AFVAL- EN MATERIALENBELEID VAN 7 TOT 9 SEPTEMBER 2015 IN ANTWERPEN

Transcriptie

1

2 WERELDCONGRES AFVAL- EN MATERIALENBELEID VAN 7 TOT 9 SEPTEMBER 2015 IN ANTWERPEN ISWA, de International Solid Waste Association, is de belangrijkste overkoepelende non-profit vereniging die wereldwijd de ontwikkeling van een professioneel en duurzaam afvalbeleid promoot. ISWA stimuleert experten uit de hele wereld om informatie en kennis te delen, en mee te ijveren voor de voortdurende ontwikkeling van een wereldwijd duurzaam afvalbeheer. Eén van de belangrijkste sleutelmomenten is het jaarlijkse Wereldcongres, dat dit jaar in Antwerpen plaats vindt. Meer weten over het programma of deelname aan het congres? Mail naar info@iswa2015.org of surf naar Meer dan deelnemers uit de publieke, private en academische sector komen er samen. Gedurende drie dagen wordt een gevarieerd programma aangeboden met topsprekers van overheden, gereputeerde instanties en bedrijven, afgewisseld met debatten, netwerk-momenten en technische bezoeken.

3 inhoud Woord van de voorzitter 4 Interafval annual report 2014: the importance of the local authority on household waste management. 5 Een belasting op efficiëntie bij de overheid 6 Opgefrist decreet intergemeentelijke samenwerking nodig 7 Gemeentelijke zorgplicht in vraag gesteld 8 Nog steeds geen model voor het gemeentelijk reglement 8 Met je afval naar de winkel 10 Iedereen wil mobiele telefoons inzamelen 11 Duurzaam beheer van biomassa(rest)stromen 13 Een actieplan als preventieprogramma 13 Over thuiskringlopen, biomassahubs en houtafval 13 WORLD CONGRESS ANTWERP Een nieuw uitvoeringsplan voor duurzaam beheer van huishoudelijke afvalstoffen 15 Recyclage van bouwmaterialen 16 Minerale wol zoekt tweede leven 16 Zuiver steenpuin 16 Meer steun voor groene warmte, minder voor groene stroom 17 Aan de slag met openbare netheid 19 Een digitale praktijkgids 19 De prijs van zwerfvuilbeleid 19 Naar een nieuwe overeenkomst voor AEEA en zonnepanelen 20 Portret van Interafval 23 Intergemeentelijke samenwerkingsverbanden voor afvalbeheer: Interafval 23 Extranet voor de leden 24 Tijdschriften en nieuwsbrieven 25 Ontmoeten en informeren, in binnen- en buitenland 26 Samenwerken aan afvalbeleid 27 Ledenlijst Interafval 29 Colofon 31 3

4 Woord van de voorzitter Nu de nieuwe gemeenteraden, de schepencolleges en de raden van bestuur van de intergemeentelijke samenwerkingsverbanden in het tweede jaar na de lokale verkiezingen op kruissnelheid komen, trekt de kiezer in 2014 opnieuw naar het stemhokje. Een nieuw parlement voor Vlaanderen, voor België en voor de Europese Unie. Ministers, staatssecretarissen, Europese commissarissen. Er zijn bekende maar ook nieuwe gezichten. Voor leefmilieu en meer specifiek voor afval- en materialenbeleid wachten alle betrokkenen in Vlaanderen de beleidsbrief van de minister af. De nota verschijnt in de herfst en breekt een lans voor het materialenbeleid en de circulaire economie. De minister pleit voor een verdere daling van het restafval. De verwerkingscapaciteit voor dit afval in Vlaanderen zal zich daar dus aan moeten aanpassen. Verder wil de minister de impact van statiegeld op drankverpakkingen laten onderzoeken en nieuwe logistieke ideeën voor de inzameling van afval een kans geven. Het pakket milieumaatregelen dat de afscheidnemende Europese Commissie voorbereidde bekend als the circular economy package veegt de nieuwe Commissie dan weer van tafel. Veel betrokkenen uit de Europese milieubeweging en bedrijfswereld reageren verbaasd: dit is een gemiste kans voor de Unie om de noodzakelijke economische heropleving te koppelen aan duurzaamheid. Maar op lokaal niveau timmeren we verder aan de ingeslagen weg. Er is textielinzameling aan huis door mensen die geen kansen krijgen op de reguliere arbeidsmarkt en verkoop van die kleding in de lokale kringloopwinkel. Intercommunales onderzoeken of de inzameling van papier en karton in het stadscentrum niet in samenwerking met de andere inzamelaars kan, zodat er geen drie verschillende ophaalwagens meer door de winkelstraat denderen. En misschien willen mensen toch wel hun aardappelschillen apart houden als ze een emmertje met bijhorend composteerbaar zakje kunnen gebruiken dat precies in het kastje onder de gootsteen past? 2014 is in verschillende opzichten oud en nieuw, en met dit Jaarbericht serveren we u hier graag een overzicht van. Paul Macken Voorzitter van Interafval 4

5 Interafval annual report 2014: the importance of the local authority on household waste management. Interafval is the cooperation between the Association of Flemish Cities and Municipalities (VVSG) and the municipal waste management companies. Eight plenary meetings a year ensure the participation of all these intermunicipal associations, which cover all Flemish households. Together with the VVSG, Interafval promotes the responsibility for sustainable municipal waste management as a public service of general interest. Cities and municipalities in Flanders have a long tradition of household waste management. By decree they are obliged to do so. Often municipalities work together in a so called intermunicipal association to organize this properly. On a larger scale they can manage collection services and vehicles, composting, sorting and waste to energy facilities or find a good contractor to perform these tasks. It is forbidden to collect household waste without permission from the municipality. This strong municipal commitment has a lot of advantages. First of all, every citizen benefits the same high level of service. Second, all of the information on household waste management can be found in one place: the municipality knows who is collecting the waste, how much is collected and how much it costs. Third, collecting waste materials such as textiles or paper and cardboard to sell on the market is not without financial risks. Other types of waste always have a negative value and are expensive to be processed. As local authorities are legally responsible for household waste management, they cannot decide to stop, for example, the collection of textiles if market prices are low. Cities and municipalities believe in a sustainable waste management for all households and have to accept financially bad and good years. Unfortunately, some private waste management companies tend to promote the liberal market for household waste in Flanders. They see household waste collection not as a public service, but as a product you can choose to buy, in the same way as choosing a new internet service provider. Imagine what would happen if at every doorstep in the street a collection vehicle from another waste company stopped. Imagine what would happen to the quality of the collection, the separation and the processing of the waste if companies were free to attract new customers via advertisements buy 20 doorstep collections, get 2 free. As the Flemish Waste Agency (OVAM) starts in 2014 with the preparation of a new Plan on household waste, it is important for Interafval to stress this position wherever needed. 5

6 Een belasting op efficiëntie bij de overheid Het regeerakkoord dat de nieuwe federale regering na de zomer presenteert, bevat een cruciale passage over intergemeentelijke samenwerking. Ze wil inzetten op een loyale concurrentie tussen de verschillende sectoren, tussen overheid en privé. Helaas beperken de auteurs van die passage zich tot het fiscale aspect van de zaak. Over verschillen zoals de wetgeving op de overheidsopdrachten of de arbeidsvoorwaarden van het personeel wordt zedig gezwegen. Door de intergemeentelijke samenwerkingsverbanden te verplichten vennootschapsbelastingen te betalen denkt de Belgische regering eventuele concurrentieverschillen tussen pakweg een intergemeentelijk en een privaat uitgebaat zwembad weg te werken. Op die manier hoopt ze zo n 200 miljoen euro binnen te rijven. Nochtans kan ze daar op globaal Belgisch en Europees niveau niet mee uitpakken, want het zijn centen die het ene overheidsniveau weghaalt bij het andere. Met andere woorden: de tekorten worden gewoon verschoven. En dan zijn er nog vreemde neveneffecten. Gemeenten die samenwerken om duurzame bedrijventerreinen te realiseren, zijn onderworpen aan de belasting, maar een gemeente die dezelfde activiteit op haar eentje ontwikkelt, niet. En zeggen dat verschillende overheden de mond vol hebben over samenwerking tussen gemeenten of tussen gemeente en OCMW om zich efficiënter te organiseren 6

7 Opgefrist decreet intergemeentelijke samenwerking nodig In 2001 werd een specifiek wetgevend kader voor de intergemeentelijke samenwerkingsverbanden in Vlaanderen uitgetekend. Een kleine vijftien jaar later kan het decreet een opfrissing gebruiken. De gemeenten en de intergemeentelijke samenwerkingsverbanden benadrukken dat ze zelf willen kunnen kiezen voor welke beleidsthema s ze samenwerken, en met wie. Afhankelijk van het thema en de interesse kan een samenwerkingsverband dan veel of weinig gemeenten tellen. Daarnaast moet het mogelijk zijn binnen zo n samenwerkingsverband ook aan verschillende domeinen te werken. Intergemeentelijke samenwerking voor het vrijetijdsaanbod kan dan bijvoorbeeld de organisatie van zowel sportactiviteiten als een museumbezoek bevatten. Momenteel stelt het decreet dat samenwerken enkel kan voor inhoudelijk samenhangende beleidsdomeinen. Zo n tien jaar geleden betekende dit voor nogal wat intercommunales die met grondgebonden materies als streekontwikkeling, ruimte, milieu en afval bezig waren, dat ze zich in twee juridisch aparte entiteiten moesten opsplitsen. Ten derde moet samenwerking met een private partner mogelijk zijn. In 2001 besliste de wetgever dat dit niet langer kon. Samenwerkingsverbanden die wel een private partner hadden, kregen tot 2018 tijd om dit aan te passen. Ondertussen klinkt de vraag luider om de aanwezigheid van een private partner bij intergemeentelijke samenwerking toch toe te laten. In bepaalde situaties biedt de private partner immers net die extra technische kennis of middelen die het intergemeentelijk samenwerkingsverband in kwestie mist. De lokale besturen benadrukken wel dat ook wanneer er een private partner aanwezig is, de in house -principes overeind moeten blijven. Dit betekent dat het intergemeentelijk samenwerkingsverband als verlengde van de gemeente taken moet kunnen blijven uitvoeren voor zijn gemeentelijke vennoten zonder hiervoor de markt te raadplegen. Het Vlaamse regeerakkoord heeft hier uiteindelijk oren naar, maar wenst de inbreng vanuit private hoek te beperken tot twee sectoren: energiedistributie en afvalbeheer. Ten slotte serveert de tekst een nieuwigheid: in de toekomst zijn de provincies ongewenst als aandeelhouder van een intergemeentelijk samenwerkingsverband. Omdat niet alle intercommunales een regeling voor de uitstap in hun statuten hebben opgenomen, blijft er voorlopig grote onduidelijkheid over de uitvoering van die beslissing. 7

8 Gemeentelijke zorgplicht in vraag gesteld Nog steeds geen model voor het gemeentelijk reglement Al in 2013 starten de VVSG en de Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij (OVAM) met de herwerking van het model gemeentelijk politiereglement huishoudelijk afval. Heel wat gemeenten baseren zich voor het schrijven van hun eigen reglement op dit sjabloon, dat met de komst van het Materialendecreet en het Vlaams Reglement betreffende het duurzaam beheer van materiaalkringlopen en afvalstoffen (VLAREMA) aan herziening toe is. De private afvalsector grijpt de actualisering van het model echter aan om belangrijke beleidsprincipes uitgebreid in vraag te stellen. Het modelreglement stelt bijvoorbeeld dat inwoners hun huishoudelijk afval enkel mogen aanbieden bij het recyclagepark en de inzamelrondes die de gemeente of de intercommunale organiseren. Inzamelaars van textiel moeten toestemming hebben van de gemeente of intercommunale als ze bijvoorbeeld een container op straat willen plaatsen. De belangenverdedigers van de private afvalbedrijven willen dergelijke verplichtingen en daarmee in de feiten ook de gemeentelijke coördinatie schrappen. Afvalinzamelaars zouden volgens die visie vrij moeten zijn om overal afval in te zamelen, als zij hiervoor erkend zijn door de OVAM. Voor de VVSG en Interafval komt het net door de gemeentelijke zorgplicht dat Vlaanderen internationaal zo goed scoort qua selectieve inzameling en recyclage. Zij zien gevaren in het loslaten van de gemeentelijke verantwoordelijkheid voor huishoudelijk afval. De waarde van materialen kan sterk schommelen, dus een inzamelaar zal stoppen met inzamelen zodra het financiële voordeel verdwijnt. Daarenboven is het afzetkanaal dat het meeste geld opbrengt niet noodzakelijk het ecologisch wenselijkste. De gemeente dreigt over te blijven als vangnet voor de moeilijke en dus dure afvalstromen zoals asbestcement of klein gevaarlijk afval. Ervaringen uit het verleden met illegale inzameling van materialen die (tijdelijk) goed in de markt liggen, bewijzen dat de gemeentelijke zorgplicht geen overbodige luxe is. Ook in 2014 kampen lokale besturen met diefstal van materialen als oud papier of afgedankt textiel. De impact op de financiële planning van het afvalbeheer is meteen voelbaar. Het geeft aan wat de gevolgen kunnen zijn als men de gemeentelijke zorgplicht los zou laten en 8

9 Helsingborg, Zweden André de Loisted In Zweden zijn de gemeentebesturen verantwoordelijk voor de planning en de uitvoering van het stedelijk gemengd afval. Dit is niet zo voor de afvalstromen die onder een producentenverantwoordelijkheid vallen. In de realiteit nemen gemeenten hier echter ook een rol op, maar krijgen ze hiervoor geen (financiële) erkenning. In het geval van verpakkingsafval evolueren we nu gelukkig naar een situatie zoals die in België bestaat, waarbij rol van de gemeente bij de inzameling wettelijk verankerd wordt. Weine Wiqvist, directeur bij Avfall Sverige 9

10 allerhande marktspelers de vrijheid krijgen om die stromen in te zamelen waarvoor ze op dat moment de beste marktprijs krijgen. De dienstverlening van de gemeente heeft trouwens als extra voordeel dat elke inwoner dezelfde kansen krijgt om zich op een correcte manier van zijn afval te ontdoen. Zonder de gemeentelijke regie valt de garantie weg dat huishoudelijke afvalstoffen conform het Materialendecreet worden beheerd. Het overzicht op de verschillende afvalstromen dat nu bestaat, gaat verloren als inzamelrondes en inzamelsystemen op willekeurige basis komen en gaan. Opmerkelijk is dat zelfs de private afvalbedrijven bij zulke wildgroei helemaal geen baat hebben. In de helft van de gevallen wordt huishoudelijk afval ingezameld door een private partner die na een openbare aanbesteding door de gemeente is aangesteld om dit werk te doen. Zowel voor de milieubedrijven als voor de lokale besturen is het dus niet wenselijk de gemeentelijke zorgplicht los te laten. Met je afval naar de winkel Om het percentage selectief ingezameld afval te verhogen wil de Vlaamse overheid de inzameling van bepaalde materialen en producten via de eindverkopers stimuleren. Voor afvalstromen die onder de producentenverantwoordelijkheid vallen, is dit bij wet geregeld. De elektrozaak die een afgedankt fornuis terugneemt als ze er een nieuw levert, is hier een bekend voorbeeld van. Door de hoge prijzen die momenteel op de biodieselmarkt betaald worden, duiken bij supermarkten inzamelboxen op voor gebruikte frituurvetten en -oliën. Interafval pleit voor een goede omkadering van dergelijke initiatieven. Het moet vanzelfsprekend zijn dat dergelijke inzamelingen geen hinder veroorzaken voor mens en milieu, zoals het Vlaams Reglement betreffende de milieuvergunning (VLAREM) sinds kort voorschrijft. In verband daarmee zijn nogal wat lokale besturen bezorgd over de plaatsing van inzamelrecipiënten op semiopenbare plekken zoals het parkeerterrein van een warenhuis. Gezien hun ervaringen met glasbollen, textielcontainers en in het verleden ook met containers voor papier en karton, zien ze de problemen met sluikstorten en openbare netheid al aankomen. Interafval dringt er daarom op aan winkeliers in het VLAREMA te verplichten dergelijke inzamelboxen altijd binnen in de verkoopruimte te zetten, maar daar heeft de OVAM geen oren naar. 10

11 Iedereen wil mobiele telefoons inzamelen Specifiek in het geval van klein afgedankt elektromateriaal zouden er hopen stuks in kasten en lades blijven liggen, beweren een aantal studies. Recupel hoopt dus in de toekomst meer haardrogers, afstandsbedieningen en mixers in te zamelen. Maar het symbool bij uitstek van de wat achterop blijvende inzamelresultaten van kleine apparaten is de mobiele telefoon. Het kleinood bevat doorgaans een reeks zeldzame, niet onuitputtelijk verkrijgbare en bovendien recycleerbare aardmetalen, wat het voor de materialenmarkt zeer interessant maakt. Om de consument over de streep te halen koppelt men de inzameling soms aan een goed doel. En omdat de bibliotheek, het gemeentehuis en het recyclagepark nu eenmaal plaatsen zijn waar veel volk over de vloer komt, lijkt het voor de organisatoren logisch de inzameldozen voor telefoons op dergelijke locaties te plaatsen. Interafval vindt dit echter niet evident. Ten eerste legt VLAREM voorwaarden op voor de inzameling van kleine afgedankte elektrische en elektronische apparaten (AEEA). Inzamelen kan bijvoorbeeld maximaal twee keer per jaar, gedurende maximaal zeven aansluitende kalenderdagen. De ingezamelde toestellen moeten ook echt klein zijn, met een buitenafmeting die kleiner is dan 25 centimeter. De actie moet verlopen in samenwerking met een geregistreerde afvalinzamelaar en gekoppeld zijn aan educatieve acties omtrent preventie, hergebruik en verwerking van AEEA. Ten tweede is specifiek voor de recyclageparken een dergelijke inzamelactie in strijd met de contractuele afspraken tussen de gemeente en Recupel, de organisatie die instaat voor de uitvoering van de producentenverantwoordelijkheid op AEEA. Gemeenten zijn verplicht de AEEA die op het recyclageparken ingezameld worden, op te laten halen door de specifieke ophaler die door Recupel is aangeduid. De gemeente ontvangt in ruil voor het gebruik van het recyclagepark een vergoeding van Recupel, die ze door een dergelijke parallelle actie zou mislopen. In het algemeen zijn de lokale besturen ervan overtuigd dat een wildgroei aan particuliere inzamelinitiatieven geen goede oplossing is in het streven naar hogere inzamelcijfers. 11

12 ROVA Almere, Nederland We hebben van Vlaanderen geleerd dat sturen op restafval minstens evenveel effect heeft als sturen op afvalscheiding. Nederland schuift nu de ambitieuze doelstelling naar voren om tegen 2020 niet meer dan 100 kilogram restafval per inwoner te moeten verwerken. Heel wat gemeenten zijn hiermee aan de slag gegaan. Om de doelstelling te bereiken, merk ik meer interesse in ideeën als omgekeerd inzamelen dan in voorstellen om mensen te laten betalen voor het restafval zoals in Vlaanderen gangbaar is. Bij omgekeerd inzamelen worden mensen gestimuleerd om beter te sorteren omdat ze het restafval zelf moeten wegbrengen naar een ondergrondse container. De selectieve fracties worden aan huis opgehaald. Maarten Goorhuis, senior beleidsmedewerker bij NVRD 12

13 Duurzaam beheer van biomassa(rest)stromen Een actieplan als preventieprogramma De eerste teksten voor een beleidsdocument biomassa verschijnen al eind 2013 op het overlegplatform organisch-biologisch afval. De OVAM vraagt de medewerking van de betrokken sectoren op dit forum om tot een nieuwe gedragen beleidsvisie te komen wat betreft alle stromen van organisch-biologische herkomst. Uiteindelijk wordt het een actieplan, maar dan een met de juridische kracht van een preventieprogramma. Artikel 17 van het Materialendecreet bepaalt dat de OVAM zo n programma voor een bepaalde afval- of materialenstroom kan uitwerken. Een preventieprogramma heeft als doel de ecologische impact van een bepaalde afval- of materialenstroom zo laag mogelijk te houden. Hierbij spelen alle mogelijke facetten mee, van ontwerp tot einde leven. Voor de gemeentebesturen en intercommunales gaat het concreet over stromen die afkomstig zijn van huishoudens, zoals gft, groenafval en houtafval. Daarnaast produceren lokale besturen zelf ook organisch-biologisch afval, zoals maaisel afkomstig van het onderhoud van bermen of keukenafval van de gemeentelijke kinderopvang. Interafval vraagt aan de OVAM om van bij het begin rekening te houden met de opmaak van het nieuwe uitvoeringsplan milieuverantwoord beheer van huishoudelijke afvalstoffen (UMBHA). De voorbereidingen voor dat plan beginnen al in 2014 met een aantal studies en werkgroepen. Het plan moet klaar zijn voor openbaar onderzoek tegen het najaar van Over thuiskringlopen, biomassahubs en houtafval Voor de lokale besturen mag het actieplan geen voorafnames bevatten op thema s die voor het nieuwe UMBHA nog besproken moeten worden. In haar officiële politieke reactie op het ontwerp van het actieplan vraagt de VVSG de rol van lokale besturen te erkennen in het promoten van de thuiskringlopen, bijvoorbeeld via ondersteuning van de kringloopkrachten 13

14 (voorheen compostmeesters) bij het thuiscomposteren, afvalarm tuinieren en preventie van voedselverspilling. Het actieplan stelt voor biomassahubs op te richten, van waaruit men de verwerking van de verschillende biomassa-stromen in het verzorgingsgebied van die installatie kan coördineren. In de jaren negentig beslisten veel gemeenten te investeren in de compostering of de vergisting van gft en groenafval. Zo ontstond een professionele composterings- en vergistingssector in Vlaanderen. Interafval ziet die installaties nu al als een biomassacentrum. Samen met de VLACO, de vertegenwoordiger van de compostproducenten, vragen de lokale besturen dat het actieplan die rol erkent. De oprichting van een dergelijk biomassacentrum zou altijd gekoppeld moeten zijn aan verwerking van goede kwaliteit. De selectieve inzameling van houtafval ten slotte is een laatste aandachtspunt bij het actieplan. Via de recyclageparken wordt jaarlijks zo n 24 kilogram houtafval per inwoner ingezameld. Daarnaast ontvangen containerbedrijven houtafval in al dan niet gemengde stromen, bijvoorbeeld afkomstig van sloop- en bouwwerken. De druk van de producenten van groene energie op biomassa blijft groot. Tegelijkertijd willen producenten van spaanplaten het aandeel gerecycleerde houtvezels in hun producten opdrijven. Via onderzoek naar de mogelijkheden om behandeld maar ongevaarlijk hout ( B-hout in vaktermen) verder uit te sorteren voor toepassingen in de recyclage-industrie, wil de OVAM het evenwicht tussen beide toepassingen herstellen. Voor de gemeenten en intercommunales zijn extra sorteerregels voor B-hout niet evident. Daarnaast heeft het toenemend gebruik van meubelplaten in de plaats van massief hout in allerlei toepassingen zeker invloed op de recyclagemogelijkheden van post-consumer-hout. Nieuwe sorteerregels voor B-hout zullen dit wellicht niet verhelpen, evenmin als ze iets kunnen doen aan de scheeftrekking van de houtmarkt door het succes van de groenestroomcertificaten. 14

15 Een nieuw uitvoeringsplan voor duurzaam beheer van huishoudelijke afvalstoffen Er komt een evaluatie van het huidige plan, en de eerste bakens voor een nieuw plan worden uitgezet. Mee op vraag van Interafval neemt de OVAM de tijd om een en ander goed te bestuderen vooraleer ze aan het schrijven gaat. Eén studie brengt de veranderende samenstelling van de bevolking in Vlaanderen in kaart. Ze gaat na wat daarvan de gevolgen zijn voor het gedrag van inwoners in verband met afval vermijden en sorteren. De tweede studie bouwt hierop voort. Ze onderzoekt welke inzamelscenario s een overheid kan inzetten om het afval dat bij de burger ontstaat, zo goed mogelijk gescheiden in te zamelen. Uit de studies blijkt dat het een hele uitdaging blijft om alle burgers te bereiken met het verhaal van afvalpreventie, sorteren en recycleren. In een aantal situaties hebben de klassieke instrumenten die lokale besturen al sinds de jaren tachtig inzetten om het restafval te beperken, niet meer het gewenste effect. Een recyclagepark aan de rand van de stad dat vooral goed bereikbaar is met de auto, heeft voor een centrumbewoner die enkel een fiets ter beschikking heeft, bijvoorbeeld bitter weinig aantrekkingskracht. Lokale besturen vragen daarom aan de OVAM de komende jaren ruimte om ideeën uit te testen. Hierbij denken ze bijvoorbeeld aan ondergronds inzamelen, andere ophaalfrequenties, wijkinzamelingen of combinaties met inzamelingen bij eindverkopers. Ook de 339 recyclageparken kunnen hun werking nog flink bijschaven. Momenteel bestaat daar een grote uniformiteit. Het huidige UMBHA schrijft bijvoorbeeld voor welke materiaalstromen er minimaal ingezameld moeten worden en hoe lang ze open moeten zijn. Maar in de toekomst zou het best kunnen dat bepaalde recyclageparken mobiel en/of kleiner worden. Zo zijn ze dan misschien beter bereikbaar voor wie er nu niet geraakt. Dergelijke parken kunnen zich focussen op de afvalstromen die in die bepaalde wijk het meest aangeboden worden. Voor wie wekelijks een koffer vol grasmaaisel wil afvoeren, blijft het klassieke recyclagepark de beste oplossing. 15

16 Recyclage van bouwmaterialen Minerale wol zoekt tweede leven Bouwen en slopen genereert veel afval. Met de selectieve inzameling van typische bouwmaterialen als zuiver steenpuin, cellenbeton, hout of vlak glas heeft de sector al behoorlijk wat ervaring. Het idee om producten uit minerale wol selectief in te zamelen voor recyclage is echter relatief nieuw. De OVAM neemt samen met een aantal producenten het initiatief om via het Vlaams Materialenprogramma uit te zoeken welke mogelijkheden er zijn. De verwachting is dat binnenkort de eerste generatie isolatieproducten uit minerale wol verwijderd wordt uit bestaande huizen. De isolerende wol dateert in dergelijke gevallen uit de jaren zeventig of tachtig en voldoet niet meer aan de huidige normen. Uit de eerste bevindingen van onderzoeksinstelling VITO blijkt dat de recyclagemogelijkheden voor post-consumer minerale wol nog tamelijk beperkt zijn. Het verschil tussen de twee toepassingen steenwol en glaswol is niet altijd duidelijk maar wel belangrijk voor wie ze als grondstof wil inzetten. Daarnaast is er nog geen praktijkervaring met het ontmantelen en sorteren van dit materiaal op de werf en al evenmin met het inzamelen van minerale wol op recyclageparken. En wellicht is aparte afvoer niet goedkoop, aangezien het om grote maar eerder lichte volumes gaat. Voor de verschillende onderdelen van de materiaalketen heeft de OVAM dan ook de intentie verder uit te zoeken welke mogelijkheden er zijn. Zuiver steenpuin Het Eenheidsreglement Gerecycleerde Granulaten deelt steenpuin op in twee categorieën, afhankelijk van de herkomst. Steenpuin dat op recyclageparken en via containerbedrijven ingezameld wordt, wordt verondersteld een hoger risico op vervuiling te lopen dan het steenpuin van een werf waar men selectief sloopt. Daarom omschrijft het reglement een aparte verwerking voor puin met hoog milieurisicoprofiel. De puinbreker die het materiaal 16

17 klaarmaakt voor hergebruik in gerecycleerde granulaten, moet dit apart houden en apart verwerken. Op die manier kan de verwerker dan de eigenaar van het puin aanspreken op zijn verantwoordelijkheid als er vervuiling aangetroffen wordt. Bij steenpuin gaat het dan vaak om de aanwezigheid van asbest, maar ook schadelijke stoffen zoals olie komen voor. Om recyclageparken en containerbedrijven de kans te geven het steenpuin dat bij hen ingezameld wordt, toch het label laag milieurisicoprofiel te geven, maakten de betrokken sectoren afspraken die in 2014 worden toegevoegd aan het eenheidsreglement. Een van die afspraken is het organiseren van een steekproef op de aanwezigheid van asbestverdachte materialen in het ingezamelde puin door een extern controleorgaan. In 2014 worden de eerste stappen gezet voor de oprichting van een sloopbeheerorganisatie Tracimat, met als doel een traceersysteem voor puin op te zetten. Oprichters zijn de Vlaamse Confederatie Bouw (VCB), de Confederatie van Aannemers van Sloop- en Ontmantelingswerken (CASO) en de Federatie van Producenten van Recycling Granulaten (FPRG). Meer steun voor groene warmte, minder voor groene stroom In de laatste weken van 2013 verschijnt in het Belgisch Staatsblad een steunregeling voor de productie van groene warmte. Betrokkenen kunnen tot begin februari 2014 een voorstel indienen. Tegen de zomer wordt bekend gemaakt welke projecten in aanmerking komen. Bij vijf van de zes goedgekeurde projecten gaat het om warmte die ontstaat bij het verbranden van huishoudelijk restafval. Dankzij de aanleg van speciale warmtenetten kunnen bedrijven, overheden en woningen daar dan gebruik van maken. De mogelijkheid om groenestroomcertificaten te ontvangen loopt bij een aantal afvalverbrandingsinstallaties dan weer op zijn eind. De Vlaamse overheid besliste al eerder die tot tien jaar te beperken. Daardoor hebben een aantal installaties binnenkort geen recht meer op die extra ondersteuning voor de vaak grote investeringen die ze deden voor energierecuperatie. 17

18 Duitsland In Duitsland zijn meerdere organisaties erkend als uitvoerder voor de producentenverantwoordelijkheid van verpakkingen. Wettelijk is bepaald dat ze over het hele land actief moeten kunnen zijn. De concurrentiestrijd die hierdoor ontstaat tussen de verschillende spelers, maakte de uitvoering van die producentenverantwoordelijkheid behoorlijk ingewikkeld voor gemeentebesturen. Bovendien blijkt uit onderzoek dat het toepassen van de principes van de vrije markt bij het uitvoeren van een producentenverantwoordelijkheid niet zorgt voor meer selectief ingezamelde stromen. Linda Wagner, stafmedewerker afvalbeleid bij VKU 18

19 Aan de slag met openbare netheid Een digitale praktijkgids In de lente van 2011 werd het Netheidsnetwerk opgericht door de OVAM, de Vlaamse minister van Leefmilieu, de VVSG en Fost Plus, de sectororganisatie die instaat voor de uitvoering van de terugnameplicht van huishoudelijk verpakkingsafval. Twee medewerkers ondersteunen en adviseren lokale besturen in hun zwerfvuil- en netheidsbeleid. Dankzij de regionaal georganiseerde rondetafels leren gemeenten en intercommunales de werkwijze van collega s kennen en wisselen ze ervaringen en ideeën uit. Het netwerk biedt ook praktische ondersteuning: het logo en de affiches van de campagne zijn vrij verkrijgbaar op de website, gemeenten kunnen er fluohesjes en handschoenen bestellen. De laatste aanwinst van het Netheidsnetwerk is een digitaal praktijkhandboek, gratis beschikbaar voor iedere geïnteresseerde. Deze praktische gids voor een nette buurt loodst de lezer via het plan van aanpak door de vijf pijlers van het zwerfvuilbeleid: infrastructuur, omgeving, communicatie, participatie en handhaving. De voorbeelden en suggesties waarmee het boek de lokale besturen wil ondersteunen, komen rechtstreeks uit de praktijk van het Netheidsnetwerk. Onder meer via de financiële steun aan integrale zwerfvuilprojecten bouwden alle partners binnen het netwerk immers al veel ervaring op. Die wordt nu gedeeld in de digitale praktijkgids. De prijs van zwerfvuilbeleid Onder meer op vraag van de VVSG wordt in 2014 onderzocht hoeveel het netheidsbeleid jaarlijks kost in Vlaanderen. Een onderzoeksbureau dat in Nederland een gelijkaardige studie maakte, mag ook bij ons de financiële kant van opruimen, communicatie en handhaving betreffende zwerfvuil in kaart brengen. Rond de jaarwisseling is de definitieve uitkomst hiervan nog niet bekend. Maar alleen al het samenbrengen van de verschillende, soms verborgen kostenposten blijkt een interessante uitdaging te zijn. 19

20 Naar een nieuwe overeenkomst voor AEEA en zonnepanelen Halverwege 2014 moet de milieubeleidsovereenkomst (MBO) voor de inzameling van AEEA vernieuwd worden. De Vlaamse overheid stelt daarvoor een startnota op. De producenten maar ook de vertegenwoordigers van lokale besturen (VVSG en Interafval), de Vlaamse Minaraad, de private milieusector (Febem) en de kringloopwinkels (KOMOSIE) krijgen de kans hun opmerkingen en bekommernissen door te geven. Op vraag van de producenten en leveranciers van fotovoltaïsche zonnepanelen besluit de overheid de nieuwe aanvaardingsplicht niet in te bedden in de MBO AEEA en het netwerk van recyclageparken niet in te zetten voor de inzameling. De vertegenwoordigers van de sector van de zonnepanelen gaan ervan uit dat de verwijdering en afdanking van die producten door de sector zelf zal gebeuren en dat terugname door de installateurs dus volstaat. Voor de lokale besturen is nu wel al duidelijk dat mensen ook zonnepanelen op het recyclagepark zullen aanbieden. Omdat de onderhandelingen voor de nieuwe MBO AEEA bij het aflopen van de bestaande overeenkomst niet klaar zijn, spreken Recupel en Interafval af de huidige contracten te verlengen tot er een nieuwe MBO is. Dit biedt voor beide partijen in ieder geval de zekerheid dat de inzameling van AEEA tijdens de onderhandelingen aan de huidige voorwaarden gewaarborgd blijft. 20

21 Portugal De besparingsmaatregelen hebben in Portugal ook verstrekkende gevolgen voor het afvalbeleid. Investeringen in gebouwen, installaties, voertuigen en personeel vallen stil. Door bezuigingen op de dagelijkse rondes en activiteiten daalt de kwaliteit van de dienstverlening maar ook van de verwerkingsmogelijkheden. We zien een stijging van de illegale inzamelactiviteiten voor de fracties die geld waard zijn. Die parallelle economie zorgt ervoor dat de aangeleverde tonnages bij de reguliere verwerkers sterk dalen. Bovendien is er grote onzekerheid over de correcte verwerking van wat illegaal is ingezameld. Tenslotte heeft niemand zicht op de illegaal ingezamelde tonnages, en kunnen ze niet meegeteld worden bij de nationale afvalstatistieken. Rita Marques, coördinator bij EGSRA 21

22 IVM Municipal Waste Europe Op het einde van 2014 verdween het pakket rond de circulaire economie van de werktafel van de Europese Commissie. Municipal Waste Europe hoopt dat de Europese Unie in 2015 bewijst dat ze ook dit thema belangrijk vindt. We zijn ervan overtuigd dat het aan de Unie is om de bakens uit te zetten van het afval- en materialenbeleid. Studies wijzen uit dat recyclage en reparatie voor hergebruik voor de creatie van een half miljoen jobs kunnen zorgen in de Europese economie. Vanya Veras, coördinator MWE 22

23 Portret van Interafval Intergemeentelijke samenwerkingsverbanden voor afvalbeheer: Interafval 25 afvalintercommunales 541 bestuurders met stemrecht, 1,75 bestuurders per gemeente gezamenlijke omzet in % vrouwen 479 miljoen euro 2564 VTE in dienst waarvan 2223 mannen Bron: jaarverslagen 2013 afvalintercommunales Interafval is het samenwerkingsverband van alle Vlaamse afvalintercommunales en de Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten (VVSG). Het treedt op als spreekbuis voor iedereen die begaan is met het gemeentelijk afvalbeleid. De Vlaamse gemeenten en afvalintercommunales vertegenwoordigen als democratisch verkozen overheidsniveau bijna 6,5 miljoen Vlamingen. Voor hen regelen de lokale besturen het beheer van alle huishoudelijk afval volgens hun wettelijke opdracht. Die lokale werkwijze op maat met gemeentelijke sturing wordt internationaal erkend als een van de fundamenten van het succesvolle Vlaamse afvalbeleid. Interafval telt 26 leden: 25 intergemeentelijke samenwerkingsverbanden en één gemeentelijke concessiehouder voor afvalbeheer. Een adressenlijst van de leden staat achteraan in dit jaarbericht. In 2014 kwamen de leden zeven keer samen binnen de Plenaire Vergadering, het hart van Interafval. De Plenaire Vergadering is toegankelijk voor alle leden. Hier worden de krachtlijnen van de belangrijkste dossiers besproken en wordt de koers van Interafval uitgezet. Het Bureau staat in voor de dagelijkse werking van Interafval en kwam het voorbije jaar tien keer samen. Het voert de plenair vastgelegde 23

24 standpunten uit en is daarnaast de centrale denktank. Het is samengesteld uit zeven leden en drie stafmedewerkers. De kandidaten voor het Bureau komen uit de Plenaire Vergadering en worden verkozen voor een periode van drie jaar. Voorzitter: Paul Macken (IOK Afvalbeheer) Ondervoorzitter: Johan Bonnier (IMOG) Bureauleden: Jos Boeckx (IVAREM) Sven Peeters (MIWA) Kris Somers (Limburg.net) Peter Standaert (EcoWerf) Pieter Vijncke (IVBO) Interafval heeft een traditie van thematische werkgroepen, waar de medewerkers van de verschillende afvalintercommunales over gespecialiseerde thema s van gedachten kunnen wisselen. De Werkgroep Verbranden heeft het in 2014 over de verbrandingscapaciteit en de groenestroomcertificaten. De communicatieverantwoordelijken van de intercommunales vergaderen vier keer. Op de Werkgroep Communicatie bespreken ze onder meer de zwerfvuilacties, het eigen communicatiebeleid via websites en de inzamelcampagne voor frituurvetten en -oliën. Dit jaar is er geen specifieke inzamelactie met tombolabiljetten. De werkgroep zet in op een combinatie van radiospotjes en de eigen media. De Werkgroep Inzameling richt zich op de medewerkers die verantwoordelijk zijn voor de praktische organisatie van de afvalophaling en de recyclageparken. Specifiek in verband met de inzameling van AEEA in palletboxen ontmoeten de leden van de werkgroep elkaar bij IDM, waar ze ook het overslagstation voor AEEA kunnen bezoeken. Binnen de VVSG vervullen de leden van het secretariaat van Interafval ook de functie van VVSG-stafmedewerker afvalbeleid. Naast hun veelvuldige contacten met afvalintercommunales en milieudiensten hebben ze regelmatig overleg met VVSG-collega s die met aanverwante thema s bezig zijn. Extranet voor de leden De uitnodigingen voor alle bijeenkomsten en werkgroepen worden via de website van Interafval verzonden. Die biedt een gestructureerd overzicht van alle informatie en actuele dossiers. Het gaat hier onder meer over de werking van intercommunales, de inzameling en verwerking van afval, openbare netheid en communicatie. De nieuwsbrief Extra-Net presenteert 24

25 voor de abonnees een overzicht van de laatst gepubliceerde documenten. Ook de verslagen van het Bureau, de Plenaire Vergadering en de diverse werkgroepen zijn hier te raadplegen. Zo staat alle informatie over actuele onderwerpen binnen de afvalwereld overzichtelijk bijeen en kunnen de leden op elk moment de stand van zaken van de verschillende dossiers raadplegen. Via het interactieve Café Interafval kunnen ze zelf prangende vragen op het extranet posten. Alle gebruikers van de website kunnen hierop reageren en de antwoorden van andere mensen opvolgen. In 2014 publiceert Interafval 81 genummerde documenten op de website. Tijdschriften en nieuwsbrieven Lokaal is het maandelijkse VVSG-magazine waarin uiteraard ook artikelen over lokaal afvalbeleid hun plaats vinden. Met zowat abonnees komt de informatie zo onder de ogen van een brede groep ambtenaren, mandatarissen, gemeenten, intergemeentelijke samenwerkingsverbanden en organisaties die betrokken zijn bij het lokale beleid. In 2014 verschijnen volgende artikelen: Delatter, Christof, Nieuwe erkenning Fost plus, schuchtere stapjes in de goede richting, Lokaal 2 (februari), p Van Moerkerke, Bart, Afvalbeleid in Guaranda: gemeente en ngo vullen elkaar aan, Lokaal 2 (februari), p Delatter, Christof, Gemeenten kunnen optreden tegen illegale afvalinzameling, Lokaal 4 (april), p. 40. Delatter, Christof, Wat betekent het groene punt op een verpakking?, Lokaal 4 (april), p. 55. Coopman, Piet, Zwerfvuil: een subjectief gevoel in cijfers uitgedrukt, Lokaal 6 (juni), p Coopman, Piet, Het containerpark is belangrijk, maar volstaat het?, Lokaal 7 (juli), p Decalf, Lieselot, Schone ruiten, Lokaal 9 (oktober), p Delatter, Christof en Hopstaken, Frank, Nederlands en Vlaams afvalbeleid steken elkaar naar de kroon, Lokaal 11 (december), p Actueel nieuws over het lokale afvalbeleid verschijnt ook in de elektronische nieuwsbrieven VVSG-week en Milieumail. 25

26 Ontmoeten en informeren, in binnen- en buitenland Een drukbezochte studiedag in de Antwerpse stadsschouwburg brengt bedrijven en lokale besturen bij elkaar om hun licht op te steken over de ondergrondse inzameling van afval. Onder de titel Afval gaat ondergronds wil de VVSG zoveel mogelijk verschillende aspecten van het ondergronds inzamelen belichten. De aanwezigen maken op voorhand hun keuze uit thema s als de financiering van de ondergrondse inzameling, de openbare netheid rondom ondergrondse containers of de samenwerkingsmogelijkheden met projectontwikkelaars en huisvestingsmaatschappijen. Deelnemers kunnen de sorteerstraatjes zelf in werking zien tijdens een werkbezoek. Op 16 oktober vindt de VVSG Trefdag plaats. Het ICC in Gent ontvangt zo n 4000 congresgangers, sprekers en standhouders. Bezoekers kunnen kiezen uit een ruim en gevarieerd programma van lezingen, trefwinkels en werkbezoeken. Eén trefwinkel bundelt de ervaringen die de VVSG bij haar leden verzamelde over het thema zelf doen, samenwerken, verzelfstandigen of vermarkten. Een actuele vraag die gemeenten en OCMW s zich niet enkel stellen op het vlak van afvalbeheer. Voor de eigen leden organiseert Interafval een tweede reeks technische opleidingen voor operatoren van afvalverbrandingsinstallaties. Het secretariaat werkt een nieuwe opleiding voor stafmedewerkers van de afvalintercommunales uit. Op deze opleiding van één dag passeert het afval-abc de revue: de afvalwetgeving op Europees, nationaal, Vlaams en lokaal vlak, maar ook een korte introductie bij overheidsopdrachten of bij het decreet intergemeentelijke samenwerking. Verder komt er op drie verschillende locaties een opleiding van één dag over overheidsopdrachten. In primeur organiseert Interafval op 30 oktober samen met de Nederlandse vereniging voor afval- en reinigingsmanagement (NVRD) een afvalconferentie in Antwerpen. De dag opent met een vergelijking van het afvalbeleid in Vlaanderen en Nederland. Verder kunnen de deelnemers onder meer kiezen uit werksessies over producentenverantwoordelijkheid of vernieuwende praktijken uit beide landen. De buitenlandse belangstelling voor het Vlaamse beleid betreffende huishoudelijk afval blijft groot. Delegaties van publieke afvalbeheer- 26

27 ders uit onder meer Noorwegen en het Verenigd Koninkrijk vinden de weg naar Vlaanderen. Interafval is te gast op het wereldcongres van de International Solid Waste Association (ISWA) in het Braziliaanse Sao Paulo met presentaties over de detectie van radioactieve bronnen in afval, communicatiestrategieën bij afvalbeheer en de inzameling van papier en karton aan huis. De organisatie van dit congres is voor 2015 toegewezen aan Interafval, dat België als nationaal lid in ISWA vertegenwoordigt. Interafval is actief lid binnen Municipal Waste Europe (MWE), de organisatie die de publieke afvalinzamelaars vertegenwoordigt op Europees niveau. De Scandinavische pioniers (Noorwegen, Zweden, Finland, Denemarken en IJsland) verwelkomen sinds 2008 Italië, Nederland, Duitsland, Vlaanderen, Wallonië, Portugal, Verenigd Koninkrijk, Griekenland en Frankrijk. Interafval volgt onder meer via MWE de EU-actualiteit op het gebied van afvalbeleid en intergemeentelijke samenwerking. Interafval heeft contact met de Nederlandse koepel NVRD, maar ook met collega s uit Wallonië, Duitsland, Frankrijk, Oostenrijk en Finland. De Council of European Municipalities and Regions (CEMR) raadpleegt Interafval regelmatig over afvalbeleid en andere Europese thema s die het lokale beleid raken. Samenwerken aan afvalbeleid Vier keer per jaar heeft het Bureau van Interafval structureel overleg met het kabinet van minister van Leefmilieu Joke Schauvliege en de OVAM. Belangrijke beleidsmatige dossiers worden hier in een open sfeer besproken. Naar aanleiding van specifieke dossiers zijn er contacten met andere leden van de Vlaamse Regering of met hun medewerkers. Overlegfora zoals het Overlegplatform Huishoudelijk Afval of het Overlegplatform Organisch-biologisch Afval volgt Interafval van nabij. De bedoeling is mee na te denken over het afvalbeleid in Vlaanderen. Voor bepaalde dossiers zijn er contacten met de milieuinspectie of met andere afdelingen van het Departement Leefmilieu. FEBEM en Interafval consulteren elkaar over dossiers waarin ze belanghebbenden zijn en trekken indien mogelijk samen aan de kar. In het najaar van 2014 versturen ze samen een 27

28 persbericht waarin ze aandacht vragen voor het werk van afvalophalers en de risico s die dezen lopen in het verkeer. Interafval heeft contacten met partnerorganisaties zoals KOMOSIE, de Koepel van Milieuondernemers in de Sociale Economie. Voor thema s of dossiers die in heel België van toepassing zijn, werkt Interafval samen met Copidec, de koepel van de Waalse intercommunales. Betreffende verpakkingen zit Interafval aan tafel met de Interregionale Verpakkingscommissie (IVC). Ioniserende straling is het domein van het Federaal Agentschap voor Nucleaire Controle (FANC). Interafval ontmoet de Bond Beter Leefmilieu op diverse overlegfora, zoals de Vlaamse Minaraad. Over de aanvaardings- en terugnameplichten is er regelmatig overleg met beheersorganismen zoals Recytyre, Recupel of Fost Plus. Voor de dossiers over organisch-biologisch afval en compostering raadplegen Interafval en VLACO, belangenbehartiger van de biologische kringloop in Vlaanderen, elkaar indien nodig. Interafval overlegt met de collega s die actief zijn op het gebied van afvalverbranding in de andere gewesten op het Belgian Waste to Energy-platform. In de gewestelijke stuurgroep Zwerfvuil bespreken en plannen Fost Plus, de OVAM en de VVSG samen de aanpak. 28

29 Ledenlijst Interafval EcoWerf (23) Intergemeentelijk milieubedrijf Oost-Brabant Aarschotsesteenweg Leuven Peter Standaert, algemeen directeur HAVILAND (19) Brusselsesteenweg Asse-Zellik Stephan Verwee, algemeen directeur HORIZON NET nv (4) Gemeenteplein Knokke-Heist Frank Lippens, directeur en Marleen Vandewalle, milieuambtenaar Knokke-Heist IBOGEM CVBA (16) Opdrachthoudende Vereniging voor duurzaam afvalbeheer voor regio Beveren, Kruibeke en Zwijndrecht Schaarbeekstraat Beveren Wim Beeldens, algemeen directeur IDM (14) Intercommunale voor Huisvuilverwerking en Milieuzorg Durme-Moervaart Zelebaan Lokeren Dirk Strubbe, directeur IGEAN milieu & veiligheid (24) Doornaardstraat Wommelgem Jo Bridts, directeur-zaakvoerder ILvA i.g.s. (12) Intergemeentelijk samenwerkingsverband voor milieu Land van Aalst Industrielaan Aalst (Erembodegem) Luk De Ceukelaire, adviserend directeur Milieu IMOG (10) Intergemeentelijke Maatschappij voor Openbare Gezondheid in Zuid-West-Vlaanderen Kortrijksesteenweg Harelbeke Johan Bonnier, algemeen directeur INCOVO (20) Intergemeentelijk samenwerkingsverband INCOVO - opdrachthoudende vereniging C. Buyssestraat Vilvoorde Jan Buysse, secretaris-directeur INTERRAND (22) Intercommunale Vereniging voor de Ophaling van Afvalstoffen in de Gemeenten van de Vroegere Randfederatie Tervuren J.B. Charlierlaan Hoeilaart Paula Aerts, directeur INTERZA (21) Intercommunale voor Afvalbeheer INTERZA Hoogstraat Zaventem Jan Buysse, algemeen directeur IOK Afvalbeheer (25) Intercommunale Ontwikkelingsmaatschappij voor de Kempen Antwerpseweg Geel Paul Macken, directeur ISVAG (17) Intercommunale voor Slib- en Vuilverwijdering van Antwerpse Gemeenten Boomsesteenweg Wilrijk Kristel Moulaert, directeur IVAGO (9) Intergemeentelijke Vereniging voor Afvalbeheer voor Gent en Omstreken Proeftuinstraat Gent Didier Naessens, algemeen directeur IVAREM (18) Intergemeentelijke Vereniging voor Duurzaam Afvalbeheer Regio Mechelen Schoutetstraat Mechelen Jos Boeckx, algemeen directeur IVBO (3) Intergemeentelijk Samenwerkingsverband voor Vuilverwijdering en -verwerking in Brugge en Ommeland Pathoekeweg Brugge Pieter Vijncke, directeur 29

30 IVIO (7) Intergemeentelijke Vereniging voor Duurzaam Milieubeheer in Izegem en Ommeland Lodewijk de Raetlaan Izegem Frank Bulcke, directeur IVLA (11) Intergemeentelijke Verenging voor beheer van afvalstoffen Vlaamse Ardennen Meersbloem-Melden 46 A 9700 Oudenaarde Dirk De Jaegher, secretaris IVM (8) Intergemeentelijke Opdrachthoudende Vereniging voor Huisvuilverwerking Meetjesland Sint-Laureinsesteenweg Eeklo Patrick Joos, algemeen directeur IVVO (1) Intercommunale voor Vuilverwijdering en Verwerking voor de sector Veurne en Ommeland Bargiestraat Ieper Ann Desagher, diensthoofd Limburg.net (26) Gouverneur Verwilghensingel Hasselt Kris Somers, directeur financiën en communicatie MIROM Menen (6) Milieuzorg Roeselare en Menen Industrielaan Menen Joris Vandecasteele, directeur MIWA (15) Opdrachthoudende Vereniging voor Huisvuilverwerking Midden-Waasland Vlyminckshoek Sint-Niklaas Sven Peeters, algemeen directeur VERKO (13) Verenigde Kompostbedrijven Bevrijdingslaan Dendermonde Kris Verwaeren, directeur VVSG Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten Paviljoenstraat Brussel Piet Coopman Lieselot Decalf Christof Delatter IVOO (2) Intergemeentelijke Vereniging voor het afvalbeheer voor Oostende en Ommeland Klokhofstraat Oostende Fons Doms, directeur MIROM Roeselare (5) Milieuzorg Roeselare en Menen Oostnieuwkerksesteenweg Roeselare Jean-Luc Bonte, algemeen directeur 30