Ambitiedocument Kwaliteit Zuidplaspolder. Van Handboek naar Kwaliteitsuitdaging

Transcriptie

1 Ambitiedocument Kwaliteit Zuidplaspolder Van Handboek naar Kwaliteitsuitdaging

2 Colofon Dit Ambitiedocument Kwaliteit Zuidplaspolder, Van Handboek naar Kwaliteitsuitdaging is in het najaar van 2013 opgesteld in opdracht van de Regionale Ontwikkelingsorganisatie Zuidplaspolder. Samenstelling Mathilde Peen ( Buro Room) Met medewerking van Hugo Hasper (Gemeente Zuidplas), Aad de Graaf (Gemeente Zuidplas), Eric Greving (Gemeente Zuidplas), Lia van Rijen (Gemeente Waddinxveen), Berny Roeters (Gemeente Waddinxveen), Frank van Pelt (Provincie Zuid-Holland), Lore Nizet (Provincie Zuid-Holland), Jan Oostdam (Hoogheemraadschap Schieland en Krimpenerwaard), Jeroen Harmsen (Gemeente Gouda), Beschier Grisnich (Gemeente Gouda) en Kees van Oorschot (Gemeente Rotterdam) 4 februari 2014 (definitief rapport) Aan de in dit document opgenomen illustraties en teksten kunnen geen rechten worden ontleend.

3 Inhoud INLEIDING Ruimtelijke kwaliteit en duurzaamheid in de Zuidplaspolder Waarom een ambitiedocument en wat is het? Voor wie is het ambitiedocument? Duurzaamheid Uitgangspunten Status Leeswijzer 0 DE ZUIDPLASPOLDER 1 DE BASIS VAN DE HOOFDPLANSTRUCTUUR 1.1 Zuidplas als duurzame proeftuin 1.2 Bodem en waterhuishouding 1.3 Infrastructuur en (civiele) kunstwerken 1.4 Polderlandschap 2 INSPIRATIE UIT ACTUELE ONTWIKKELINGEN Gegarandeerde ontwikkelingen anno AANDACHTSPUNTEN RUIMTELIJKE KWALITEIT Wijzigingen hoofdplanstructuur en duurzaamheidprincipes sinds 2007 Aandachtspunten ruimtelijke kwaliteit BIJLAGE Staalkaart ruimtelijke kwaliteit Zuidplaspolder 2013 Deze staalkaart geeft een overzicht van alle richtinggevende principes ruimtelijke kwaliteit, zowel in uitvoering als aandachtspunt die in dit document zijn benoemd. 32

4 4

5 Inleiding Ruimtelijke kwaliteit draagt bij aan de leefomgeving en het welzijn van mensen. Ook de Regionale Ontwikkelingsorganisatie Zuidplaspolder (ROZ) is hiervan overtuigd. Daarom stelt zij zichzelf ten doel om binnen haar rechtsgebied integrale ruimtelijke kwaliteit te bewaken en te ontwikkelen. Ruimtelijke kwaliteit en duurzaamheid in de Zuidplaspolder Ruimtelijke kwaliteit (ofwel omgevingskwaliteit) gaat over de gebruikswaarde, belevingswaarde en toekomstwaarde (duurzaamheid) van de ruimtelijke inrichting van de leefomgeving. Dit is op alle schaalniveaus van belang, evenals de samenhang tussen verschillende gestelde doelen en de prijs-kwaliteit verhouding. Ruimtelijke kwaliteit vindt haar oorsprong in een vanzelfsprekendheid, continuïteit en een verklaarbare morfologie en functionaliteit. De pijlers zijn het verleden dat de polder heeft gemaakt tot wat ze nu is en de alledaagse werkelijkheid. De gedaanteverandering van de Zuidplaspolder beslaat een termijn van decennia en gaat over zeer diverse ruimtelijke en programmatische vraagstukken. Het waarborgen van ruimtelijke kwaliteit betekent hier aanhoudende eenheid van handelen en sturing op bekende en gedeelde ruimtelijke kaders. Zo kunnen de bij de ontwikkeling betrokken partijen ervoor zorgen dat de juiste ruimtelijke objecten (bijv.infrastructuur, groene open ruimte, gebouwen) met de juiste functie, in de juiste vorm op de juiste plaats terechtkomen. Waarom een ambitiedocument? De ROZ wil met dit document alle bij de Zuidplaspolder ontwikkeling betrokken publieke en private partijen uitdagen tot ruimtelijke kwaliteit en duurzaamheid. Per 2015 wordt zij opgeheven. Een voorwaarde van de deelnemende partijen voor de liquidatie is het veiligstellen van de borging van ruimtelijke kwaliteit. Met dit document wil de ROZ een nalatenschap achterlaten dat een handvat biedt voor het stimuleren en begeleiden van ontwikkelingen die bestaande kwaliteiten in de polder versterken, een oplossing bieden voor bestaande knelpunten of ontwikkelingen die een eigen intrinsieke kwaliteit en nieuwe toegevoegde waarde hebben voor de polder. Wat is het ambitiedocument? Bovenal is dit document een inspiratiebron die richting geeft op basis van kernachtige gemeenschappelijke ambities en een informatiebron, ingericht op hoofdlijnen, kansen en aandachtspunten. Van Handboek naar Kwaliteitsuitdaging Dit document is het resultaat van een zoektocht van vertegenwoordigers van de partners in de ROZ. Welke ruimtelijke ambities vragen om afstemming? En in welke vorm moeten zij worden opgetekend in een gemeenschappelijk kader dat richtinggevend is voor ruimtelijke kwaliteit in de verdere ontwikkeling van de polder? 5 In 2007 was het antwoord: een Handboek Ruimtelijke Kwaliteit (HKZ). Hierin werden ambities en opgaven vertaald in een set ruimtelijke en milieutechnische randvoorwaarden voor nadere uitwerking van het gebied. Op basis hiervan zijn bestemmings- en beeldkwaliteitplannen opgesteld. Anno 2013 is een Handboek niet de geëigende vorm. Een nieuw kader (voor zover je van een kader kan spreken) moet zo min mogelijk voorwaardenstellend zijn. Moet uitdagen. Allereerst door de achtergronden en onderbouwing van actuele en reële ambities weer te geven, en vervolgens mogelijkheden, inspiraties en aandachtspunten te tonen om tot de gewenste ruimtelijke kwaliteit te komen. De essentie van de hoofdplanstructuur is hiertoe o.a. vertaald in een 32 richtinggevende principes. Dit zijn ruimtelijke voorstellingen waarin de gedeelde ambities op een nieuwe manier zijn vormgegeven.

6 Flexibel en relatief los van een dwingende plankaart, maar wel vanuit een helder integraal denkbeeld. Dit document kent dan ook niet het technische detailniveau van het HKZ 2008, dat een waardevol informatief handboek blijft. Voor wie is het ambitiedocument? Voor betrokken overheden Voor initiatiefnemers Initiatieven en vragen van private partijen, maatschappelijke organisaties en burgers staan anno 2014 centraal. Voor de ROZ en u als betrokken overheid is kwaliteit een leidend principe in de begeleiding van initiatieven van plan naar uitvoering. Het Handboek Kwaliteit beschreef de ambities en het ontwikkelingsperspectief van de betrokken overheidspartijen in Deze koers is nu die van het initiatief van de markt, waarvan ook enkele ambities in dit document zijn opgenomen. Deze markt wil graag weten wat ze van u als overheid kan verwachten. Dit document geeft richting aan u waar en hoe ontwikkelingen op hoofdlijnen het beste plaats kunnen vinden. Er zijn een aantal overheidsinitiatieven in de Zuidplaspolder waarvan het zeker is dat deze op de voorzienbare termijn gerealiseerd worden. Deze zijn opgenomen in dit document om tempo en koers te illustreren. Gegarandeerde initiatieven kunnen een aanjager zijn voor nieuw particulier initiatief. Zo kan ruimtelijke kwaliteit een kans zijn om ruimtelijke ontwikkelingen stapsgewijs verder in te vullen. Laat u inspireren door achtergronden en gebiedskennis die de afgelopen jaren door verschillende partijen is opgedaan en in dit document wordt gedeeld. Grijp de kansen die kwaliteiten in de polder en het ontwikkelingsperspectief van de overheden en collega investeerders u bieden. Net zo goed als rendabiliteit is kwaliteit bij uw investeringen in het gebied van belang. Het is een ambitie die zich terugbetaalt in de bruikbaarheid en ervaring van initiatieven, nu en voor de toekomst. Aangrenzende ontwikkelingen van andere partijen en uw project zijn van invloed op elkaar. Dit document is erop gericht dit een positieve wederzijdse uitwerking te laten zijn. Duurzaamheid In de ontwikkeling van de Zuidplaspolder is duurzaamheid altijd een belangrijk uitgangspunt geweest. De relatie tussen ruimtelijke kwaliteit en duurzaamheid is evident. Toekomstwaarde is één van de voorwaarden voor ruimtelijke kwaliteit. Afspraken over de operationalisering ervan zijn vastgelegd in verschillende convenanten en intentieverklaringen tussen betrokken partijen. In het HKZ zijn een aantal ambities en afspraken samengebracht op het gebied van geluid, veiligheid, luchtkwaliteit, geur, lichthinder, water, natuur, landschap, biodiversiteit, culturele identiteit, intensief ruimtegebruik, duurzaam bouwen en energie. De basisambities op het gebied van duurzaamheid zijn opgenomen in hoofdstuk 1.1, 1.2 voor wat betreft bodem, waterhuishouding en natuur, 1.3 voor mobiliteit en 1.4 voor culturele identiteit. Een aantal duurzaamheidambities worden uitgevoerd of zijn dat al. Deze zijn te vinden in hoofdstuk 2. Voor enkele duurzame uitgangspunten is anno 2013 een actualisatie op zijn plaats. Daar waar zij ruimtelijke aspecten hebben en relevant zijn voor de hoofdplanstructuur zijn ze opgenomen in hoofdstuk 3. Uitgangspunten Voor dit ambitiedocument zijn de volgende inhoudelijke uitgangspunten geformuleerd: 6 Veranderde realiteit De ruimtelijke potentie van de polder is opgetekend in het licht van de veranderde realiteit zoals die zich vanaf 2008 uit in diverse beleidswijzigingen, alternatieve financiering- en uitvoeringsstrategieën en een sterk gefaseerde ontwikkeling. Het document is actueel wat betreft feitelijke ontwikkelingen tot 2014.

7 Samenhang met andere beleidsdocumenten Dit document is opgesteld op basis van actuele visies, beleidskaders en projecten van de gemeenten Zuidplas, Waddinxveen, Gouda en Rotterdam, hoogheemraadschap Schieland en Krimpenerwaard en de provincie Zuid-Holland en het Ontwikkelings Strategie Kader (2013/ 14) en rapportage In de Knop van de ROZ. Dit ambitiekader staat niet op zichzelf, maar zal tevens input zijn voor het gebiedsprofiel Bentwoud-Rottemeren van de provincie Zuid-Holland, dat naar verwachting in 2014 wordt opgesteld. Gebiedsgrens Als gebiedsgrens wordt het rechtsgebied van de ROZ aangehouden als gemeenschappelijke basis voor ruimtelijk beleid van de betrokken overheden. Buiten dit rechtsgebied zijn echter enkele actuele ontwikkelingen gaande die relevant zijn voor begrip van de ambities in de Zuidplaspolder (zoals de ontwikkeling van de Eendragtspolder, dorpsuitbreidingen en Westergouwe). De focus in dit document ligt op de ruimtelijke eenheid van de polder. Enkel de hoofdplanstructuur wordt inhoudelijk en richtinggevend behandeld, niet de kwaliteitsaspecten in deelgebieden (tenzij als inspiratiebron opgenomen). Afbakening bovengrens en detailniveau Schakelen tussen schalen is één van de essenties van het bewaken van ruimtelijke kwaliteit. Details of bovenliggende structuren hebben in wisselwerking invloed op elkaar. De wijze waarop bepaalt mede ruimtelijke kwaliteit. Daarom zijn in dit document zowel uitspraken over hoofdlijnen als details opgenomen. Ruimtelijke kwaliteit op de schaal van de polder ligt tussen provinciaal en gemeentelijk niveau. Daarmee is kwaliteitszorg vanuit de overheid organisatorisch ingewikkeld. Dit document gaat niet over planologische doelen zoals die geformuleerd worden in structuurvisies, ook niet over voorschriften op het niveau van Welstand of beheer. Inhoudelijke interactie tussen deskundigen die zich op hoog en laag schaalniveau met de polder bezig houden is noodzakelijk om ruimtelijke kwaliteit te bereiken. Zo ontstaat een raamwerk als een gespreid bed voor opvolgers in het proces. Dit document is resultaat van de afstemming die er geweest is tijdens 2 werkateliers in november 2013, waarbij inhoud, vorm en detailniveau gezamenlijk zijn geformuleerd. Status Dit ambitiedocument zal in januari 2014 ter accordering en vaststelling aangeboden worden aan het bestuur van de ROZ. Vervolgens zal het ter kennisneming en ter inspiratie worden aangeboden aan de colleges van gemeente Waddinxveen, Zuidplas, Gouda en Rotterdam, Hoogheemraadschap van Schieland en Krimpenerwaard en de provincie Zuid-Holland. Leeswijzer Op de volgende pagina s is een korte introductie opgenomen over de Zuidplaspolder, inclusief een namenkaart van het gebied. Vertrekpunt voor de actualisatie van ambities zijn de doelstellingen die de afgelopen 10 jaar leidend zijn geweest in de planvorming zoals opgenomen in hoofdstuk 1. De essentie en constructie van de hoofdplanstructuur is hier op 4 leidende thema s vertaald in een serie actuele, richtinggevende principes. In hoofdstuk 2 leest u welke van deze principes zijn omarmd in uitnodigende projecten in uitvoering, in hoofdstuk 3 welke wijzigingen er anno 2013 zijn ten opzichte van het HKZ uit Waar deze wijzigingen leiden tot extra zorg voor de tot doel gestelde principes voor 2014 en verder, zijn ze uitgewerkt in een aantal aandachtspunten. 7

8 WADDINXVEEN MOERKAPELLE Kleikade 6e Tochtweg Bentwoudlaan Plasweg A12 A12 Rottelaan Noordelijke Dwarstocht Bredeweg Vredenburghlaan A12 Triangel Vredenburghzone Parallelstructuur A12 GOUDA Noordelijke Dwarsweg Plantagekwadrant Doelwijk Gouweknoop Het Weegje ZEVENHUIZEN Knibbelweg N219 4e Tocht Nieuwe Midden Zuidelijke Dwarslaan Moordrechtboog N456 Ringvaart Zevenhuizer Dwarstocht Kreekruglaan/pad Middelweg 5e Tochtweg Westergouwe Eendragtspolder N219 Ringvaart Zuidelijke Dwarslaan 1e Tochtweg Rode Waterparel Groene Waterparel Nieuwerkerker Dwarstocht A20 2e Tochtweg Restveengebied Spoorsloot F263 Ringvaart MOORDRECHT Gemaal A. Kroes A20 NIEUWERKERK A/D IJSSEL Ringvaart N219 Figuur 1: Namenkaart Zuidplaspolder o.b.v. hoofdplanstructuurkaart

9 0 De Zuidplaspolder De Zuidplaspolder ligt in de driehoek Rotterdam Zoetermeer Gouda (RZG) op een strategische plek aan de rand van het verstedelijkte gebied van de Zuidvleugel van de Randstad én goed bereikbaar over de weg en per spoor vanuit Den Haag, Rotterdam en Utrecht. Door deze goede bereikbaarheid heeft de agrarische polderidylle al decennia geleden plaats gemaakt voor glastuinbouw, logistieke- en stadsrandfuncties. De strategische ligging brengt anno 2014 kansen met zich mee voor een duurzame gebiedsontwikkeling waarin de juiste combinatie van wonen, werken (glastuinbouw), leefomgeving, groen, infrastructuur en logistiek centraal staan. Tussen de grootstedelijke agglomeraties van Rotterdam en Den Haag in het westen en het schilderachtige open veenweidegebied langs de rivieren in het oosten, is het landschap van de Zuidplaspolder diffuus. De ringvaartdijk is hier landschappelijk een duidelijke begrenzing. De hoge boezem vormt samen met de kades een herkenbare en samenhangende groene rand om de polder. De polder zelf is een ultiem cultuurlandschap. Een efficiënt aangelegde droogmakerij die - hoewel zuinig aangelegd met smalle wegen en een minimum aan bomen - een helder karakter heeft door het rechte geometrische patroon van lanen, linten en tochten. Dit casco is een belangrijke structuurdrager bij verdere verstedelijking. Zoetermeer Gouda Rotterdam Zuidplaspolder in de regio RZG Aan de ringvaart liggen langs de randen van de polder de oorspronkelijk geïsoleerde dorpsgemeenschappen van Moerkapelle, Zevenhuizen, Nieuwerkerk aan den IJssel, Moordrecht en Waddinxveen. Kenmerkend en beeldbepalend zijn hier de dorpskernen, entrees en de eigenheid van de vijf dorpen. In nieuwe woonmilieus bij de kernen wordt aansluiting gezocht bij deze landschappelijke setting waarbij het compacte dorpsgevoel wordt vastgehouden. Van oudsher vindt in het noordwestelijke deel van de polder akkerbouw plaats en in het nattere zuidoostelijke deel melkveehouderij. In dit lage zuidelijke restveengebied is de oorspronkelijke ontginningsstructuur tot op heden het beste bewaard gebleven. Hier zijn ook de verschillende trappen in maaiveld en waterhoogte richting het bovenland rond de Hollandsche IJssel duidelijk zichtbaar (zie foto cover), evenals de echte open polderhorizon. Deze kwaliteiten zijn bepalend bij de ontwikkeling van dit deel van de polder tot een extensief gebruikt landschap. 9

10 Figuur 2: Ambities voor de Zuidplaspolder samengevat in 4 thema s Polderlandschap Infrastructuur en kunstwerken Bodem en waterhuishouding 10 Zuidplaspolder als duurzame proeftuin

11 1 De basis van de hoofdplanstructuur In 2003 is als vertrekpunt voor de transformatie van de Zuidplaspolder een Opgavendocument samengesteld met belangrijke uitgangspunten voor een faseerbare en flexibele ruimtelijke ontwikkeling. In de tien jaar die sindsdien zijn verstreken zijn vier overkoepelende principes leidend geweest in de planvorming. Er wordt gewerkt volgens de lagenbenadering. De lagenbenadering deelt de ruimtelijke omgeving op in drie lagen die elk op een andere manier en in een ander tempo aan verandering onderhevig zijn. De eerste laag van de ondergrond is kwetsbaar, kent een lange geschiedenis en legt de toekomst voor een lange tijd vast. De tweede netwerklaag wordt gekenmerkt door hoge aanloopkosten en lange aanlooptijden. Deze twee lagen zijn bepalend voor de derde laag, de occupatielaag, die de hoogste veranderingssnelheid kent. In de Zuidplaspolder bieden de gebiedspecifieke lagen inzicht in de betekenis en kernkwaliteiten van de ruimtelijke structuur. De basis voor de planvorming is een landschappelijke en infrastructurele hoofdplanstructuur, waarvoor gekoppeld aan ontwikkelingen investeringen in wegen, groen en het watersysteem moeten worden gedaan. Daarmee is dit casco een sterk raamwerk voor een flexibel verstedelijkingsprogramma. De planvorming bestaat uit schakelen; het cyclisch doorlopen van vraagstukken, wisselend divergerend en convergerend, wisselend op hoog en laag schaalniveau, schakelend tussen actoren en vanuit visie en vanuit het cruciale detail in uitvoerbaarheid. Uitgangspunt is een flexibele lange termijnaanpak en een grote programmatische bandbreedte, waarin voldoende ruimte moet zijn voor onvoorziene ontwikkelingen. Deze werkwijze heeft geleid tot de identificatie van de hoofdplanstructuur. Wat biedt de polder aan bestaande kwaliteiten en welke ambities ontstaan hieruit? Deze vragen worden in dit hoofdstuk behandeld. Samengevat in vier thema s: Zuidplas als duurzame proeftuin Ruimtelijk structurerende en robuuste ondergrond en waterhuishouding Continue, toekomstbestendige infrastructuur en beeldbepalende (civiele) kunstwerken Een landschappelijk casco geënt op de droogmakerij dat overeind blijft bij een flexibele invulling van de deelgebieden Deze ambities kennen steeds een concrete ruimtelijke vertaalslag in richtinggevende principes die het beoogde effect moeten sorteren, en in projecten die tussen 2008 en 2013 zijn uitgevoerd, in uitvoering zijn of binnen voorzienbare termijn gerealiseerd gaan worden (zie hoofdstuk 2). 11

12 1.1 Ambities Zuidplas als duurzame proeftuin De strategische ligging van de Zuidplaspolder aan de rand van verstedelijkt gebied en op de binnenring van de Randstad brengt in combinatie met de bijzondere ruimtelijke kenmerken van de polder kansen met zich mee. De polder kan zich ontwikkelen van een agrarische droogmakerij naar een Proeftuin voor de Zuidvleugel. In de regio ligt de Zuidplaspolder strategisch aan de rand van verstedelijkt gebied. Hierdoor heeft de agrarische polderidylle al decennia geleden plaats gemaakt voor glastuinbouw, logistieke- en stadsrandfuncties. De positie van de polder als logistieke draaischijf brengt kansen met zich mee voor vernieuwende grootschalige programma s: een productielandschap. Daarom wordt het noordelijke deel van de polder ontwikkeld als innovatieve glazen tuin en leverancier van producten voor de zuidelijke Randstad. Bij de ontwikkeling van het glastuinbouw- en bedrijvenlandschap zijn zuinig ruimtegebruik, duurzame logistiek, vermindering van CO 2 -uitstoot en duurzame energie belangrijke ambities. Het is in de traditie van Hollandse droogmakerijen om zich te ontwikkelen als landschappen die niet alleen een productie-, maar ook een genietingfunctie vervullen voor de stad. In de Zuidplaspolder is er ruimte voor pioniers en nieuwe vormen van buiten wonen bij de stad. Daarom is het de ambitie de Zuidplas, op de overgang van de verstedelijkte regio s van Rotterdam en Den Haag naar het Groene Hart, te ontwikkelen als genietinglandschap. De natuur- en recreatieve functie van de polder zal hiervoor moeten worden versterkt met een meer aaneengesloten structuur. Door de diepte van de Zuidplaspolder en de ligging vlak naast de Hollandsche IJssel zal er bij toekomstige ontwikkelingen geanticipeerd moeten worden op de gevolgen van klimaatverandering. Bouw en groenaanleg zijn verantwoord mogelijk wanneer dit gebaseerd wordt op de gebiedseigen bodemstructuur en waterhuishouding. In de polder zijn er bijzondere kansen voor de toepassing van innovaties op het gebied van water- en deltatechnologie. Alle nieuwe ontwikkelingen in de Zuidplaspolder dienen daarom duurzaam en klimaatbestendig te zijn. Zij hebben genoeg weerstand om extreme omstandigheden als wateroverlast, droogte of verzilting te kunnen weerstaan en genoeg veerkracht om snel te herstellen. Richtinggevende principes 1 Duurzame glastuinbouw in Zuidplas Noord door hergebruik van CO 2 van de Rotterdamse industrie, die via een OCAP-leiding naar de polder wordt getransporteerd (zie ook hoofdstuk 2). 1 2 Als onderdeel van ontwikkelingen investeren in voorzieningen die het in Zuidplas Noord mogelijk maken water in kassen te hergebruiken (realisatie op voorzienbare termijn, zie hoofdstuk 2) 2 12

13 3 Duurzame energiesystemen door lokaal energie uit te wisselen tussen glas, woningbouw en bedrijven via een energieweb (zie ook hoofdstuk 2); Duurzaam ruimtegebruik door functies waar mogelijk te stapelen in ruimte en/ of tijd, bijvoorbeeld waterberging onder kassen (realisatie op voorzienbare termijn zie hoofdstuk 2); 4 5 Het realiseren van een variatie aan ruim opgezette groenblauwe woonmilieus in een ontspannen verstedelijkt landschap in de Rode Waterparel; Kwalitatief groen in de Groene Waterparel en het Restveengebied en recreatieve verbindingen in de polder en een toegankelijk Boogpark en Vredenburghzone; De polder recreatief verbinden met haar omgeving door de aanleg van fietsroutes (zoals richting Krimpenerwaard, Bentwoud, Rottemeren en de Oostpolder van Schieland (zie hoofdstuk 2)), en waar mogelijk vaarroutes Klimaatbestendig en klimaatneutraal bouwen waarmee bouwen op Europa s laagste punt heel verantwoord mogelijk is: door zones gevrijwaard van bebouwing en het vastleggen van minimale aanleghoogtes voor bouwwerken in verband met de benodigde drooglegging bij wateroverlast. 8

14 1.2 Ambities Bodem en waterhuishouding De bodemopbouw, het ecosysteem en de waterhuishouding van de Zuidplaspolder zijn bepalend voor de verschillende programmatische en ruimtelijke ontwikkelingsmogelijkheden. De ondergrond van de polder is in het noorden stevige en vlakke klei, in het midden grillige katteklei met lichte kreekruggen en in het zuiden ligt laagveen. Deze driedeling in draagkracht en grondwaterstand is bepalend voor de programmatische bandbreedte in de gebieden. De stevige grondslag, relatief grote drooglegging en het flexibele waterpeil bepalen de aard van de verstedelijking in het noordelijke kleigebied van de polder. Het gebied kan en zal in principe alle vormen van grondgebruik accommoderen, waaronder glastuinbouw en bedrijvigheid.in het moerige middengebied is een goede waterkwaliteit de basis voor zowel natuurontwikkeling als een woonlandschap. Door de ondergrond is de programmatische bandbreedte smal. Er vindt geen maaiveldverhoging plaats, woningbouw wordt beperkt tot de meest draagkrachtige ondergrond rond de kreekrug. Rond deze oude veenwig is de ambitie het realiseren van optimale condities voor exclusief wonen in lage dichtheden. Daarnaast wordt er naar gestreefd optimaal gebruik te maken van de ecologische gebiedskwaliteiten en bijzondere groenontwikkeling. In de moerige bodem is zure katteklei aanwezig. Dit heeft onder bepaalde omstandigheden zuiverende kwaliteiten voor ecologie en natuurontwikkeling (als pyrietmotor In het lage restveengebied ten zuiden van de kreekrug is de oorspronkelijke ontginningsstructuur van de polder het beste bewaard gebleven. Hier zijn de verschillende trappen in maaiveld en waterhoogte richting het bovenland rond de Hollandsche IJssel duidelijk zichtbaar, evenals de echte open polderhorizon. Het gebied is nat, de gronden instabiel en onderhevig aan bodemdaling. Deze eigenschappen zijn samen met een potentieel overstromingsrisico bepalend voor de keuze voor de ontwikkeling van een extensief, recreatief gebruikt natuurlandschap in dit gebied. De ambities zijn het tegengaan van verdere inklinking van het restveen, bodeminstabiliteit en brakke kwel door een duurzame waterhuishouding en het behoud van de openheid, sloten- en kavelstructuur van het typisch zuidelijke polderland. De waterhuishouding is robuust, ruimtelijk structurerend, heeft recreatieve waarde en voldoet aan de Europese richtlijnen voor waterkwaliteit. De risico s van wateroverlast en droogte moeten tot een minimum worden beperkt. Het samenvoegen van peilgebieden zorgt voor een grotere veerkracht van het watersysteem, minder ecologische versnippering en efficiënter waterbeheer. In risicogebieden voor wateroverlast door hevige neerslag zal bij nieuwe functies naar bestaande normen bergingscapaciteit moeten worden gerealiseerd. Flexibel peilbeheer zorgt voor buffering van overtollig water. Overmatige voedselrijkdom en verzilting van het water wordt voorkomen. Richtinggevende principes 9 Een grofmazig en (relatief) flexibel bergings- en transportsysteem voor water in het kleigebied; Een duurzame waterhuishouding door behoud van een goede waterkwaliteit, minimale peilschommelingen en het vochtig houden van potentiële zwavelzure gronden; 10

15 11 Stabilisering en ophogen waterpeil, flexibel peilbeheer in gebieden met een natuurfunctie en het samenvoegen van peilvakken en een slootjesrijk als bergings- en transportsysteem voor water; 12 Het markeren van de kreekrug als hoger gelegen gebied en basis voor een uniek groenblauw woonlandschap. Het versterken van het reliëf bij de verdere inrichting van het gebied met een lommerrijke parkinrichting die contrasteert met het omringende polderslootjeslandschap; Verbreding bestaande tochten en aanleggen nieuwe rechte tochten als onderdeel van de polderstructuur (zie 1.4) met een deels recreatieve en ecologische functie (zie ook hoofdstuk 2); Vastgestelde percentages open water bij functiewijzigingen, structurele berging van neerslag in bassins onder kassen of in open water rietlandschap in de overhoeken van de glastuinbouw en vasthouden van water op microniveau in wadi s, groene daken en hemelwaterinstallaties; Natuurontwikkeling in de Groene Waterparel (zie ook hoofdstuk 2); 16 Realisatie van ecologische verbinding Krimpenerwaard - Bentwoud langs Groenblauwe Zone Westergouwe, 5e Tocht, Groene Waterparel, 4e Tocht en Noordelijke Dwarstocht ;

16 1.3 Ambities Infrastructuur en (civiele) kunstwerken Het netwerk van nationale, regionale en lokale infrastructuur is functioneel en ruimtelijk structurerend bij de verdere verstedelijking van de polder. Het infrastructuurnetwerk in de polder moet veilig en ruimtelijk aantrekkelijk zijn, en mee kunnen groeien met de te realiseren verstedelijking. Het devies is eerst bewegen, dan bouwen. Dit betekent reconstructie en capaciteitsuitbreiding van bestaande hoofdverkeersaders, de aanleg van nieuwe regionale infrastructuur en no-regret maatregelen in weg- en HOV-reserveringen. Continuïteit in het netwerk is hierbij van belang; het dooraderen van de polder waar dit kan, en infrabundeling langs de rijkswegen waar het moet. Uitgangspunt is de barrièrewerking van infrastructuur op te heffen of te voorkomen. De nieuwe wegen moeten o.a. het capaciteit- en weefprobleem op de rijkswegen A12 en A20 nabij Gouda oplossen. Ook voor lokale gebiedsontsluitingswegen is de ambitie dat zij technisch en sociaal veilig en ruimtelijk aantrekkelijk zijn. De bestaande polderwegen hebben door hun smalle profiel een beperkte verkeerscapaciteit. Bij gefaseerde ontwikkelingen - het aansluiten van een minimaal aantal nieuwe erven - kunnen nieuwe parallelwegen de linten ontlasten. Dit als aanvulling op de gridstructuur in de polder en om kwaliteit in de linten te borgen, waardoor zij aantrekkelijk zijn voor fietsverkeer in de polder. De opgave rond de Zuidelijke Dwarsweg en Dwarslaan (met nieuwe tunnel) is hier het meest van belang (zie #20). Richtinggevende principes De ambitie is dat nieuwe civiele kunstwerken, evenals de infrastructuur zelf, een bijdrage leveren aan de identiteit van de Zuidplaspolder. Voor een aantal beeldbepalende kunstwerken wordt een samenhangende vormfamilie nagestreefd. Kruisingen van infrastructuur zijn technisch en sociaal veilig Benadrukking van het doorgaande karakter van de regionale infrastructuur door de aanleg van lange, rechte lanen met een continu en doelmatig profiel waarbij ventwegen mogelijke aanliggende kavels ontsluiten. Deze lanen hebben een prettige verblijfskwaliteit door veel (gebiedseigen) boomaanplant en openbare groenaanleg. Dit stevig gematerialiseerde wegprofiel biedt infrastructuur flexibele doorgroeimogelijkheden waarbij een landschappelijk casco en functionele zonering behouden blijven (zie ook 1.4); Aanleg van de regionale wegen van de Parallelstructuur A12, bestaande uit de Extra Gouwekruising parallel aan de A12 en de Moordrechtboog tussen de A12 en de A20, en de randwegen Waddinxveen, de Bentwoudlaan en de Vredenburghlaan. Dit om zowel het rijkswegennet als de bestaande dorpskernen te ontlasten (realisatie op voorzienbare termijn, zie ook hoofdstuk 2);

17 No-regret ruimtereserveringen voor weg- en spoor: voor hoogwaardig openbaar vervoer per bus, om een eventuele toekomstige metroverbinding met de Rotterdamse regio via Nesselande, en een middenaansluiting op de Moordrechtboog, een verbreding van de A20 en het nationale railnet niet onmogelijk te maken; De aanleg van de Zuidelijke Dwarslaan met een continue karakter, en Kreekruglaan, parallel aan de Zuidelijke Dwarsweg als interne hoofdas en ontsluitingsweg van het middengebied van de polder; Handhaven van het huidige polderwegprofiel in de linten waardoor zij ook voor langzaam verkeer aantrekkelijk kunnen blijven of worden (als toekomstige ontwikkelingen afwaardering mogelijk maken); Nieuwe glastuinbouwlocaties hebben hun representatieve zijde(n) aan de hoofdontsluiting (realisatie voorzien, zie ook hoofdstuk 2); Het opheffen van gelijkvloerse kruisingen van spoor- en weginfrastructuur (in uitvoering, zie ook hoofdstuk 2); 24 Vormfamilie van en kwaliteit in beeldbepalende viaducten en bruggen als entrees van de polder, in ruimtelijke opzet en materiaalgebruik

18 1.4 Ambities Polderlandschap Richtinggevende principes De Zuidplaspolder wordt getypeerd als een ultiem cultuurlandschap van een efficiënt aangelegde droogmakerij met aan de randen beeldbepalende dorpen. De ringvaart, de boezemkades en het geometrische patroon van lanen, linten en tochten zijn een landschappelijk casco en geheugen voor een variatie aan invullingen en transformaties in de toekomst. Het ringvaartpark - de ringvaart en het dijktalud - zijn een schakel in tijd en ruimte tussen de oude en nieuwe Zuidplaspolder. Zowel fysiek als symbolisch in de strijd tegen het water, het historisch landgebruik, de verbinding tussen omliggende dorpen en de scheiding tussen droogmakerij en onverveend land. De ambitie is het interne recreatieve netwerk van de polder te verbinden met recreatiegebieden in de omgeving als de Rottewig, de Oostpolder, het Bentwoud en de Krimpenerwaard. Het Ringvaartpark functioneert hierbij als een belangrijk samenbindend element, betekenisvolle openbare ruimte en groencorridor tussen bebouwing. In de Zuidplaspolder zijn de oorspronkelijk geïsoleerde gemeenschappen in de dorpen beeldbepalend. Ze hebben in de regio een bijzondere eigen identiteit. Kenmerkend zijn de markante dorpskern en dorpsentrees, compacte bebouwing in een groene omgeving, de ringvaartcorridor en de eigenheid van de vijf dorpen. Er wordt naar gestreefd het compacte dorpsgevoel in de polder vast te houden bij nieuwe ontwikkelingen door aan te sluiten bij de dorpskarakteristieken. Nieuwe woonmilieus, die vooralsnog in de regio ontbreken, worden toegevoegd en er wordt voor draagvlak gezorgd voor vitale dorpscentra. Op basis van een denkbeeldige lijn tussen de kerken van Moerkapelle en Moordrecht is er in de polder een uniek rechthoekig raster, een gridstructuur van rechte kavelsloten en smalle wegen. Op de koppen van de kavels langs noord-zuid wegen is lintbebouwing ontstaan. Zowel de openbare ruimte, de erven als de gebouwen zijn een afspiegeling van het boerenbedrijf in de polder: sober en praktisch ingericht. De ambitie is dit te behouden en versterken als beeldbepalend casco van lanen (zie #17), linten en tochten bij verdere verstedelijking. Omkaderd door het centrale lint Middelweg-Bredeweg, de laan tussen Zevenhuizen en Waddinxveen, en de aansluiting Vierde Tocht- Noordelijke Dwarstocht, ontstaat langs de A12 een nieuwe entree: het Plantagekwadrant. De naam is afgeleid van de oorspronkelijke ambitie om hier bomen te kweken voor de landschappelijke structuur van de Zuidplas. Hier zou zich een plek moeten ontwikkelen die zich zowel vanaf de rijksweg als vanuit de polder toont als een herkenbare landschappelijke eenheid om te voorkomen dat er rommelige bedrijfsbebouwing ontstaat. 25 Ontwikkelen van een groen, toegankelijk en autoluw Ringvaartpark rond de Zuidplaspolder met op belangrijke kruispunten nieuw publiek domein. Nieuwe onverharde wandelroutes en voltooiing van een comfortabel fietscircuit langs de ringvaart door de aanleg van ontbrekende parkfietspaden zoals in Waddinxveen langs de Kleikade, bij gemaal A. Kroes bij Moordrecht en Westergouwe; Nieuwe en bestaande bruggen, aquaducten, coupures en parkmeubilair zijn onderdeel van een herkenbare vormfamilie. Specifieke ruimtelijke eisen aan de openbare ruimte, de ontsluiting, parkranden en wanden en Kwaliteitszone Ringvaart ; 26 43

19 27 Ontwikkelen van eigen dorpse woonmilieus met markante eigen kenmerken in de dorpsuitbreidingen, scherp begrensd van het omringende polderlandschap; 28 Waar bij ontwikkeling mogelijk en noodzakelijk ontlasten van de bestaande linten door versterking van het polderwegennet met lintverdubbelingen, ontsluitingswegen parallel aan de bestaande linten en beperking van de lintonderbrekingen in de dwarsrichting Behoud en ontwikkeling van het karakteristieke kaarsrechte, groene wegprofiel en de landelijke no-nonsense inrichting van de openbare ruimte in de linten; Gevarieerde en solitaire bebouwing in de linten en lintbebouwde lanen passend bij de bestaande korrelgrootte en erfstructuur en particulier opdrachtgeverschap; Een consequente landschappelijke inrichting van het kwadrant die haar tot een herkenbare eenheid maakt op lokaal niveau: een verstevigd casco van de Noordelijke Dwarsweg, Bredeweg, verlengde as N219 en Vierde Tochtzone die het gebied omsluiten; Representatieve en hoogwaardige bebouwing op zichtlocaties in het Plantagekwadrant, die past bij de entreefunctie van het gebied en de zichtlocatie langs de A

20 Bentwoudpad (F96) WADDINXVEEN OCAP-tracé (impressie) Moerkapelle Oost (plan fase 1) t Suyt (impressie) MOERKAPELLE Glasparel+ (masterplan) Eagle Driehoek (verkenning) De Triangel (gebiedskaart) Parallelstructuur A12 (referentie ontwerp) Park Oostpolder A12 Knibbelweg Oost (verkenning) GOUDA Zevenhuizen Zuid (masterplan) A20 ZEVENHUIZEN MOORDRECHT Eendragtspolder Westergouwe (impressie) A20 Noord (verkenning bedrijventerrein) Groenblauwe Zone (plan) Vijfakkers Noord / De Brinkhorst (impressie) Kleine Vink (plan bedrijventerrein) Verbreding 4e Tocht/Spoorsloot NIEUWERKERK A/D IJSSEL Groene Waterparel (inrichtingsschets) Figuur 3: Kaart overzicht inspirerende actuele projecten 20 A20 Zuid (verkenning bedrijventerrein) Meter

21 2 Inspiratie uit actuele ontwikkelingen De in het voorgaande hoofdstuk beschreven ambities leverden de afgelopen jaren niet alleen plannen op, maar ook concrete resultaten. Vanaf 2008 zijn er diverse projecten gerealiseerd of in uitvoering. Ook zijn er een aantal ontwikkelingen die binnen voorzienbare termijn zeker gerealiseerd gaan worden. Onderstaande projecten zijn goede voorbeelden van het benutten van bepaalde ontwikkelpotenties van de polder en de manier waarop de geschetste ambities ruimtelijk worden uitgewerkt. Bij ieder project is het bijbehorende richtinggevende principe van deze ambitie (#) aangegeven. Op hun beurt voegen onderstaande ontwikkelingen waarde toe aan de Zuidplaspolder. De markt moet zich nu in de Zuidplaspolder gaan bewijzen. Deze initiatiefnemers gaan u voor: Hergebruik CO 2 - OCAP 21 Fietspaden In 2010 is de aanleg van het leidingnet van start gegaan dat CO 2 van Abengoa in Rotterdam Europoort en de Shell-raffinaderij in Pernis transporteert naar de Zuidplaspolder. Tuinders kunnen deze vrijgekomen CO 2 hergebruiken in hun kassen. Zo hoeven zij niet langer in de zomer te stoken om CO 2 te produceren om de groei van gewassen te stimuleren. OCAP, een joint venture van VolkerWessels en LindeGas Benelux, is verantwoordelijk voor de levering, in eerste instantie zal een veertigtal tuinders op deze manier hun productie verduurzamen. Bij verdere ontwikkeling van het gebied kunnen nieuwe tuinders worden aangesloten. Dit is een concrete uitwerking van kwaliteitsprincipe #1. (Bron: ) De ambitie van de polder als genietinglandschap wordt onder meer ingevuld door de realisatie van een aantal fietsroutes in en om de polder (#6) en recreatieve verbindingen tussen de polder en het buitengebied (#7). De provincie realiseert op korte termijn de fietspaden F340 en F263 door het Restveengebied en de Groene Waterparel. Ook op de uitvoering van fietspad F522 op de Kleikade in Waddinxveen en fietspad F402 op de ringvaart in Zevenhuizen wordt gestudeerd. In april 2013 is het startsein gegeven voor de aanleg van de Groen-Blauwe zone van Westergouwe waar ook de ecologische en recreatieve mogelijkheden van de polder worden vergroot. Deze zone zal uiterlijk eind 2015 gereed zijn, precies op tijd voor de eerste bewoners van Westergouwe. Sinds eind 2012 heeft Gouda er ook een wandel-, fiets- en recreatiegebied bij in het Oostpolderpark. Daar is ook de Ringvaartzone toegankelijk gemaakt. De F522 en F402 geven een impuls aan de realisatie van het Ringvaartpark (#25). Omroep Zuidplas.nl, 2013 Piet Guijt, 2013

22 Knibbelweg- Oost Inrichting Groene Waterparel 22 Ontsluiting Eendragtspolder Knibbelweg-Oost is één van de prioriteitsprojecten voor de gemeente Zuidplas. Zij werkt samen met de ontwikkelcombinatie Ondernemen A20- A12. De locatie bevat totaal 78 hectare, waarvan 31 hectare glastuinbouw, 31 hectare bedrijven, 5 hectare lintbebouwing en 11 hectare groen, water en infrastructuur. De partners zetten zich in het gebied duurzaam in te richten op een manier die technisch en economisch haalbaar is. Te denken valt aan duurzaam energiegebruik (zonne-energie, aardwarmte, warmte en koudeopslag in de bodem, #3 en hergebruik CO 2 #1) en hergebruik van water (#2). Daarnaast worden duurzame materialen gebruikt. De Groene Waterparel is op dit moment vooral agrarisch in gebruik. Kenmerkend is het afwisselende grasland, sierteelt en bouwland. Het gebied is in de huidige situatie niet goed toegankelijk. Dit beperkt de gebruiksmogelijkheden voor extensieve recreatie als wandelen, fietsen en kanoën. Als aanjager voor de natuurfunctie van de Groene Waterparel (#15 en #16), een robuuste waterhuishouding (#10 en #11) en een groen genietingslandschap (#5 en #6) realiseert de provincie Zuid-Holland in samenwerking met DLG de ecologische basisinrichting voor de Groene Waterparel. Daarbij wordt het gebied op voorzienbare termijn verbonden met de bovenregionale ecologische hoofdstructuur. Doel is dit voor 2020 te realiseren. Op dit moment is een omvangrijk aantal hectaren agrarische grond verworven. Na een praktijkproef voor het opzetten van het waterpeil kan tot inrichting worden overgegaan. De inrichting van 80 ha is zeker gesteld. Met de ontwikkeling van woongebieden in de aangrenzende Rode Waterparel zal er een kwaliteitsslag plaatsvinden. In april 2013 is aan de westelijke rand van de polder een uniek recreatiegebied gereedgekomen: de Eendragtspolder. Diverse overheden hebben samengewerkt aan de realisatie van een waterbergingsgebied met een internationale roeibaan en diverse recreatiemogelijkheden. Voor juli 2014 staat een concrete uitwerking van het ontwerp en een realisatieovereenkomst voor de brug tussen de N219 en het Rottemerengebied op de planning. Met deze brug zal de bereikbaarheid van de Eendragtspolder vanuit de Zuidplaspolder worden verbeterd (#7 en #26). Waterparellandschap Eendragtspolder.nl, 2013 Eendragtspolder.nl, 2013 Eendragtspolder.nl, 2013

23 23 Glasparel+ Verbreding 4e Tocht en Spoorsloot Parallelstructuur A12 Ook in het project Glasparel+ van Wayland Developments worden op de voorzienbare termijn een aantal kwaliteitsprincipes gefaseerd ontwikkeld. Naast 95 hectare glastuinbouw, 39 ha bedrijvenlandschap en 130 lintwoningen (#30) wordt invulling gegeven aan duurzame glastuinbouw door hergebruik van CO2 (#1). Er zal een uitwisseling van regenwater en productiewater plaatsvinden (#2), productiewater wordt getransporteerd in productiesloten (#15, #16) in plaats van reguliere bassins. De glastuinbouw zal bedrijven voorzien van restwarmte uit de kassen (#3). Gietwateropslag vindt niet alleen plaats in water aan de oppervlakte, maar ook onder de kassen. Tevens wordt aan eindgebruikers de mogelijkheid geboden om op percelen functies te stapelen, bijvoorbeeld teelt boven opslag of teelt op teelt (#4). Daarnaast zal 24 hectare aan water en groen ontwikkeld worden, waarmee invulling wordt gegeven aan de ecologische verbinding Bentwoud-Krimpenerwaard (#16) en de Noordelijke Dwarstocht (#13). Ook levert het plan een bijdrage aan de bereikbaarheid en leefbaarheid van Waddinxveen (#18 en #22). Vaststelling van het bestemmingsplan is medio 2014, daarna kan realisatie starten. (Bron: ) Om in de toekomst de kans op wateroverlast te verkleinen heeft het hoogheemraadschap de Spoorsloot en 4e Tocht verbreed. In juni 2013 is de nieuwe 4e Tocht gereed gekomen, die in breedte is toegenomen van 6 tot 20 meter over een tracé van circa 3 kilometer. Er is daarmee niet alleen 5 hectare bergingsruimte bijgekomen, ook is een belangrijke waterverbinding gerealiseerd die de polderstructuur van tochten ruimtelijk verstevigt (#13). De provincie werkt aan een betere bereikbaarheid van de polder op bovenlokaal niveau. Twee regionale wegen, de Moordrechtboog en de Extra Gouwekruising, moeten het capaciteit- en weefprobleem op de A12 en A20 nabij Gouda oplossen en de centrale as van de polder (Middelweg-Bredeweg) ontlasten van verkeer (#18 en #21). De aanbestedings- en gunnings-procedure is gestart. Eind 2016 vindt naar verwachting de oplevering plaats. De nieuwe brug over de Gouwe biedt een kans om een nieuwe entree voor de Zuidplaspolder vorm te geven (#26). Glasparel+ Verbreding Vierde Tocht Parallelstructuur A12 Nieuwe aansluiting A20 bij Moordrecht

24 Bentwoudlaan Randwegen Zevenhuizen en Waddinxveen (Vredenburghlaan) Dorpsuitbreidingen Sinds 2008 is ook de provinciale omleidingsweg N219 gereedgekomen. Een randweg die de kern van Zevenhuizen ontlast van forensenverkeer van en naar de rijksweg A12 (#18). De gemeente Waddinxveen en de provincie willen ook de leefbaarheid van de Waddinxveense dorpskern en bereikbaarheid voor de glastuinbouwgebieden verbeteren. De Vredenburghlaan (#17) sluit hiertoe naar verwachting over jaar aan op de Parallelstructuur A12. Een deel van de Bentwoudlaan (#17)wordt gerealiseerd binnen het Glasparel-project. Naast de Vredenburghlaan zal ook de toekomstige Bentwoudlaan (#17) de kern van Waddinxveen ontlasten. Deze laan wordt deels gerealiseerd binnen het Glasparel-project. De Bentwoudlaan zal bovendien een functie hebben in het verbeteren van de bereikbaarheid van Greenport Boskoop en de leefbaarheid in de corridor N207 zuid tussen Alphen aan den Rijn en Gouda (A12). De provincie werkt in 2014 verschillende varianten verder uit in samenwerking met de gemeenten Alphen aan den Rijn, Boskoop, Rijnwoude en Waddinxveen. Gemeente Zuidplas heeft een uitwerkingsplan gemaakt dat de realisatie van de eerste fase van de dorpsuitbreiding Zevenhuizen-Zuid op korte termijn mogelijk maakt. Behoud en versterking van de lokale samenleving is het uitgangspunt (#27). Dit vereist een geleidelijke groei. In de eerste fase worden zo n 80 woningen gerealiseerd direct grenzend aan het bestaande dorp nabij de hoek Noordelijke Dwarsweg-Knibbelweg. Ook de realisatie van de eerste fase van de dorpsuitbreiding in Moerkapelle-Oost is in gang gezet. In samenwerking met de VOF Moerkapelle-Oost wordt gewerkt aan het plan voor deelgebied 1 waar ruimte is voor 140 woningen. Medio 2014 wordt gestart met de realisatie. Ook in de dorpsuitbreiding van Moordrecht in Brinkhorst (Vijfakkers-Noord) van circa woningen staat dorps wonen centraal. Bouwfonds Ontwikkeling BV bouwt daar naar verwachting de eerste woningen vanaf medio N219 Bentwoudlaan in de Glasparel Masterplan Moerkapelle-Oost Masterplan Zevenhuizen-Zuid 24

25 Ongelijkvloerse spoorkruisingen Initiatieven Plantagekwadrant Initiatieven in de linten Pro Rail, de gemeente Zuidplas en de provincie werken samen om de lokale bereikbaarheid en veiligheid in de polder te verbeteren door gelijkvloerse spoorkruisingen te vervangen door onderdoorgangen (#23), of alternatieve ontsluitingen te realiseren. In de Swanlaweg en Vijfde Tochtweg zijn inmiddels tunnels gerealiseerd. De onderdoorgangen Bredeweg en Zuidelijke Dwarsweg-Zuidelijke Dwarslaan (#20) worden eind 2013 opgeleverd. De tunnel in de as van de Bredeweg wordt pas in gebruik genomen als de Moordrechtboog is gerealiseerd (#18). In het Plantagekwadrant zijn op dit moment een aantal bedrijfsmatige ontwikkelingen voorzien. Vestiging van een transportbedrijf uit Moerkapelle en een relatief kleine bedrijfsuitbreiding aan de Bredeweg. Ook voor andere delen van het kwadrant zullen naar verwachting bedrijfsbestemmingen mogelijk worden gemaakt. Hierdoor kan een functionele eenheid in het kwadrant ontstaan. De betrokken partijen gaan na hoe hier een landschappelijke samenhang te bereiken die recht doet aan het gebied als entree van de polder, als onderdeel van het infrastructuurlandschap van de rijksweg A12 en aan de lokale beleving vanaf de omsluitende polderassen. Op diverse plaatsen in de linten van de Zuidplaspolder ontstaan op dit moment particuliere initiatieven. Langs de Noordelijke Dwarsweg, Knibbelweg (o.a. bij de kern Zevenhuizen en ter hoogte van de nieuwbouwwijk Groot Swanla) en Tweede Tochtweg staan kleinschalige projecten in de steigers van enkele tot circa een tiental woningen per lintkavel. Daarnaast worden er door Wayland Developments circa 130 woningen langs de Plasweg gebouwd. Op de meeste van deze locaties ontstaan delen van een dubbele of drievoudige lintstructuur met een parallelle ontsluiting die de bestaande lintwegen (wanneer deze nieuwe wegen geschakeld worden) kunnen ontlasten van verkeer (#28). In al deze projecten wordt gevarieerde, solitaire bebouwing mogelijk gemaakt die (waar mogelijk) past bij de bestaande korrelgrootte en erfstructuur, en georiënteerd is op de oude lintwegen (#30). (Figuur) Arcadis, 2011 Bredeweg Arcadis 2011, Vijfde Tochtweg Lint t Suyt Waddinxveen Lint Glasparel 25

26 Tracé en fasering Bentwoudlaan Tracé en fasering Vredenburghlaan Lokale ontsluiting Glasparel+ 43 Locatie EVZ Bentwoud(laan) Tracé Moordrechtboog Rottelaan regionale weg (vervallen) EVZ oostelijk van 4e Tocht (in studie) Zevenhuizer Dwarstocht en gemaal (vervallen) Gewijzigde invulling groenzone Lokale ontsluiting Gouweknoop EVZ Gouweknoop (vervallen) Wateropgave (vervallen) 43 Zoekgebied windenergie EVZ Tweede Tocht (vervallen) Reservering N219 voor lokaal verkeer Omgeklapte aansluiting A20 (vervallen) Gefaseerde inrichting Groene Waterparel HOV (reservering vervallen) Figuur 4: Overzicht van wijzigingen in de hoofdplanstructuur Meter

27 3 Aandachtspunten ruimtelijke kwaliteit Tussen 2008 en 2013 zijn er niet alleen ambities tot uitvoering gebracht, maar ook een aantal inzichten gewijzigd. Na het opstellen van het Handboek Kwaliteit in 2007 zijn er - voor een belangrijk deel bepaald door de economische crisis beleidswijzigingen doorgevoerd en andere keuzes gemaakt. Hierdoor zijn enkele voorstellen uit het Handboek niet meer mogelijk of wenselijk. Er zijn een aantal programmatische wijzigingen in de ontwikkeling van de Zuidplaspolder, enkele veranderde inhoudelijke opvattingen over de hoofdplanstructuur zelf en het tempo is anders dan voorzien. Op programmatische wijzigingen wordt hier verder niet ingegaan. 27 Wijzigingen in de hoofdplanstructuur en actualisatie duurzaamheidsprincipes De volgende punten zijn herzien (een uitwerking is te vinden op de volgende pagina s): De Rottelaan vervalt als regionale weg. De ontsluiting van glastuinbouwbedrijven in Zuidplas Noord vindt plaats via een lokale structuur die aantakt op Vredenburgh- en Bentwoudlaan. Het tracé en de fasering van de Bentwoudlaan en Vredenburghlaan zijn aangepast. Het tracé van de parallelstructuur A12 is gewijzigd ten opzichte van het Handboek. Dit komt tot uitdrukking in de ligging van de Moordrechtboog en aansluitingen op de A12. De lokale ontsluiting van de Gouweknoop is veranderd in de zin dat de bestaande Vijfde Tochtweg zal vervallen als noordelijke toegang van het gebied. Daarbij is er op de korte termijn geen midden-aansluiting halverwege de Moordrechtboog als toekomstige ontsluiting richting Gouwepark en Zuidelijke Dwarslaan. Het middengebied kan vanuit het oosten ontsloten worden vanuit de nieuwe aansluiting A20/N456 bij Moordrecht of vanuit Doelwijk. Boogpark en Vredenburghzone krijgen geen ecologische verbindende functie meer tussen Bentwoud-Krimpenerwaard. Er is ook geen wateropgave meer voor het Boogpark. De inrichting van de Groene Waterparel wordt in eerste instantie van basisniveau. Afrondende inrichting vindt pas plaats met de ontwikkeling van de Rode Waterparel. De HOV-reservering van de railverbinding per treinspoor van Nieuwerkerk aan de IJssel richting Doelwijk komt te vervallen, evenals de omgeklapte aansluiting N219 op de A20. De reservering voor de verlegde N219 zal niet worden benut voor een regionale ontsluitingsweg. Er komen geen nieuwe regionale verbindingen bij in de Zuidplaspolder. De Tweede Tochtweg zal geen ecologische verbinding vormen tussen de Eendragtspolder en de Groene Waterparel. De functie van de groene bufferzone ten zuiden van Zevenhuizen verandert. De wateropgave ter plaatse vervalt en wordt opgenomen in het deelplan Zevenhuizen-Zuid. Ook de ecologische verbinding naar de Eendragtspolder wordt niet meer gerealiseerd. Op dit moment wordt verkend of de ecologische zone westelijk langs de Vierde Tocht (HKZ) bij Knibbelweg-Oost wordt verplaatst naar de oostzijde (t.p.v. Gasunie HT-leiding). De duurzaamheidsprincipes van het Convenant Duurzame Exploitatie Energiepotentieel Zuidplas Noord (uit 2007) blijven onveranderd (CO2 neutrale glastuinbouw). In de provinciale Verordening (2013) is een zoekgebied windenergie vastgesteld, gekoppeld aan de bestaande locatie langs de A12 in Waddinxveen. Anders dan HKZ suggereerde, wordt brijnlozing niet verboden in 2013 en komt er geen gemaal Eendragtspolder nabij de ringdijk bij Zevenhuizen. Knibbelweg-Oost zal in de huidige situatie lozen via de 2e Tocht. Dit zal door systeemaanpassingen veranderen en via de 4e Tocht gaan. Hiervoor moet nog wel een gemaal gebouwd worden op de grens van de beide Waterparels. De waterkwaliteit van de 4e Tocht en vervolgens ook ecologische kwaliteit van het Waterparelgebied is hier een punt van zorg. Het hoogheemraadschap zal zowel de primaire waterkering langs de Hollandse IJssel als de Ringvaartdijken (op termijn) versterken. In het algemeen ontstaan hier kansen voor recreatief (mede)gebruik van de taluds en parkzones.