Het recht van de Europese Gemeenschappen en de decentrale overheden in Nederland

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Het recht van de Europese Gemeenschappen en de decentrale overheden in Nederland"

Transcriptie

1 Het recht van de Europese Gemeenschappen en de decentrale overheden in Nederland Dr. B. Hessel Prof. mr. KJ.M. Mortelmans W.E.J.TjeenkWillink 1997 Deventer

2 Xlll Inhoudsopgave Woord vooraf Voorwoord Bronnen van EG-recht Lijst van gebruikte afkortingen v vjj xxxi xlv HOOFDSTUK 1. VERKENNING VAN HET TERREIN 1 1. Inleiding 1 2. Van EGKS tot Europese Unie EGKS EEG De Europese Akte De Europese Unie De Intergouvernementele Conferentie Nadruk op een analyse van het EG-Verdrag 5 3. Decentrale overheden Decentrale overheden: territoriale decentralisatie De verhouding tussen de centrale en decentrale overheden: een nationale aangelegenheid met communautaire implicaties Het communautaire begrip lidstaat of stoat Staat of privaatrechtelijk verband Onder (lid)staat valt ook de decentrale overheid Enkele onderscheidingen in het gemeenschapsrecht Institutioneel en materieel recht Primair en secundair gemeenschapsrecht Negatieve en positieve integratie Nadruk op negatieve integratie en primair gemeenschapsrecht... 14

3 HIV 6. De materieelrechtelijke inhoud van het EG-Verdrag Samenhang en geleidelijke ontwikkeling Doelen en middelen De gemeenschappelijke markt Intracommunautair verkeer: de vijf vrijheden Douanetarief en handelspolitiek Harmonisatiemaatregelen en de wederzijdse aanvaardingsregel Mededingingsregels Gemeenschappelijke markt en interne markt Instelling van de EMU Gemeenschappelijk beleid en gemeenschappelijke activiteiten DEEL I. INSTITUTIONEEL RECHT Inleiding HOOFDSTUK 2. KENMERKEN EN FUNDAMENTELE BEGINSELEN VAN HET GEMEENSCHAPSRECHT 27 /. Inleiding De eigen rechtsorde van de Gemeenschap Het beginsel van voorrang Rechtstreekse werking Rechtstreekse werking van primair recht Rechtstreekse werking van secundair recht Horizontal rechtstreekse werking Directe werking en de consequenties voor het rationale (proces-)recht Het beginsel van gemeenschapstrouw (artikel 5 EG) 5.1. Gemeenschapstrouw bij negatieve integratie.' ' 5.2. Gemeenschapstrouw en positieve integratie ^ 6. Het verbod van discriminatie naar nationaliteit (artikel 6 EG) Vormen van discriminatie Het verbod van discriminatie naar geslacht (artikel 119) 7.1. Het beginsel van gelijke beloning 7.2. Het verdergaande beginsel van gelijke behandeiing '.'.'

4 XV 8. Het subsidiariteitsbeginsel Het proportionaliteitsbeginsel 48 Literatuur 49 HOOFDSTUK 3. INSTELLINGEN EN ORGANEN Inleiding De Europese Rood De Raad Samenstelling en werkwijze COREPER Taken en bevoegdheden Regelgeving Verdragssluiting Begroting Het Europees Parlement Samenstelling en werkwijze Taken en bevoegdheden Besluitvormingsbevoegdheden Controlerende bevoegdheid Budgettaire bevoegdheid Andere bevoegdheden De Commissie Samenstelling en werkwijze Taken en bevoegdheden Controle Initiatief bij wetgeving Zelfstandige beslissingsbevoegdheid Nadere uitvoering van communautaire wetgeving Comitologie Andere bevoegdheden Hof van Justitie Samenstelling Taken en bevoegdheden De Rekenkamer Andere organen van de Gemeenschap Het Comite van de Regio's Samenstelling en bevoegdheden 67

5 XVI Rol van het Comite in de besluitvorming Het Economisch en Sociaal Comite De Europese Investeringsbank Grensoverschrijdende samenwerking en EG Grensoverschrijdende samenwerking Grensoverschrijdende samenwerking en de EG Andere internationale instellingen en organen voor decentrale overheden IULA en REGR Vergadering van de Regio's van Europa Het congres van lokale en regionale besturen van Europa 77 Literatuur 77 HOOFDSTUK 4. BEVOEGDHEDEN, BESLUITEN EN BESLUITVORMING Inleiding Bevoegdheden van instellingen en organen Uitbreiden van bevoegdheden De besluiten Verordeningen Richtlijnen Beschikkingen Andere besluiten De besluitvorming binnen de Gemeenschap De Raad besluit, het EP geeft een advies (artikel 189A EG) De samenwerkingsprocedure tussen Raad en EP (artikel 189C EG) Co-decisieprocedure: EP en Raad besluiten samen (artikel 189B EG) Instemmingsprocedure De rol van de decentrale overheden in het Europese wetgevingsproces Beinvloeding via de Commissie Via het Europees Parlement Via het Comite van de Regio's Via de Raad ' Via het rationale parlement 97

6 XVII 6. De begrotingsprocedure 98 Literatuur 99 HOOFDSTUK 5. IMPLEMENTATIE VAN GEMEENSCHAPSRECHT Inleiding Omzetting, inkadering, toepassing en handhaving Tweeslachtige verhouding centrale en decentrale overheden Implementatie door decentrale overheden en taakverwaarlozing Informatieverschaffing Het primaire gemeenschapsrecht blij ft van belang Het omzetten van richtlijnen Algemene eisen bij omzetting Dwingende bepalingen van intern recht Inhoudelijk correct Tijdige omzetting Gebreken bij omzetting door decentrale overheden Mogelijke consequenties van gebreken Mogelijke verticale rechtstreekse werking Richtlijnconforme interpretatie Aansprakelijkheid bij niet-tijdige of niet-correcte omzetting Aansprakelijkheid lidstaten voor niet-tijdige omzetting Aansprakelijkheid bij niet-correcte omzetting Francovich-aansprakelijkheid van de decentrale overheden Inkadering van secundair recht Aanwijzen van instanties Passende maatregelen Toepassing van gemeenschapsrecht Toepassing van primair recht (negatieve integratie) Toepassing van secundair recht (positieve integratie) Algemene randvoorwaarden bij toepassing van gemeenschapsrecht Het secundaire recht en de ruimte voor eigen wetgeving van decentrale overheden Gemeenschapsverordeningen en autonome wetgeving Harmonisatie en autonome wetgeving 132

7 xvm 5.3. Minimumharmonisatie 5.4. Artikel 100A, lid 4 EG Literatuur HOOFDSTUK 6. RECHTSBESCHERMING EN RECHTSHANDHAVING Inleiding Rechtsbescherming 2.1. De actie wegens verdragsschending door een lidstaat i3^ 2.2. Het beroep tot nietigverklaring Geprivilegieerde procespartijen De beroepsmogelijkheden voor decentrale overheden I 4 * Beschikkingen gericht tot decentrale overheden Beschikkingen gericht tot andere dan de decentrale overheden 2.3. Het beroep wegens nalaten 2.4. De exceptie van onwettigheid 2.5. De schadevergoedingsactie 2.6. De kortgedingprocedure 2.7. De prejudiciele procedure Verplichte of facultatieve verwijzing Interpretatie- en geldigheidsvragen Gevolgen van de uitspraak van het Hof van Justitie ^4 3. Handhaving van gemeenschapsrecht 3.1. Handhaving door de Gemeenschap 3.2. Handhaving door de lidstaten (eerste pijler) ^ 3.3. Handhaving door de lidstaten (derde pijler) ^ 4. Enkele aspecten van procesrecht, van belong voor de decentrale overheden Vertegenwoordiging enprocestaal De procedure Directe beroepen Prejudiciele procedure Interventie (voeging) 160 Literatuur DEEL II. MATERIEEL RECHT: VRIJHEDEN EN MEDEDINGING Inleiding.163 Toetsingskader op basis van het EG-Verdrag (negatieve integratie) I 64

8 XIX HOOFDSTUK 7. VRIJ VERKEER VAN GOEDEREN EN BELASTINGEN 173 /. Inleiding Tarifaire belemmeringen (artikelen 9-16 EG) In- en uitvoerrechten Heffingen van gelijke werking als in- en uitvoerrechten Het verbod van heffingen van gelijke werking De uitzonderingen Retributies Gemeenschappelijke regeling Binnenlandse belastingen Binnenlandse belastingen (artikelen EG) Fiscaal discriminatieverbod Ruimte voor differentiatie De BTW-richtlijnen Inkomstenbelasting Non-tarifaire belemmeringen (artikelen EG) Het verbod van maatregelen van gelijke werking bij invoer (artikel 30 EG) Discriminerende of 'onderscheid'-maatregelen Directe en indirecte discriminaties Voorbeelden relevant voor decentrale overheden 'Zonder-onderscheid'-maatregelen Arrest Cassis de Dijon Rechtspraak over zondagssluitingswetgeving Het Keck-arrest Het verbod van maatregelen van gelijke werking bij uitvoer (artikel 34 EG) Uitzonderingen op grond van artikel 36 EG Geen (volledige) harmonisatiewetgeving Niet-economische redenen Noodzakelijk en proportioneel Geen willekeurige discriminatie en geen verkapte handelsbeperking Verschillende rechtvaardigingsgronden van artikel 36 EG Openbare zedelijkheid Openbare orde Openbare veiligheid Gezondheid en leven van personen, dieren en planten De rule of reason/dwingende eisen 201

9 XX HOOFDSTUK 8. VRIJ VERKEER VAN PERSONEN 90S LW r, Inleiding 2. Het vrije verkeer van personen; van marktdeelnemers tot burgers Vrij verkeer van personen op de binnenmarkt Vrij verkeer van personen en de buitengrens van de Unie De derde pijler 2(^ Politiele samenwerking Regionale politiekorpsen en het Europese beleid Vrij verkeer van werknemers (artikelen EG) 3.1. Werknemers en andere begunstigden 3.2. De migratierechten van werknemers 3.3. De toegang tot de markt Ruime interpretatie van het begrip discriminatie Verordening 1612/ Enkele toepassingsgevallen Uitzonderingen bij artikel 48, lid 1 en 2 EG 3.4. Socialezekerheidsregelingen 22 ~ 22 * 22 /j 27 ~ 4. Vrijheid van vestiging (artikelen EG) 2^T 4.1. Het begrip vestiging ^ 4.2. Begunstigden van de vrijheid van vestiging Zelfstandige ondernemer ^ Rechtspersonen Migratierechten en sociale zekerheid 23? 4.4. Ruime interpretatie van de verbodsbepaling (artikel 52 EG) Uitzonderingen op het verbod van artikel 52 EG Verdragsrechtelijke uitzonderingen ^ Rule-of-reasonexcepties Secundaire inhoud van het vrije verkeer 238 HOOFDSTUK 9. VRIJ VERKEER VAN DIENSTEN Inleiding Het begrip dienst en de verhouding tot de andere vrijheden 2.1. Het begrip dienst De verhouding tussen vrij verkeer van diensten en andere vrijheden Diensten en vestiging De verhouding ten opzichte van het vrije verkeer van goederen

10 XX] De verhouding ten opzichte van het vrije verkeer van werknemers De verhouding tussen diensten-, kapitaal- en betalingsverkeer Begunstigden van het vrije verkeer van diensten De dienstverlener verplaatst zich De dienstontvanger verplaatst zich Dienstverlener en dienstontvanger verplaatsen zich niet Dienstverlener en dienstontvanger verplaatsen zich Nadere inhoud van het discriminatieverbod Directe werking van het verbod Invoer- en uitvoerbelemmeringen Onderscheid- en zonderonderscheidmaatregelen Toepassingsgevallen voor decentrale overheden De dienstverlener verplaatst zich De dienstontvanger verplaatst zich Dienstverlener en dienstontvanger verplaatsen zich Geen verplaatsing van personen Uitzonderingen op het verbod Verdragsrechtelijke uitzonderingen Rule of reason 256 HOOFDSTUK 10. MEDEDINGINGSRECHT 261 /. Inleiding Het begrip onderneming en publiekrechtelijke organen Kartels en andere overeenkomsten (artikel 85 EG) Het kartelverbod (artikel 85, lid 1 EG) Mogelijk ongunstig beinvloeden van de tussenstaatse handel Verhindering, beperking of vervalsing van de mededinging Merkbaarheidsvereiste Nietigheid van rechtswege (artikel 85, lid 2 EG) Buitentoepassingverklaring (artikel 85, lid 3 EG) Groepsvrijstellingen Verbod op misbruik van machtsposities (artikel 86) Ongunstige beinvloeding van de tussenstaatse handel Machtspositie Misbruik Ontheffingen bij artikel 86 EG? 269

11 xxn 5. Bevoegdheden en procedures 970 * 5.1. Aanvang van de procedure Verloop van de procedure Beleidspraktijk van de Europese Commissie 27 * 5.4. Rechterlijke toetsing De nieuwe norm 7. Mededingingsrecht voor publieke ondernemingen (artikel 90 EG) 7.1. De openbare ondernemingen en bedrijven 7.2. Schending van artikel 90, lid 2 EG 7.3. De uitzondering van artikel 90, lid 2 EG 7.4. Toepassingsvoorwaarden Procedurele voorwaarden Materiele voorwaarden 7.5. Toepassingsgevallen b 277 HOOFDSTUK 11. STEUNMAATREGELEN VAN DE STATEN 1. Inleiding De onverenigbaarheid van artikel 92, eerste lid EG 2.1. Steunmaatregel 28! 2.2. Van staten of met staatsmiddelen bekostigd Selectiviteitscriterium Concurrentievervalsing Ongunstige beinvloeding van de tussenstaatse handel De uitzonderingen op onverenigbaarheid 3.1. Exceptie voor bepaald materiaal 2^ Verenigbaarheid van rechtswege 2^ Verenigbaarheid na onderzoek door de Commissie 2^-> Arme regio's Gemeenschappelijk Europees belang 29( * Sectorsteun Horizontale steun Regionale steun De procedures van artikel 93 EG 4.1. Bestaande steunmaatregelen 29^ 4.2. Nieuwe steunmaatregelen Aanmelding '.'.'..' Eerste standpunt van de Commissie 3() Verklaring van geen bezwaar Commissie leidt procedure van artikel 93, lid 3 EG in Verenigbaarheidsverklaring ^4 29 9

12 XX Verenigbaarheid onder voorwaarden Onverenigverklaring ; Terugbetaling Rechtshandhaving en rechtsbescherming Commissie of lidstaat A versus lidstaat B Belanghebbende versus de Commissie De relatie van de artikelen 92 e.v. EG met andere verdragsartikelen Artikel 92 EG en artikel 95 EG Artikel 92 EG en artikel 30 EG Artikel 92 EG en de artikelen 48 en 59 EG 306 DEEL III. MATERIEEL RECHT: CAPITA SELECTA Inleiding 309 HOOFDSTUK 12. MILIEU Inleiding Decentraal milieubeleid en de interne markt Heffingen van gelijke werking en binnenlandse belastingen Maatregelen van gelijke werking Invoerbelemmeringen (artikel 30 EG) Uitvoerbelemmeringen (artikel 34 EG) Excepties bij de artikelen EG Milieuafspraken en EG-mededingingsbeleid Milieueisen en artikel 85 of 86 EG Milieueisen en de nieuwe norm (artikelen 3g, 5, 85 of 86 EG) Milieueisen en exclusieve rechten (artikel 90 EG) Milieusteunmaatregelen en de artikelen 92 en 93 EG EG-milieubeleid en decentrale overheid Horizontale regelgeving Specifieke regelgeving 322

13 XXIV HOOFDSTUK 13. STRUCTUURFONDSEN Inleiding Communautaire initiatieven 3. Structuurfondsen: rechtsinstrumenten en doebtellingen 4. Structuurfondsen: beginselen 4.1. Het concentratiebeginsel 4.2. Het additionaliteitsbeginsel 4.3. Het programmeringsbeginsel 4.4. Partnerschap 5. Structuurfondsen: procedure 6. Financiering structuurbeleid 6.1. Gemeenschapsmiddelen 6.2. Middelen afkomstig van de lidstaten 7. Controle structuurbeleid 8. Rechtsbescherming bij structuurbeleid HOOFDSTUK 14. OVERHEIDSOPDRACHTEN J Inleiding Overheidsopdrachten en het vrije verkeer 2.1. Vrij verkeer van goederen 2.2. Vrij verkeer van diensten en vestiging 3. Overheidsopdrachten en mededinging 3.1. Aanbestedingskartels en artikel 85 EG 3.2. Aanbesteders en artikel 86 EG 3 34 "' De richtlijnen bij aaribesteding 4.1. De verschillende richtlijnen en hun omzetting Het toepassingsgebied 3 5* 4.3. De aanbestedingsprocedure 3 5^ 4.4. Controle op naleving Naleven van het primaire recht Naleven van de EG-richtlijnen Rechtsbescherming '..'.'.'.'.' Toepassingsgevallen relevant voor decentrale overheden 354

14 XXV DEEL IV. INVENTARIS VAN HET EG-BELEID VOOR DECENTRALE OVERHEDEN Inleiding 359 Inhoud van de inventaris Begroting enfinancien Inhoud Regelgeving Literatuur Belasting Inhoud Regelgeving Literatuur Bevolking, burgers en kiesrecht Inhoud Regelgeving Literatuur Buitenlands beleid en handelspolitiek Inhoud Regelgeving Literatuur Civiele bescherming Inhoud Regelgeving Literatuur Consumentenbeleid Inhoud Regelgeving Literatuur Cultuur Inhoud Regelgeving Literatuur EMU en kapitaal Inhoud Regelgeving Literatuur 379

15 XXVI 9. Energie 9.1. Inhoud 9.2. Regelgeving 9.3. Literatuur 10. Gezondheid en drugsbeleid Inhoud Regelgeving Literatuur 11. Goederen (non-food) Inhoud Regelgeving Algemeen Niet-levensmiddelen Intellectuele rechten Literatuur Jeugd en ouderen Inhoud Regelgeving Literatuur Landbouw en visserij Inhoud Regelgeving Literatuur Levensmiddelen Inhoud Regelgeving Literatuur Mededinging Inhoud Regelgeving Literatuur Milieubeleid Inhoud '.' Regelgeving..... [ Watervervuiling '.'.'.'.'.'.'.'.'.'.'.'.'.'.' Luchtverontreiniging Geluidshinder \ Chemicalien Afval '

16 xxvn Fauna en flora Nucleaire veiligheid en radioactieve stoffen Energie Overige maatregelen Literatuur Onderwijs Inhoud Regelgeving Literatuur Onderzoek en technologische ontwikkeling Inhoud Regelgeving Literatuur Overheidsaanbestedingen Inhoud Regelgeving Literatuur Politie Inhoud Regelgeving Literatuur Ruimtelijke ordening Inhoud Regelgeving Literatuur Sociaal beleid en werknemers Inhoud Regelgeving Werkgelegenheid Gelijke behandeling Sociale zekerheid Arbeidsomstandigheden Literatuur Sport en spel Inhoud Regelgeving Literatuur 427

17 XXV Steun Inhoud Regelgeving Literatuur Structuurfondsen Inhoud Regelgeving Literatuur Telecommunicatie en televisie Inhoud Regelgeving Telecommunicatie Televisie Literatuur Literatuur telecommunicatie ^ Literatuur televisie Toerisme Inhoud Regelgeving Literatuur Transeuropese netwerken ; Inhoud Regelgeving Literatuur Vervoer Inhoud '.]',[ ^ Regelgeving.. ^ Literatuur Vestiging en diensten Inhoud ' Regelgeving ' ' ' Mkb ' Verzekeringen [ ' Vrije beroepen Literatuur Vreemdelingen en EG-onderdanen Inhoud... 45[ Regelgeving Verblijfsrecht EG-onderdanen

18 XXIX Paspoort Excepties bij vrij verkeer Schengen Onderdanen derde landen Literatuur 457 Trefwoordenlijst - inventaris 459 Epiloog 469 Jurisprudentieregister 473 Algemeen trefwoordenregister 485

VERKORTE INHOUDSOPGAVE

VERKORTE INHOUDSOPGAVE VERKORTE INHOUDSOPGAVE WOORD VOORAF... v HOOFDSTUK 1. FUNDAMENTELE BEGINSELEN VAN DE COMMUNAUTAIRE RECHTSORDE... 1 A. De EG is een constitutionele rechtsgemeenschap... 1 B. De voorrang van het Europees

Nadere informatie

INHOUD. I. Officiële publicaties xxv. III. Bronnen die verkort worden aangehaald. IV. Lijst van afkortingen

INHOUD. I. Officiële publicaties xxv. III. Bronnen die verkort worden aangehaald. IV. Lijst van afkortingen INHOUD Pagina Inleiding tot het bronnenmateriaal x x v I. Officiële publicaties xxv II. Verdere informatie xxviii III. Bronnen die verkort worden aangehaald IV. Lijst van afkortingen xxviii xxxi DEEL I

Nadere informatie

inhoudsopgave Inhoudsopgave Afkortingen vii xvi

inhoudsopgave Inhoudsopgave Afkortingen vii xvi Inhoudsopgave Afkortingen vii xvi 1 Europa als woonplaats, de Unie als haar bestuur 1 Definities: recht van een functionele organisatie en recht van een politiek verband 3 2 Rechtsgeschiedenis van de Europese

Nadere informatie

Prof.mr. P.H.Kooijmans

Prof.mr. P.H.Kooijmans Prof.mr. P.H.Kooijmans Internationaal publiekrecht in vogelvlucht Vierde druk Wolters-Noordhoff Groningen Inhoud 1 Wat is intemationaal publiekrecht? 13 Deel 1 Het recht van coexistentie 19 2 De bronnen

Nadere informatie

I Inleiding en wegwijs in het Europese recht 21 1 Inleiding 21 2 Het primaire recht van de Unie 21 3 Het afgeleide Unierecht 26

I Inleiding en wegwijs in het Europese recht 21 1 Inleiding 21 2 Het primaire recht van de Unie 21 3 Het afgeleide Unierecht 26 Inhoud Afkortingen 19 I Inleiding en wegwijs in het Europese recht 21 1 Inleiding 21 2 Het primaire recht van de Unie 21 3 Het afgeleide Unierecht 26 II Het institutionele kader van de Europese Unie 31

Nadere informatie

EUROPEES RECHT. Buitengewoon hoogleraar, Instituut voor Europees Recht, K.U. Leuven Rechter in het Hof van Justitie van de Europese Unie

EUROPEES RECHT. Buitengewoon hoogleraar, Instituut voor Europees Recht, K.U. Leuven Rechter in het Hof van Justitie van de Europese Unie EUROPEES RECHT Prof. Dr. Koen LENAERTS Buitengewoon hoogleraar, Instituut voor Europees Recht, K.U. Leuven Rechter in het Hof van Justitie van de Europese Unie Prof. Dr. Piet VAN NUFFEL Deeltijds docent,

Nadere informatie

GECONSOLIDEERDE VERSIE

GECONSOLIDEERDE VERSIE 30.3.2010 Publicatieblad van de Europese Unie C 83/1 GECONSOLIDEERDE VERSIE VAN HET VERDRAG BETREFFENDE DE EUROPESE UNIE EN HET VERDRAG BETREFFENDE DE WERKING VAN DE EUROPESE UNIE (2010/C 83/01) 30.3.2010

Nadere informatie

C Gerechtelijke statistieken van het Gerecht

C Gerechtelijke statistieken van het Gerecht C van het Werkzaamheden van het 1. Aanhangig gemaakte, afgedane, aanhangige zaken (2006 2010) Aanhangig gemaakte zaken 2. Aard van de procedures (2006 2010) 3. Aard van het beroep (2006 2010) 4. Onderwerp

Nadere informatie

EG en grondrechten. grondrechtenbescherming

EG en grondrechten. grondrechtenbescherming EG en grondrechten prof.mr. M.c. Burkens mr. H.R.B.M. Kummeiing (red.) Gevolgen van de Europese integratie voor de nationale grondrechtenbescherming Met bijdragen van: prof.mr. M.C. Burkens mr. H.R.B.M.

Nadere informatie

1. Werkzaamheden van het Gerecht Aanhangig gemaakte, afgedane, aanhangige zaken ( ) 1

1. Werkzaamheden van het Gerecht Aanhangig gemaakte, afgedane, aanhangige zaken ( ) 1 . Werkzaamheden van het Aanhangig gemaakte, afgedane, aanhangige zaken (2005 2009) 200 000 800 600 400 200 0 Aanhangig gemaakte zaken Afgedane zaken Aanhangige zaken Aanhangig gemaakte zaken 469 432 522

Nadere informatie

BEKNOPTE INHOUD. Voorwoord... v. Inleiding tot het bronnenmateriaal... xxiii. Deel I Van Europese Gemeenschappen tot Europese Unie...

BEKNOPTE INHOUD. Voorwoord... v. Inleiding tot het bronnenmateriaal... xxiii. Deel I Van Europese Gemeenschappen tot Europese Unie... BEKNOPTE INHOUD Voorwoord.................................................. v Inleiding tot het bronnenmateriaal.......................... xxiii Deel I Van Europese Gemeenschappen tot Europese Unie...............

Nadere informatie

Het Verdrag van Amsterdam in werking. Prof. mr. R. Barents

Het Verdrag van Amsterdam in werking. Prof. mr. R. Barents Het Verdrag van Amsterdam in werking Prof. mr. R. Barents Kluwer - Deventer - 1999 DEEL1. HET VERDRAG VAN AMSTERDAM Hoofdstuk 1. Van Maastricht naar Amsterdam 3 1. Inleiding 3 2. De Europese verdragen

Nadere informatie

B Gerechtelijke statistieken van het Gerecht van eerste aanleg

B Gerechtelijke statistieken van het Gerecht van eerste aanleg B van het Werkzaamheden van het 1. Aanhangig gemaakte, afgedane, nog aanhangige zaken (1996-2004) Aanhangig gemaakte zaken 2. Aard van de procedures (2000-2004) 3. Aard van het beroep (2000-2004) 4. Onderwerp

Nadere informatie

Persoonlijke kopie van ()

Persoonlijke kopie van () EUROPEES RECHT EUROPEES RECHT Prof. dr. Koen Lenaerts Gewoon hoogleraar (deeltijds), Instituut voor Europees Recht, KU Leuven President van het Hof van Justitie van de Europese Unie Prof. dr. Piet Van

Nadere informatie

2010/06 Structuur van het Publicatieblad - Aanpassing ingevolge de inwerkingtreding van het Verdrag van Lissabon Publicatieblad, L-serie

2010/06 Structuur van het Publicatieblad - Aanpassing ingevolge de inwerkingtreding van het Verdrag van Lissabon Publicatieblad, L-serie 200/06 Structuur van het Publicatieblad - Aanpassing ingevolge de inwerkingtreding van het Verdrag van Lissabon Publicatieblad, L-serie L I Wetgevingshandelingen a) Verordeningen b) Richtlijnen c) Besluiten

Nadere informatie

DEEL I DIRECTE HORIZONTALE WERKING: CONCEPT EN TOEPASSING IN HET MEDEDINGINGSRECHT 9

DEEL I DIRECTE HORIZONTALE WERKING: CONCEPT EN TOEPASSING IN HET MEDEDINGINGSRECHT 9 INHOUDSOPGAVE WOORD VOORAF LIJST VAN GEBRUIKTE AFKORTINGEN V XIII Hoofdstuk 1 Inleiding 1 DEEL I DIRECTE HORIZONTALE WERKING: CONCEPT EN TOEPASSING IN HET MEDEDINGINGSRECHT 9 Hoofdstuk 2 Doorwerking van

Nadere informatie

De keuze der rechtsgrondslag voor besluiten van de Europese Unie. Dr. R.H. van Ooik

De keuze der rechtsgrondslag voor besluiten van de Europese Unie. Dr. R.H. van Ooik De keuze der rechtsgrondslag voor besluiten van de Europese Unie Dr. R.H. van Ooik KLUWER- DEVENTER-1999 INHOUDSOPGAVE Voorwoord Inhoudsopgave Lijst van afkortingen v vii xix Inleiding tot de studie 1.

Nadere informatie

Handhaving van EG-recht in situaties van onrechtmatige staatssteun

Handhaving van EG-recht in situaties van onrechtmatige staatssteun P.C. Adriaanse Handhaving van EG-recht in situaties van onrechtmatige staatssteun KLUWER Deventer - 2006 Inhoudsopgave Voorwoord Inhoudsopgave Lijst van gebruikte afkortingen V VII XV Hoofdstuk 1 Inleiding

Nadere informatie

Rechtsgrondslag Omschrijving Procedureonderdelen 1. economisch belang. van de instellingen

Rechtsgrondslag Omschrijving Procedureonderdelen 1. economisch belang. van de instellingen BIJLAGE III RECHTSGRONDSLAGEN VOOR DE GEWONE WETGEVINGSPROCEDURE 1 Rechtsgrondslag Omschrijving Procedureonderdelen 1 Artikel 14 Artikel 15, lid 3 Artikel 16, lid 2 Artikel 18 Artikel 19, lid 2 Artikel

Nadere informatie

Het verdrag van Amsterdam. Prof. mr. R. Baratts

Het verdrag van Amsterdam. Prof. mr. R. Baratts Het verdrag van Amsterdam Prof. mr. R. Baratts Kluwer- Dcvcnter - 1997 Hoofdstuk 1. Van Maastricht naar Amsterdam 1 1. Inleiding 1 2. De Europese verdragen 1 2.1. De vijf Europese verdragen 1 2.2. Het

Nadere informatie

Onderwerpsindeling collectie EUR. Werken van bijzondere aard. A10 Naslagwerken (bibliografieën etc.) A20 Losbladige werken

Onderwerpsindeling collectie EUR. Werken van bijzondere aard. A10 Naslagwerken (bibliografieën etc.) A20 Losbladige werken Onderwerpsindeling collectie EUR A Werken van bijzondere aard A10 Naslagwerken (bibliografieën etc.) A20 Losbladige werken A30 Seriewerken, jaarboeken, jaarverslagen A40 Feestbundels A50 Scripties A60

Nadere informatie

HET HOF VAN JUSTITIE VAN DE EUROPESE UNIE

HET HOF VAN JUSTITIE VAN DE EUROPESE UNIE HET HOF VAN JUSTITIE VAN DE EUROPESE UNIE Het Hof van Justitie van de Europese Unie is een van de zeven instellingen van de EU. Zij omvat drie rechtscolleges: het Hof van Justitie, het Gerecht en het Gerecht

Nadere informatie

HET HOF VAN JUSTITIE VAN DE EUROPESE UNIE

HET HOF VAN JUSTITIE VAN DE EUROPESE UNIE HET HOF VAN JUSTITIE VAN DE EUROPESE UNIE Het Hof van Justitie van de Europese Unie is een van de zeven instellingen van de EU. Zij omvat twee rechtscolleges: het Hof van Justitie en het Gerecht. Het Hof

Nadere informatie

Deel 1. Europees belastingrecht

Deel 1. Europees belastingrecht Deel 1. Europees belastingrecht Het Verdrag tot oprichting van de Europese Gemeenschap (Uittreksel)............................. 3 Deel I. De beginselen................. 3 Deel II. Het burgerschap van

Nadere informatie

Datum van inontvangstneming : 06/03/2017

Datum van inontvangstneming : 06/03/2017 Datum van inontvangstneming : 06/03/2017 Vertaling C-45/17-1 Zaak C-45/17 Verzoek om een prejudiciële beslissing Datum van indiening: 30 januari 2017 Verwijzende rechter: Conseil d État (Frankrijk) Datum

Nadere informatie

ARREST VAN HET HOF VAN 12 DECEMBER 1974.

ARREST VAN HET HOF VAN 12 DECEMBER 1974. ARREST VAN HET HOF VAN 12 DECEMBER 1974. B. N. O. WALRAVE, L. J. N. KOCH TEGEN ASSOCIATION UNION CYCLISTE INTERNATIONALE, KONINKLIJKE NEDERLANDSCHE WIELREN UNIE EN FEDERATION ESPANOLA CICLISMO. (VERZOEK

Nadere informatie

Richtlijn betreffende bescherming rechten op aanvullend pensioen

Richtlijn betreffende bescherming rechten op aanvullend pensioen Richtlijn betreffende bescherming rechten op aanvullend pensioen Richtlijn 98/49/EG van de Raad van 29 juni 1998 betreffende de bescherming van de rechten op aanvullend pensioen van werknemers en zelfstandigen

Nadere informatie

INHOUDSOPGAVE HOOFDSTUK II. HORIZONTALE OVEREENKOMSTEN RELATIES MET CONCURRENTEN JULES STUYCK...47

INHOUDSOPGAVE HOOFDSTUK II. HORIZONTALE OVEREENKOMSTEN RELATIES MET CONCURRENTEN JULES STUYCK...47 INHOUDSOPGAVE VOORWOORD... v HOOFDSTUK I. MEDEDINGINGSREGELS VOOR ONDERNEMINGEN NAAR EUROPEES EN BELGISCH RECHT. ACHTERGROND EN RECHTSVERGELIJKEND OVERZICHT ANNE-MARIE VAN DEN BOSSCHE... 1 1. Inleiding...

Nadere informatie

Samenvatting Europees Recht

Samenvatting Europees Recht Samenvatting Europees Recht Week 1 Export en Europees recht Leerdoelen H4 (Nadruk of EU verdrag en EU werkingsverdrag) - De juridische vormen van export beschrijven - De basisstructuur van de Europese

Nadere informatie

De organisatie van de EU

De organisatie van de EU I De organisatie van de EU 1 Inleiding De Europese Unie (EU) bestaat inmiddels uit 28 lidstaten. Nadat zes lidstaten het samenwerkingsverband begonnen, hebben de EU en haar rechtsvoorgangers verschillende

Nadere informatie

3 Onrechtmatige overheidsdaad

3 Onrechtmatige overheidsdaad Monografieen Privaatrecht 3 Onrechtmatige overheidsdaad Rechtsbescherming door de burgerlijke rechter Prof. mr. G.E. van Maanen Prof. mr. R. de Lange Vierde druk Deventer - 2005 Inhoud VERKORT AANGEHAALDE

Nadere informatie

Kern van het internationaal publiekrecht

Kern van het internationaal publiekrecht Kern van het internationaal publiekrecht Andre Nollkaemper Tweede druk Boom Juridische uitgevers Den Haag 2005 Inhoud LljSt van aikortingen Verkort aangehaalde literatuur Deel 1: Kernbegrippen XV XVIII

Nadere informatie

Implementatie van EU-regelgeving

Implementatie van EU-regelgeving Implementatie van EU-regelgeving mw. mr. drs. Sophie Bots wetgevingsjurist met speciale aandacht voor het recht van de Europese Unie directie Advisering, Raad van State Lezing Academie voor Wetgeving,

Nadere informatie

Afdeling I. Algemene beginselen van Unierecht en de relatie met het HGEU 11. Afdeling III. Onderzoeksvragen, onderzoeksdoelstelling en beperkingen 17

Afdeling I. Algemene beginselen van Unierecht en de relatie met het HGEU 11. Afdeling III. Onderzoeksvragen, onderzoeksdoelstelling en beperkingen 17 IX Onderzoeksopzet 1 Hoofdstuk 1. Achtergrond 3 Hoofdstuk 2. Probleemstelling 7 Afdeling I. Academisch debat 7 Afdeling II. Eigen bijdrage academisch debat 9 Hoofdstuk 3. Onderzoeksvragen en -methodologie

Nadere informatie

INHOUDSOPGAVE DE GRONDWET VOOR EUROPA: SCHIJN OF WERKELIJKHEID? PROF. DR. KOEN LENAERTS... 1

INHOUDSOPGAVE DE GRONDWET VOOR EUROPA: SCHIJN OF WERKELIJKHEID? PROF. DR. KOEN LENAERTS... 1 INHOUDSOPGAVE TEN GELEIDE... v DE GRONDWET VOOR EUROPA: SCHIJN OF WERKELIJKHEID? PROF. DR. KOEN LENAERTS... 1 Inleiding... 1 Hoofdstuk 1. De samensmelting van Verdragen en pijlers... 7 Hoofdstuk 2. Eén

Nadere informatie

SAMENVATTING SYLLABUS

SAMENVATTING SYLLABUS SAMENVATTING SYLLABUS Julie Kerckaert Inleiding tot het Europees en internationaal recht Academiejaar 2014-2015 Inhoudsopgave Deel 2: Inleiding tot het Europees recht... 2 1. Het juridisch kader van het

Nadere informatie

Interdepartementale Commissie Europees Recht (ICER)

Interdepartementale Commissie Europees Recht (ICER) Interdepartementale Commissie Europees Recht (ICER) Verkorte ICER-handleiding Rechtsgrondslag van EU-besluiten (2007) 1. Inleiding Bij het bespreken van Europese ontwerp-besluiten ontstaan vrij regelmatig

Nadere informatie

VERSLAG VAN DE COMMISSIE

VERSLAG VAN DE COMMISSIE NL VERSLAG VAN DE COMMISSIE over de stand van de werkzaamheden in verband met de richtsnoeren betreffende staatssteun en diensten van algemeen economisch belang 1. DOEL VAN DIT VERSLAG In zijn conclusies

Nadere informatie

DE VERDRAGEN VAN MAASTRICHT EN VAN AMSTERDAM

DE VERDRAGEN VAN MAASTRICHT EN VAN AMSTERDAM DE VERDRAGEN VAN MAASTRICHT EN VAN AMSTERDAM Het Verdrag van Maastricht heeft de voorgaande Europese verdragen gewijzigd en een Europese Unie gecreëerd die rust op drie pijlers: de Europese Gemeenschappen,

Nadere informatie

Inhoud. HOOFDSTUK 1 Ontstaan van het begrip discriminatie op grond van nationaliteit 21

Inhoud. HOOFDSTUK 1 Ontstaan van het begrip discriminatie op grond van nationaliteit 21 Inleiding 11 DEEL I Het concept indirecte discriminatie op grond van nationaliteit in het Unierecht 17 Inleiding 17 HOOFDSTUK 1 Ontstaan van het begrip discriminatie op grond van nationaliteit 21 HOOFDSTUK

Nadere informatie

DE EUROPESE GRONDWET: TROEVEN EN TEKORTEN. (editors)

DE EUROPESE GRONDWET: TROEVEN EN TEKORTEN. (editors) DE EUROPESE GRONDWET: TROEVEN EN TEKORTEN JOHAN MEEUSEN GERT STRAETMANS (editors) Dit boek kwam tot stand met de steun van de Europese Gemeenschap (Actie Jean Monnet) intersentia Antwerpen - Oxford INHOUDSOPGAVE

Nadere informatie

Inhoudsopgave 1. MEDEDINGINGSREGELS: DE ACTOREN MEDEDINGINGSREGELS GERICHT TOT ONDERNEMINGEN: HET BEREIK... 39

Inhoudsopgave 1. MEDEDINGINGSREGELS: DE ACTOREN MEDEDINGINGSREGELS GERICHT TOT ONDERNEMINGEN: HET BEREIK... 39 1. MEDEDINGINGSREGELS: DE ACTOREN..................... 1 1.1. Ondernemingen................ 1 mei 2008, p. 47, err., PB. C 290, 30 november 2009, p. 1). 9 3.1. De toezichthouders............. 57 2003,

Nadere informatie

MEDEDINGINGSRECHT VOOR OVERHEDEN. 22 Maart 2007 Prof. dr. Bart Hessel b.hessel@law.uu.nl

MEDEDINGINGSRECHT VOOR OVERHEDEN. 22 Maart 2007 Prof. dr. Bart Hessel b.hessel@law.uu.nl MEDEDINGINGSRECHT VOOR OVERHEDEN 22 Maart 2007 Prof. dr. Bart Hessel b.hessel@law.uu.nl EG-MEDEDINGINGSRECHT Europees mededingingsrecht voor ondernemingen: betreft het verbieden van mededingingsbeperkend

Nadere informatie

Beginselen van de democratische rechtsstaat

Beginselen van de democratische rechtsstaat Beginselen van de democratische rechtsstaat Prof. mr. M.C. Burkens Prof. mr. H.R.B.M. Kummeling Prof. mr. drs. B.P. Vermeulen Prof. mr. R.J.G.M. Widdershoven Inleiding tot de grondslagen van het Nederlandse

Nadere informatie

Internationaal en Europees Recht. Een verkenning van grondslagen en kenmerken Wouter G. Werner Ramses A. Wessel

Internationaal en Europees Recht. Een verkenning van grondslagen en kenmerken Wouter G. Werner Ramses A. Wessel Internationaal en Europees Recht Een verkenning van grondslagen en kenmerken Wouter G. Werner Ramses A. Wessel Inhoudsopgave Voorwoord v HFDST i Internationaal recht en internationale samenleving 1.1 Inleiding

Nadere informatie

Steunmaatregelen van de Staten / Nederland - Steunmaatregel nr. N 131/ Onderzoek en afzetbevordering met betrekking tot champignons

Steunmaatregelen van de Staten / Nederland - Steunmaatregel nr. N 131/ Onderzoek en afzetbevordering met betrekking tot champignons EUROPESE COMMISSIE Brussel, 18-VIII-2004 C(2004) 3268 Subject : Steunmaatregelen van de Staten / Nederland - Steunmaatregel nr. N 131/2004 - Onderzoek en afzetbevordering met betrekking tot champignons

Nadere informatie

DE EUROPESE UNIE. Economische fundamenten

DE EUROPESE UNIE. Economische fundamenten DE EUROPESE UNIE Economische fundamenten FRANK NAERT SARAH VANDEN BUSSCHE HANS GEEROMS Vierde herwerkte editie intersentia Antwerpen - Oxford INHOUD WOORD VOORAF LIJST VAN AFKORTINGEN v xvii DEEL 1. HISTORISCH

Nadere informatie

Mededingsrecht voor decentrale overheden

Mededingsrecht voor decentrale overheden Mededingsrecht voor decentrale overheden Mr. Anna Gerbrandy Prof. dr. Bart Hessel met voorstudies van mr. Natalie Kolthof en mr. Wouter Algera KLUWER ^ Deventer - 2004 Inhoudsopgave Hoofdstuk 1 VERANTWOORDING

Nadere informatie

Inhoudsopgave Hoofdstuk I Inleiding Hoofdstuk II Europeanisering van het nationale bestuursrecht in hoofdlijnen

Inhoudsopgave Hoofdstuk I Inleiding Hoofdstuk II Europeanisering van het nationale bestuursrecht in hoofdlijnen Inhoudsopgave Hoofdstuk I Inleiding 1 De ontmoeting van twee disciplines............................. 1 2 Benadering en structuur van dit boek............................ 2 3 Europees bestuursrecht. Enkele

Nadere informatie

2 De rechtsgrondslag van een besluit

2 De rechtsgrondslag van een besluit 2 De rechtsgrondslag van een besluit Met de rechtsgrondslag of rechtsbasis van een besluit wordt de bepaling in een van de oprichtingsverdragen (het EU-Verdrag, het EG-Verdrag, en het Euratom-Verdrag)

Nadere informatie

EUROPESE CONVENTIE SECRETARIAAT. Brussel, 9 juli 2003 (OR. fr) CONV 848/03 VOLUMEN II

EUROPESE CONVENTIE SECRETARIAAT. Brussel, 9 juli 2003 (OR. fr) CONV 848/03 VOLUMEN II EUROPESE CONVENTIE SECRETARIAAT Brussel, 9 juli 2003 (OR. fr) CONV 848/03 VOLUMEN II BEGELEIDENDE NOTA van: het Praesidium aan: de Conventie Nr. vorig doc.: CONV 847/03 Betreft: Ontwerp-Grondwet, Volumen

Nadere informatie

Doorwerking van Europees recht

Doorwerking van Europees recht Doorwerking van Europees recht De verhouding tussen directe werking, conforme interpretatie en overheidsaansprakelijkheid Jolande M. Prinssen KLUWER Deventer - 2004 INHOUD Lijst van gebruikte afkortingen

Nadere informatie

MEDEDINGINGSBELEID RECHTSGRONDSLAG DOELSTELLINGEN

MEDEDINGINGSBELEID RECHTSGRONDSLAG DOELSTELLINGEN MEDEDINGINGSBELEID Het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (VWEU) bevat in de artikelen 101 tot en met 109 regels voor de mededinging op de interne markt. Deze bepalen dat concurrentiebeperkende

Nadere informatie

COMMISSIE VAN DE EUROPESE GEMEENSCHAPPEN. Voorstel voor een BESCHIKKING VAN HET EUROPEES PARLEMENT, DE RAAD EN DE COMMISSIE

COMMISSIE VAN DE EUROPESE GEMEENSCHAPPEN. Voorstel voor een BESCHIKKING VAN HET EUROPEES PARLEMENT, DE RAAD EN DE COMMISSIE COMMISSIE VAN DE EUROPESE GEMEENSCHAPPEN Brussel, 18.7.2001 COM(2001) 411 definitief Voorstel voor een BESCHIKKING VAN HET EUROPEES PARLEMENT, DE RAAD EN DE COMMISSIE betreffende het statuut en de algemene

Nadere informatie

Omgevingsrecht. mw. mr. M.N. Boeve, mw. mr. V.M.Y. van 't Lam

Omgevingsrecht. mw. mr. M.N. Boeve, mw. mr. V.M.Y. van 't Lam Omgevingsrecht mw. mr. M.N. Boeve, mw. mr. V.M.Y. van 't Lam mr. drs. W.G.A. Hazewindus, mr. J.M.P. Janssen, prof. mr. N.S.J. Koeman, mw. mr. S.T. Ramnewash-Oemrawsingh, prof. mr. R. Uylenburg, mw. mr.

Nadere informatie

DECENTRALISATIES IN DE ZORG EUROPAPROOF?

DECENTRALISATIES IN DE ZORG EUROPAPROOF? DECENTRALISATIES IN DE ZORG EUROPAPROOF? Voorlichtingsbijeenkomst 1 oktober 2015 Laura Parret Houthoff Buruma Universiteit Utrecht OUTLINE o Decentralisatie en Europa o Bevoegdheden in de EU en sociaal

Nadere informatie

Verkort aangehaalde literatuur 15

Verkort aangehaalde literatuur 15 Verkort aangehaalde literatuur 15 1 Begrip en aard van het internationaal publiekrecht 17 1.1 Inleiding 17 1.2 Geschiedenis 19 1.3 Omschrijving 22 1.3.1 Algemene omschrijving 22 1.3.2 Het internationale

Nadere informatie

Steunmaatregelen van de staten / Nederland - Steunmaatregel nr. N 8/ Verlenging sociaal-economisch plan veehouderij

Steunmaatregelen van de staten / Nederland - Steunmaatregel nr. N 8/ Verlenging sociaal-economisch plan veehouderij EUROPESE COMMISSIE Brussel, 01-03-2004 C(2004) 706 Betreft : Steunmaatregelen van de staten / Nederland - Steunmaatregel nr. N 8/2004 - Verlenging sociaal-economisch plan veehouderij Excellentie, De Commissie

Nadere informatie

Onrechtmatige overheidsdaad

Onrechtmatige overheidsdaad s tu diepock et s p r i v a a t r e c h t 28 Onrechtmatige overheidsdaad Rechtsbescherming door de burgerlijke rechter derde druk Prof. mr. G.E. van Maanen Prof. mr. R. de Lange 2000 W.E.J. Tjeenk Willink

Nadere informatie

Europese en internationale instellingen en organisaties

Europese en internationale instellingen en organisaties Europese en internationale instellingen en organisaties relevant voor criminologie en strafrechtsbedeling Gert Vermeiden Maklu Antwerpen / Apeldoorn Inhoud Woord vooraf 13 1. Benelux 15 A. Ontstaan en

Nadere informatie

Procedures en procesvoering voor het Hof van Justitie en het Gerecht van eerste aanleg van de EG

Procedures en procesvoering voor het Hof van Justitie en het Gerecht van eerste aanleg van de EG Procedures en procesvoering voor het Hof van Justitie en het Gerecht van eerste aanleg van de EG Prof. mr. R. Barents tweede, geheel herziene druk Kluwer - Deventer - 2002 Voorwoord Lijst van afkortingen

Nadere informatie

Integraal mededingingsrecht

Integraal mededingingsrecht Integraal mededingingsrecht Verzameling van in Nederland geldende nationale en Europese regelgeving inzake kartelrecht en concentratiecontrole Samengesteid door: mr. P.B. Gaasbeek prof. mr. B.MJ. van der

Nadere informatie

Zaak T-205/99. Hyper Srl tegen Commissie van de Europese Gemeenschappen

Zaak T-205/99. Hyper Srl tegen Commissie van de Europese Gemeenschappen Zaak T-205/99 Hyper Srl tegen Commissie van de Europese Gemeenschappen Douanerechten Invoer van televisietoestellen uit India Ongeldige certificaten van oorsprong Verzoek tot kwijtschelding van invoerrechten

Nadere informatie

ECLI:NL:RBBRE:2011:5319

ECLI:NL:RBBRE:2011:5319 ECLI:NL:RBBRE:2011:5319 Instantie Rechtbank Breda Datum uitspraak 06-12-2011 Datum publicatie 22-05-2017 Zaaknummer AWB- 11_1954 Formele relaties Hoger beroep: ECLI:NL:CRVB:2013:BZ2178, Bekrachtiging/bevestiging

Nadere informatie

De communautaire richtlijnen betreffende de coördinatie van de procedures voor het plaatsen van overheidsopdrachten:

De communautaire richtlijnen betreffende de coördinatie van de procedures voor het plaatsen van overheidsopdrachten: Definitieve versie 29.11.2007 COCOF 07/0037/03-NL EUROPESE COMMISSIE RICHTSNOEREN VOOR HET VASTSTELLEN VAN FINANCIËLE CORRECTIES VOOR DOOR DE STRUCTUURFONDSEN EN HET COHESIEFONDS MEDEGEFINANCIERDE UITGAVEN,

Nadere informatie

Voorstel voor een BESLUIT VAN DE RAAD

Voorstel voor een BESLUIT VAN DE RAAD EUROPESE COMMISSIE Brussel, 30.10.2017 COM(2017) 628 final 2017/0277 (NLE) Voorstel voor een BESLUIT VAN DE RAAD betreffende het standpunt dat op de zevenendertigste vergadering van het Permanent Comité

Nadere informatie

Lijst van rechtsgrondslagen waarop de gewone wetgevingsprocedure van toepassing is, zoals voorzien in het Verdrag van Lissabon 1

Lijst van rechtsgrondslagen waarop de gewone wetgevingsprocedure van toepassing is, zoals voorzien in het Verdrag van Lissabon 1 Lijst van rechtsgrondslagen waarop de gewone wetgevingsprocedure van toepassing is, zoals voorzien in het Verdrag van Lissabon 1 Deze bijlage bevat de lijst van rechtsgrondslagen waarop de gewone wetgevingsprocedure

Nadere informatie

MEDEDELING AAN DE LEDEN

MEDEDELING AAN DE LEDEN EUROPEES PARLEMENT 2009-2014 Commissie verzoekschriften 25.9.2009 MEDEDELING AAN DE LEDEN Betreft: Verzoekschrift 666/2008, ingediend door Gert Vercauteren (Belgische nationaliteit), over overeenkomsten

Nadere informatie

M.S. Wirtz, 'Collisie tussen CAO's en mededingingsrecht' Voorwoord. 1 Inleiding 1

M.S. Wirtz, 'Collisie tussen CAO's en mededingingsrecht' Voorwoord. 1 Inleiding 1 Voorwoord vii 1 Inleiding 1 1.1 Het belang van het onderzoek 1 1.2 Doelstelling van het onderzoek en probleemstelling 5 1.3 Methode en opzet van het onderzoek 6 2 Collectieve arbeidsvoorwaardenvorming

Nadere informatie

De Detacheringsrichtlijn

De Detacheringsrichtlijn M.S. Houwerzijl De Detacheringsrichtlijn Over de achtergrond, inhoud en implementatie van Richtlijn 96/7l/EG KLUWER Deventer - 2005 Voorwoord Lijst van afkortingen V XIII 1 Introductie 1 1.1 Inleiding

Nadere informatie

MEDEDINGINGSBELEID RECHTSGRONDSLAG DOELSTELLINGEN

MEDEDINGINGSBELEID RECHTSGRONDSLAG DOELSTELLINGEN MEDEDINGINGSBELEID De artikelen 101 tot en met 109 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (VWEU) bevatten regels voor de mededinging op de interne markt. Hierin is bepaald dat mededingingverstorende

Nadere informatie

Zaak T-193/02. Laurent Piau tegen Commissie van de Europese Gemeenschappen

Zaak T-193/02. Laurent Piau tegen Commissie van de Europese Gemeenschappen Zaak T-193/02 Laurent Piau tegen Commissie van de Europese Gemeenschappen Reglement van Fédération internationale de football association (FIFA) betreffende activiteit van spelersmakelaars Besluit van

Nadere informatie

Mededingingsrecht. Beginselen van Europees en Nederlands Mededingingsrecht mr. J.F. Appeldoorn, mr. H.H.B. Vedder

Mededingingsrecht. Beginselen van Europees en Nederlands Mededingingsrecht mr. J.F. Appeldoorn, mr. H.H.B. Vedder Mededingingsrecht Beginselen van Europees en Nederlands Mededingingsrecht mr. J.F. Appeldoorn, mr. H.H.B. Vedder INHOUDSOPGAVE Voorwoord Concordantietabel Inhoudsopgave v vi vii 1 Beginselen 1.1 De economie

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2009 2010 22 112 Nieuwe Commissievoorstellen en initiatieven van de lidstaten van de Europese Unie Nr. 949 BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN BUITENLANDSE

Nadere informatie

COMMISSIE VAN DE EUROPESE GEMEENSCHAPPEN

COMMISSIE VAN DE EUROPESE GEMEENSCHAPPEN COMMISSIE VAN DE EUROPESE GEMEENSCHAPPEN Brussel, 30.11.2009 COM(2009)194 definitief/2 2009/0060 (COD) CORRIGENDUM Annuleert en vervangt document COM(2009) 194 definitief van 21.4.2009. Betreft de originele

Nadere informatie

I. Context (1) I. Context (2) Het Akkoord van Brussel van 16 september 2002: Een juridisch kader voor grensoverschrijdende intercommunales

I. Context (1) I. Context (2) Het Akkoord van Brussel van 16 september 2002: Een juridisch kader voor grensoverschrijdende intercommunales Het Akkoord van Brussel van 16 september 2002: Een juridisch kader voor grensoverschrijdende intercommunales Prof. dr. Jan Wouters Maarten Vidal Instituut voor Internationaal Recht K.U. Leuven www.internationaalrecht.be

Nadere informatie

DOUANEDOSSIER. OORSPRONG VAN GOEDEREN: Niet-preferentiële oorsprongsregels. Bea Foubert

DOUANEDOSSIER. OORSPRONG VAN GOEDEREN: Niet-preferentiële oorsprongsregels. Bea Foubert DOUANEDOSSIER OORSPRONG VAN GOEDEREN: Niet-preferentiële oorsprongsregels Bea Foubert Tekst bijgewerkt tot 31 maart 2004 INHOUDSOPGAVE VOORWOORD 15 I NIET-PREFERENTIËLE VERSUS PREFERENTIËLE REGELS VAN

Nadere informatie

Bij het nemen van dit besluit heeft de Commissie zich gebaseerd op de volgende overwegingen:

Bij het nemen van dit besluit heeft de Commissie zich gebaseerd op de volgende overwegingen: EUROPESE COMMISSIE Brussel, 24-05-2004 C(2003) 1948 Betreft : Steunmaatregelen van de staten/nederland - Steunmaatregel nr. N 122/2004 - Steun voor onderzoek en parafiscale heffingen in de sectoren pluimvee

Nadere informatie

De toepassing van de Verordening betreffende wederzijdse erkenning op procedures van voorafgaande machtiging

De toepassing van de Verordening betreffende wederzijdse erkenning op procedures van voorafgaande machtiging EUROPESE COMMISSIE DIRECTORAAT-GENERAAL ONDERNEMINGEN EN INDUSTRIE Leidraad 1 Brussel, 1.2.2010 - De toepassing van de Verordening betreffende wederzijdse erkenning op procedures van voorafgaande machtiging

Nadere informatie

Krachtenveld Europese Unie

Krachtenveld Europese Unie Krachtenveld Europese Unie Korte omschrijving De leerlingen plaatsen de begrippen op de juiste plek in de puzzel, waardoor ze een overzicht krijgen van de belangrijkste instellingen binnen de Europese

Nadere informatie

Eindexamen vwo maatschappijwetenschappen 2013-I

Eindexamen vwo maatschappijwetenschappen 2013-I Opgave 5 De eurocrisis 24 maximumscore 4 Het postklassieke beeld van de internationale orde. In de uitleg dienen twee kenmerken van het postklassieke beeld van de internationale orde te staan en een juiste

Nadere informatie

MEDEDINGINGSBELEID RECHTSGRONDSLAG DOELSTELLINGEN

MEDEDINGINGSBELEID RECHTSGRONDSLAG DOELSTELLINGEN MEDEDINGINGSBELEID Het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (VWEU) bevat in de artikelen 101 tot en met 109 regels voor de mededinging op de interne markt. Die bepalen dat concurrentiebeperkende

Nadere informatie

Vaak gestelde vragen. over het Hof van Justitie van de Europese Unie

Vaak gestelde vragen. over het Hof van Justitie van de Europese Unie Vaak gestelde vragen over het Hof van Justitie van de Europese Unie WAAROM EEN HOF VAN JUSTITIE VAN DE EUROPESE UNIE (HVJ-EU)? Om Europa op te bouwen hebben een aantal staten (thans 28) onderling verdragen

Nadere informatie

Bijlage 1 Rapportageformulier screening betreffende diensten FASE 1. Identificatiegegevens

Bijlage 1 Rapportageformulier screening betreffende diensten FASE 1. Identificatiegegevens Bijlage 1 Rapportageformulier screening betreffende diensten Identificatiegegevens Naam instantie Naam algemeen verbindend voorschrift Bepaling / artikel waarin eisen worden gesteld en korte inhoud van

Nadere informatie

Gezamenlijk voorstel voor een BESLUIT VAN DE RAAD

Gezamenlijk voorstel voor een BESLUIT VAN DE RAAD EUROPESE COMMISSIE HOGE VERTEGENWOORDIGER VAN DE UNIE VOOR BUITENLANDSE ZAKEN EN VEILIGHEIDSBELEID Brussel, 28.11.2016 JOIN(2016) 54 final 2016/0366 (NLE) Gezamenlijk voorstel voor een BESLUIT VAN DE RAAD

Nadere informatie

Grensoverschrijdende erkenning en tenuitvoerlegging. mr. dr. M. Freudenthal

Grensoverschrijdende erkenning en tenuitvoerlegging. mr. dr. M. Freudenthal Grensoverschrijdende erkenning en tenuitvoerlegging mr. dr. M. Freudenthal Sdu Uitgevers Den Haag, 2009 Inhoud Afkortingen / XI Woord vooraf/xiii 1. Historische ontwikkelingen / 1 1.1. Inleiding/l 1.1.1.

Nadere informatie

Gereguleerde marktwerking van socialezekerheidsbelangen

Gereguleerde marktwerking van socialezekerheidsbelangen Gereguleerde marktwerking van socialezekerheidsbelangen Het mededingingsrecht en vrij verkeer van diensten voor zorg- en pensioenbelangen J.J.M. Sluijs KLUWER Deventer - 004 Afkortingen ix I Algemene inleiding

Nadere informatie

EU Contractenrecht. Prof. mr. J.H.M. van Erp

EU Contractenrecht. Prof. mr. J.H.M. van Erp EU Contractenrecht Prof. mr. J.H.M. van Erp EU Contractenrecht I. Algemeen II. Ambtshalve toepassing? III. Samenhang met goederenrecht IV. Consumenten(contracten)recht V. Slotopmerkingen Doel: Verkennen

Nadere informatie

Zaak C-415/93. VZW Koninklijke Belgische Voetbalbond e. a. tegen J.-M. Bosman e. a.

Zaak C-415/93. VZW Koninklijke Belgische Voetbalbond e. a. tegen J.-M. Bosman e. a. Zaak C-415/93 VZW Koninklijke Belgische Voetbalbond e. a. tegen J.-M. Bosman e. a. (verzoek van het Hof van beroep te Luik om een prejudiciële beslissing) Vrij verkeer van werknemers Mededingingsregels

Nadere informatie

Naar een EU-bestendige vennootschapsbelasting. Frank Engelen PricewaterhouseCoopers Universiteit Leiden International Tax Center Leiden

Naar een EU-bestendige vennootschapsbelasting. Frank Engelen PricewaterhouseCoopers Universiteit Leiden International Tax Center Leiden Naar een EU-bestendige vennootschapsbelasting Frank Engelen PricewaterhouseCoopers Universiteit Leiden International Tax Center Leiden Grondslagen van de interne markt De interne markt omvat een ruimte

Nadere informatie

ARREST VAN HET HOF 24 november 1993 *

ARREST VAN HET HOF 24 november 1993 * ARREST VAN 24.11.1993 GEVOEGDE ZAKEN C-267/91 EN C-268/91 ARREST VAN HET HOF 24 november 1993 * In de gevoegde zaken C-267/91 en C-268/91, betreffende een verzoek aan het Hof krachtens artikel 177 EEG-Verdrag

Nadere informatie

Afkortingen. Inleiding

Afkortingen. Inleiding Inhoud Afkortingen 11 I 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 Deel 1 II 12 III 13 14 15 16 Inleiding Inhoud internationaal privaatrecht (ipr) Bestaansgrond ipr Primair doel ipr Hoofdonderdelen ipr Internationale rechtshulp

Nadere informatie

Gevoegde zaken C-18 0/98 C-184/98. P. Pavlov e.a. tegen Stichting Pensioenfonds Medische Specialisten

Gevoegde zaken C-18 0/98 C-184/98. P. Pavlov e.a. tegen Stichting Pensioenfonds Medische Specialisten Gevoegde zaken C-18 0/98 C-184/98 P. Pavlov e.a. tegen Stichting Pensioenfonds Medische Specialisten (verzoek van het Kantongerecht te Nijmegen om een prejudiciële beslissing) Verplichte deelneming in

Nadere informatie

Datum van inontvangstneming : 09/10/2015

Datum van inontvangstneming : 09/10/2015 Datum van inontvangstneming : 09/10/2015 Vertaling C-478/15-1 Zaak C-478/15 Samenvatting van het verzoek om een prejudiciële beslissing overeenkomstig artikel 98, lid 1, van het Reglement voor de procesvoering

Nadere informatie

Verklaringen voor de Raadsnotulen

Verklaringen voor de Raadsnotulen RAAD VAN DE EUROPESE UNIE Brussel, 4 juni 1999 (09.06) (OR. en) Interinstitutioneel dossier: 98/0287 (CNS) 98/0288 (CNS) 8958/99 ADD 1 LIMITE RC 21 ADDENDUM BIJ DE NOTA I/A-PUNT van : het secretariaat-generaal

Nadere informatie

Voorstel voor een BESLUIT VAN DE RAAD

Voorstel voor een BESLUIT VAN DE RAAD EUROPESE COMMISSIE Brussel, 17.9.2018 COM(2018) 642 final 2018/0333 (NLE) Voorstel voor een BESLUIT VAN DE RAAD betreffende het standpunt dat namens de Europese Unie moet worden ingenomen in het Europees

Nadere informatie

Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid

Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid Directie Werk en Bijstand Nr. W&B/URP/06/ 12499 Nader rapport inzake voorstel van wet houdende wijziging van de Wet werk en bijstand, van de Wet Studiefinanciering

Nadere informatie

5. Protocol tot vaststelling van het statuut van de. Europese Investeringsbank

5. Protocol tot vaststelling van het statuut van de. Europese Investeringsbank De Slotakte vermeldt de verbindende protocollen en de niet-verbindende verklaringen Slotakte De CONFERENTIE VAN DE VERTEGENWOORDIGERS VAN DE REGERINGEN VAN DE LIDSTATEN, bijeen te Brussel op 30 september

Nadere informatie

jurisprudentiële fundamenten meer dan veertig jaar geleden zijn gelegd 2, bevestigd en versterkt.

jurisprudentiële fundamenten meer dan veertig jaar geleden zijn gelegd 2, bevestigd en versterkt. Discussienota van het Hof van Justitie van de Europese Unie over bepaalde aspecten van de toetreding van de Europese Unie tot het Europees Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele

Nadere informatie