Abstract workshop symposium De handen in één vrijdag 10 april 2015
|
|
- Maria Kuiper
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Abstract workshop symposium De handen in één vrijdag 10 april 2015 Versterking Jeugdgezondheidszorg op en met scholen Het RIVM -Centrum Gezond Leven (CGL) deed voorjaar 2014 onder het motto Versterking Jeugdgezondheidszorg (JGZ) op en met scholen een oproep om inspirerende projecten aan te dragen gericht op versterken van de samenwerking tussen JGZ, scholen, gezondheidsbevordering, jongeren en hun ouders. Met als einddoel een gezondere leefstijl en gezondere kinderen en jongeren. Achtergrond jeugdgezondheidszorg en het onderwijs De Jeugdgezondheidszorg heeft een unieke positie Nederland. Ze is toegankelijk voor iedereen; ouders, kinderen en professionals die met kinderen en jeugdigen te maken hebben. De JGZ kijkt met een brede blik (lichamelijk, sociaal, psychisch en cognitief) naar de ontwikkeling van alle kinderen en jeugdigen. Er zijn verschillende contactmomenten. Bijna alle kinderen van 0-4 jaar en hun ouders bezoeken het consultatiebureau. Ouders kunnen hier terecht met al hun vragen over opgroeien en opvoeden. Daarna komt de JGZ op de basisschool en in het voortgezet onderwijs. Indien tijdens deze contactmomenten signalen zijn die de ontwikkeling van het kind of de jeugdige bedreigen, zorgt de JGZ er voor dat passende hulp wordt aangeboden. De leefwereld van kinderen, jongeren en hun gezinnen verandert continu. De maatschappij wordt complexer, een ongezonde leefstijl en psychosociale problematiek vraagt een innovatieve houding van de JGZ. De JGZ is dan ook volop in beweging. Het standaard actief aanbieden van alle contactmomenten, wat soms alleen via het afnemen van vragenlijsten gebeurt, lijkt niet meer afdoende. Ouders en jongeren zelf, maar ook JGZ professionals voelen de behoefte om de JGZ zorg krachtiger en flexibeler neer te zetten. Om dan beter in te kunnen spelen op nieuwe gezondheidsvraagstukken en maatwerk te leveren. Het Nederlands Centrum Jeugdgezondheid (NCJ) ondersteunt de JGZ in deze ontwikkeling en heeft aanbevelingen opgesteld voor een meer toekomstbestendige en krachtige JGZ. Samenwerking met partners is hierbij van groot belang en een hele belangrijke partner voor de JGZ zijn de scholen. Ook leerkrachten signaleren immers mogelijke opvoed- en opgroeirisico s, en andersom kan de JGZ zaken signaleren die voor de school van belang zijn, bijvoorbeeld rond de veiligheid van het schoolklimaat. De JGZ kan een eerste aanspreekpunt zijn als een scholier of student vragen heeft over gezond opgroeien en gezonde leefstijl. Toch is de samenwerking tussen onderwijs en JGZ niet altijd optimaal en is het nog niet altijd vanzelfsprekend dat JGZ en onderwijs samen optrekken in de zorg voor kinderen en jongeren. Eén van de speerpunten van de oproep van het CGL is dan ook om een betere samenwerking tussen scholen en JGZ te bevorderen. De oproep De oproep 'Versterking JGZ op en met scholen' past in de bovenstaande geschetste ontwikkelingen en richt zich actief op het stimuleren van de samenwerking tussen JGZ en onderwijs. Bij elk project was nauwe betrokkenheid van JGZ en onderwijs vereist. De projecten moesten aansluiten bij één of meerdere aanbevelingen voor een toekomstbestendige en krachtige JGZ vanuit het Nederlands Centrum Jeugdgezondheid (NCJ). Enkele van deze aanbevelingen zijn: doe het samen met jongeren, ouders en
2 partners, richt de aandacht meer op acceptatie en eigen kracht, betrek sociale netwerken rondom jongeren, neem een rol in het ontwikkelen van schoolgezondheidsbeleid en werk samen met lokale partijen. (bron: Het vertrouwen krijgen van jongeren en Handreiking JGZ in beeld bij adolescenten ). Het ging om plannen waarbij veel enthousiasme en commitment aanwezig is bij onderwijs, jongeren en JGZ. Inspirerende projecten, die met een financieel zetje bijdragen aan gezondere leerlingen en studenten. Het gaat hierbij om de gezondheid en de leefstijl in brede zin, zoals op het gebied van roken, alcohol- en drugsgebruik, gewicht, voeding of sociaal-emotionele ontwikkeling. Uitvoering in schooljaar In totaal zijn in het schooljaar twaalf organisaties van start gegaan met een project waarbij scholen, JGZ-instellingen en diverse andere partners samenwerken. Er zijn projecten voor het primair onderwijs (po), voortgezet onderwijs (vo) en het middelbaar beroepsonderwijs (mbo). De 12 projecten zijn inspirerend, hebben grote potentie en zijn overdraagbaar naar andere organisaties. Ieder project is sterk op ten minste één van de aanbevelingen van het NCJ. In deze folder staan de gekozen projecten beschreven. Versterking JGZ is een onderdeel van het programma #Jeugdimpuls. Met het programma geven het CGL en partners een impuls aan de gezonde leefstijl van jongeren via scholen en sociale media. Een van de geselecteerde projecten: Vroegsignalering bij depressieve klachten Het project Vroeg tijdige opsporing door JGZ van depressieve klachten bij jarige VOscholieren presenteren we tijdens de workshop van het symposium. Bijgaand ontvangt u achtergrondinformatie. Depressie is één van de meest voorkomende psychische aandoeningen. Tevens is het een stoornis met hoge economische kosten, als gevolg van zorgkosten en verminderde productiviteit. Tijdens de adolescentie is er een sterke toename in depressieve klachten. Daarom is dit een periode waarin preventie van depressie van belang is. Onderzoek heeft aangetoond dat preventieprogramma s op middelbare scholen depressieve symptomen van jongeren kunnen verminderen. Er is echter grootschalig longitudinaal onderzoek nodig om het preventieve effect van deze programma s onder een grote groep jongeren te kunnen onderzoeken. Op die manier kunnen middelbare scholen in de toekomst mogelijk een grote rol gaan spelen in zowel de verbetering van de emotionele weerbaarheid van hun leerlingen als in de landelijke preventie van depressie. 1. Depressie: definitie, prognose en prevalentie Definitie Volgens de DSM-IV is er sprake van een depressieve stoornis als iemand minimaal vijf van de onderstaande symptomen heeft, waaronder één of beide kernsymptomen, gedurende tenminste twee weken. Kernsymptomen: Een neerslachtige stemming Een duidelijk verlies aan interesse in (bijna) alle activiteiten
3 Aanvullende symptomen: Eetproblemen (heel veel of heel weinig eten) of verandering in het gewicht Slaapgebrek of juist te veel slapen Geagiteerd en rusteloos zijn of juist geremd (bij jongeren is dit vaak agitatie of zelfs risicovol gedrag) Vermoeidheid en verlies aan energie Gevoelens van waardeloosheid of overmatige schuldgevoelens Concentratieproblemen, vertraagd denken en besluiteloosheid Terugkerende gedachten aan de dood of zelfdoding Prognose Depressie heeft een grote en negatieve impact op iemands leven en biedt momenteel een ongunstige prognose wat betreft beloop en behandeluitkomsten: Gemiddeld duurt een depressieve episode zes maanden. Bij 20% van de gevallen duurt een depressie echter langer dan twee jaar. Na herstel van de eerste depressieve episode is de kans 40% dat de stoornis binnen twee jaar terugkeert. Elke bijkomende episode verhoogt vervolgens de kans op een volgende episode: De kans op een derde episode is 70%, de kans op een vierde is 90%. Mensen met een depressie brengen op die manier gemiddeld circa 20% van hun leven door in depressieve episodes. In 15 tot 20% van de gevallen krijgt de depressie zelfs een chronisch beloop. Mensen met een depressie lopen een hoger risico op voortijdig overlijden. Dit risico is een factor 1.65 hoger ten opzichte van mensen die nooit een depressieve episode hebben gehad. Prevalentie: jaarlijks mensen waarvan jongeren In Nederland kampen jaarlijks mensen (vanaf 13 jaar) met een depressie. Bij jongeren (13-17 jaar) is de 1-jaarsprevalentie van depressie 3,8%, dit betekent dat ongeveer jongeren jaarlijks lijden aan een depressie. Voor het achttiende levensjaar heeft ongeveer 15% van de jongeren een depressieve episode meegemaakt. Bovendien heeft 21,4% van de jongeren last van subklinische depressieve symptomen. Dit betekent dat jongeren wel enkele depressieve symptomen ervaren, maar niet voldoen aan de criteria van een klinische depressie. Vanuit preventieperspectief zijn deze subklinische symptomen van belang, omdat zij vaak als voorloper optreden van een klinische depressie. 2. Depressie: kosten, (school)verzuim en ziektelast Economische kosten: jaarlijks 1,5 miljard Volgens een conservatieve schatting bedragen de economische kosten van depressie in de leeftijdsgroep jaarlijks 1,5 miljard euro. Deze kosten worden deels gemaakt in de gezondheidszorg en hoofdzakelijk in de arbeidproductieve sfeer. In deze berekening zijn jongeren niet meegenomen, dus de daadwerkelijke economische kosten zijn nog aanzienlijk hoger. Bekend is dat ongeveer 3% van de zorgkosten samenhangend met depressie naar kinderen en jongeren tussen de 0 en 19 jaar gaat (ongeveer 20 miljoen euro), waarvan veruit het grootste deel besteed wordt aan jongeren tussen de 15 en 19 jaar (ruim 16 miljoen euro). (School)verzuim door depressie Depressie verklaart 8,2% van de verzuimdagen van de werkende bevolking. Daarmee is het de grootste oorzaak van verzuim. Mensen met een depressie blijken gemiddeld 35,3 dagen verzuim te hebben, wat gemiddeld 22,8 dagen meer is dan mensen zonder depressieve stoornis. Jongeren nemen nog geen deel aan de arbeidsmarkt, maar ondervinden ook grote gevolgen van depressie in het dagelijks leven. (Subklinische) depressie kan leiden tot leerproblemen, verminderde schoolprestaties en schoolverzuim. Op die manier worden de
4 mogelijkheden voor een vervolgopleiding beperkter en zijn de uiteindelijke kansen op de arbeidsmarkt geringer. Ziektelast: gemiddeld ziektejaren Depressie is zowel in Nederland als in andere landen een van de meest invaliderende ziektes. De mensen die jaarlijks in Nederland een depressie hebben vertegenwoordigen samen ongeveer ziektejaren (Disability Adjusted Life Years, DALY s). De jongeren die jaarlijks depressief zijn vertegenwoordigen samen ongeveer 7900 ziektejaren. Er gaan dus veel gezonde levensjaren verloren door depressie, wat kan worden verklaard door de hoge prevalentie, de grote individuele ziektelast, de slechte prognose en de relatief hoge associatie met voortijdig overlijden. 3. Preventie van depressie onder adolescenten: een noodzaak Incidentie depressie Er wordt geschat dat er jaarlijks nieuwe gevallen van depressie bijkomen in Nederland. Dit staat gelijk aan 48% van de bestaande gevallen, wat betekent dat één op de twee personen met een depressie een nieuw geval is. Een depressie leidt niet alleen tot grote emotionele stress, maar hangt ook sterk samen met drugsgebruik, sociale afwijzing en isolatie, academische en arbeid gerelateerde problemen en suïcide. Dit impliceert dat het verstandig is om er alles aan te doen om de grote jaarlijkse instroom in te dammen. Om dit te kunnen realiseren is effectievere preventie nodig. Adolescentie: belangrijke periode in preventie De adolescentie blijkt een risicovolle periode te zijn als het gaat om het ontstaan van een depressie. Uit onderzoek blijkt dat 75% van de volwassenen lijdend aan een depressieve stoornis zijn/haar eerste episode voor het 18e levensjaar kreeg. Naar schatting krijgen er in Nederland jaarlijks jongeren een eerste depressieve episode. Zoals al eerder genoemd heeft bovendien 21,4% van de jongeren last van subklinische depressieve klachten, welke kunnen leiden tot een verstoring van het dagelijks leven en de persoonlijke ontwikkeling (o.a. door schoolverzuim, verslechterde schoolprestaties en sociale isolatie). Deze subklinische klachten komen vaak in de vroege adolescentie voor en worden dan meestal niet op tijd gesignaleerd. Hierdoor zijn deze subklinische klachten een sterke voorspeller van een latere klinische depressie. Om depressie te kunnen voorkomen, is het dus van belang dat preventiemaatregelen gericht zijn op de vroege adolescentie. Uit onderzoek is al gebleken dat depressie preventie onder jongeren kosteneffectief is en dat preventieve interventies tegen acceptabele kosten geïmplementeerd kunnen worden. Depressie preventie programma s: school als vindplaats Er zijn de afgelopen jaren verschillende depressie preventie programma s ontwikkeld die kunnen worden ingezet bij jonge adolescenten met depressieve klachten. In Nederland is de effectiviteit van deze programma s echter vaak nog niet voldoende vastgesteld. Bovendien blijkt uit eerder onderzoek dat depressieve klachten bij jongeren vaak moeilijk te signaleren zijn, omdat zij weinig open zijn over hun klachten. Middelbare scholen blijken de aangewezen plaats om deze jongeren door middel van een screening op te sporen en om deze programma s op effectiviteit te onderzoeken. Wanneer preventie programma s op grote schaal effectief blijken, zouden middelbare scholen hierdoor een belangrijke rol kunnen spelen in het signaleren en preventief behandelen van jongeren met depressieve klachten. Op die manier kan de incidentie van klinische depressies in de toekomst mogelijk worden verminderd. 4. Project Het project, waarop dit financieringsverzoek Jeugdimpuls betrekking heeft, beoogt de medewerking van meerdere VO-scholen in de regio s Maasland/Uden/Veghel te verkrijgen.
5 Het is de bedoeling om in alle 2e klassen van deelnemende scholen een screeningslijst op depressieve kenmerken af te nemen. Tevens zal onderzocht worden of deze vragenlijst gekoppeld kan worden aan de standaardvragenlijst die de JGZ standaard afneemt bij alle onderbouwleerlingen in het VO in het kader van het contactmoment 13/14 jarigen. Afhankelijk van de score vult de leerling na een maand nogmaals een vragenlijst in. Dit om te voorkomen dat even niet lekker in je vel zitten de score beïnvloedt. Afhankelijk van de score ontvangt de leerling een uitnodiging voor de interventie of een gesprek. Januari 2015 Farina Oprins - van Liempd Tactisch adviseur Jeugd/arts M&G/MPH Jeugdgezondheidszorg GGD Hart voor Brabant Monique Römkens Projectcoördinator RIVM #Jeugdimpuls Versterking Jeugdgezondheidszorg op en met scholen
Welkom bij: Versterking Jeugdgezondheidszorg op en met scholen. Harde randvoorwaarden. JGZ symposium V&VN Jeugd Gewoon bijzonder, bijzonder gewoon
Welkom bij: Versterking Jeugdgezondheidszorg op en met scholen Monique Römkens Farina Oprins Marie-Louise Lamers JGZ symposium V&VN Jeugd Gewoon bijzonder, bijzonder gewoon De leerervaringen uit het project
Nadere informatieDepressie na een beroerte
Afdeling: Onderwerp: 6B Neurologie 1 Voor wie is deze folder bedoeld? Deze informatiefolder is bedoeld voor zowel patiënten die in het Ikazia Ziekenhuis zijn opgenomen en/of hun naasten. Door middel van
Nadere informatiePreventie van depressie bij adolescenten: wat is de beste weg? Dr. Daan Creemers Gz-psycholoog/onderzoekscoordinator K&J GGZ Oost Brabant
Preventie van depressie bij adolescenten: wat is de beste weg? Dr. Daan Creemers Gz-psycholoog/onderzoekscoordinator K&J GGZ Oost Brabant Film: fragmenten Iedereen depressief (VPRO) Wat is een depressie?
Nadere informatieGemeentelijke rapportage Gezondheidsbevordering Jeugd Zoeterwoude
Jeugd Zoeterwoude Inleiding 3 1. Gezonde School 3 2. Verslavingspreventie 3 3. Sociaal-Emotionele Ontwikkeling 4 4. 2019 4 Gemeente Gemeente Zoeterwoude Verantwoordingsperiode 1-1-2018 t/m 31-12-2018 Publicatiedatum
Nadere informatiePreventie van depressie bij adolescenten: wat is de beste weg? Dr. Daan Creemers Gz-psycholoog i.o./onderzoekscoordinator K&J GGZ Oost Brabant
Preventie van depressie bij adolescenten: wat is de beste weg? Dr. Daan Creemers Gz-psycholoog i.o./onderzoekscoordinator K&J GGZ Oost Brabant Film: fragmenten Iedereen depressief (VPRO) - Depressie groot
Nadere informatieResultaten Jongerenonderzoek
Resultaten Jongerenonderzoek 2013 Groenewald GGD Zuid Limburg Geleen, april 2014 Inhoudsopgave 1. Inleiding 1 2. Resultaten van uw school 2.1 VMBO klas 2 3 2.2 VMBO klas 4 4 2.3 HAVO/VWO klas 2 5 2.4 HAVO/VWO
Nadere informatieen jongeren Oolgaardt lezing 24 juni 2008 Ireen de Graaf Trimbos-instituut 2008 1
Depressie bij kinderen en jongeren Oolgaardt lezing 24 juni 2008 Ireen de Graaf Trimbos-instituut 2008 1 Welbevinden ebe van Nederlandse kinderen Nederlandse kinderen het gelukkigst in Europa 92% 12-24
Nadere informatieOInleiding1c Psychische ongezondheid Psychische problemen Ervaren gezondheid Eenzaamheid
OInleiding 1 c Depressie is één van de belangrijkste psychische stoornissen waar met preventie gezondheidswinst is te behalen. Depressie is daarom als landelijk speerpunt gekozen. In deze factsheet zal
Nadere informatieRegistratierichtlijn. E003 Beroepsgebonden depressie
Nederlands Centrum voor Beroepsziekten Coronel Instituut AMC/UvA Postbus 22660 1100 DD Amsterdam tel. 020 566 5387 e mail: ncvb@amc.nl 2 CAScode: P652 Van deze richtlijn is een achtergronddocument Omschrijving
Nadere informatieDepressie in Zeeland
Depressie in Zeeland Kernpunten 15.000 119.000 19 jr en ouder ernstige depressieve klachten milde depressieve klachten ernstig depressieve klachten 19-24 jarigen 10 % 2012-2016 34% 57% 19-24 jarigen milde
Nadere informatieJEUGDGEZONDHEIDSZORG 4-19 JAAR
JEUGDGEZONDHEIDSZORG 4-19 JAAR INFORMATIE VOOR OUDERS / VERZORGERS Een gezonde jeugd heeft de toekomst Kinderen zijn lichamelijk, geestelijk en sociaal voortdurend in ontwikkeling. Bij de meeste kinderen
Nadere informatieNEDERLANDSE SAMENVATTING (SUMMARY IN DUTCH)
NEDERLANDSE SAMENVATTING (SUMMARY IN DUTCH) ACHTERGROND Depressie is een ernstige psychiatrische stoornis waar ongeveer één op de vijf à zes mensen gedurende de levensloop mee te maken krijgt. In Westerse
Nadere informatieNEDERLANDSE SAMENVATTING 143. Nederlandse samenvatting
NEDERLANDSE SAMENVATTING 143 Nederlandse samenvatting 144 NEDERLANDSE SAMENVATTING De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) stelt dat psychische gezondheid een staat van welzijn is waarin een individu zich
Nadere informatieGemeentelijke rapportage Gezondheidsbevordering Jeugd Voorschoten
Jeugd Voorschoten Inleiding 3 1. Gezonde School 3 2. Verslavingspreventie 3 3. Voeding en Bewegen 4 4. Sociaal-Emotionele Ontwikkeling 4 5. 2019 5 Gemeente Gemeente Voorschoten Verantwoordingsperiode 1-1-2018
Nadere informatieJEUGDGEZONDHEIDSZORG 4-19 JAAR
JEUGDGEZONDHEIDSZORG 4-19 JAAR EEN GEZONDE JEUGD HEEFT DE TOEKOMST Kinderen zijn lichamelijk, geestelijk en sociaal voortdurend in ontwikkeling. Bij de meeste kinderen gaat dit zonder al te grote problemen.
Nadere informatieVersterking Jeugdgezondheidszorg op en met scholen. Voor een gezonde leefstijl van kinderen en jongeren!
Versterking Jeugdgezondheidszorg op en met scholen Voor een gezonde leefstijl van kinderen en jongeren! Versterking Jeugdgezondheidszorg op en met scholen Het RIVM Centrum Gezond Leven (CGL) deed voorjaar
Nadere informatieSamen werken aan een. gezond en veilig. schooljaar
Samen werken aan een gezond en veilig schooljaar Het basisonderwijs & de Jeugdgezondheidszorg 2015/2016 Het basisonderwijs EN de Jeugdgezondheidszorg Gezonde leerlingen die lekker in hun vel zitten, presteren
Nadere informatiehoofdstuk 3 Hoofdstuk 4 Hoofdstuk 5
SAMENVATTING 117 Pas kortgeleden is aangetoond dat ADHD niet uitdooft, maar ook bij ouderen voorkomt en nadelige gevolgen kan hebben voor de patiënt en zijn omgeving. Er is echter weinig bekend over de
Nadere informatieDe lessen kunnen op elk gewenst tijdstip bekeken worden. Aantal deelnemers. Pedagoog. Jeugdverpleegkundige.
4.2.12. Digitale opvoedondersteuning voor ouders van het jonge kind Ondersteuning in de vorm van een aantal online lessen voor ouders met kinderen tot 4 jaar, om ze voor te bereiden op de (toekomstige)
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2016 2017 32 793 Preventief gezondheidsbeleid Nr. 259 BRIEF VAN DE MINISTER VAN VOLKSGEZONDHEID, WELZIJN EN SPORT Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der
Nadere informatieRichtlijn Gezonde slaap en slaapproblemen bij kinderen (2017)
Richtlijn Gezonde slaap en slaapproblemen bij kinderen (2017) 2. Introductie slaapproblemen Deze introductie beschrijft de definitie van slaapproblemen en slaapstoornissen, de prevalentie en de gevolgen
Nadere informatieInformatie voor professionals
Informatie voor professionals De GGD Noord- en Oost-Gelderland (GGD NOG) heeft, met ingang van het schooljaar 2014-2015, de werkwijze van de afdeling jeugdgezondheidszorg (deels) aangepast. In deze brief
Nadere informatieOnderwerpen/deelprojecten regionaal uitvoeringsprogramma depressiepreventie 2008 t/m 2011 Gelderse Roos
Bijlage 2 Onderwerpen/deelprojecten regionaal uitvoeringsprogramma depressiepreventie 2008 t/m 2011 Gelderse Roos A1 Uitbrengen jaarkrant A2 Advertentie huis aan huis bladen A3 Consultatie B1 Brochures
Nadere informatieSamenvatting Jong; dus gezond!?
Samenvatting Jong; dus gezond!? Deel III Gezondheidsprofiel regio Nieuwe Waterweg Noord, 2005-2008 Samenvatting rapport Jong; dus gezond!? Gezondheidssituatie van de Jeugd (2004-2006) Regio Nieuwe Waterweg
Nadere informatieJeugdgezondheidszorg (JGZ) en de rol binnen de scholen
Jeugdgezondheidszorg Jeugdgezondheidszorg (JGZ) en de rol binnen de scholen t Erica Idema, jeugdarts Hanneke Woestenburg en Jolanda Gijzenberg, jeugdverpleegkundige Presentatie op een studiedag voor internbegeleiders
Nadere informatieHet adviseren bij mogelijke leerplichtontheffingen van jeugdigen van 5 tot 18 jaar met (langdurig) schoolverzuim. Aantal jeugdigen. Jeugdarts.
4.4. Aanbod jongeren Dit aanbod is gericht op jongeren op het voortgezet onderwijs en het middelbaar beroepsonderwijs (mbo) tot 23 jaar. De doelgroep van het eerste product, Advisering leerplichtontheffing,
Nadere informatieHet contactmoment in klas 4 VO Hoe gaat dat nu?
Het contactmoment in klas 4 VO Hoe gaat dat nu? Samen werken aan gezondheid Factsheet Eindevaluatie Preventie Leefstijl Adolescenten (PLA) 1 Inhoud Wat vooraf ging 3 Wat is Preventie Leefstijl Adolescenten?
Nadere informatie2017 Gemeentelijke rapportage Gezondheidsbevordering Jeugd
2017 Gemeentelijke rapportage Gezondheidsbevordering Jeugd Gemeente Waddinxveen is een werkwijze van Gemeentelijke rapportage Gezondheidsbevordering Jeugd 2017 Gemeente Waddinxveen Verantwoordingsperiode
Nadere informatiePsychologische zorg voor kinderen en jongeren. De Golfbreker Preventie en psychologische zorg voor kinderen en jongeren. Samen werken aan jezelf
Psychologische zorg voor kinderen en jongeren De Golfbreker Preventie en psychologische zorg voor kinderen en jongeren Samen werken aan jezelf Inhoud Belang psychologische zorg voor jeugd Psychologische
Nadere informatieJeugd in Onderzoek. Betere samenwerking jeugdgezondheidszorg en scholen? De leerervaringen uit twee projecten.
Jeugd in Onderzoek Betere samenwerking jeugdgezondheidszorg en scholen? De leerervaringen uit twee projecten. Inhoud Korte toelichting op project Versterking JGZ op en met scholen Pitches van een tweetal
Nadere informatieHoofdstuk 2 Hoofdstuk 3 Hoofdstuk 4. Hoofdstuk 3 Hoofdstuk 4
Samenvatting SAMENVATTING 189 Depressie is een veelvoorkomende psychische stoornis die een hoge ziektelast veroorzaakt voor zowel de samenleving als het individu. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO)
Nadere informatieManisch depressief of bipolaire stoornis
0000 2027 - SV - oktober 2012 Manisch depressief of bipolaire stoornis campus Sint-Vincentius Sint-Vincentiusstraat 20 2018 Antwerpen tel. 03 285 20 00 fax 03 239 23 23 www.st-vincentius.be GasthuisZusters
Nadere informatieGemeentelijke rapportage Gezondheidsbevordering Jeugd Krimpenerwaard
Jeugd Krimpenerwaard Inhoud Inleiding... 3 1. Gemeentelijke beleidsadvisering... 3 2. Gezonde School... 3 3. Verslavingspreventie... 4 4. Voeding en Bewegen... 5 5. Contactmoment bovenbouw VO... 6 6. Sociale
Nadere informatievitaal NIeuwsbrief depressiepreventie Noord Veluwe mentaal Nummer 1 - september 2010 Programma depressiepreventie Regio Noord-Veluwe
Beginpagina mentaal Nummer 1 - september 2010 Onderwerpen: Programma depressie- preventie Regio Noord- Veluwe Deskundigheidsbevordering medewerkers thuiszorg, vrijwilligers en mantelzorgers Algemene voorlichting
Nadere informatieDepressie en depressieve klachten
Depressie en depressieve klachten Volksziekte nummer één?! Volgens voorspellingen van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) wordt depressie volksziekte nummer één. Bijna 20% van alle Nederlanders krijgt
Nadere informatieLokaal gezondheidsbeleid 2016-2020. Workshop 18 februari 2016
Lokaal gezondheidsbeleid 2016-2020 Workshop 18 februari 2016 Programma 9.30 uur Welkom Toelichting VTV 2014 en Kamerbrief VWS landelijk gezondheidsbeleid Concept Positieve Gezondheid Wat is integraal gezondheidsbeleid?
Nadere informatie4.3.1 Diagnostische Checklist voor cliënten zonder dementie: DSM-5 criteria
4.3.1 Diagnostische Checklist voor cliënten zonder dementie: DSM-5 criteria Stappen 1 t/m 4 betreffen Depressie, stappen 5 en 6 betreffen Apathiesyndroom STAP 1. Bepaal of de volgende hoofdsymptomen voorkomen.
Nadere informatie07-04-15. Herkennen van en omgaan met. Angst en Depressie. Na vanmiddag. bij ouderen met een verstandelijke beperking
Na vanmiddag Herkennen van en omgaan met Angst en Depressie bij ouderen met e Weet u hoe vaak angst en depressie voorkomen, Weet u wie er meer risico heeft om een angststoornis of depressie te ontwikkelen,
Nadere informatieDe jeugdgezondheidszorg als bondgenoot bij preventie en begeleiding van jongeren en seks
De jeugdgezondheidszorg als bondgenoot bij preventie en begeleiding van jongeren en seks Vanessa Peters, GGD Gelderland Midden Marinka de Feijter, GGD N-O Gelderland Ineke van der Vlugt, Rutgers WPF 1
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2008 2009 31 001 Programma voor Jeugd en Gezin Nr. 72 BRIEF VAN DE MINISTER VOOR JEUGD EN GEZIN Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal
Nadere informatieConferentie Aanpak armoede en schulden in Leiden Relatie met gezondheid: wat staat ons te doen? Irene Lottman GGD HM, 18 september 2018
Conferentie Aanpak armoede en schulden in Leiden Relatie met gezondheid: wat staat ons te doen? Irene Lottman GGD HM, 18 september 2018 Opzet Introductie GGD Hollands Midden Relatie tussen armoede, schulden
Nadere informatieHerkennen van en omgaan met. Angst en Depressie. Is er vaker sprake van angst en depressie in de palliatieve fase?
Herkennen van en omgaan met Angst en Depressie bij (oudere) mensen met een verstandelijke beperking Is er vaker sprake van angst en depressie in de palliatieve fase? Kennis over angst en depressie Risicofactoren
Nadere informatiePREVENTIE VOOR POH-GGZ
PREVENTIE VOOR POH-GGZ ZORG BIEDEN DIRECT EN DICHTBIJ. DAAR STAAT INDIGO VOOR. HET LIEFST IN DE WIJK, LAAGDREMPELIG EN TOEGANKELIJK. VOOR IEDEREEN. MENTALE ONDERSTEUNING DIRECT EN DICHTBIJ INDIGO BIEDT
Nadere informatieJeugdgezondheidszorg op de basisschool
Jeugdgezondheidszorg Jeugdgezondheidszorg op de basisschool Waarom Jeugdgezondheidszorg? Op de basisschool maken kinderen een enorme ontwikkeling door, niet alleen lichamelijk maar ook op sociaal en emotioneel
Nadere informatieWat is depressie? Oorzaak, omvang, gevolg
Wat is depressie? Oorzaak, omvang, gevolg Prof. Dr. Brenda Penninx Vakgroep psychiatrie / GGZ ingeest Neuroscience Campus Amsterdam Mental Health EMGO+ Institute for Health and Care Research b.penninx@vumc.nl
Nadere informatieWorkshop. De buurtsportcoach en de Gezonde School
Workshop De buurtsportcoach en de Gezonde School Gezonde Scholen presteren beter! (Scholieren en Leraren) Onderwijsagenda Sport, Bewegen en een Gezonde Leefstijl Onderwijsagenda Sport, Bewegen en een Gezonde
Nadere informatieCONTOUREN ACTIEPLAN JGZ PREVENTIE SCHOOLVERZUIM
CONTOUREN ACTIEPLAN JGZ PREVENTIE SCHOOLVERZUIM Snel terug naar school is veel beter! Meerjarenprogramma 2017-2020 Schoolverzuim is een actueel en groeiend maatschappelijk probleem. De JGZ-sector heeft
Nadere informatie4.3. Aanbod voor (ouders van) basisschoolkinderen
Alle ouders met kinderen tot 4 jaar die in ons werkgebied wonen. Pedagoog. 4.3. Aanbod voor (ouders van) basisschoolkinderen Dit aanbod is gericht op kinderen die naar de basisschool gaan en hun ouders.
Nadere informatieKansrijke Start : samenwerken!
Kansrijke Start : samenwerken! Wat doet de JGZ? Januari 2019 Lianne Verstraten, GGD Gelderland Midden Doel: Meer kinderen een kansrijke start geven Subdoelen: Meer kwetsbare ouders goed voorbereid met
Nadere informatieInhoud Basispakket JGZ per 1-1-2015 (concept maart 2014)
Inhoud Basispakket JGZ per 1-1-2015 (concept maart 2014) Inhoud Advies Commissie De Winter Opmerkingen uit standpunt staatssecretaris Van Rijn Zat al in BTP Zat nog niet in BTP, maar deed JGZ al Nieuw
Nadere informatieDepressieve klachten. Vraag je Alphega apotheek om meer informatie en advies. Jouw gezondheid is onze zorg
Depressieve klachten Vraag je Alphega apotheek om meer informatie en advies Jouw gezondheid is onze zorg Inhoud Klachten en symptomen 3 Oorzaken 5 Wanneer arts raadplegen 6 Wat kun je zelf doen 7 Geneesmiddelen
Nadere informatieInleiding Agenda van vandaag
Inleiding Agenda van vandaag Werkgebied GGD Deelname aan het ZAT Afname KIVPA vragenlijst Jongerenspreekuur op aanvraag (per mail aangevraagd) overleg mentoren, zorg coördinator en vertrouwenspersoon Preventief
Nadere informatiepreventie mentale ondersteuning direct en dichtbij
preventie ZORG BIEDEN DIRECT EN DICHTBIJ. DAAR STAAT INDIGO VOOR. HET LIEFST IN DE WIJK, LAAGDREMPELIG EN TOEGANKELIJK. VOOR IEDEREEN. mentale ondersteuning direct en dichtbij Indigo biedt niet alleen
Nadere informatieOnderzoek heeft aangetoond dat een hoge mate van herstelbehoefte een voorspellende factor is voor ziekteverzuim. Daarom is in de NL-SH ook de relatie
Samenvatting Gehoor en de relatie met psychosociale gezondheid, werkgerelateerde variabelen en zorggebruik. De Nationale Longitudinale Studie naar Horen Slechthorendheid is een veelvoorkomende chronische
Nadere informatieK I N D E R E N O N D E R Z O E K : 0-1 1 J A A R
PSYCHOSOCIALE GEZONDHEID Jeugd 2010 4 K I N D E R E N O N D E R Z O E K : 0-1 1 J A A R Kinderenonderzoek 2010 Om inzicht te krijgen in de gezondheid van de inwoners in haar werkgebied, heeft de GGD Zuid-Holland
Nadere informatieSamenvatting. Opvoeding en thuis omgeving als aangrijpingspunten in de preventie van overgewicht bij kinderen: resultaten van de ChecKid studie
Opvoeding en thuis omgeving als aangrijpingspunten in de preventie van overgewicht bij kinderen: resultaten van de ChecKid studie Overgewicht is een snel groeiend wereldwijd probleem en is geassocieerd
Nadere informatie16 Depressie bij jongeren in de regio Gelre-IJssel
16 Depressie bij jongeren in de regio Gelre-IJssel Resultaten van E-MOVO 2007 2009 Depressie is een toenemend gezondheidsprobleem, waarop middels preventieactiviteiten gezondheidswinst te boeken is. Van
Nadere informatiePraktische opdracht ANW Depressies
Praktische opdracht ANW Depressies Praktische-opdracht door een scholier 1714 woorden 27 februari 2002 7,9 16 keer beoordeeld Vak ANW Inleiding: Deze brochure gaat over depressies. Op het moment hebben
Nadere informatieStartpunt voor. gezond en veilig. opgroeien
Startpunt voor gezond en veilig opgroeien GGD Fryslân Jeugdgezondheidszorg is het startpunt voor gezond en veilig opgroeien van Friese kinderen van 0 tot 18 jaar. We volgen de gezondheid en ontwikkeling
Nadere informatieDigitale innovatie voor de jeugdgezondheidszorg. Op tijd de juiste zorg! 16 mei 2017 Anouk Wisse GGD Amsterdam
Digitale innovatie voor de jeugdgezondheidszorg Op tijd de juiste zorg! 16 mei 2017 Anouk Wisse GGD Amsterdam 20 juni 2017 Inhoud Wat is de aanleiding voor de innovatie? Wat houdt de innovatie concreet
Nadere informatieConcrete tips. Concrete tips. Concrete tips. Concrete tips. Concrete tips
1 Ouderavond Geluk onder Druk Voorstellen Inhoud Kelly Roelofs Kelly.roelofs@stichting-be-aware.nl 2 Onderdelen Kennis Hoe pakken we dit aan Stemkastjes 2 Stemkastjesvraag Wie maakt zich zorgen om zijn/haar
Nadere informatieBewegen in en om het onderwijs. Workshop 2 en 6 Leonie de Regt en Dave Schoonen
Bewegen in en om het onderwijs Workshop 2 en 6 Leonie de Regt en Dave Schoonen Wat is scoolsport? Een aanpak waarmee de school werkt aan een gezonde en actieve leefstijl voor de leerlingen. Dit betekent
Nadere informatieDepressie. Informatiefolder voor zorgteam. Zorgprogramma Doen bij Depressie UKON. Versie 2013-oktober
Depressie Informatiefolder voor zorgteam Zorgprogramma Doen bij Depressie Inleiding Deze folder is bedoeld voor afdelingsmedewerkers die betrokken zijn bij de zorg voor een cliënt bij wie een depressie
Nadere informatieInvesteren in gezondheid Een gezonde investering! Symposium voor Leidinggevenden IZA Bedrijfszorg 27-03-2013
1 Investeren in gezondheid Een gezonde investering! Symposium voor Leidinggevenden IZA Bedrijfszorg 27-03-2013 2 Bevorderen van de gezondheid, inzetbaarheid en productiviteit van medewerkers 4 werkmaatschappijen
Nadere informatieGripopjedip online Voor jongeren (16-25) met depressieklachten Drs. Rianne van der Zanden projectleider rzanden@trimbos.nl 030-2971100 Trimbos-instituut 2007 1 Vraag 1 Heeft u wel eens een patiënt verwezen
Nadere informatieSamen werken aan een. gezond en veilig. schooljaar. Het voortgezet onderwijs & de Jeugdgezondheidszorg
Samen werken aan een gezond en veilig schooljaar Het voortgezet onderwijs & de Jeugdgezondheidszorg 2015/2016 Het voortgezet onderwijs EN de Jeugdgezondheidszorg Gezonde leerlingen die lekker in hun vel
Nadere informatieInformatie voor Familieleden omtrent Psychose. InFoP 2. Inhoud
Informatie voor Familieleden omtrent Psychose InFoP 2 Inhoud Introductie Module I: Wat is een psychose? Module II: Psychose begrijpen? Module III: Behandeling van psychose de rol van medicatie? Module
Nadere informatieSamenvatting (summary in Dutch)
Samenvatting (summary in Dutch) 149 Samenvatting (summary in Dutch) Één van de meest voorkomende en slopende ziektes is depressie. De impact op het dagelijks functioneren en op de samenleving is enorm,
Nadere informatieDepressieve symptomen bij verpleeghuiscliënten
Doen bij Depressie zorgprogramma Informatiefolder voor afdelingsmedewerkers Depressieve symptomen bij verpleeghuiscliënten Folder 2 Inleiding Deze folder is bedoeld voor afdelingsmedewerkers die betrokken
Nadere informatieDepressie en angst bij de ziekte van Parkinson Rianne van Gool Verpleegkundig specialist
Depressie en angst bij de ziekte van Parkinson Rianne van Gool Verpleegkundig specialist Dopamine Ziekte van Parkinson: minder dopamine Dopamine is een signaalstof die de communicatie tussen hersencellen
Nadere informatieE-book-Depressie en dysthymie.indd :29:33
E-book-Depressie en dysthymie.indd 1 16-12-2014 14:29:33 Colofon Dit e book is een uitgave van Stichting Gezondheid Teksten: Stichting Gezondheid Vormgeving: Michael Box (Internet Marketing Nederland)
Nadere informatiePILOT GEZONDHEIDSONDERZOEK 15/16-JARIGEN
CHECK UITKOMSTEN PILOT GEZONDHEIDSONDERZOEK 15/16-JARIGEN Gezondheid Relaties Lichaam Seksuele ontwikkeling Gevoel Alcohol, drugs & gamen 2 Doel gezondheidsonderzoek Jongeren vragen niet makkelijk om hulp,
Nadere informatieProjecten CJG = structureel aanbod = pilot/tijdelijk aanbod
Projecten CJG = structureel aanbod = pilot/tijdelijk aanbod Coaching on the Job Over Coaching on the Job Begin 2016 is er in samenwerking met STEK en IJsselkids gestart met de pilot Coaching on the Job.
Nadere informatieLeven met een amputatie. Chris Leegwater Vinke Psycholoog
Leven met een amputatie Chris Leegwater Vinke Psycholoog Amputatie 2 Amputatie is voor de geamputeerde meestal een ernstig trauma, niet alleen lichamelijk, maar ook geestelijk. Naast het verlies van de
Nadere informatievoor al uw vragen over opgroeien en opvoeden en voor gezondheidsonderzoeken
voor al uw vragen over opgroeien en opvoeden en voor gezondheidsonderzoeken Het Centrum voor Jeugd en Gezin is er voor iedereen Kinderen zijn voortdurend in ontwikkeling. Zowel lichamelijk, geestelijk
Nadere informatiePsychosociale belasting en bevlogenheid
Psychosociale belasting en bevlogenheid Landelijke VGWM dag 8 maart 2007 Willem van Rhenen Chief medical officer ArboNed Programma 1 psychosociale belasting in de traditionele arbozorg 2 psychosociale
Nadere informatieDepressieve Klachten? Herken de signalen!
Depressieve Klachten? Herken de signalen! Depressieve klachten Bijna 1 op de 6 Nederlanders krijgt in zijn of haar leven te maken met een depressie. En dan hebben we het niet over een tijdelijke dip omdat
Nadere informatieJeugdgezondheidszorg op de basisschool
Jeugdgezondheidszorg Jeugdgezondheidszorg op de basisschool Waarom Jeugdgezondheidszorg? Op de basisschool maken kinderen een enorme ontwikkeling door. Dat is niet alleen lichamelijk maar ook op sociaal
Nadere informatieGezondheidsonderzoek op school voortgezet onderwijs
Gezondheidsonderzoek op school voortgezet onderwijs Binnenkort komt GGD IJsselland bij u op school voor het gezondheidsonderzoek van leerlingen in klas 2 en/of 4. In deze flyer staat wat dit gezondheids-
Nadere informatieVroegsignalering bij dementie
Vroegsignalering bij dementie Docentenhandleiding voor mbo-zorg onderwijs en bijscholing Docentenhandleiding voor mbo-zorg onderwijs en bijscholing Contact: Connie Klingeman, Hogeschool Rotterdam c.a.klingeman@hr.nl
Nadere informatieIn het Delen Achter de Duinen rapport wordt benadrukt dat een aanzienlijke groep kinderen uit veelal arme gezinnen zonder ontbijt naar school gaat.
Typ teksttyp teksttyp tekst Rabin S. Baldewsingh Wethouder van Sociale Zaken, Werkgelegenheid, Wijkaanpak en Sport 060 Retouradres: Postbus 12600, 2500 DJ Den Haag Aan de voorzitter van de Commissie Samenleving
Nadere informatieBijlage 3 Jaarprogramma gemeente Meerssen 2008 (inclusief Jeugdgezondheidszorg)
Bijlage 3 Jaarprogramma gemeente Meerssen 2008 (inclusief Jeugdgezondheidszorg) Deze bijlage is een eerste aanzet. Aan de hand van het nieuwe productenboek van de GGD Zuid - Limburg zal het jaarprogramma
Nadere informatieMenukaart Gezonde School voortgezet onderwijs: Voeding
Menukaart Gezonde voortgezet onderwijs: Voeding : Plaats: Locatie: Contactpersoon: Telefoonnummer: E-mailadres: Datum invullen: Inhoud: Om op een effectieve manier invulling te geven aan gezondheidsthema
Nadere informatieSamen tegen eenzaamheid
Samen tegen eenzaamheid Van 25 september tot en met 4 oktober is de Week tegen de Eenzaamheid. Het thema dit jaar is: Herken eenzaamheid en handel op tijd. Hoe eerder eenzaamheid wordt gesignaleerd en
Nadere informatieGemeentelijke rapportage Gezondheidsbevordering Jeugd Zuidplas
Jeugd Zuidplas Inhoud Inleiding... 3 1. Gemeentelijke beleidsadvisering... 3 2. Samenwerking CJG... 3 3. Gezonde School... 3 4. Verslavingspreventie... 4 5. Voeding en Bewegen... 5 6. Sociaal-Emotionele
Nadere informatieBijlage 3: Budget impactanalyse
Bijlage 3: Budget impactanalyse Inleiding Tijdens de ontwikkeling van de generieke module Arbeid als medicijn werd een budget impactanalyse uitgevoerd waarin de impact werd onderzocht van het toepassen
Nadere informatieOp weg naar de speerpuntennotitie lokaal gezondheidsbeleid Boxmeer 2009 2011: Speerpunten voor Boxmeer?? Esther Hendriks 24 september 2009
Op weg naar de speerpuntennotitie lokaal gezondheidsbeleid Boxmeer 2009 2011: Speerpunten voor Boxmeer?? Esther Hendriks 24 september 2009 Op weg naar speerpuntennotitie? Wat doen/deden we al? Welke gezondheidsproblemen
Nadere informatieAantal deelnemers. Pedagoog. Jeugdverpleegkundige.
Ouders die deelnemen aan deze online cursus hebben (nieuwe) kennis en informatie opgedaan over de verschillende onderwerpen. Alle ouders met kinderen in de basisschoolleeftijd die in ons werkgebied wonen.
Nadere informatieSamenvatting (Summary in Dutch) Het Belang van Leeftijdsgenoten: Sociale Problemen in de Kleuterklas en de Ontwikkeling van Psychische Problemen
(Summary in Dutch) Het Belang van Leeftijdsgenoten: Sociale Problemen in de Kleuterklas en de Ontwikkeling van Psychische Problemen 141 Als kinderen psychische problemen ontwikkelen zoals gedragsproblemen
Nadere informatieDIPJE OF DEPRESSIE ONZEKER OF ANGSTSTOORNIS. Maaike Nauta Leonieke Vet. Klinische Psychologie RuG. Accare UC Groningen
DIPJE OF DEPRESSIE ONZEKER OF ANGSTSTOORNIS Maaike Nauta Leonieke Vet Klinische Psychologie RuG Accare UC Groningen Dit lukt me nooit Anderen vinden het niks Ik zie er niet uit Ze vinden me saai Maar wanneer
Nadere informatieAPPENDIX I Nederlandse Samenvatting
APPENDIX I Nederlandse Samenvatting DEPRESSIE Depressieve stoornissen zijn wereldwijd een groot probleem voor de volksgezondheid. Cijfers laten zien dat ongeveer 322 miljoen mensen (4.4% van de populatie)
Nadere informatieRegionale VTV 2011. Ziekten in de toekomst. Regionale Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2011 Hart voor Brabant Deelrapport Ziekten in de toekomst
Regionale VTV 2011 Ziekten in de toekomst Regionale Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2011 Hart voor Brabant Deelrapport Ziekten in de toekomst Auteurs: Dr. M.A.M. Jacobs-van der Bruggen, GGD Hart voor
Nadere informatieDepressie. Postpartum depressie
Depressie Postpartum depressie juli 2016 Doel Het op eenduidige wijze handelen bij een depressie / postpartum depressie. Definitie Depressie: sombere stemming en/of een duidelijke vermindering van interesse
Nadere informatieEen depressie. P unt P. kan u helpen. volwassenen
Een depressie P unt P kan u helpen volwassenen Iedereen is wel eens moe, somber en lusteloos. Het is een normale reactie op tegenvallers, een verlies en andere vervelende gebeurtenissen. Wanneer dit soort
Nadere informatieWelkom bij: Keuzedelen over vitaal werken, nu en in de toekomst
Welkom bij: Keuzedelen over vitaal werken, nu en in de toekomst Workshop KD vitaal werken Voorstellen Heidy & ontspanning Doel van de workshop: bewustwording op wat vitaal werken is, wat vitaliteits-ontwikkelingen
Nadere informatieVignet Gezonde School. Congres Gezondrondom 15 mei 2013
Vignet Gezonde School Congres Gezondrondom 15 mei 2013 Inhoud Wat is een Gezonde School? Wat is het vignet Gezonde School? Wat is de meerwaarde van het vignet? Certificaten Het vignet aanvragen Implementatie
Nadere informatiePreventie van depressie
Preventie van depressie Factsheet Preventie 2011 Depressie is een veel voorkomende stoornis met een aanzienlijke ziektelast en hoge economische kosten, - het laatste vooral door verlies in productiviteit.
Nadere informatieHOOFDSTUK 1: INLEIDING
168 Samenvatting 169 HOOFDSTUK 1: INLEIDING Bij circa 13.5% van de ouderen komen depressieve klachten voor. Met de term depressieve klachten worden klachten bedoeld die klinisch relevant zijn, maar niet
Nadere informatieDoen bij Depressie Alzheimer café Maarheeze, 11 juni 2014. Dr. Roeslan Leontjevas
Doen bij Depressie Alzheimer café Maarheeze, 11 juni 2014 Dr. Roeslan Leontjevas Doen bij Depressie: effectief depressie aanpakken Dr. Roeslan Leontjevas - psycholoog - onderzoek aan Radboud Universitair
Nadere informatieAls je dip een depressie wordt. Dokter op dinsdag 11 december 2012 L.Breuning, psychiater
Als je dip een depressie wordt. Dokter op dinsdag 11 december 2012 L.Breuning, psychiater Wanneer is een dip een depressie Dip hoort bij het leven Depressie is een ziekte Ziekte die (nog) niet aan te tonen
Nadere informatie