en jongeren Oolgaardt lezing 24 juni 2008 Ireen de Graaf Trimbos-instituut

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "en jongeren Oolgaardt lezing 24 juni 2008 Ireen de Graaf Trimbos-instituut 2008 1"

Gerda Eva ten Wolde
8 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Depressie bij kinderen en jongeren Oolgaardt lezing 24 juni 2008 Ireen de Graaf Trimbos-instituut

2 Welbevinden ebe van Nederlandse kinderen Nederlandse kinderen het gelukkigst in Europa 92% jarigen zeer tevreden 5% 0-12 jarigen ernstige psychosociale problemen Bronnen: SCP, 2005; Zeijl et al., 2005 Trimbos-instituut

tevreden 5% 0-12 jarigen ernstige psychosociale problemen

3 Wat is een depressie? Depressieve stemming Depressieve stoornis (DSM-IV) Subklinische depressie Dysthyme stoornis Bij kinderen: - iets andere symptomen - depressie wordt niet altijd herkend Trimbos-instituut

4 Prevalentie Jaarlijks mensen in NL depressie 1/3 heeft 1 e episode voor 21 e jaar 5% van jongeren per jaar een depressie ongeveer jongeren per jaar depressief Landelijk veel aandacht voor preventie van depressie: een van de belangrijkste bedreigingen van de volksgezondheid: Nota Kiezen voor gezond leven (2006) WHO: wereldwijd grote ziektelast Trimbos-instituut

5 Comorbiditeit Depressie vaak samen met andere gedrags- of emotionele problemen, leerproblemen of mentale handicaps Angststoornis is meest voorkomend (sociale angststoornis) t Bij meisjes vaker angststoornissen en bij jongens vaker gedragsstoornissen Trimbos-instituut

voorkomend (sociale angststoornis) t Bij meisjes vaker

6 Prognose Depressie bij jongeren: gem. 7 9 mnd Dysthyme stoornissen gem. 4 jaar Depressie stoornissen op jongere leeftijd ernstiger en chronischer verloop Kans op terugval na therapie bij kinderen/adolescenten is 40%-60% 70% van jongeren met dysthyme stoornis binnen 2 a 3 jaar een depressieve stoornis Trimbos-instituut

Kans op terugval na therapie bij kinderen/adolescenten is 40%-60% 70% van

7 Gevolgen Depressieve stoornis bij kinderen belemmerend voor adequaat uitvoeren van ontwikkelingstaken Depressie vaak gevolgd door andere problemen Depressie op jonge leeftijd is voorspeller voor depressie in latere leven en problematisch drankgebruik Trimbos-instituut

problemen Depressie op jonge leeftijd is voorspeller voor depressie

8 Oorzaken Complex samenspel van biologische, sociale en psychologische factoren Risico- en beschermende factoren in kind/jongere zelf en in de omgeving Trimbos-instituut

9 Preventie loont 1. Goede hechting en basisvertrouwen bij jonge kinderen 2. Sociaal en emotioneel weerbaar worden bij kinderen 4-12 jaar 3. Identiteitsvorming en zelfstandigheid tijdens adolescentie en jongvolwassenheid Trimbos-instituut

10 Depressie preventie Behandeling Preventie- ondersteuning Signaleren en adviseren Voorlichting en bewustwording Maatregelen gericht op omgeving Trimbos-instituut

11 Interventies e t es als er nog geen depressieve klachten zijn Moeder-baby interventie Doe-praatgroep KOPP (8-12 jaar) Psycho-educatieve gezinsinterventie (gezinnen, 8-14) Het Vriendenprogramma (8-12; 12-16) Groepscursus KOPP-groep (12-15) Lesprogramma Leefstijl (12-18) Internetcursus Kopstoring (12-25) Lesprogramma Levensvaardigheden ( 3 e klas VO) Groepscursus KOPP 16+ Trimbos-instituut

Vriendenprogramma (8-12; 12-16) Groepscursus KOPP-groep (12-15) Lesprogramma Leefstijl (12-18)

12 Interventies e t es als er al depressieve ess e e klachten zijn Groepscursus Stemmingmakerij (15-18) 18) Groepscursus Grip op je dip: zelf je somberheid overwinnen (16-25) Internetcursus Grip op je dip online Groepscursus Head Up (13-17) Trimbos-instituut

dip: zelf je somberheid overwinnen (16-25) Internetcursus Grip op

13 Uitgangspunten gspu te van interventies e t es multifactoriaal model voor het ontstaan en de instandhouding van depressie: - elementen van de plezierige activiteiten benadering (Lewinsohn & Libet, 1972), - de cognitieve therapie (Beck et al., 1979) - de probleemoplossende therapie (Nezu, 1987) - de zelfcontroletherapie (Rehm, 1984) - sociale vaardigheidstraining. Trimbos-instituut

Libet, 1972), - de cognitieve therapie (Beck et al.

14 Werkzame ingrediënten Omgaan met depressie cursussen jongeren Achterhalen en ombuigen van negatieve denkpatronen en het aanleren van reële en positieve manieren van denken mbv Gebeurtenis Gedachten Gevoel schema s Leren inplannen van leuke activiteiten in dagelijks leven Sociale steun vanuit de cursusgroep en van de begeleiders. Expliciete aandacht tijdens de laatste groepsbijeenkomst voor het bespreken van manieren om niet (opnieuw) in een dip (of depressie) terecht te komen. Oefenen met spanning en ontspanning Aanleren van sociale vaardigheden d opkomen voor jezelf en het omgaan met conflicten Trimbos-instituut

15 Effectiviteit Enkele interventies bewezen effectief, zoals Moeder-baby interventie, Omgaan met depressie cursussen (in VS), Vriendenprogramma. Andere programma s in Evidence-based d traject: Trimbos-instituut

16 Knelpunten bij aanpak Bereik van adolescenten: anonimiteit nodig, ik ben niet gek. Prioriteit it it op scholen: depressie is geen prioriteit op scholen. ZAT teams aanwezig Trimbos-instituut

17 Enkele voorbeelden Moeder-baby interventie Grip op je dip online Trimbos-instituut

18 Moeder-baby interventie Schatting moeders depressief na bevalling Gevolgen voor kinderen: bij geboorte,1 e levensjaar, maar ook in verdere leven Centrale rol moeder-kind interactie Hechtingstheorie en leertheorie Karin van Doesem, 2008 Trimbos-instituut

geboorte,1 e levensjaar, maar ook in verdere leven Centrale rol

19 Moeder-baby interventie Doel: verbeteren van de kwaliteit van moeder-kind interactie: vergroten van sensitiviteit en hechting 8-10 huisbezoeken Kern strategie: analyse van videoopnamen Positieve effecten sensitiviteit moeder, responsiviteit baby, betrokkenheid baby Karin van Doesum, 2008 Trimbos-instituut

strategie: analyse van videoopnamen Positieve effecten sensitiviteit moeder,

20 Jeugdmonitor GG&GD Rotterdam e.o. Jeugdmonitor 2002: 27% van meisjes en 11% van jongens in 3 e klas VO ongunstig psyschisch welbevinden preventieproject: voorlichting op scholen, (vroeg)signalering i door JGZverpleegkundigen en preventieve cursus voor jongeren Alle kinderen cursus Levensvaardigheden Trimbos-instituut

klas VO ongunstig psyschisch welbevinden preventieproject: voorlichting op

21 Gi Grip op je Dip online Trimbos-instituut

22 Relatie depressie en Autisme- SpectrumStoornissen Geen cijfers bekend over autisme en depressie Syndroom van Asperger kenmerken van depressie als gevolg van matige communicatie met en onbegrip mbt buitenwereld Verstoorde informatieverwerking ASS: verstoringen op terrein van communciatie verbeelding sociale interacties Gevolgen autisme: vereenzaamd leven zonder (veel) sociale contacten Meer onderzoek nodig naar diagnostiek, voorkomen en behandeling Trimbos-instituut

23 Discussie Op scholen moet meer aandacht aan depressie worden besteed: signalering of in universele lesprogramma s Gemaskeerde depressie binnen justitiële inrichtingen is een ontkend probleem Er zijn te weinig bewezen effectieve preventie- en behandelprogramma s Een depressie bij een puber gaat vanzelf wel over. Daar groeien ze wel overeen Het taboe op depressie moet nog steeds doorbroken worden Trimbos-instituut

Vergelijkbare documenten

Preventie van depressie bij adolescenten: wat is de beste weg? Dr. Daan Creemers Gz-psycholoog i.o./onderzoekscoordinator K&J GGZ Oost Brabant

Preventie van depressie bij adolescenten: wat is de beste weg? Dr. Daan Creemers Gz-psycholoog i.o./onderzoekscoordinator K&J GGZ Oost Brabant Film: fragmenten Iedereen depressief (VPRO) - Depressie groot