Vlaamse verkiezingen Visie lokale besturen omtrent af valbeheer

Transcriptie

1 Vlaamse verkiezingen 2014 i nter a f va l Visie lokale besturen omtrent af valbeheer

2 i n t e r a f v a l In 1996 werd Interafval opgericht als samenwerkingsverband tussen de Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten (VVSG) en de Vlaamse afvalintercommunales. Doel was om sterker informatie uit te wisselen en ervaringen te delen in verband met actuele dossiers binnen het lokale afvalbeleid. Intussen is Interafval uitgegroeid tot aanspreekpunt en kenniscentrum voor alle organisaties en overheden die bij het lokale afvalbeleid betrokken zijn. Alle afvalintercommunales in Vlaanderen en één gemeentelijke concessiehouder voor afvalbeheer zijn lid van Interafval. In 2011 hadden de leden van Interafval samen VTE in dienst. Samen hebben de leden van Interafval een omzet van meer dan 470 miljoen euro. Een belangrijk deel van deze omzet gebeurt in samenwerking met private bedrijven. Contact Interafvalmedewerkers Lieselot Decalf lieselot.decalf@vvsg.be T Piet Coopman piet.coopman@vvsg.be T Christof Delatter christof.delatter@vvsg.be T

3 Gemeenten blijven de regisseur van een succesvol afvalbeheer Vlaanderen kan prima resultaten voorleggen inzake beheer van huishoudelijk afval. Iedereen in binnen- en buitenland is het eens dat dit het gevolg is van volgende kenmerken van het beleid dat de afgelopen jaren is ontwikkeld: Heldere planning op Vlaams niveau; Uitvoerende verantwoordelijkheid op het niveau van de gemeenten en dit zowel operationeel, politiek als financieel; Een goede samenwerking tussen deze beide overheidsniveau s via overleg, subsidies en de milieuconvenant; Een beleid dat economische, sociale en juridische instrumenten combineert. De centrale rol van gemeenten bestaat er in dat zij binnen het Vlaamse kader beslissen over de wijze van inzamelen van het huishoudelijk afval en de uitvoering ervan. Dit kunnen ze zelf doen, in samenwerking met andere gemeenten of in samenwerking met private bedrijven. Die laatste keuzemogelijkheid helpt om de kwaliteit en de kostprijs van de verschillende vormen van dienstverlening te kunnen vergelijken. Lidstaten zoals Polen en Estland, waar men probeerde het afvalbeleid te organiseren op basis van marktprincipes, en waarbij de lokale besturen geen centrale konden spelen, faalden in hun opzet. De centrale bestuursrol van gemeenten is de afgelopen jaren stilletjes uitgehold: Private bedrijven negeren de juridische verantwoordelijkheid van gemeenten en proberen op agressieve wijze de recyclingkrenten uit de pap te halen. Derden ondernemen regelmatig een poging afval in te zamelen dat een positieve marktwaarde heeft. Dit gebeurt buiten de zorgplicht van de gemeenten om. Hierdoor komt de efficiëntie van de gemeentelijke infrastructuur in het gedrang. De opbrengsten gaan naar een kleine groep bedrijven, maar de kosten voor het afvalbeheer blijven afgewenteld op de hele bevolking. Als de prijs terug zakt, drogen de private initiatieven snel terug op. Dergelijke situaties maken de organisatie en de financiering van het beheer van huishoudelijk afval op termijn onhoudbaar.

4 Gemeenten moeten zelf kunnen kiezen hoe ze hun zorgplicht voor het lokaal afvalbeleid vorm geven. Ze kunnen dit zelf doen in eigen beheer, samenwerken met andere gemeenten binnen een intercommunale met publiekrechtelijk statuut of uitbesteden aan private bedrijven. Het verplicht opleggen van één welbepaald statuut, of dat nu publiek- of privaatrechtelijk is, zou een verarming betekenen van het Vlaamse afvalbeleid. De verschillende keuzemogelijkheden leggen andere accenten op elementen als kostprijs, kwaliteit en flexibiliteit van de dienstverlening en de sociale en ecologische doelstellingen. Verhalen over vermeende oneerlijke concurrentie door intercommunales zijn een valse voorstelling van de feiten. Wat hun fiscaal statuut betreft, kunnen gemeenten bepaalde voordelen hebben. Maar daar staan evengoed bepaalde nadelen tegenover die de voordelen uitvlakken. De keuze over de wijze van uitvoering moet bij de gemeenten blijven liggen en wordt door veel meer bepaald dan louter de kostprijs. Het Vlaamse afvalbeleid kent traditioneel een gezond ambitieniveau. De omschakeling naar materialenbeheer legt de lat opnieuw hoger. Gemeenten en intercommunales blijven bereid daarin hun verantwoordelijkheid op te nemen, maar hebben hiervoor de nodige financiële ruimte én ondersteuning nodig. Structurele en blijvende subsidiëring vanuit Vlaanderen getuigt van het feit dat het Vlaamse overheidsniveau de inspanningen van de lokale besturen erkent. Tekstvoorstel voor beleidsnota s Voor de organisatie van de uitvoering van het Vlaamse afval- en materialenbeheer, kiezen we voor de verderzetting van een beleid met duidelijke Vlaamse planning. Daarbij hebben de gemeenten en hun verenigingen een centrale rol in de organisatie van inzameling en verwerking van het afval. Ze dragen hiervoor de juridische, operationele en financiële verantwoordelijkheid. Gemeenten kiezen voor de uitvoering uit de verschillende beheersopties die hen ter beschikking staan: zelf doen, samenwerken met private bedrijven, of in samenwerking met andere gemeenten in publiekrechtelijke structuren. Vlaanderen steunt de gemeenten daarbij structureel, zowel op inhoudelijk als op financieel gebied.

5 Een sterke Vlaamse overheid kiest voor een sterk afvalbeleid Het Vlaamse materialen- en afvalbeleid moet op lange termijn mikken op een versterking van de afvaldriehoek : het uitbouwen van een versterkte dienstverlening aan lagere kostprijs met als doel betere milieuresultaten. Elke beleidsmaatregel moet daarom getoetst worden aan deze drie factoren, en heeft de ambitie goed te scoren op alle drie. Het spreekt voor zich dat ambitieuze beleidsdoelstellingen vereisen dat de Vlaamse overheid duidelijke keuzes moet maken. Houtafval kan een belangrijke grondstof zijn voor de spaanderplaatindustrie en tegelijkertijd een brandstof voor de productie van hernieuwbare energie. Ofwel riskeer je in twee beleidsdomeinen de vooropgestelde doelstellingen te missen, ofwel wordt het behalen van die doelstellingen nodeloos duur omdat er concurrentie ontstaat tussen beide toepassingen. Er is met andere woorden nood aan duidelijke en stabiele keuzes op middellange termijn. Een teveel aan verbrandingscapaciteit kan op dezelfde manier een obstakel vormen voor het behalen van recyclagedoelstellingen. Als het Vlaanderen menens blijft om hoge recyclage na te streven, dan moet Vlaanderen resoluut blijven kiezen voor een krap geplande, voldoende optimaal gespreide en door de overheid beperkte verwerkingscapaciteit voor afval. Vlaanderen moet dumpingpraktijken door export van afval naar goedkope alternatieven in het buitenland blijven bestreden. Het Europese wettelijke kader laat dat ook toe. Vlaanderen speelt de rol van smeerolie in het geheel van het afval- en materialenbeleid. Het is duidelijk dat de markt op zich onvoldoende in staat is om de gewenste resultaten te behalen. Lokale coördinatie van die markt, binnen door Vlaanderen gecreëerde randvoorwaarden, brengt ons wél bij de beoogde doelstellingen. Voor Vlaanderen blijft het een uitdaging om voldoende heldere wetgeving uit te werken, zonder daarbij al te veel in details te vallen. Tekstvoorstel voor beleidsnota s Vlaanderen streeft een duurzaam materialenbeheer na. Dat impliceert dat beleidsdoelstellingen binnen het afvalbeleid maar ook in andere beleidsdomeinen, in functie van dat materialenbeheer verstandig moeten worden gekozen. Daarenboven is deze ambitie slechts waar te maken als Vlaanderen de sturing van het afvalbeheer voldoende in handen houdt. Vlaanderen kiest resoluut voor het beperken van de verwerkingscapaciteit en het tegengaan van economische dumping van Vlaams afval in de ons omringende landen.

6 Met z n allen werken aan een proper Vlaanderen Gemeenten worden als burgernabij bestuur rechtstreeks geconfronteerd met kleine vormen van afvalgerelateerde overlast zoals zwerfvuil en sluikstorten. Toch is de bestrijding van die vormen van overlast en het realiseren van een nette omgeving niet enkel een opdracht van de lokale besturen. De problematiek moet in een zo breed mogelijke, integrale context geplaatst worden: van voorkoming, handhaving tot en met opruimen, vanuit het oogpunt van dader en slachtoffer, en in samenwerking met alle betrokken actoren. Bij een integrale aanpak nemen lokale besturen een coördinerende rol op zich. Lokaal maatwerk is immers een noodzakelijke voorwaarde voor het welslagen van een netheidsbeleid. De Vlaamse overheid zorgt voor geschikte randvoorwaarden in de vorm van beleidsondersteunende maatregelen. Het verderzetten van de materiële en financiële ondersteuning van lokale projecten via de campagne indevuilbak en de uitbouw van het Netheidsnetwerk bij OVAM blijft essentieel. De producenten dragen financieel hun steentje bij voor het zwerfvuil dat hun producten kan veroorzaken. De betrokkenheid van Fost Plus als vertegenwoordiger van de Tekstvoorstel voor beleidsnota s verpakkingsindustrie bij het indevuilbak -initiatief en hun bijdrage via het halve euro - budget moet dus bestendigd worden. Van de sigaretten- en kauwgomproducenten moet de betrokkenheid en financiële input verhoogd worden. Als laatste spelen natuurlijk ook burgers een belangrijke rol in de integrale aanpak. Individuele burgers moeten zich bewust zijn van hun verantwoordelijkheid en die ook opnemen. De aanpak van afvalgerelateerde overlast past in een integrale aanpak waar de omgeving als één geheel wordt beschouwd. Die aanpak is niet enkel de opdracht van lokale besturen maar vereist samenwerking met alle betrokken actoren over de gehele keten van preventie, opruiming en handhaving.

7 Eén afvaldienstverlening voor huishoudelijk en vergelijkbaar bedrijfsafval De wetgeving maakt vandaag een onderscheid tussen afval van gezinnen, en afval van bedrijfsmatige activiteiten. Voor grote bedrijven is dat evident. Daar gaat het over hele typische afvalstromen, vaak afkomstig van productieprocessen. Veel andere kleinschalige bedrijfsactiviteiten produceren echter afval dat naar aard en samenstelling visueel niet te onderscheiden is van huishoudelijk afval. Toch benadert de wetgeving dit afval op een andere manier. Hierbij gaat ze aan de realiteit voorbij. Uit OVAM-onderzoek blijkt dat zelfstandigen en KMO s hun afval vaak onvoldoende sorteren, omdat een aparte commerciële selectieve ophaling van dat afval te duur is. De te kleine hoeveelheden zorgen namelijk voor een te hoge logistieke kost per eenheid afval. Een snelle en eenvoudige wijze om deze doelgroep wél dienstverlening op maat te bieden onder de vorm van een rendabel inzamelsysteem is dat afval terug integreren in het inzamelcircuit voor huishoudelijk afval, en dit onder dezelfde voorwaarden als deze die gelden voor dat huishoudelijk afval. Zo vermijden we dat verschillende vrachtwagens rondrijden in in de stadsen dorpskernen. Het organiseren van een geïntegreerde ronde voor huishoudelijk en bedrijfsafval heeft een meerwaarde inzake mobiliteit en milieu en werkt kostenverlagend. Tekstvoorstel voor beleidsnota s Het integreren van bedrijfsafval dat naar aard en samenstelling vergelijkbaar is aan huishoudelijk afval in het inzamelcircuit van dat huishoudelijk afval, kan op korte termijn zorgen voor economische en milieuwinst door een meer efficiënte logistiek en betere selectieve inzameling. De juridische belemmeringen daarvoor worden weg gewerkt.

8 I nterafval leden EcoWerf (23) Intergemeentelijk milieubedrijf Oost-Brabant HAVILAND (19) HORIZON NET nv (4) IBOGEM CVBA (16) Opdrachthoudende Vereniging voor duurzaam afvalbeheer voor regio Beveren, Kruibeke en Zwijndrecht IDM (14) Intercommunale voor Huisvuilverwerking en Milieuzorg Durme-Moervaart INCOVO (20) Intergemeentelijk samenwerkingsverband INCOVO - opdrachthoudende vereniging INTERRAND (22) Intercommunale Vereniging voor de Ophaling van Afvalstoffen in de Gemeenten van de Vroegere Randfederatie Tervuren INTERZA (21) Intercommunale voor Afvalbeheer INTERZA IOK Afvalbeheer (25) IGEAN milieu & veiligheid (24) Intercommunale Ontwikkelingsmaatschappij voor de Kempen ILvA i.g.s. (12) ISVAG (17) Intergemeentelijk samenwerkingsverband voor milieu Land van Aalst IMOG (10) Intergemeentelijke Maatschappij voor Openbare Gezondheid in Zuid-WestVlaanderen Intercommunale voor Slib- en Vuilverwijdering van Antwerpse Gemeenten IVAGO (9) Intergemeenteljke Vereniging voor Afvalbeheer voor Gent en Omstreken IVAREM (18) Intergemeentelijke Vereniging voor Duurzaam Afvalbeheer Regio Mechelen IVBO (3) IVVO (1) Intercommunale voor Vuilverwijdering en Verwerking voor de sector Veurne en Ommeland Intergemeentelijk Samenwerkingsverband voor Vuilverwijdering en -verwerking in Brugge en Ommeland Limburg.net (26) IVIO (7) MIROM Roeselare (5) Intergemeentelijke Vereniging voor Duurzaam Milieubeheer in Izegem en Ommeland IVLA (11) Intergemeentelijke Verenging voor beheer van afvalstoffen Vlaamse Ardennen IVM (8) MIROM Menen (6) Milieuzorg Roeselare en Menen Milieuzorg Roeselare en Menen MIWA (15) Opdrachthoudende Vereniging voor Huisvuilverwerking Midden-Waasland VERKO (13) Verenigde Kompostbedrijven Intergemeentelijke Opdrachthoudende Vereniging voor Huisvuilverwerking Meetjesland IVOO (2) Intergemeentelijke Vereniging voor het afvalbeheer voor Oostende en Ommeland VVSG Paviljoenstraat Brussel