er optimaal resultaat van naleving van de regels wordt bereikt. Het optimale rendement wordt bereikt door het stellen van prioriteiten, in zowel toezicht als handhaving. Hierbij staat rechtsgelijkheid voorop. Prioritering is noodzakelijk, want of het nu om sectorale of integrale handhaving gaat, het is niet mogelijk om alle overtredingen in behandeling te nemen. De gemeente staat allerlei middelen en instrumenten voor handen. Zo kan de gemeente toezicht houden, waarschuwen, maar ook sanctioneren. Ook kan er preventief aandacht worden besteed aan verschillende vormen van interactie met bijvoorbeeld burgers en bedrijven, zoals het geven van voorlichting. Interactie veronderstelt dat er gecommuniceerd wordt met deze burgers en bedrijven. Dit voornemen streeft de gemeente Lingewaal dan ook na Het Manifest van Lingewaal en de Veiligheidsenquête In het Manifest van Lingewaal heeft de gemeente in samenspraak met burgers, (agrarische) ondernemers en het verenigingsleven een ambitieuze toekomstvisie bepaald voor onze gemeente. In gesprekken en discussies is gedeeld hoe Lingewaal er in 2030 voor wil staan en welke keuzes er nu, maar ook in de toekomst gemaakt dienen te worden om deze ambities te verwezenlijken. Vooropgesteld dient te worden dat Lingewaal een leefbare 3

5 gemeente is, waar het prima wonen, werken en recreëren is. Toch zijn er ook zorgen. Overlast van elkaar en van jongeren in het bijzonder, maar ook de angst om elkaar aan te spreken op hinderlijk gedrag. Ook zijn hondenpoep en excessief parkeren een bron van ergernis. In het jaar 2009 zijn de uitkomsten van de Veiligheidsenquête gehouden onder alle inwoners van de gemeente Lingewaal gepubliceerd. De belangrijkste conclusies zijn hieronder weergegeven. - De gemiddelde beoordeling van de woonomgeving is beoordeeld met een 7,3. - De de politie is niet of nauwelijks zichtbaar aanwezig. - De verkeersveiligheid scoort onvoldoende (voornamelijk in de kernen Asperen en Spijk) tot voldoende. - Overlast veroorzaakt door het gedrag van anderen (zoals rondhangende jongeren) wordt regelmatig als storend ervaren, - Er heerst een veilig gevoel in de eigen woonomgeving. - De aangiftebereidheid van de inwoners is laag. Vandalisme en inbraak woningen komen het meeste voor in de gemeente. - Overige (kleine) ergernissen zijn, loslopende honden, hondenpoep, parkeeroverlast. Mede in de geest van het Manifest van Lingewaal en de Veiligheidsenquête beschrijft de gemeente in dit integrale veiligheids- en handhavingsbeleid de keuzes die worden gemaakt op het terrein van de integrale handhaving. 1.2 Doel Het doel om te komen tot een nieuw integraal veiligheids- en handhavingsbeleid is als volgt. In de eerste plaats beschikt de gemeente Lingewaal nog niet over integraal veiligheids- en handhavingsbeleid 1. In de op 3 december 2009 door de gemeenteraad vastgestelde kadernota veiligheid & handhaving gemeente Lingewaal : van sectoraal naar integraal geeft de gemeente daarom aan te willen beschikken over een dergelijk beleid. De gemeente streeft ernaar het eerste vierjarenbeleid en het uitvoeringsprogramma 2011 in 2011 afgerond te hebben. In de tweede plaats vormt ook de komst van de Wabo een aanleiding voor het ontwikkelen van integraal veiligheids- en handhavingsbeleid. De Wabo staat voor één loket, één bevoegd gezag, één behandelprocedure, één omgevingsvergunning, één rechtsbeschermingsprocedure en één handhavend bestuursorgaan. Het doel van de Wabo is om minder administratieve lasten voor burgers en bedrijven, betere dienstverlening, kortere en transparantere procedures, minder druk door toezicht en geen tegenstrijdige voorschriften. De omgevingsvergunning vervangt vijfentwintig oude vergunningsoorten (zoals onderdelen uit de bouw-, sloop-, gebruiks-, APV, milieu- en monumentenvergunning). Voor verschillende activiteiten is er dus maar één aanvraag en één omgevingsvergunning nodig. Waarbij gecoördineerde handhaving een must is. 1 Uit het Analyserapport blijkt dat er wel sprake is van veiligheids- en handhavingsbeleid, maar dat dit is verspreid over de diverse organisatieonderdelen van de gemeente. Dit heeft tot gevolg dat het totale handhavingsbeleid van de gemeente Lingewaal ondanks de beperkte grootte van de gemeente versnipperd is. Van een integrale aanpak is geen sprake. 4

6 De Wabo stelt kwaliteitseisen aan de organisatie en uitvoering van de handhaving. Deze kwaliteitseisen zijn verankerd in hoofdstuk 7 van het Bor. Omdat de handhaving van de verschillende regels gecoördineerd dient te worden is een integrale benadering van belang. Het lokale bestuur zal dus moeten aangeven hoe zij dit doet. Ook moet zij aangeven waar zij op gaat handhaven. Dit betekent dat er prioriteiten moeten worden gesteld. Het is immers niet mogelijk om elke regel voor 100% te handhaven. Dit is ook niet wenselijk, omdat burgers en bedrijven in principe zelf verantwoordelijk zijn om te voldoen aan de regels. Anderzijds lenen de beschikbare mensen en middelen zich er niet voor om alles te kunnen handhaven. Bijkomend voordeel van het opstellen van integraal veiligheids- en handhavingsbeleid is bovendien dat de conclusies van de Rekenkamercommissie Lingewaal naar het bestaande handhavingsbeleid (direct) zijn meegenomen 2. Haar belangrijkste conclusie was dat de ambitie (wat wil het bestuur) overeen moet komen met de mogelijkheden die de gemeente heeft (beschikbare middelen en capaciteit). 1.3 Visie De insteek van de gemeente Lingewaal met dit beleid is niet om de professionalisering van de handhaving als doel op zich te stellen. Uiteraard maakt dit wel onderdeel uit van het in stand houden en verbeteren van een veilig en leefbaar Lingewaal. Duidelijke visie is dat de handhaving in relatie tot de veiligheid van de leefomgeving in Lingewaal op een zodanig niveau moet worden gebracht dat veiligheid binnen de begrenzingen van redelijkheid zijn gewaarborgd. Hierbij speelt het houden van toezicht een belangrijke rol. Binnen deze visie kunnen dan ook de onderstaande punten als de kernpunten worden gezien: - Er kan naar de toekomst toe nimmer een absolute veiligheid worden gegarandeerd. Altijd zal enig risico worden gelopen. Onnodige risico s moeten echter worden voorkomen. Er moeten voorwaarden worden gecreëerd om het gevoel van veiligheid binnen Lingewaal te versterken. - Het handhavingsbeleid dient in voldoende mate dekkend te zijn voor de relevante wettelijke bepalingen. - Waar mogelijk worden het handhavingsbeleid en de uitvoering integraal uitgevoerd. - Om de veiligheid te kunnen waarborgen zal de gemeente een actief en consequent handhavingsbeleid moeten voeren. De kwaliteit van de vergunningen, regelgeving en een optimale inzet ten aanzien preventieve handhaving zullen op termijn moeten leiden tot een verminderde inzet van de repressieve handhaving en in het verlengde daarvan zo weinig mogelijk sanctie (verbetering van het naleefgedrag). - Handhaving moet in de beleidscyclus geen sluitpost zijn. In het algemeen kan worden gesteld dat vooral een verminderde inzet in de preventieve handhaving de oorzaak is van een toename van de repressieve handhaving en sancties. De consequentie daarvan is dat veel meer geld moet worden uitgegeven om de veiligheid te waarborgen. 2 Zie het Analyserapport in bijlage 4 èn de nota van bevindingen bij het onderzoek van de Rekenkamercommissie in bijlage 6. 5

7 1.4 Inhoud Het integrale veiligheids- en handhavingsbeleid is opgesteld binnen de beleidsvrijheid en kwaliteitseisen die hoofdstuk 7 van het Bor aan het handhavingsbeleid stelt. Alle binnen de scoop van de Wabo vallende taken zijn hierin opgenomen. Daarnaast zijn niet binnen de Wabo vallende handhavingstaken ook volgens deze kwaliteitseisen in het beleid opgenomen. Het belang van een veilige omgeving is door de diverse rampen benadrukt en wordt als een kerntaak van de overheid beschouwd. Ook al is een risicoloze maatschappij niet te garanderen; de samenleving mag erop vertrouwen dat de (lokale) overheid zal doen wat in haar macht ligt om de veiligheid van burgers en bedrijven te waarborgen.. In de prioriteitenmatrix (bijlage 1) zijn alle handhavingstaken,en de onderliggende wettelijke kaders weergegeven. Deze prioriteitenmatrix is dan ook de kern van het beleid. Hierin zijn de prioriteiten onderbouwd op basis van risico en naleeftekort. 1.5 Strikte scheiding vergunningverlening en handhaving In de hedendaagse praktijk gebeurt het nog dat, zowel vergunningverlening als -handhaving door dezelfde afdeling wordt uitgevoerd. Bij de gemeente Lingewaal is dit ook het geval: zo voert bijvoorbeeld de afdeling BMH, zowel vergunningverlening als -handhaving uit. De Wabo gaat echter uit van een strikte scheiding tussen de taakvelden vergunningverlening en -handhaving. Het is immers niet aan burgers uit te leggen dat de afdeling die de vergunningen verleent ook de handhaving van deze vergunningen voor zijn rekening neemt. Bij de gemeente Lingewaal is vergunningverlening en -handhaving wel op procesniveau gescheiden. Dit laat onverlet dat de organisatie adviseert aan het bestuur om in het organisatie ontwikkelingstraject de handhaving onder te laten brengen op een andere afdeling, om zo deze scheiding meer gestalte te geven. Verder zal gelet op het integrale karakter van dit beleid de regie/coördinatie voor wat betreft de uitvoering komen te liggen binnen één team. Dit bevordert een efficiënt(e) en effectieve samenwerking, ook in het overleg met de portefeuillehouder handhaving en veiligheid. 1.6 Voorbereiding Ter voorbereiding op dit beleid is een analyse uitgevoerd waarmee de oude situaties op het gebied van handhaving binnen de gemeente in beeld zijn gebracht. Dit analyserapport, zie bijlage 4, beschrijft de beleidsvelden van BMH, Brandweer, Juridische Zaken ontwikkeling en Beheer (JOB), Burgers en Middelen (BUM), en het taakveld Integrale Veiligheid en Rampenbestrijding (IVR). Per beleidsveld is gekeken hoe de stand van zaken met betrekking tot handhaving is. Ook is in deze analyse aan de handhavers en juridisch medewerkers gevraagd wat hun visie is op de oude manier van werken en hoe zij integraal/gecoördineerd handhaven zien. Voor dit laatste wordt kortheidshalve verwezen naar de hoofdstukken 11 en 12 van het analyserapport (bijlage 4). 1.7 Communicatie De gemeente heeft als taak om burgers en bedrijven actief te informeren over wetten en regels; wat mag en moet en wat níet? Goede kennis van regels levert begrip op. Begrip en duidelijkheid verhogen de kans op spontane naleving en verlagen daarmee de vaak tijdsintensieve inzet die nodig is voor toezicht en handhaving. Wordt informatie niet 6

8 (volledig) of niet tijdig verstrekt aan burgers of bedrijven, dan neemt de kans op overtredingen toe. Door wijzigingen in zowel het landelijke- als gemeentelijk beleid ten aanzien van handhaving is tijdige en volledige informatie van essentieel belang. De nadruk in het handhavingproces dient dan ook te liggen in het aan de voorkant voorlichten en begeleiden van burgers en bedrijven. Het is dan ook belangrijk dat de gemeente duidelijk maakt aan haar burgers en bedrijven wat zij van hen verwacht en visa versa. Daarbij wordt van de gemeente verwacht dat zij doet wat zij zegt. De geloofwaardigheid van de gemeente wordt niet alleen gewaarborgd door een transparante manier van communiceren waar zij op toeziet en handhaaft, maar ook door een heldere manier van handelen. 1.8 Leeswijzer Hoofdstuk 1 geeft een inleiding en beschrijft wat voor deze gemeente aanleiding vormde voor deze integrale aanpak. De invulling van zowel integrale handhaving als integraal toezicht kenmerkt zich door een hoge mate van coördinatie en eenduidigheid en bij het optimaal gebruik maken van elkaars kennis en capaciteit. Uitgelegd wordt wat er in het voorbereidingstraject heeft plaatsgevonden, waar het veiligheids- en handhavingsbeleid zich tot beperkt en welke oude beleidsstukken het vervangt. Hoofdstuk 2 beschrijft de te onderscheiden vormen van toezicht (vergunnings-, object- en gebiedsgericht). Het derde hoofdstuk gaat over de voor dit integrale beleid ontwikkelde prioriteitenmatrix. Beschreven is hoe de verschillende handhavingstaken zijn beoordeeld op risico en naleeftekort en hoe daaruit de prioriteiten zijn vastgesteld. In hoofdstuk 4 wordt ingegaan op het onderwerp Veiligheid, en hoe deze is verwerkt in het beleid. Het laatste hoofdstuk gaat over de Planning & Control cyclus en welke rol de begroting, de organisatie en het bestuur spelen om een goede integrale handhaving te kunnen borgen 7

9 Hoofdstuk 2 Vormen van toezicht en handhavingsinstrumenten 2.1 Inleiding Toezicht houden betreft het controleren door het bevoegd gezag, op naleving van wetten en regels. Het is feitelijk het toepassen van verschillende controlemiddelen en vormen waarmee de mate van naleving van wetten en regels kan worden vastgesteld. Met de controles wordt dus beoogd de (vrijwillige) naleving van wetten en regelgeving te bewerkstelligen. Toezicht en de daarbij horende controles zijn van belang om eventuele overtredingen van de regels en voorschriften te signaleren en daar vervolgens actie op te ondernemen. Dit kan bijvoorbeeld via een voorwaarschuwing, maar ook door middel van het opleggen van sancties. Overigens hoeft er bij het houden van toezicht in principe geen sprake te zijn van een vermoeden van een strafbaar feit. Dit is ook geen vereiste om toezicht te gaan houden, aangezien de juridische basis voor toezicht gelegen is in het bestuurs- en het strafrecht. Handhaving vraagt om verschillende vormen van toezicht. Het controleren van een verleende vergunning voor een woning is bijvoorbeeld heel wat anders dan het toezicht houden op overlast van hondenpoep. Verschillende handhavingstaken vragen daarom om verschillende vormen van toezicht. Er bestaan verschillende vormen van toezicht. Daarbij kan ten eerste een onderscheid worden gemaakt tussen preventief en repressief toezicht. Preventief toezicht richt zich op de controle tot nakoming van voorschriften die zijn verbonden aan vergunningen en ontheffingen of aan algemeen van toepassing zijnde regels. Indien bij deze controle een overtreding wordt geconstateerd, dan wordt de overtreder hiervan op de hoogte gesteld. Hij/zij krijgt een bepaalde termijn om de overtreding alsnog ongedaan te maken (met uitzondering van risicovolle situaties waarbij direct actie moet worden ondernomen). Vaak blijkt een dergelijke ambtelijke waarschuwing al voldoende om effect te sorteren en is daarmee niet alleen een effectief, maar ook een efficiënt middel. Als na de begunstigingstermijn de overtreding niet is beëindigd of als er sprake is van risicovolle situaties dan volgt repressief toezicht. Repressief toezicht is erop gericht om geconstateerde overtredingen (direct) te beëindigen en de gevolgen ervan ongedaan te maken. In de tweede plaats kan een onderscheid worden gemaakt in actieve en passieve controle. Actieve controle vindt plaats op initiatief van de gemeente. Dit kan bijvoorbeeld structureel worden gedaan (elke vergunning, ontheffing of toestemming wordt gecontroleerd) of op programmatische basis (elk jaar worden er in het uitvoeringsprogramma thema s benoemd waar dat jaar specifiek toezicht op wordt gehouden). Passieve controle daarentegen wordt pas gedaan als er een verzoek van derden (meestal belanghebbenden) komt. 2.2 De toezichtsvormen In dit integrale veiligheids- en handhavingsbeleid wordt er primair onderscheid gemaakt tussen drie toezichtvormen: 1) vergunningsgericht toezicht; 2) objectgericht toezicht 8

10 3) gebiedsgericht toezicht. Daarnaast vindt er binnen deze drie toezichtsvormen toezicht plaats in de vorm van, signaaltoezicht. De verschillende vormen van toezicht zijn de manier om zoveel mogelijk gecoördineerd en integraal toezicht te houden. Hierdoor vermindert de toezichtdruk en is het mogelijk om (waar nodig) daadkrachtig(er) op te treden. Vergunningsgericht toezicht is toegespitst op het houden van toezicht op reeds verleende vergunningen. Dit toezicht vindt dus plaats gedurende de periode waarbinnen uitvoering wordt gegeven aan de vergunning, bijvoorbeeld gedurende bouw-, sloop- of aanlegwerkzaamheden. Vergunninggericht toezicht betreft procesmatig toezicht. Op ieder moment dat een controle tijdens de uitvoering van een vergunninggericht object plaatsvindt zijn andere toezichtaspecten aan de orde. Denk bij bouw aan fundering, storten beton, afwerking en oplevering van een gebouw. Het vergunningsgericht toezicht heeft de volgende strategische doelstelling: Het tijdens de uitvoering van verleende omgevingsvergunningen waarborgen van een basiskwaliteit ten aanzien van de bouwkundige staat, veiligheid, en de milieukundige, ruimtelijke en cultuurhistorische kwaliteit van de bebouwde en onbebouwde omgeving en bouw- en slooplocaties. Objectgericht toezicht richt zich op het toezicht tijdens de gebruiksfase van objecten. Hierbij kan bijvoorbeeld gedacht worden aan het periodiek controleren van café s op het gebied van brandveiligheid door de brandweer, of het controleren tijdens een evenement of deze wordt gehouden volgens de in de vergunning opgenomen voorschriften. Objectgericht toezicht is een momentopname. Op ieder moment dat het gebouw of de inrichting wordt gecontroleerd, moet deze voldoen aan de voorschriften die hiervoor gelden. Het objectgericht toezicht heeft de volgende strategische doelstelling: Het tijdens het gebruik van bouwwerken, inrichtingen en evenementen waarborgen en/of versterken van kwaliteiten op het gebied van (brand)veiligheid, milieu en leefbaarheid. Gebiedsgericht toezicht gaat over toezicht gerelateerd aan geografische gebieden. Daarmee is het mogelijk om gericht toezicht te houden op die aspecten die niet op basis van een vergunning plaatsvindt, maar kunnen voorkomen in een bepaald gebied. Gebiedsgericht toezicht is het toevallig ontdekken van activiteiten en/of overtredingen, zonder dat hier een dossier of vergunning aan ten grondslag ligt. Het gebiedsgericht toezicht heeft de volgende strategische doelstelling: Het waarborgen en/of versterken van ruimtelijke, esthetische en landschappelijke kwaliteiten en het verbeteren van de veiligheid en leefbaarheid van de (openbare) ruimte. Tot slot is signaaltoezicht een overkoepelende vorm van toezicht waarbij een betreffende toezichthouder een signaal doorgeeft aan een andere toezichthouder omdat de geconstateerde overtreding buiten zijn expertise valt. Signaaltoezicht kan worden toegepast bij elk van de hierboven beschreven vormen van toezicht (vergunnings-, object- en gebiedsgericht toezicht). Aan de hand van signaalkaarten kan een toezichthouder nagaan 9

11 wie hij of zij moet benaderen bij het constateren van een overtreding. Ook kunnen burgers, bedrijven, politiek, externe partijen zoals belangenorganisaties signalen doorgeven aan de gemeente. 2.3 Handhavingsinstrumenten De uitvoering van de handhaving kan op veel verschillende manieren. Deze bestaan uit preventieve instrumenten (zoals communicatie en voorlichting) en repressieve of sanctionele instrumenten (zoals het opleggen van een last onder dwangsom of een bestuurlijke strafbeschikking). Daarnaast bestaat er nog een mogelijkheid om in uitzonderlijke gevallen te gedogen. Preventieve instrumenten Voorkomen is beter dan genezen. De insteek is dan ook om zoveel mogelijk preventieve handhavingsinstrumenten te gebruiken om het gedrag en de naleving van burgers en bedrijven op een positieve manier te beïnvloeden. Hierdoor kan geprobeerd worden onveilige situaties te voorkomen met een kleinere kans op de inzet van tijdrovende en kostbare repressiemiddelen. De insteek is dan ook om op een actieve wijze klanten en inwoners voor te lichten over dit veiligheids- en handhavingsbeleid. Als men de regels kent en begrijpt, zal de motivatie er eerder zijn om deze ook na te leven en anderen in de omgeving er op te wijzen. Er zal dan ook intensief worden ingezet op de communicatie omtrent (nieuw) beleid, regelgeving en de daaruit voortvloeiende handhaving, zie ook bijlage 3. Burgers en bedrijven zullen waar mogelijk worden gestimuleerd om zelf mee te denken over situaties en betrokken worden bij het zoeken naar oplossingen (burgerparticipatie). Ook het laten zien dat een overtreder wordt aangepakt is een vorm van preventieve handhaving. De communicatie vindt zo gericht mogelijk plaats aan de hand van de volgende communicatievormen: - Algemene communicatie: via de gemeentelijke website en/of de (lokale) media zo veel mogelijk mensen bereiken en informeren over de regels en de handhaving ervan. - Doelgroepgerichte/gebiedsgerichte communicatie: een doelgroep of gebied schriftelijk/mondeling informeren over de specifieke regels en handhaving die voor hun/dat gebied van toepassing zijn. - Individuele communicatie: persoonlijke voorlichting aan een burger of bedrijf over de regels en de handhaving ervan. De gemeentelijke toezichthouders spelen ook een grote rol bij communicatie richting burgers en bedrijven. Zij functioneren als een front office in het veld. Ook kunnen zij signalen uit de buurt opvangen, zodat er samenlevingsgericht kan worden gehandhaafd. Daarnaast is veel winst te halen door goede communicatie aan de voorkant van het vergunningproces. Vooroverleg, intakeoverleg en tijdens het vergunningaanvraagproces de aanvrager goed informeren. Dit voorkomt in grote mate het onbewust overtreden van de regels. 10

12 Repressieve instrumenten Als preventieve instrumenten geen of te weinig effect hebben, dan kunnen repressieve instrumenten een uitkomst bieden. De verschillende repressieve (of sanctionele) instrumenten zijn beschreven in de Sanctiestategie. Deze sanctiestrategie, die als bijlage 2 onderdeel is van dit beleid beschrijft overeenkomstig hoofdstuk 5 van de Wabo en voor wat betreft de kwaliteitscriteria uit het Bor de verschillende mogelijk in te zetten instrumenten en beschrijft op welke wijze er toepassing wordt gegeven aan deze instrumenten. Daarnaast is in de sanctiestrategie opgenomen op welke wijze en met welke (dwangsom)hoogte bepaalde overtredingen worden bestraft. Dit geeft duidelijkheid en tevens rechtsgelijkheid bij de toepassing van deze handhavingsinstrumenten. 11

13 Hoofdstuk 3 Prioriteitenmatrix Het is niet wenselijk en mogelijk om alle regels voor 100% te handhaven. Bestuurlijke keuzes zijn daarom nodig. Deze keuzes zijn gemaakt met behulp van een prioriteitenmatrix. Per handhavingstaak/activiteit is beoordeeld welke prioriteit de handhaving heeft. De prioriteit is hierbij primair bepaald door twee factoren: 1) Het risico (wat is het risico bij een overtreding?) 2) Het naleeftekort (het naleefgedrag en de kans dat een overtreding daadwerkelijk voorkomt). In dit hoofdstuk wordt dit verder uitgelegd. Ook is aangegeven welke handhavingstaken uiteindelijk een hoge, gemiddelde of lage prioriteit hebben gekregen. 3.1 Opzet matrix In hoofdstuk twee zijn de verschillende vormen van toezicht benoemd. In de prioriteitenmatrix zijn alle gekozen handhavingstaken verdeeld naar vergunnings-, objecten gebiedsgericht toezicht. Toezicht houden op (de uitvoering van) een verleende omgevingsvergunning voor een woning valt bijvoorbeeld onder vergunningsgericht toezicht. Toezicht op evenementen is opgenomen binnen het objectgericht toezicht, en overlast van hangjongeren is opgenomen binnen het gebiedsgericht toezicht. In totaal zijn er 72 verschillende handhavingstaken in de matrix opgenomen. Dit zijn handhavingstaken die voortvloeien uit de Wabo, de APV, Wet kinderopvang en de Leerplichtwet. Met deze 72 handhavingstaken is getracht alle te handhaven aspecten te benoemen. Daarbij zijn keuzes gemaakt. Er is bijvoorbeeld niet gekozen om ieder gebouwtype uit het Bouwbesluit apart te benoemen. Ook is niet gekozen om de verschillende soorten inrichtingen in het kader van de Wet Milieubeheer op te splitsen. Zou dit gedaan zijn, dan had de matrix uit honderden verschillende handhaaftaken bestaan. Aangezien het belangrijk is dat de prioriteiten periodiek kunnen worden bijgesteld, is dit niet wenselijk. De matrix is ingevuld op basis van beschikbare ervaringscijfers, landelijke kengetallen, benchmarkgegevens en kennis en ervaringen van experts welke betrokken zijn bij het toezicht en de handhaving binnen de gemeente Lingewaal. Ook de ervaringen van burgers en bedrijven zijn hierin meegenomen. 3.2 Risico Per handhavingstaak is bepaald wat het risico is wanneer de onder een handhavingstaak liggende regels worden overtreden. Dit risico is bepaald aan de hand van zes negatieve effecten: veiligheid, volksgezondheid, natuur/milieu, financieel/economisch, leefbaarheid en imago. Per handhavingstaak is er voor elk negatief effect een score van 1 tot 5 ingevuld. Een 1 geeft aan dat er nauwelijks of geen negatief effect is en een 5 dat er een ernstig negatief effect is. De optelsom van de zes verschillende effecten bepalen samen het risico. 12

14 3.3 Naleeftekort Naast het risico speelt het naleeftekort een belangrijke rol bij het bepalen van de uiteindelijke prioriteit. Het naleeftekort van een onder een handhavingstaak liggende regel wordt bepaald door het naleefgedrag (spontane en geforceerde naleving) en de overtredingskans. De spontane naleving, de geforceerde naleving en de overtredingskans leveren ieder een getal op. De optelsom van deze drie getallen samen bepalen het naleeftekort. Hoe hoger het getal van het naleeftekort, hoe slechter de onder een handhavingstaak liggende regels worden nageleefd. Naleefgedrag Het naleefgedrag is bepaald met behulp van de 'Tafel van Elf' (T11). De T11 is een door het Ministerie van Justitie aangedragen analysemodel waarmee aan de hand van elf dimensies wordt verklaard waarom regels al dan niet worden nageleefd. Door te weten waar de sterke en zwakke kanten zitten op het gebied van de naleving van regels, kan men gericht handhaven. Hierbij kan gedacht worden aan het geven van voorlichting als blijkt dat de kennis over een bepaalde regel laag is of meer sanctioneel optreden als blijkt dat men de regels bewust overtreedt. De elf dimensies zijn ondergebracht in twee groepen: dimensies van spontane naleving en dimensies van geforceerde naleving. De T11 analyse levert dan ook twee getallen op. Eén getal voor spontane naleving en één getal voor de geforceerde naleving. Spontane naleving Met spontane naleving wordt bedoeld in hoeverre een burger of bedrijf zich uit eigen overweging houdt aan de wet- en regelgeving. Spontane naleving kan voortkomen uit kennis en draagvlak, normen en waarden, maatschappelijke controle en een kosten/baten afweging van (niet-) naleving. Spontane naleving is beïnvloedbaar door een aantal aspecten, zoals voorlichting en communicatie. Door mensen goed te informeren over de voor hen geldende regels, zullen zij die regels beter kennen. Hierdoor ontstaat er meer draagvlak, waardoor bijvoorbeeld ook de (sociale) omgeving het overtreden van een regel sneller veroordeeld. De gemeente Lingewaal vindt het belangrijk dat de eigen verantwoordelijkheid van burgers en bedrijven wordt gestimuleerd. De realisatie van een meetbare spontane naleving kan dan ook als doelstelling worden beschouwd. Geforceerde naleving Met geforceerde naleving wordt bedoeld in welke mate wet- en regelgeving wordt nageleefd door ingrijpen van de overheid. Het wordt bepaald door de mate waarop de regels in de praktijk worden gecontroleerd, en op welke wijze en met welke sancties het naleven van een regel wordt afgedwongen. De geforceerde naleving is beïnvloedbaar door overheidsoptreden. Door bijvoorbeeld vaker te controleren en door strenger en zichtbaarder te sanctioneren. Hierdoor zal de score van dit aspect beter worden. De overtredingskans De overtredingskans (hoe vaak komt een overtreding daadwerkelijk voor?) is voornamelijk bepaald op basis van beschikbare ervaringscijfers en ervaringen van de verschillende handhavers. Los van de ernst van de overtreding, is er ook gekeken naar, hoe vaak een 13

15 bepaalde regel in de praktijk wordt overtreden. Praktijkcijfers geven bijvoorbeeld aan dat de kans op de bouw van een illegaal schuurtje achter de woning groter is dan de kans dat dit in de voortuin gedaan wordt. Goede voorlichting en het strikter handhaven op handhavingstaken met een hoge overtredingskans zullen deze factor positief kunnen beïnvloeden. 3.4 Bepaling en uitvoering van de prioriteiten De prioriteit van een bepaalde handhavingstaak/activiteit wordt primair bepaald door het risico en het naleeftekort. Er worden drie prioriteiten onderscheiden: hoog, gemiddeld en laag. Door het stellen van prioriteiten kan aan elke handhavingstaak/activiteit een passende interventie worden gekoppeld. Zo gaat Lingewaal slim om met de handhaving. Onderstaande tabel geeft de manier van prioriteren weer. hoog GEMIDDELD HOOG Risico laag LAAG Laag GEMIDDELD Hoog Naleeftekort Tabel 1: bepaling prioriteiten Hoge prioriteit Als het risico van een bepaalde handhavingstaak hoog is en het naleeftekort ook hoog is (de regels worden slecht nageleefd), krijgt deze een hoge prioriteit. Bij een hoge prioriteit zal actief worden gehandhaafd. Dit betekent dat er zo snel mogelijk wordt gecontroleerd en waar nodig direct wordt opgetreden. Bij het toezicht houden op (verleende of langlopende) vergunningen met een hoge prioriteit, wordt er meer en diepgaander gecontroleerd. In het uitvoeringsprogramma zijn er uren begroot om de hoog geprioriteerde handhavingstaken uit te voeren. Hierin is ook vastgelegd door wie en op welke wijze deze handhavingstaken worden uitgevoerd. Voorbeeld: een bezweken constructie door brand Controle bouwbesluit t.a.v. constructieve (brand)veiligheid van een woongebouw is hoog geprioriteerd. Als een woongebouw instort is het risico groot. Met name de negatieve effecten veiligheid en imago scoren hier hoog. Op het gebied van naleeftekort is de spontane naleving wisselend. Sommige aannemers leveren hoge kwaliteit, bij 14

16 anderen is de kans dat er regels niet worden nageleefd groot. Deze scores resulteren gezamenlijk in een hoge prioriteit. Actief optreden is noodzakelijk om (verdere) instorting te voorkomen. Gemiddelde prioriteit Als het risico hoog is, maar het naleeftekort laag (regels worden goed nageleefd) krijgt de betreffende handhavingstaak een gemiddelde prioriteit. Maar ook als het risico laag is, maar het naleeftekort hoog (regels worden slecht nageleefd) krijgt de betreffende handhavingstaak een gemiddelde prioriteit. Er hoeft met deze gemiddelde prioriteit niet direct te worden opgetreden. Dit betekent echter niet dat er helemaal niet wordt opgetreden, maar wel zo efficiënt en effectief mogelijk. De intensiteit van toezicht en handhaving blijven hierbij zo beperkt mogelijk. De wijze van optreden wordt met name bepaald door het naleeftekort. In tegenstelling tot het risico is dit aspect namelijk goed te beïnvloeden. Afhankelijk van de oorzaak van het te hoge naleeftekort wordt er op een passende manier opgetreden. Hierbij kan gedacht worden aan voorlichting, wanneer blijkt dat de kennis over een bepaalde regel laag is. Het doel is dan ook om zo veel mogelijk door middel van preventieve handhaving het naleeftekort te verbeteren. Hierdoor kunnen handhavingstaken met een gemiddelde prioriteit bij een goede uitvoering in de toekomst worden teruggedrongen naar een lage prioriteit. Handhaving van de gemiddelde prioriteiten vindt zowel qua diepgang als intensiteit beperkt plaats. Dit betekent dat er tijdens een gebiedscontrole, periodiek, gericht wordt gehandhaafd op handhavingstaken met een gemiddelde prioriteit. Bij vergunningsgericht en objectgericht toezicht wordt er een lagere inspectiediepgang gehanteerd dan bij handhavingstaken met een hoge prioriteit (bijvoorbeeld uitsluitend een visuele controle). In het uitvoeringsprogramma zijn deze aspecten verder uitgewerkt. Voorbeeld: een straatfeest Brandveiligheid op evenementen, zoals een straatfeest heeft een laag risico. Als er iets gebeurd dan zijn de negatieve effecten vaak gering, veelal omdat evenementen vaak buiten plaastsvinden. Het naleeftekort is daarentegen wel slecht vanwege onbekendheid met de regels. Geen overheidshandelen (voorlichting, toezicht en corrigerend optreden) heeft tot gevolg dat er een toename zal zijn van overtredingen en overlast. Het steekproefsgewijs controleren op deze handhavingstaak houdt het naleefgedrag op peil. Lage prioriteit Als het risico laag is en het naleeftekort laag (de regels worden goed nageleefd), dan wordt er een lagere prioriteit aan deze handhavingstaak gegeven. Is een handhavingstaak laag geprioriteerd dan zal er op deze handhavingstaak niet actief worden gehandhaafd. Er wordt alleen opgetreden op basis van externe signalen (formele klachten) of op een projectmatige 15

17 manier. Formele schriftelijke handhavingsverzoeken en klachten en meldingen moeten immers na een (belangen)afweging worden opgepakt, ook al heeft de betreffende handhavingstaak een lage prioriteit. Zie hiervoor het rapport Helder handhaven van de Nationale ombudsman. Afhankelijk van waargenomen afnemend naleefgedrag kunnen er een beperkt aantal projectmatige controles op laag geprioriteerde handhavingstaken plaatsvinden. Sanctionele handhaving als vervolg op deze projectmatige controles vindt alleen plaats op ernstige overtredingen. Overtredingen met een lage prioriteit worden in elk geval geregistreerd. Mocht blijken dat een aanvankelijk laag geprioriteerde handhavingstaak vaker voorkomt dan ingeschat dan zal deze taak na evaluatie bij aanpassing van de prioriteiten een hogere prioriteit krijgen. Voorbeeld: een standplaats Het is verboden zonder toestemming een standplaats in te nemen. Over het algemeen weet een standplaatshouder dit. Een kaasboer zal niet zomaar op de hoek van een straat zijn wagen neerzetten om zijn waar te verkopen. Het naleeftekort van deze regel is dan ook relatief laag. Ook blijkt uit ervaringscijfers dat de overtredingskans laag is. Het risico van een illegale standplaats is ook niet erg hoog. Handhaving of optreden tegen deze overtreding heeft dan ook een lage prioriteit. In dit geval wordt er alleen op basis van klachten opgetreden. 16

18 3.5 Wat heeft prioriteit binnen de gemeente Lingewaal? Onderstaande grafieken en tabellen geven de prioriteiten van de gemeente Lingewaal aan (mede bepaald op de informatieavond voor de raad op 24 augustus 2010) op het gebied van de integrale veiligheid en handhaving. De volledige prioriteitenmatrix is als bijlage 1 bijgevoegd Totaal (alle 72 handhavingstaken): Hoge prioriteit (17 taken) = 24% Gemiddelde prioriteit (41 taken) = 57% Lage prioriteit (14 taken) = 19% 19% 24% hoog gemiddeld 57% laag Vergunningsgericht toezicht Hoge prioriteit (5 taken) = 33% Gemiddelde prioriteit (9 taken) = 60% Lage prioriteit (1 taak) = 7% 7% 33% hoog gemiddeld 60% laag Objectgericht toezicht Hoge prioriteit (7 taken) = 41% Gemiddelde prioriteit (7 taken) = 41% Lage prioriteit (3 taken) = 18 % 18% 41% hoog gemiddeld 41% laag Gebiedsgericht toezicht Hoge prioriteit (5 taken) = 41% Gemiddelde prioriteit (25 taken) = 41% Lage prioriteit (10 taken) = 18 % 13% 25% hoog gemiddeld laag 62% 17

19 Hoog geprioriteerde handhavingstaken binnen de gemeente Lingewaal Vergunningsgericht handhaven (Bouw- sloopfase) Bouwen en Wonen Controle bouwbesluit tav constructieve-/(brand)veiligheid woongebouwen, appartementen, kamerverhuur (cluster 2) logiesgebouw/restaurant/café/horeca/bedrijf/kantoor/winkel (cluster 3) maatschappelijke gebouwen, (kinder)dagverblijven, scholen, zorg, ziekenhuis, sport (cluster 4) Controle bouwbesluit, overig (gezondheid, energie, bruikb.) maatschappelijke gebouwen, (kinder)dagverblijven, scholen, zorg, ziekenhuis, sport (cluster 4) Overige activiteiten asbest verwijdering (zonder in afwijking sloopvergunning) Objectgericht handhaven (gebruiksfase) Brandweer overtreden voorschriften van gebruiksbesluit blokkeren, afsluiten of defecte vluchtroutes/nu/blusmiddelen defecte rook-/brandscheidingen/sprinkler/ontruiming/bmi/rwa overschrijden maximaal aantal personen Milieu niet naleven voorschriften Milieuvergunningen en Activiteitenbesluit AMvB 8.40 opslag gevaarlijke stoffen niet naleven Welzijn leerplicht, controle schoolverzuim Gebiedsgericht handhaven Bouwen en Wonen strijd met woonbestemming (illegale activiteiten) strijd met kantoor/detailhandel/bedrijf/ horeca/maatschappelijke bestemming illegaal plaatsen van (tijdelijke) opslagunits/romneyloodsen illegale woonruimten, woningsplitsing en kamerbewoning Beheer openbare ruimte overlast hangjongeren / alcohol op straat / vuurwerkoverlast / kleine ergernissen (burenruzies) Gemiddeld geprioriteerde handhavingstaken binnen de gemeente Lingewaal Vergunningsgericht handhaven (Bouw- sloopfase) Bouwen en Wonen Controle bouwbesluit tav constructieve-/(brand)veiligheid woningen (cluster 1) uitbouw, aanbouw, bijgebouw, dakkapel, gevelwijziging bouwwerken geen gebouw zijnde Controle bouwbesluit, overig (gezondheid, energie, bruikb.) woningen (cluster 1) woongebouwen, appartementen, kamerverhuur (cluster 2) uitbouw, aanbouw, bijgebouw, dakkapel, gevelwijziging Overige activiteiten 18

20 wijziging monument aanleggen controle sloop inclusief veiligheid sloopterrein/omgeving Objectgericht handhaven (gebruiksfase) Brandweer ontbreken vereiste documenten, logboeken en certificaten defecte transparant en noodverlichting Milieu bedrijfsmatig verkopen vuurwerk niet aanvragen milieuvergunningen/meldingen of meer dan vergund is uitvoeren beheer en sanering tanks geluid / brandveiligheid / drank grote evenementen geluid / brandveiligheid / drank kleine evenementen (buurt/straatfeesten) Gebiedsgericht handhaven Bouwen en Wonen strijd met voorschriften bouwen/gebruik oeverzone staat van bestaande gebouwen en bouwwerken illegaal aan-/uit-/bijgebouw, dakkapel, gevelwijziging voorzijde illegaal aan-/uit-/bijgebouw, dakkapel, gevelwijziging achter-/zijkant overbevolking van woningen (huisjesmelkers) illegale paardenbakken en paardenstallen (dierenverblijven) illegale bouwwerken geen gebouw zijnde (airco's, schotels, reclame) strijd met welstandsbeleid APV/niet inrichting gebonden milieutaken lozing huishoudelijke afvalwater in bodem/oppervlakte water afvaldumping en ongewone voorvallen Hdf 17 Wm verbranden afval stoffen hinder stank zonder of in afwijking vergunning uitbaten horecagelegenheid sluitingstijden horeca en winkeltijden zorgplichtartikelen, niet naleven regels buiten inrichtingen Beheer openbare ruimte plaatsen objecten op en langs de openbare weg evenementenreclame zoals driehoeksborden e.d. illegaal gebruik (openbare) gemeentegrond illegale beplakken reclame en graffiti verkeersovertredingen in woonomgeving hondenpoep / loslopende honden flyeren/verspreiden folders aanhanger/caravan openbare weg langer dan 3 dagen parkeren / fietsparkeren controle besluit Bodemkwaliteit 19

21 Laag geprioriteerde handhavingstaken binnen de gemeente Lingewaal Vergunningsgericht handhaven (Bouw- sloopfase) Bouwen en Wonen Controle bouwbesluit, overig (gezondheid, energie, bruikb.) logiesgebouw/restaurant/café/horeca/bedrijf/kantoor/winkel (cluster 3) Objectgericht handhaven (gebruiksfase) Brandweer ontbreken of defecte blusmiddelen Milieu ontheffingen geluid 12 dagen regeling bedrijven Welzijn toezicht op kinderopvang Gebiedsgericht handhaven Bouwen en Wonen strijd met verkeers-/groen/bestemming en aanleggen APV/niet inrichting gebonden milieutaken ontheffingen gevelreiniging, niet naleven voorschriften niet naleven groene regelgeving aanwezigheidsvergunning speelautomaten / kansspelvergunningen / bingo exploitatievergunning Beheer openbare ruimte illegaal collecteren (zonder of in afwijking vergunning) standplaatsen uitstalling zonder vergunning kappen zonder vergunning uitrit realiseren 20

22 Hoofdstuk 4 Veiligheid 4.1 IVR. politie en brandweer Veiligheid is een belangrijk thema en een kerntaak van de gemeente; een veilig gevoel in de werk- woon- en leefomgeving is namelijk van essentieel belang. Met name drie partners spelen een essentiële rol in het toezicht en de handhaving op de openbare orde en veiligheid en uiteraard als slotstuk de rampenbestrijding. Wat betreft het vergroten van het veiligheidsgevoel, behoren de meeste handhavingstaken tot het gezamenlijk taakveld van de gemeente, politie en het Openbaar Ministerie (OM). In paragraaf 4.3 is dan ook de rol van de politie geschetst. In het jaarlijkse teamwerkplan van de politie en het integraal veiligheidsbeleid van de gemeente, welke jaarlijks wordt uitgewerkt in een jaarprogramma wordt integraliteit (het samen optrekken en uitvoering geven) waar mogelijk en inpasbaar afgestemd. In dit veiligheids- en handhavingsbeleid wordt aandacht besteedt aan de aanpak van de benoemde problematiek binnen dit gezamenlijke taakveld. Zo zijn in de prioriteitenmatrix onder meer de volgende handhavingsactiviteiten nader benoemd: - Overlast (hang)jongeren/alcohol op straat/vuurwerkoverlast; - Illegaal beplakken van reclame en graffiti; - Verkeersovertredingen in de woonomgeving; - Hondenpoep en loslopende honden; en - Parkeren. 4.2 IVR De afdeling IVR beperkt zicht in de handhaving op de handhavingstaken in het gezamenlijke taakveld vooral tot het oppakken van meldingen en klachten, die zowel intern als extern aangedragen worden. Hierop wordt veelal direct inzet gepleegd door de afdeling zelf of door het inzetten van de Buitengewoon Opsporing Ambtenaar (BOA). De BOA wordt n.a.v. een klacht eerst op onderzoek uitgestuurd, spreekt vervolgens de betrokken aan of geeft een waarschuwing en na een afgesproken periode volgt controle en bij niet nakomen van de gemaakte afspraken, repressief optreden. De werkzaamheden vallen binnen dit beleid onder het gebiedsgericht toezicht. Sanctionering vindt plaats op basis van de sanctiestrategie (bijlage 2) 4.3 Aanpak Politie De politiezorg in de gemeente Lingewaal wordt uitgevoerd door het korps Gelderland-Zuid, district De Waarden, team Geldermalsen. Het team Geldermalsen omvat zo n 40 politieambtenaren die dagelijks werken aan een veilige(r) gemeente. Naast de gemeente Lingewaal is het team ook werkzaam voor de gemeenten Geldermalsen en Neerijnen. Al met al een gebied van zo n inwoners en een oppervlakte van 270 km2. In de gemeente Lingewaal is er voor 0,6 fte bruto een wijkagent actief. Daarnaast maakt de politie werk van het oplossen van woninginbraken. Dit is tot speerpunt benoemd. Specifiek voor deze vorm van criminaliteit is een speciale afdeling in het leven geroepen die zich in hoofdzaak hiermee bezig houdt. 21

23 Overlast in de vorm van het negeren van verkeersregels, het aanbrengen van graffiti in de openbare ruimte en het veroorzaken van geluidsoverlast wordt door burgers als zeer hinderlijk ervaren. Hard rijden, parkeerexcessen en het bekladden van muren verstoren de orde en het leefmilieu in de gemeente en dragen bij aan (een gevoel van) onveiligheid. Tegen hard rijden wordt wel opgetreden, door middel van camera- of lasercontrole. Eveneens wordt opgetreden tegen parkeerexcessen. De aanpak van graffiti is lastiger. Daders dienen veelal op heterdaad betrapt te worden. De oplettendheid van de burger kan hierbij een belangrijke rol spelen. Zo mogelijk kunnen overtreders sneller worden aangegeven bij de politie. Dit geldt eveneens bij geluidsoverlast. Het is belangrijk om dergelijke overlast direct te melden bij de politie, en niet te wachten tot de volgende ochtend. Dit geldt evenzeer ten aanzien van vandalisme. Als er iets vernield wordt, is de hulp van de burger essentieel. Door snel contact op te nemen met de politie kunnen daders sneller worden opgespoord en aangehouden. Communicatie ter bevordering van het doen van aangifte na deze vormen van overtredingen, vergroot de pakkans. Tegen overlast van hangjongeren wordt opgetreden. Groepen jongeren die bij elkaar staan, soms in de nabijheid van hun auto s of scooters met ronkende motor en luide muziek kunnen bedreigend overkomen, en ergernis oproepen. Over het algemeen kan een goed gesprek met jongeren veel kou uit de lucht nemen, maar als dat niet werkt wordt er stevig opgetreden. Gebruik van alcohol op straat, te hard rijden of luide muziek wordt niet geaccepteerd. Een andere veel genoemde ergernis zijn loslopende honden en hondenpoep in openbaar gebied. In samenwerking met de stadswachten wordt hiertegen opgetreden. Eigenaren van loslopende honden die mensen lastigvallen, worden 1 keer gewaarschuwd. Daarna volgt een verzoek aan de burgemeester om de betreffende hond aan te wijzen als gevaarlijke hond in de zin van de APV. In dat geval moet de hond altijd aangelijnd zijn en op de openbare weg voorzien van een muilkorf. Naar verwachting zal de politie in de nabije toekomst meer wijkagenten gaan inzetten. Dit betekent dat wijkagenten een kleiner gebied te bedienen krijgen, waardoor zij meer aanspreekbaar en zichtbaar aanwezig zijn. Dit zal (het gevoel van) de veiligheid in de gemeente positief beïnvloeden. Verder zal de politie zich in 2011 specifiek gaan richten op handhaving maximum snelheid van motoren, de bestrijding auto- en bedrijfsinbraken de handhaving van APV overtredingen en het toezicht bij evenementen. De gemeenteraad is dan ook een belangrijke speler bij het aandragen van speerpunten. 4.4 Aanpak brandweer De brandweer heeft een adviserende en toezichthoudende rol op het gebied van veiligheid. Bij geconstateerde onveilige situaties zal de brandweer het college van Burgemeester en Wethouders adviseren actie te ondernemen. Deze rol van de brandweer voert zij uit binnen alledrie de toezichtsvormen. Bij vergunninggericht als onderdeel brandveiligheid bij afgegeven bouwvergunningen. Bij objectgericht in het kader van het gebruiksbesluit, en de brandbeveiligingsverordening, en bij gebiedsgericht toezicht bijvoorbeeld bij illegaal gebruik e.d. 4.5 Externe partners 22

24 In dit beleid is niet expliciet ingegaan op de rol van derden, zoals bijvoorbeeld de woningcorporatie Kleurrijk Wonen en het Waterschap. In het periodiek handhavingsoverleg zullen deze partners of andere betrokkenen op afroep aanschuiven om specifieke handhavingszaken nader te bespreken. 23

25 Hoofdstuk 5 Monitoring, rapportage en evaluatie Om te kunnen vaststellen of de handhavingsdoelstellingen worden bereikt, zal het bestuursorgaan op grond van de Bor een methodiek moeten hanteren aan de hand waarvan monitoring en evaluatie kunnen plaatsvinden. Een cyclisch verlopend handhavingsproces wordt door middel van evaluatie afgesloten met een rapportage over en verantwoording van de uitgevoerde handhaving aan de gemeenteraad en provinciale staten. De evaluatie dient jaarlijks plaats te vinden. 5.1 De dubbele regelkring De grondslag voor professionalisering van de handhaving volgens Wabo-eisen is de dubbele regelkring (in milieuhandhaving ook wel de Big 8 genoemd; meer informatie over de Big 8 is te verkrijgen op de site van het ministerie van VROM). Deze regelkring beschrijft een aantal samenhangende processtappen, waarmee het mogelijk wordt een professionele handhaving te organiseren. Een professionele handhaving betekent volgens deze benadering dat de handhaving tot stand komt op basis van inzichtelijke keuzes en dat de uitvoering gericht is op het bereiken van vooraf te behalen doelen. Kernbegrippen hierbij zijn aantoonbaar, achtereenvolgens en in samenhang met elkaar. Zij moeten in de organisatie zijn ingebed en zijn gebaseerd op inhoudelijke keuzes. Monitoring moet leiden tot positieve verbetering van de handhaving. Handhaving behoort te worden verankerd in de gemeentelijke planning- en control-cyclus. Afbeelding: Dubbele regelkring met kwaliteitseisen handhaving uit het Besluit omgevingsrecht. 24