Pagina 1. Inleiding Uitvoering handhaving De capaciteit Samenwerking Prestaties per handhavingsveld 4

Transcriptie

1

2 Jaarverslag Handhaving 2015

3 INHOUDSOPGAVE Pagina 1. Inleiding 2 2. Uitvoering handhaving De capaciteit Samenwerking 3 3. Prestaties per handhavingsveld Algemeen handhavingsbeleid Rode kleurspoor Bouwen, slopen en ruimtelijke ordening Brandveiligheid Grijze kleurspoor Paarse kleurspoor Inspectiesignalen 8 4. Ontwikkelingen Invoering Wet en verordening VTH (vergunningverlening, toezicht en handhaving) Wet Kwaliteitsborging Herzien Integraal handhavingsplan Zeeuws Vlaanderen

4 1. Inleiding Voor u ligt het jaarverslag Handhaving Dit verslag geeft aan welke taken er zijn uitgevoerd volgens het Handhavingsuitvoeringsprogramma Gemeente Terneuzen De Zeeuws Vlaamse gemeenten hebben voor het eerst sinds enige jaren in 2015 ieder afzonderlijk een Handhavingsuitvoeringsprogramma gemaakt. Hiervoor is gekozen omdat, door samenvoeging van cijfers en aantallen, de uiteindelijke resultaten per gemeente moeilijk vast te stellen waren. Door afzonderlijk te werken is (tussentijdse) controle op de voorgenomen activiteiten veel beter mogelijk en kan er, indien noodzakelijk is, tijdig aanpassing van het programma plaatsvinden. In hoofdstuk 2 geeft een overzicht van de beschikbare capaciteit en de samenwerking in Zeeuws Vlaanderen. Hoofdstuk 3 behandelt de prestaties van de verschillende handhavingsvelden, waarbij in tabellen aangegeven wordt hoeveel zaken er zijn uitgevoerd of hoeveel uren besteed wordt aan een bepaald onderwerp. Niet altijd zijn de cijfers uit het Handhavingsuitvoeringsplan 2015 terug te leiden tot dezelfde grootheden voor de evaluatie. Voor 2016 is dat een verbeterpunt. Aanpassingen zullen in het Handhavingsuitvoeringsplan 2016 worden ingevoerd. Bij het jaarverslag handhaving 2017 zullen de aanpassingen zichtbaar zijn. Tot slot komt in hoofdstuk 4 een aantal ontwikkelingen op landelijk niveau en regionaal aan bod. 2

5 2. Uitvoering Handhaving 2.1 De capaciteit In het jaar 2015 was onderstaande capaciteit beschikbaar voor de verschillende handhavingsvelden: Tabel 1: formatieoverzicht Bouwen 1,9 fte Brandveiligheid deze formatie is in 2013 overgedragen aan de Veiligheidsregio Milieu deze formatie is in 2014 overgedragen aan de RUD Zeeland Openbare ruimte 7 fte 2.2 Samenwerking Ook in 2015 is er een gemeentelijk Uitvoeringsprogramma opgesteld in plaats van een Zeeuws-Vlaams programma. De samenwerking tussen de drie gemeenten in Zeeuws Vlaanderen is echter niet verminderd. Overleg vindt met regelmaat plaats en het aantal onderwerpen op het gebied van onder meer vergunningen en handhaving, waarbij door samenwerking betere en snellere resultaten worden geboekt, neemt nog steeds toe. Gezocht wordt naar uniformiteit, zonder verlies van de eigen gemeentelijke identiteit. De uitvoering van het handhavingsuitvoeringsprogramma is in 2015 volledig door de eigen medewerkers gedaan. Toezichthouders Handhaving Openbare Ruimte van Terneuzen hebben mede het toezicht Drank- en Horecawet in de gemeente Hulst uitgevoerd. Projectgroep De projectgroep bestaat uit de leidinggevenden van de afdelingen die verantwoordelijk zijn voor handhaving. In 2015 heeft de projectgroep 10 keer vergaderd. Stuurgroep De stuurgroep bestaat uit de wethouders, die verantwoordelijk zijn voor handhaving. In 2015 heeft de stuurgroep 6 keer vergaderd. 3

6 3. Prestaties per handhavingsveld 3.1 Algemeen handhavingsdoel Het algemeen handhavingsdoel voor 2015 was het creëren en behouden van een veilige en gezonde (leef)omgeving door te controleren op naleving van regelgeving en reactief te controleren op signalen uit de omgeving. De term handhaven moet in dit kader ruim worden gezien. Ook de inzet van zachte interventies moeten hieronder gerekend worden. Voorbeelden hiervan zijn het geven van voorlichting en het beschikbaar stellen van checklisten waarmee ondernemers zelf kunnen beoordelen of ze voldoen aan wet- en regelgeving. Ook dit soort handhaving beïnvloedt de bewustwording en het naleefgedrag op een positieve manier. 3.2 Rode kleurspoor Bouwen, slopen en ruimtelijke ordening De gemeente Terneuzen streeft ernaar om de regio uit te dragen als een streek met kwalitatief goede bouwwerken, interessant om te wonen en te werken. In het Handhavingsuitvoeringsprogramma zijn bij de thema s bouwen, slopen en ruimtelijke ordening de constructieve veiligheid, brandveiligheid en gezondheid speerpunten voor controles. De ervaring is dat bij bouwcontroles waarbij de toezichthouders opmerkingen hebben, deze door de bouwer (de aannemer) vrijwel direct worden opgevolgd. Blijkt later dat er voorschriften niet zijn nageleefd, dan volgt een aanschrijvingstraject. Als tijdens een bouwcontrole blijkt dat de aanwijzingen van de toezichthouder niet worden opgevolgd, dan treden we direct op (bijvoorbeeld door de bouw stil te leggen). In 2015 was in 11 keer, wat neerkomt op 3,4% van de gevallen, uitgaande van het aantal aangevraagde vergunningen, sprake van een aanschrijvingstraject. Tabel 2: naleefgedrag (aantal vergunningen/aanschrijvingen = %) Aantal vergunningen (Wabo vergunningen) 329 Aantal aanschrijvingen 11 % naleefgedrag 96,6% In het Handhavingsuitvoeringsprogramma 2015 is het percentage naleefgedrag verhoogd van 75% in de jaren 2012 en verder tot 80% in In 2014 was het naleefgedrag 99,4%, dit is gezakt naar 96,6% over 2015, ondanks een daling van het aantal vergunningen. Oorzaak hiervan kan liggen in het hogere aantal controles ten opzichte van Hoe meer controles, hoe groter de kans op het constateren van een overtreding, dat uiteindelijk kan leiden tot een aanschrijving. Daarnaast is het naleefgedrag van aannemers tijdens de bouwfase heel verschillend. Bij regelmatiger toezicht en betere communicatie kunnen overtredingen vaak al in het werk worden opgelost. 4

7 Tabel 3: rode kleurspoor: bouwen, slopen en ruimtelijke ordening Controles n.a.v. werkzaamheden Opgenomen in HUP 2015 Werkelijk uitgevoerde controles Bouwen Slopen Kappen 5 1 Aanleggen van werken Incidentele controles Opgenomen in HUP 2015 Werkelijk aantal Klachten / meldingen Ambtelijke hercontroles 304 Bestuurlijke hercontroles 13 Inspectiesignalen 3 0 Juridische taken Opgenomen in HUP 2015 Werkelijk aantal Voornemen last onder 21 dwangsom Voornemen bestuursdwang 5 Besluit last onder dwangsom 9 Besluit bestuursdwang Totaal 30 2 Bezwaar en beroep Intrekken onbenutte vergunningen 20 7 (en 19 voornemens tot intrekken) Beschikbare capaciteit 1,9 fte Het afgelopen jaar zijn er alleen al op het gebied van bouwen en slopen 220 meer controles uitgevoerd dan gepland. Dit heeft te maken met enerzijds het niet naleven van voorschriften (omgevingsvergunning) waardoor extra controles gedaan zijn, anderzijds door een aantal incidenten. Denk hierbij aan een aantal grote branden, waaronder één met asbest en een kerkelijk monumentaal gebouw. Ondanks dat het aantal bezwaarschriften dat is afgerond in 2015 ver onder het opgenomen aantal ligt, is het overige juridisch werk toegenomen door onder andere de incidenten (naar aanleiding van de toegenomen controles en bijvoorbeeld de grote branden) en langlopende juridische zaken, waaraan veel tijd besteed is in 2015, maar waarvan afronding niet heeft plaatsgevonden in dit jaar. KLUS-project In 2013 is het KLUS-project van start gegaan. In dit project wordt jaarlijks een lijst opgesteld met panden waarvan de staat van onderhoud te wensen overlaat. Doelstelling is jaarlijks 10 panden van de lijst te kunnen schrappen doordat de eigenaar het pand opknapt of sloopt. Pandeigenaren worden eerst op een warme manier benaderd. Met hen wordt in overleg gegaan, met als doel dat de eigenaar zijn pand op vrijwillige basis opknapt. Vaak betreft het woningen. Indien deze warme aanpak niet tot resultaat leidt, volgt de koude aanpak. Hierbij wordt door een formele aanschrijving de eigenaar gedwongen maatregelen te nemen aan het pand. Deze maatregelen kunnen bestaan uit opknappen of, indien noodzakelijk, slopen. 5

8 In 2013 en 2014 zijn uitsluitend pandeigenaren uit de binnenstad van Terneuzen aangeschreven, voor 2015 is dit uitgebreid naar Axel en Sas van Gent. Gemiddeld zijn er 20 panden waaraan gewerkt wordt. In totaal over de jaren 2013, 2014 en 2015 zijn er 52 panden met de KLUS-aanpak aangeschreven. Warme aanpak In 2015 zijn 11 nieuwe zaken gestart (2 in Terneuzen, 4 in Axel en 5 in Sas van Gent). Uit de voorgaande jaren zijn nog 9 panden onder handen in het warme traject. Van 11 nieuwe panden is er nog niet één het koude traject ingegaan. Met de warme benadering zijn in panden van de lijst afgevoerd, allen opgestart in de tweede ronde (2014) en gelegen in de binnenstad van Terneuzen, Axel en Sas van Gent. Koude aanpak In 2015 zijn er in totaal 7 panden het koude traject ingegaan. Een aantal hiervan is opgestart voor 2015 en een aantal dat is opgestart in Van deze panden zijn er 6 in Terneuzen en 1 in Axel gelegen. In Terneuzen zijn 2 panden uit de eerste ronde (2013) met de koude aanpak opgelost en van de KLUS-lijst afgevoerd. Beide panden zijn gesloopt. De verwachting is dat de overige 5 panden in 2016 van de KLUS-lijst afgevoerd worden. Overigens is de capaciteit voor het KLUS-project niet opgenomen bij de capaciteit als hierboven genoemd Brandveiligheid In 2013 zijn de brandpreventieve taken op het gebied van advisering van bouwaanvragen, toezicht op verleende vergunningen, advisering gebruiksmeldingen, advisering gebruiksvergunningen en het periodiek toezicht hierop overgegaan naar de Veiligheidsregio Zeeland. Ook de bijbehorende formatie is naar de Veiligheidsregio overgegaan. Gezien de beschikbare formatie bij de Veiligheidsregio zag het ernaar uit dat in 2015 de minst risicovolle bedrijven niet gecontroleerd konden worden. Gezocht is naar een aanvaardbare oplossing, die nog niet is gevonden. Prioriteit lag echter bij de meest risicovolle bedrijven en nieuwbouwprojecten. Tabel 4: controles brandveiligheid gepland voor 2015 Controles Opgenomen in HUP 2015 Prio % ambtelijke hercontrole 22 Prio 2 80% ambtelijke hercontrole Prio 3 80% ambtelijke hercontrole Prio 4 80% ambtelijke hercontrole Subtotaal Reguliere controle 385 Hercontrole 307 Totaal controles 692 In 2015 is VRZ gestart met thematische controles. Thematische controles worden uitgevoerd in vooraf geselecteerde branches (thema s) en worden gekozen op basis van het risicoprofiel

9 Het controleoverzicht van thematische en overige controles 2015 voor de gemeente Terneuzen ziet er als volgt uit: Tabel 5: uitgevoerde controles brandveiligheid 2015 Controles Opgenomen in HUP Werkelijk aantal 2015 Ziekenhuis/verpleeghuizen/woonzorgcentra 11 Logiesgebouwen 10 Wonen met zorg 15 Overige controles 52 Evenementen 8 Naast de thematische controles zijn er ook objecten gecontroleerd vanuit het handhavingsprogramma. Het gaat dan onder meer om: Uitgevoerde controles tijdens de bouw van nieuwe gebouwen Controles naar aanleiding van gebruiksmeldingen en omgevingsvergunningen brandveilig gebruik Controles in het kader van de diverse KVO s (keurmerk veilig ondernemen) Voorlichtende activiteiten Bedrijfsbezoeken in het kader van doormeldingen van brandmeldinstallaties Advisering op omgevingsvergunningen bouwen, brandveilig gebruik en bij de gemeente ingediende gebruiksmeldingen Advisering op bij de gemeente aangevraagde evenementenvergunningen In het HUP 2015 zijn 692 controles begroot op basis van de oude systematiek. De thematische controles komen op 96. Deze controles zijn ten opzichte van de reguliere controles van de gemeentelijke uitvoeringsprogramma s uitgebreider van opzet, waardoor de aantallen niet met elkaar te vergelijken zijn is dan ook een overgangsjaar te noemen, in het HUP 2016 zijn de controles opgenomen op basis van de thematische controles. Door deze nieuwe werkwijze wordt het bewustzijn voor brandveiligheid bij de gebruikers en beheerders vergroot, waardoor met name op organisatorisch vlak veel veiligheidswinst behaald kan worden. 3.3 Grijze kleurspoor De Regionale Uitvoeringsdienst Zeeland brengt zelf een jaarverslag uit met hierin een verantwoording van de door hen uitgevoerde werkzaamheden. 3.4 Paarse kleurspoor In 2015 werd gestreefd naar het zorgen voor een zo veilig mogelijke openbare omgeving door toezicht en handhaving op actuele probleemgebieden. Één van deze probleemgebieden is het alcoholgebruik onder jongeren. De drie Zeeuws Vlaamse gemeenten hebben handhavingscapaciteit ingezet voor dit doel. In 2015 zou worden gecontroleerd op de verkoop van alcohol aan minderjarigen bij jaarlijkse evenementen, jeugdsozen, kantines en supermarkten waar minderjarigen geregeld komen. 7

10 Tabel 6: paarse kleurspoor - bijzondere wetten Openbare ruimte Opgenomen in HUP 2015 Werkelijk aantal Meldingen openbare ruimte Ambtelijke hercontrole Bestuurlijke hercontrole 61 Bestuurlijke boete 81 Fiscale boete 504 Boete wet Mulder 3087 Het aantal meldingen openbare ruimte (MOR) is in aantal minder dan gepland. Na de introductie in 2013 schoot het aantal meldingen omhoog. Waar in 2014 nog 711 meldingen werden gedaan, zijn dat er nu maar 565. Mondelinge meldingen zijn hier niet in meegenomen. Nu dit aantal lager ligt dan voorheen lijk de conclusie gerechtvaardigd dat de burger minder opmerkingen op de openbare ruimte heeft. Tabel 7: controles Drank- en Horecawet Controles Drank- en Opgenomen in HUP 2015 Werkelijk aantal (uren) Horecawet (uren) Evenementen Horeca jongeren Sportkantines Supermarkten Controles gemeente Hulst ,75 96,50 Totale ureninzet ,25 Voor het project Drank- en Horecawet Zeeuws Vlaanderen waren 480 uren beschikbaar. In totaal zijn er 403,25 uren besteed, verdeeld over 79 zaken. Per zaak wordt gemiddeld ca. 5 uur besteed. Tabel 8: juridische taken Juridische taken Opgenomen in HUP 2015 Werkelijk aantal Voornemen last onder 1 dwangsom Voornemen bestuursdwang 20 Besluit last onder dwangsom Besluit bestuursdwang 10 Bezwaar en beroep 50 De juridische zaken worden merendeels door de afdeling Vergunningen en Handhaving afgewikkeld. Deze formatie wordt dan ook niet alleen voor het paarse kleurspoor, maar ook voor het rode kleurspoor ingezet. 3.5 Inspectiesignalen In 2015 zijn geen controles in het kader van inspectiesignalen uitgevoerd. Hiervoor was echter wel capaciteit opgenomen. Deze capaciteit is ingevuld met reguliere bouw- en sloopcontroles. 8

11 4. Ontwikkelingen 4.1 Invoering Wet en verordening VTH (vergunningverlening, toezicht en handhaving) Het stelsel rondom vergunningverlening, toezicht en handhaving is de afgelopen jaren flink gewijzigd. Het kabinet werkt samen met gemeenten en provincies aan het verbeteren van de uitvoering van het omgevingsrecht. In de visie van het kabinet zijn de verbeterpunten terug te brengen tot drie hoofdpunten: 1. Kwaliteit van de uitvoering van de VTH-taken 2. Het verbeteren van de afstemming strafrecht bestuursrecht 3. De bevoegdheidsverdeling overheden, interbestuurlijk toezicht en bestuurlijke drukte. Resultaat van de uitvoering van deze verbeterpunten zijn onder meer het landelijk stelsel van omgevingsdiensten, de Kwaliteitscriteria 2.1 en de landelijke handhavingsstrategie voor bestuurs- en strafrecht. Een ander deel van deze afspraken is verankerd in de wijziging van de Wabo (Wet VTH). Op 22 september 2015 is het wetsvoorstel VTH door de Tweede Kamer aangenomen en op 8 december 2015 door de Eerste Kamer. De Wet is gepubliceerd in het Staatsblad en zal bij nader te bepalen Koninklijk Besluit in werking treden. De verwachting is dat dit op korte termijn in 2016 plaatsvindt. Doel van de wet is een veilige en gezonde leefomgeving, door het bevorderen van de kwaliteit en samenwerking bij de uitvoering en handhaving van het omgevingsrecht. Deze Wet (wijziging van de Wabo) regelt de verplichting een verordening vast te stellen, de verordening VTH. Deze bevat regels voor de kwaliteit van de uitvoering en handhaving van het omgevingsrecht (het vastleggen van het basistakenpakket voor de omgevingsdiensten) en om zorg te dragen voor de kwaliteit van de uitvoering en handhaving van overige taken. De eisen die de verordening aan de organisatie stelt, berusten om het vertrekpunt van de Kwaliteitscriteria 2.1. Deze moeten door betrokken organisaties worden toegepast volgens de regel comply or explain. Dit betekent dat in principe voldaan moet worden aan de Kwaliteitscriteria 2.1, maar dat daar gemotiveerd van afgeweken mag worden. De gemeenten in Zeeuws Vlaanderen stellen gezamenlijk een verordening VTH op. Insteek zal zijn om de Kwaliteitseisen 2.1 te volgen waar dat mogelijk is en waar dat niet mogelijk is, gemotiveerd afwijken. Een ander onderdeel van de stelselherziening is de verbetering van de afstemming en informatie-uitwisseling tussen provincies, gemeenten, waterschappen, het openbaar ministerie (OM), politie en de rijkstoezichtshouders. Zij worden verplicht wederzijds informatie uit te wisselen (waaronder toezichtsinformatie) en periodiek regionaal af te stemmen over handhavingsprioriteiten en programma s. Naast de wet komt er ook nog een AMvB VTH en een wijziging van het Besluit Omgevingsrecht. In de concept AMvB VTH wordt een vertaalslag gemaakt van de Package Deal (basistakenpakket) naar het Besluit Omgevingsrecht (Bor). Ook zijn procescriteria opgenomen voor vergunningverlening en wordt de basis gelegd voor een gemeenschappelijk inspectiesysteem (Inspectieview Milieu). Deze AMvB wordt in een later stadium verwerkt in de AMvB's die onder de Omgevingswet komen te vallen, maar is nu apart vormgegeven vanwege de eerdere inwerkingtreding van de Wet VTH. 9

12 4.2 Wet Kwaliteitsborging De wet Kwaliteitsborging voor het bouwen (verder afgekort: WKB) is een nieuw stelsel van kwaliteitsborging voor het bouwen van nieuwe gebouwen en vergunning plichtige werken. Na in werking treden vervalt de preventieve toets door de gemeente als het gaat om de bouwtechnische voorschriften. Daarbij houdt de gemeente tijdens het bouwen geen toezicht meer. Deze taken en verantwoordelijkheden worden overgedragen aan de private markt. De wetgever is van mening dat het huidige systeem van vooraf toetsen voordat een vergunning wordt verleend, niet voldoende zekerheid geeft in de kwaliteit van het werk. Zo ziet de gemeente slechts incidenteel toe. Met het toepassen van de wet WKB wordt meer uitsluitsel gegeven over de kwaliteit en beoogt deze duidelijkheid te verschaffen in verantwoordelijkheden. Tot dusver zijn die verantwoordelijkheden diffuus en dit leidt in de praktijk tot onder meer bouwfouten, faalkosten en jarenlange procesgangen. Behalve de verbetering van de kwaliteitsborging voor het bouwen, versterkt de wet de positie van de bouwconsument ofwel de opdrachtgever. De wet is ook het gevolg van de inkrimping van de overheid vanwege bezuinigingen. Een belangrijk onderdeel van de wet gaat over verantwoordelijkheid. De opdrachtnemer (de aannemer of installateur) wordt eindverantwoordelijk voor de kwaliteit van het gebouw dat hij levert. Deze verantwoordelijkheid eindigt niet, zoals nu het geval is, bij de oplevering en bij de ontdekking van verborgen gebreken, maar duurt voort tijdens de garantieperiode, die in de nieuwe situatie met jaren wordt verlengd. Om de kwaliteit van de bouwwerken te kunnen borgen, kunnen straks verschillende instrumenten voor kwaliteitsborging worden ingezet. Deze instrumenten worden door marktpartijen opgesteld en bestaan uit een systeem van toetsing van ontwerp en controle op uitvoering van het bouwwerk. De WKB introduceert de zogenaamde kwaliteitsborger als een spil in de kwaliteitsborging: hij past het instrument toe en geeft uiteindelijk akkoord op het gebouwdossier dat bij oplevering aan de gemeente moet worden overhandigd. In dit gebouwdossier staat alle relevante informatie waaruit blijkt dat het gebouw voldoet aan de bouwregelgeving. Binnen de nieuwe wet heeft het bevoegd gezag nog steeds een toetsende rol op onder meer de volgende zaken: toetsing van het bouwplan op eisen van welstand en op toegelaten instrumenten toets of het bouwplan past binnen het bestemmingsplan toets op gevaren van bouwactiviteiten voor omwonenden en passanten toets van het gebouwdossier van de kwaliteitsborger bij gereed melding van het bouwwerk. Op 15 april jl. heeft de minister het voorstel van wet ingediend bij de Tweede Kamer voor besluitvorming. Verwacht wordt dat de wet op 1 januari 2017 in werking treed. 4.3 Herzien Integraal Handhavingsplan Zeeuws Vlaanderen Het Integraal Handhavingsplan Zeeuws Vlaanderen loopt tot en met dit jaar. Aangezien het een wettelijke verplichting is een dergelijk plan te hebben, wordt dit, inclusief de bijlagen, herzien. Daarnaast is het, gezien de wijzigingen in het veld de afgelopen jaren, ook wenselijk en noodzakelijk. Dit plan wordt regionaal in Zeeuws Vlaanderen opgesteld, Terneuzen is trekker. 10

13