Woord van de voorzitter. Nieuw uitvoeringsplan: meer maatwerk voor minder afval. Fiscaal statuut van de intergemeentelijke samenwerking

Transcriptie

1

2 Colofon Inhoud Woord van de voorzitter 4 Subsidiebesluit 14 Nieuw uitvoeringsplan: meer maatwerk voor minder afval 6 De producent is verantwoordelijk voor zijn product 16 Fiscaal statuut van de intergemeentelijke samenwerking 11 Dankjewel voor belangrijk werk 18 Tekst en realisatie: Lieselot Decalf in samenwerking met Piet Coopman en Christof Delatter, stafmedewerkers VVSG Fotografie: Stefan Dewickere, Sara Coessens, Lieselot Decalf, EcoWerf Kaart: IOK Vorm: Volta Druk: EPO, Berchem Papier: Cocoon Offset 160 g, 100% gerecycleerd post consumer Wijzigingen pakket VLAREMA 5 Textiel inzamelen onder hoogspanning Portret van Interafval Ledenlijst ( ) Verantwoordelijke uitgever Mieck Vos, VVSG Mei 2017

3 Woord van de voorzitter In 2016 is Interafval twintig jaar jong. Wat halverwege de jaren negentig start als een rondetafel met een klein aantal intercommunales over de inzameling van verpakkingsafval, groeit uit tot een stevig netwerk waarin de lokale afvalsector een gezicht en een stem krijgt. In oktober ver welkomt Interafval het externe netwerk dat het in de loop der jaren opbouwde, in de sfeervolle Heilige Geestkapel in de Mechelse binnenstad. Enkele gastsprekers loodsen de aanwezigen door twintig jaar samenwerken en kennis delen binnen het lokale afvalbeleid. De appreciatie voor de aanwezigheid en de toespraak van Joke Schauvliege, Vlaams minister van Omgeving, Natuur en Landbouw, en van Henny De Baets, administrateur-generaal bij de OVAM, is groot. Dat alle voormalige voorzitters dit moment mee komen vieren met hun vroegere collega s bewijst dat Interafval meer is dan een professioneel netwerk, en dat de persoonlijke en onderlinge waardering groot is. Paul Macken voorzitter van Interafval In goed gezelschap op de viering van 20 jaar Interafval te Mechelen van links naar rechts: Christof Delatter coördinator Interafval, Piet Coopman VVSG stafmedewerker afvalbeleid, Paul Macken voorzitter van Interafval en IOK Afvalbeheer, Hugo Geerts - adjunct-kabinetschef, Lieselot Decalf VVSG stafmedewerker afvalbeleid, Joke Schauvliege Vlaams minister van Omgeving, Natuur en Landbouw, Jos Boeckx bureaulid van Interafval en IVAREM, Henny De Baets - administrateur-generaal OVAM, André Meyfroots oud-voorzitter Interafval, Jacques Soenens oud-voorzitter Interafval, Rogier De Langhe UGent, Mark Suykens algemeen VVSG tot 31 januari

4 6 Nieuw uitvoeringsplan: meer maatwerk voor minder afval Gemeentelijke regie en zorgplicht Het nieuwe Vlaamse afvalplan bevestigt de regie van de gemeente bij de inzameling van huishoudelijk afval, zoals dit ook omschreven staat in artikel 26 van het Materialendecreet. Voor Interafval is dit een fundamenteel punt. Het gemeentelijk politiereglement legt de spelregels voor het lokale afvalbeleid vast. Dit reglement bepaalt dat niemand huishoudelijk afval mag inzamelen zonder daarvoor over een toestemming van de gemeente te beschikken. Inwoners van hun kant zijn verplicht hun afval aan te bieden aan de inzamelaars die aangeduid zijn door de gemeente. Derden, zoals scholen en verenigingen, kunnen dus niet optreden als afvalinzamelaar zonder dat de gemeente hiervan op de hoogte is en dit aanvaardt. Net als bedrijven zijn zij wel verantwoordelijk voor het afval dat ontstaat bij hun eigen werking. Hiervoor moeten ze een contract afsluiten met een erkende inzamelaar. Volgens het plan kunnen kleine hoeveelheden bedrijfsafval tegelijkertijd met de inzamelrondes voor huishoudelijk afval opgehaald worden. In de praktijk is het onderscheid dikwijls niet te maken, bijvoorbeeld waar op de begane grond van een pand een zaak is en zich daarboven appartementen bevinden. De tekst legt vast wat kleine hoeveelheden zijn. Bij een gemiddeld gezin gaat het om maximaal drie restafvalzakken van 60 liter per tweewekelijkse ophaling, of één container met maximaal 22,5 kilogram restafval. Wat pmd betreft gaat het om gemiddeld vier zakken per twee weken. Bij papier en karton ligt de grens op gemiddeld 1m³ per maand, zoals omschreven in de erkenning van Fost Plus. Lokale besturen die grotere hoeveelheden bedrijfsafval willen inzamelen, kunnen dit enkel doen als ze de volledige kosten doorrekenen aan het bedrijf en voldoen aan een aantal andere voorwaarden. Inzamelpunten en mobiele recyclageparken Lokale besturen krijgen meer vrijheid om hun afvalbeleid te organiseren en op Vlaams niveau streven we naar een vermindering van het huishoudelijk restafval met tien procent. Kort samengevat zijn dit twee hoofdlijnen uit het nieuwe afvalplan dat in september door de Vlaamse regering wordt goedgekeurd. Maatwerk wordt bijvoorbeeld mogelijk in het organiseren van de afvalinzameling. Het plan stapt af van de verplichte inzameling aan huis van restafval, gft, pmd en papier en karton. Gemeenten kunnen op maximaal 200 meter loopafstand een collectief inzamelpunt organiseren. Ook bij de recyclageparken zet het plan een en ander in beweging. Het adagio van één recyclagepark per gemeente wordt verlaten, nu het plan stelt dat 90 procent van de inwoners op maximaal vijf kilometer van een recyclagepark moet wonen. Dit moedigt samenwerking tussen gemeenten voor het beheer van recyclageparken aan. Twee gemeenten kunnen een locatie en de praktische organisatie delen. Of binnen één intergemeentelijk samenwerkingsverband kunnen alle recyclageparken toegankelijk zijn voor alle inwoners in dit gebied. Het maakt uitbreiding en vernieuwing van sites mogelijk en zal er wellicht ook toe leiden dat sommige kleinere en verouderde recyclageparken opgedoekt worden. Op een mini-recyclagepark zullen stadsbewoners veel voorkomende afvalstromen kunnen afleveren, met een mobiel recyclagepark komt de inzamelaar op één bepaalde dag naar de mensen toe. Met dergelijke nieuwe concepten wil de sector de inwoners bereiken die momenteel geen gebruik maken van het traditionele recyclagepark. Een restafvaldoelstelling op maat van de gemeente Het plan legt geen algemene restafvaldoelstelling meer op voor alle gemeenten. Voor Vlaanderen in zijn geheel wil de OVAM evolueren van 157 naar 141 kilogram restafval per inwoner. Gemeenten met een gelijkaardig socio-economisch profiel worden samengebracht in een cluster waarbinnen dan de restafvaldoelstelling specifiek voor dat cluster wordt bepaald. Vroeger probeerde men grote verschillen in afvalcijfers tussen gemeentebesturen te ondervangen door een correctiefactor toe te kennen. Ook die correctiefactor was gekoppeld aan socio-economische factoren zoals de aanwezigheid van toerisme, leeftijdsstructuur of gezinsgrootte. Het is de bedoeling dat gemeenten binnen eenzelfde cluster van elkaar leren. Een lerend netwerk per cluster moet gemeenten ondersteunen en inspiratie bieden om het restafvalcijfer te doen dalen. Omdat nogal wat intergemeentelijke samenwerkingsverbanden een uniforme werkwijze in hun regio promoten, vraagt Interafval dit aspect niet 7

5 uit het oog te verliezen. Het plan neemt uiteindelijk intergemeentelijke doelstellingen op die het behalen van de individuele doelstelling moeten ondersteunen. Gemeenten kunnen dus inspiratie halen bij een collega uit een gemeente die tot hetzelfde socio-economische cluster behoort, maar ook bij de buurgemeente waar ze een intergemeentelijke strategie van het afvalbeleid mee deelt De strijd tegen zwerfvuil schakelt een versnelling hoger Tegen 2022 wil het nieuwe uitvoeringsplan een significante afname van de hoeveelheid zwerfvuil. Concreet wil dit zeggen dat de vuilste plaatsen in Vlaanderen minimaal tien procent beter zullen scoren op de netheidsindex die specifiek voor hun situatie opgesteld wordt. Het gaat hier om parkeerterreinen aan autosnelwegen, plekken waar glasbollen of ondergrondse containers staan, tram- en bushaltes. Begin 2016 sluiten de Vlaamse overheid en het bedrijfsleven een akkoord waarin ze afspreken de komende zes jaar extra middelen en mensen in te zetten tegen zwerfvuil. In eerste instantie wordt er dus van de lokale besturen niets gevraagd. Toch gebeurt de aansturing van het zwerfvuilbeleid het best door de lokale besturen en de OVAM. Gemeenten en intergemeentelijke samenwerkingsverbanden nemen 90% van de beleidskosten voor de strijd tegen zwerfvuil op zich. In een brief aan minister Schauvliege vragen de lokale besturen om de erkenning van hun rol in dit dossier. En zo krijgt het team van Vlaanderen Mooi (het vroegere indevuilbak.be) vorm. In dit Vlaamse initiatief tegen zwerfvuil en sluikstorten zitten afgevaardigden van de OVAM, het bedrijfsleven en de VVSG. Een netwerk van tien mensen ondersteunt gemeenten in de strijd tegen zwerfvuil en sluikstorten. Enkelen van hen coachen bovendien van dichtbij een aantal gemeentebesturen die zich kandidaat stellen voor intensievere begeleiding. Eén medewerker van Vlaanderen Mooi heeft de VVSG als thuisbasis en staat in voor een goede wisselwerking tussen de vereniging en de andere betrokkenen in het Vlaamse beleid. Met een vuilnisbakkenplan brengt een lokaal bestuur mogelijke knelpunten omtrent de ligging en het gebruik van de vuilnisbakjes op straat in kaart 8 9

6 Strategie eindverwerking In Vlaanderen geldt de regel dat het gewest zelf moet kunnen instaan voor de verwerking van het gemengd stedelijk afval dat op zijn grondgebied ontstaat. In vakjargon heet dit het zelfvoorzieningsprincipe, en het verbiedt de export van dit afval naar het buitenland om het daar te laten verwerken. Interafval staat achter het Vlaamse regeerakkoord waarin staat dat de verbrandingscapaciteit afgestemd wordt op het restafval. Daarom legt het nieuwe plan een grens voor afvalverbranding vast. De limiet ligt op de huidige restafvalproductie en mag niet overschreden worden. Het plan stelt een daling van het restafval voorop, wat gevolgen kan hebben voor de verbrandingscapaciteit. Interafval vraagt dat de Vlaamse overheid hierover een doordachte visie en een werkwijze ontwikkelt om zo een correct vergunningenbeleid te kunnen voeren. Tegelijkertijd vestigt Interafval de aandacht op de installaties die een vergunning voor productie van energie uit biomassa aanvragen en dan na enige tijd overschakelen op het verwerken van restafval. Die werkwijze omzeilt de wetgeving en verstoort de capaciteitsplanning van de afvalverbrandingssector. Wat betreft emissies en energieprestaties worden afvalverbrandingsinstallaties met een vergrootglas bekeken, terwijl biomassacentrales op meer welwillendheid kunnen rekenen. Grofvuil of groot restafval verder uitsorteren Voor een aantal afvalstromen besluit het plan nieuwe kringloopstappen te zetten. Tegen 1 januari 2018 moet de uitgebreide producentenverantwoordelijkheid voor matrassen een feit zijn. Ter voorbereiding werd al onderzoek verricht naar de mogelijkheden om matrassen te ontmantelen. Onderzoekers bestudeerden ook mogelijke afzetmarkten voor de verschillende recycleerbare stromen uit de afgedankte matrassen. Voor gemeenten en intercommunales is het belangrijk dat de recyclageparken een plaats krijgen in het inzamelscenario ervan. Matrassen vormen momenteel een niet onaanzienlijk onderdeel van het grofvuil of groot restafval. Het is een fractie die typisch ontstaat bij een huishouden, maar niet altijd automatisch terug naar de handelaar gaat. Hetzelfde geldt voor meubelen. De OVAM neemt zich voor vanaf 2017 te onderzoeken hoe het hergebruik, de herstelling, de selectieve inzameling en de recyclage van die ruime productgroep verbeterd kan worden. Fiscaal statuut van de intergemeentelijke samenwerking Op 1 december 2016 beslist het Grondwettelijk Hof dat sommige intergemeentelijke samenwerkingsverbanden wel degelijk onderworpen mogen worden aan de vennootschapsbelasting. 27 gemeenten en 24 leden van Vlinter en Interafval dienden eerder met steun van de VVSG een verzoekschrift in bij het Grondwettelijk Hof. Daarin vragen ze de vernietiging van de beslissing van het federale parlement om intercommunales vanaf 2015 te onderwerpen aan de vennootschapsbelasting. Volgens het Hof staat het gemeenten vrij te kiezen voor intergemeentelijke samenwerking. Als ze dit doen, moeten ze rekening houden met de mogelijke fiscale gevolgen. Het Hof oordeelt verder dat uit de praktijk blijkt dat niet alle intergemeentelijke structuren automatisch onder de vennootschapsbelasting vallen. Met dit arrest volgt het Hof in hoofdlijnen de visie van de federale wetgever: intergemeentelijke samenwerkingsverbanden verliezen de automatische vrijstelling van vennootschapsbelasting die ze vroeger genoten. Daarmee wordt voor de toekomst de bewijslast omgekeerd. Waar intercommunales vroeger de facto vrijgesteld waren van vennootschapsbelasting, zal dat voortaan nog alleen het geval zijn, wanneer ze telkens kunnen aantonen dat ze geen onderneming exploiteren en zich niet met verrichtingen van winstgevende aard bezighouden. Hierover moet dus in elk individueel geval een akkoord bereikt worden met de fiscus. Dat creëert rechtsonzekerheid op langere termijn. Ondertussen zijn er al wel een rist argumenten aanvaard op basis waarvan men bij de meeste afvalintercommunales tot de conclusie komt dat er geen sprake is van het exploiteren van een onderneming of het uitvoeren van verrichtingen van winstgevende aard

7 Wijzigingen VLAREMA 5 Halverwege het jaar worden wijzigingen voorbereid voor het Vlaams reglement voor het duurzaam beheer van materiaalkringlopen en afvalstoffen (VLAREMA). Dit uitvoeringsbesluit zag het licht in 2012 maar ondergaat een gestage opeenvolging van aanpassingen. De roepnaam VLAREMA 5 verwijst naar het vijfde pakket aanpassingen dat in de versie 2016 verwerkt is. Voor Interafval is belangrijk dat de herziening ruimte laat voor indexering van de minimale en de maximale afvaltarieven. Bovendien zorgt het besluit er nu ook voor dat het tarief voor de ophaling van huisvuil ook van toepassing is op de inzameling via ondergrondse afvalcontainers. Verder regelt VLAREMA de voorwaarden die een bedrijf moet naleven als het afval wil inzamelen. VLAREMA 5 stelt voor als bijkomende voorwaarde op te nemen dat de inzamelaar het gemeentelijk politiereglement op de inzameling van afval moet respecteren. Wie huishoudelijk afval inzamelt zonder hiervoor een contract te hebben met de gemeente of intercommunale, zou dan zijn erkenning als inzamelaar kunnen verliezen. Over dit laatste voorstel ontbreekt echter consensus, het haalt de eindmeet niet. Toch zou het voor de OVAM en voor de lokale besturen een zeer welgekomen handhavingsmiddel zijn tegen allerhande illegale inzamelcircuits. Voor gebruikte huishoudelijke frituurvetten en -oliën vervalt de uitgebreide producentenverantwoordelijkheid in de vorm van een collectief plan. De Vlaamse overheid oordeelt dat de inzamel- en verwerkingsmogelijkheden ervan voldoende matuur zijn om op eigen benen te kunnen staan. Textiel inzamelen onder hoogspanning Van oudsher baadt de inzameling van afgedankt textiel in een sfeer van liefdadigheid. Binnen de familie geven mensen kleding door die nog draagbaar is maar waar de kinderen uit zijn gegroeid. Mensen schenken kleding aan een goed doel waar ze een persoonlijke band mee hebben, of verkopen ze zelf op de rommelmarkt of op een tweedehandsbeurs. Maar vanaf het moment dat de eigenaar duidelijk aangeeft dat hij van zijn oude kleren af wil, bijvoorbeeld door ze weg te schenken, is dit afgedankte textiel juridisch gezien een afvalstof. Net zoals voor restafval of oud papier en karton geldt dan de gemeentelijke zorgplicht, het fundament van het succesvolle huishoudelijkafvalbeleid in Vlaanderen. Specifiek voor de inzameling van textiel wordt de zorgplicht de laatste jaren erg betwist door private inzamelaars. Inzamelbedrijven accepteren niet dat de gemeente beslist wie textiel inzamelt. Daarnaast hebben ze het heel lastig met de rol van kringloopcentra. Die zamelen textiel in met de bedoeling dit klaar te maken voor lokaal hergebruik. Dit combineren ze met sociale tewerkstelling. Lokale besturen hebben van bij de oprichting een hechte band met hun kringloopcentra. Ze zijn verplicht textiel selectief te laten inzamelen en gunnen de kringloopsector een plaats naast private inzamelbedrijven. Het feit dat de marktprijzen voor tweedehands textiel al enkele jaren positief zijn, doet geen goed aan de onderlinge verhoudingen. Inzamelaars romen elkaars winst af door illegale containers te plaatsen in een gemeente waar een concurrent de toestemming kreeg om in te zamelen, strooibriefjes roepen onwetende burgers op om oude kleren buiten te zetten voor ophaalrondes waar de gemeente geen weet van heeft, en balen afgedankt textiel zonder marktwaarde worden teruggevonden in de berm als sluikstort. Op organisatorisch en juridisch vlak bezorgt de inzameling van textiel veel lokale besturen hoofdbrekens. Het nieuwe uitvoeringsplan neemt zich voor om alvast de sorteerboodschap voor textiel niet enkel herbruikbaar maar ook recycleerbaar materiaal inzamelen te herbekijken. Maar het plan wijst ook op het belang van transparantie in de textielketen. En bij de wetgeving overheidsopdrachten staan wijzigingen op stapel die de spelregels voor sociaal aanbesteden kunnen veranderen. Voor Interafval is de zorgplicht blijven respecteren van doorslaggevend belang. Daarnaast moet elke betrokkene in de textielketen een plaats kunnen krijgen, van lokaal hergebruik tot het op de internationale markt brengen van specifieke fracties

8 Subsidiebesluit De Vlaamse overheid heeft een lange traditie in het financieel ondersteunen van lokaal afvalbeleid. Gemeenten en intergemeentelijke samenwerkingsverbanden kunnen steun krijgen bij de aankoop van compostbakken, de inrichting van recyclageparken of het opzetten van diftar-systemen. Sinds 2014 reserveert de OVAM een apart budget voor initiatieven die het materialenbeleid op een vernieuwende manier in de praktijk willen brengen. Lokale besturen kunnen twee keer per jaar een voorstel indienen. In 2016 komt een vierde en vijfde lading aan voorstellen binnen. Telkens is er een mix aan grote en kleine projecten, ingediend vanuit verschillende beleidsdomeinen en lokale structuren. Komen onder meer aan bod: circulaire mode en gebouwen, beheer bermen en bermmaaisel, verlichting van gebouwen als dienst en voorstellen voor de lokale strategie tegen voedselverlies. Een commissie van experts onderzoekt of de ingediende voorstellen uitwerking verdienen. Zowel bij de OVAM als bij de Inspectie van financiën is het even wennen aan de nieuwe werkwijze. Dit type subsidiedossiers vergt immers een heel nieuwe organisatie. Het is een traject dat niet zo rechtlijnig verloopt als bijvoorbeeld de aankoop van herbruikbare bekers. Vaak zijn er verschillende partijen bij betrokken en is de uitkomst onzeker. De ideeën zijn meestal nog niet uitgetest, wat vaak nog onderzoek vergt. Interafval ondersteunt deze sterke beleidskeuze en hoopt dat de OVAM voortgaat op deze ingeslagen weg. De ondergrondse containers voor afvalstromen zoals glas hebben een vaste stek veroverd in heel wat gemeenten. Het subsidiebesluit van de Vlaamse overheid ondersteunt mee die investering

9 De producent is verantwoordelijk voor zijn product als burgers batterijen willen ophalen op het recyclagepark Als de beheersorganisatie die verantwoordelijk is voor de inzameling van lege batterijen (BEBAT) in het voorjaar op de proppen komt met een K3-inzamelactie, loopt het storm in massa s Vlaamse basisscholen. De school die het hoogste gewicht aan afgedankte batterijen inzamelt, wint een concert van het populaire trio. Hoewel het de bedoeling is dat mensen thuis kasten uitvlooien op batterijen, melden een aantal recyclageparken dat bezoekers komen vragen of ze de batterijen mogen meenemen die daar ingezameld zijn. Dit staat wel haaks op de oorspronkelijke bedoeling van de actie. In het verleden leverden gelijkaardige acties dezelfde problemen op. Interafval kan hier niet mee akkoord gaan. Batterijen blijven een gevaarlijke afvalfractie, die niet in grote hoeveelheden thuishoren in een boekentas. De winnende school slaagde erin om per leerling meer dan 35 kilogram batterijen in te zamelen. De signalen vanuit de recyclageparken wijzen erop dat mensen en dan nog vaak kinderen onder impuls van dergelijke acties onnodig met batterijen heen en weer lopen. als burgers nergens terecht kunnen met hun afgedankte zonnepanelen Sinds 2013 is de uitgebreide producentenverantwoordelijkheid op fotovoltaïsche zonnepanelen een feit. De producenten en invoerders hebben zich verenigd in PV CYCLE om een terugnamesysteem op te zetten. Hiervoor wensten ze niet samen te werken met de lokale besturen. In de praktijk blijkt echter dat mensen ook met afgedankte zonnepanelen naar het recyclagepark komen. De medewerkers van het recyclagepark moeten hen dan doorverwijzen naar leden van PV CYCLE die afgedankte panelen van derden accepteren. Soms is dat best ver weg, in andere gevallen maakt het bedrijf bij telefonisch contact al duidelijk dat ze niets aanvaarden van particulieren. Bij het begin van de uitwerking van dit systeem waarschuwde Interafval voor mogelijke problemen, die momenteel helaas waarheid blijken. Hopelijk verfijnt en professionaliseert het inzamelcircuit van afgedankte zonnepanelen zich, zodat ook de panelen die in de toekomst bij particulieren vrij komen, een circulaire toekomst tegemoet gaan. Vanaf 1 juli 2016 betaalt iedereen bij de installatie immers een milieubijdrage van vier euro per zonnepaneel. Dat geld komt terecht in een fonds dat zal worden gebruikt voor de kosteloze inzameling en recyclage van afgedankte zonnepanelen. als de burger bij pmd niet enkel denkt aan plastic flessen en flacons Dagelijks ondervinden medewerkers van ophaaldiensten en recyclageparken dat mensen de sorteerboodschap voor pmd verkeerd blijven interpreteren. Maar al te vaak denken ze dat alle soorten plastic in de blauwe zak mogen, terwijl het enkel gaat om flessen en flacons. Al enige tijd dringt Interafval aan op uitbreiding van de fractie kunststoffen in de blauwe zak. De inzameling van niet-pmd-waardige maar perfect recycleerbare stromen zoals bloempotjes, folie en pvc rechtvaardigt niet langer dat de blauwe zak eenzijdig blijft inzetten op flessen en flacons. In het begin van 2016 start een proefproject waarbij Fost Plus drie alternatieve inzamelscenario s uittest. Om het verschil met de gangbare pmd-inzameling duidelijk te maken, kiest men voor een lichtpaarse zak die men duidelijk als P+MD afficheert. De inwoners van Aalter mogen alle plastic verpakkingen in hun paarse zak stoppen, in Wervik moeten ze zich beperken tot harde kunststofverpakkingen. In Waregem volgt men dezelfde regel als in Wervik, maar inwoners kunnen er nog beschikken over een aparte zak die enkel bedoeld is voor folies. Al snel blijkt dat mensen enthousiast zijn over de uitgebreide inzamelmogelijkheden. Lokale bestuurders en ambtenaren bemerken hier hetzelfde enthousiasme als in regio s die op eigen houtje met aanvullende inzamelingen begonnen zijn, zoals de ondertussen bekende roze zak. De samenleving lijkt klaar voor een nieuwe sorteerstap

10 Dankjewel voor belangrijk werk Om mensen op te roepen meer aandacht te hebben voor het werk van de afvalophalers lanceert Interafval, met de steun van de OVAM en Fost Plus, in 2016 voor het eerst de Week van de Afvalophaler. Die vindt plaats van 21 tot en met 25 november. De campagne zet het werk van de ophalers en het personeel van de recyclageparken in een positief daglicht. Dankzij hun inzet raakt elk gezin op een efficiënte manier zijn afval kwijt. Tijdens de Week van de Ophaler worden stickers verspreid waarmee mensen hun ophalers of recyclageparkwachters kunnen bedanken. Velen laten het daar niet bij en schrijven een kaartje, maken een tekening of leggen iets lekkers klaar op de dag van de ophaling. Naast inwoners tonen ook veel gemeentebesturen hun appreciatie: ophalers en parkwachters worden verwend met taart, lokale bestuurders lopen hier en daar een ronde mee

11 Portret van Interafval Lokale besturen voor afvalbeheer 25 afvalintercommunales en drie gemeenten 479 miljoen euro gezamenlijke omzet 541 bestuurders met stemrecht waarvan, 66% mannen 1,75 bestuurders 33% per gemeente vrouwen 2564 VTE in dienst Bron: jaarverslagen leden Interafval Interafval is het samenwerkingsverband van de Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten (VVSG), alle Vlaamse afvalintercommunales en andere lokale besturen die instaan voor lokaal afvalbeleid. Interafval vertegenwoordigt hiermee rechtstreeks het democratisch verkozen overheidsniveau dat instaat voor het beleid huishoudelijk afval voor meer dan zes miljoen Vlamingen. Interafval neemt hierin verschillende taken op: als adviesverlener biedt Interafval informatie en advies aan politieke bestuurders en personeelsleden van gemeenten en afvalintercommunales. Interafval is voor hen het kenniscentrum voor huishoudelijkafvalbeleid; als belangenbehartiger is Interafval de spreekbuis namens gemeenten en afvalintercommunales voor andere overheden en belanghebbenden; als netwerkorganisatie waarbinnen kennis- en ervaringsuitwisseling plaatsvindt, stimuleert Interafval de samenwerking tussen de leden. Bij het vervullen van zijn opdracht gaat Interafval uit van de volgende principes: maatschappelijk belang van duurzaam lokaal beleid en efficiënt beheer van huishoudelijk afval; lokaal draagvlak; ruimte voor dienstverlening op maat; maatschappelijk correcte verdeling van de kosten. Interafval telt 28 leden: 25 intergemeentelijke samenwerkingsverbanden en drie gemeenten. Een adressenlijst van de leden staat achteraan in dit jaarbericht. In 2016 kwamen de leden acht keer samen binnen de Plenaire Vergadering, het hart van Interafval. De Plenaire Vergadering is toegankelijk voor alle leden. Hier worden de krachtlijnen van de belangrijkste dossiers besproken en wordt de koers van Interafval uitgezet

12 Het Bureau staat in voor de dagelijkse werking van Interafval en kwam het voorbije jaar elf keer samen. Het voert de plenair vastgelegde standpunten uit en is daarnaast de centrale denktank. Het is samengesteld uit zeven leden en drie stafmedewerkers. De kandidaten voor het Bureau komen uit de Plenaire Vergadering en worden verkozen voor een periode van drie jaar. In 2016 wordt het Bureau opnieuw samengesteld. Peter Standaert, bij EcoWerf, is niet langer kandidaat-lid voor het Bureau. Interafval dankt hem voor zijn jarenlange inzet in het Bureau. Opvolger van Peter Standaert wordt Jan Buysse. Voorzitter: Paul Macken (IOK Afvalbeheer) Ondervoorzitter: Johan Bonnier (IMOG) Bureauleden: Jos Boeckx (IVAREM) Jan Buysse (INCOVO en INTERZA) Sven Peeters (MIWA) Kris Somers (Limburg.net) Pieter Vijncke (IVBO) Interafval heeft een traditie van thematische werkgroepen, waar de medewerkers van de verschillende afvalintercommunales over gespecialiseerde thema s van gedachten kunnen wisselen. De Werkgroep Verbranden bespreekt in 2016 het onderdeel eindverwerking in de ontwerptekst van het nieuwe Uitvoeringsplan huishoudelijk afval. Daarnaast komen zaken als de opleiding voor operatoren, het onderhoud van de toestellen voor continue dioxinebemonstering en de ontwikkeling van een warmtenet aan bod. samenwerkingsverband voor staat. Ten slotte zetten de communicatiemedewerkers hun schouders onder de Week van de Afvalophaler, die voor het eerst en met groot succes in november plaatsvindt. Daarnaast werken de leden onder meer aan een uniform afval-abc en bespreken ze de strategie voor zwerfvuil. De Werkgroep Inzameling richt zich op de medewerkers die verantwoordelijk zijn voor de praktische organisatie van de afvalophaling en de recyclageparken. De leden vergaderen vier keer. Tijdens de driemaandelijkse bijeenkomsten bespreken ze onder meer het gebruik van groene ophaalwagens, het gebruik van nieuwe inzamelrecipiënten op de recyclageparken en de impact van de kilometerheffing. In oktober bezoekt de Werkgroep in Lommel het OPTIMO-project. Op hun eigen initiatief komt er twee keer een overlegmoment voor leden die een eigen ophaaldienst beheren. De nadruk ligt er op het personeelsaspect van zo n ophaaldienst: arbeidsvoorwaarden, werkinstructies, aansturen van de dienst. Binnen de VVSG vervullen de leden van het secretariaat van Interafval ook de functie van VVSG-stafmedewerker afvalbeleid. Naast hun veelvuldige contacten met afvalintercommunales en milieudiensten hebben ze regelmatig overleg met VVSG-collega s die met aanverwante thema s bezig zijn. De communicatieverantwoordelijken van de intercommunales vergaderen vier keer. In 2016 gaat veel aandacht naar de drie grote communicatieacties die Interafval uitrolt. Ten eerste is er de ontwikkeling van een nieuw logo en een nieuwe huisstijl voor het twintig jaar jonge samenwerkingsverband. Daarnaast komt er een animatiefilmpje dat in anderhalve minuut uitlegt waar een intergemeentelijk 22 23

13 Extranet voor de leden De uitnodigingen voor alle bijeenkomsten en werkgroepen worden via de website van Interafval verzonden. Die biedt een gestructureerd overzicht van alle informatie en actuele dossiers: de werking van de leden, de inzameling en verwerking van afval, openbare netheid en communicatie enzovoort. De nieuwsbrief Extra-Net presenteert voor de abonnees een overzicht van de laatst gepubliceerde documenten. Ook de verslagen van het Bureau, de Plenaire Vergadering en de diverse werkgroepen zijn hier te raadplegen. Zo staat alle informatie over actuele onderwerpen binnen de afvalwereld overzichtelijk bijeen en kunnen de leden op elk moment de stand van zaken van de verschillende dossiers raadplegen. Via het interactieve Café Interafval kunnen ze zelf prangende vragen op het extranet posten. Alle gebruikers van de website kunnen hierop reageren en de antwoorden van andere mensen raadplegen. In 2016 publiceert Interafval 107 genummerde documenten op de website. Tijdschriften en nieuwsbrieven Lokaal is het maandelijkse VVSG-magazine waarin uiteraard ook artikelen over lokaal afvalbeleid hun plaats vinden. Met zowat abonnees komt de informatie onder de ogen van een brede groep ambtenaren, mandatarissen, gemeenten, intergemeentelijke samenwerkingsverbanden en organisaties die betrokken zijn bij het lokale beleid. Decalf, Lieselot, Afval meenemen naar het werk kleedt de gemeentelijke zorgplicht uit, Lokaal 1 (januari), 31 Coopman, Piet, OVAM presenteert site met lokale voorbeeldprojecten, Lokaal 1 (januari), Gordts, Katrien, De publieke afvalsector op de kaart zetten, Lokaal 1 (januari), Delatter, Christof, VVSG spreekt zich uit over nieuw afvalplan, Lokaal 3 (maart), 47 Decalf, Lieselot, Ondergronds ingezameld papier en karton van mindere kwaliteit, Lokaal 6 (juni), 43 Suykens, Mark, 20 jaar Interafval, Lokaal 10 (oktober), 3 Gordts, Katrien, Leven in de afvalbrouwerij, Lokaal 11 (november), Actueel nieuws over het lokale afvalbeleid verschijnt ook in de elektronische nieuwsbrieven VVSG-week en Milieumail. Ontmoeten en informeren in binnen- en buitenland Voor de eigen leden organiseert Interafval een opleiding klachtenbehandeling. Daarbij mikt het op drie verschillende doelgroepen. Er is aparte vorming voor medewerkers van het recyclagepark, voor medewerkers van de infolijn en voor ophalers. Met zes verschillende sessies in het voorjaar en zes in het najaar, gespreid over heel Vlaanderen, bereikt Interafval tachtig medewerkers. Uit de enquête achteraf blijkt dat het niveau en de inhoud van de vorming met een stevige negen op tien ten zeerste wordt gewaardeerd. Eveneens op twee verschillende momenten in het jaar vinden technische opleidingen voor operatoren van afvalverbrandingsinstallaties plaats. In maart organiseert het secretariaat een opleiding voor stafmedewerkers van de afvalintercommunales. Op deze opleiding van één dag passeert het afval-abc de revue: de afvalwetgeving op Europees, nationaal, Vlaams en lokaal vlak, maar ook een korte introductie bij overheidsopdrachten of bij het decreet intergemeentelijke samenwerking. De VVSG-studiedag over lokale handhaving programmeert een aparte sessie over afvalbeleid, waarin zowel de OVAM als de VVSG aan het woord komt. De buitenlandse belangstelling voor het Vlaamse beleid betreffende huishoudelijk afval blijft groot. Het Comité van de Regio s, een politiek orgaan van de Europese Unie waarin vertegenwoordigers van het lokale en regionale bestuur zetelen, doet bijvoorbeeld verschillende keren een beroep op de VVSG en Interafval. De lokale organisatie van het afvalbeheer in Vlaanderen wordt bijvoorbeeld toegelicht aan een Libische delegatie. Op het wereldcongres van de International Solid Waste Association (ISWA) in Novi Sad verzorgt Interafval een bijdrage waarin ze de behoefte aan samenwerking tussen beleidsmakers en afvalbeheerders benadrukt. Het milieuprogramma van de Verenigde Naties (UNEP) ten slotte schakelt Interafval in voor het bemannen van een missie naar Beiroet

14 26 ISWA zet zijn schouders onder een project dat het onderwijs voor kinderen in Nicaragua financiert. Deze kinderen werken normaal op een stort. Via dit project hoopt ISWA de kinderen een betere toekomst te geven. Met dollar betalen ze het onderwijs voor negentien kinderen gedurende twee jaar (boeken, uniformen, transport, administratie, psychologische begeleiding ). Verschillende leden van Interafval willen dit initiatief steunen en organiseren acties. Dankzij hun inzet kan Interafval in november 4500 euro overhandigen aan ISWA. Interafval blijft een actief lid binnen Municipal Waste Europe (MWE), de organisatie die de publieke afvalinzamelaars op Europees niveau vertegenwoordigt. De Scandinavische pioniers (Noorwegen, Zweden, Finland, Denemarken en IJsland) verwelkomden sinds 2008 Italië, Nederland, Duitsland, Vlaanderen, Oostenrijk, Wallonië, Portugal, het Verenigd Koninkrijk, Griekenland, Frankrijk, Polen en Slovenië. Interafval volgt onder meer via MWE de EU-actualiteit op het gebied van afvalbeleid en intergemeentelijke samenwerking. Interafval heeft rechtstreekse contacten met de Nederlandse koepel NVRD, maar ook met collega s uit Wallonië. Via Interafval trekken leden als spreker naar het jaarcongres van de Duitse collega s van VKU. De Council of European Municipalities and Regions (CEMR) raadpleegt Interafval regelmatig over afvalbeleid en andere Europese thema s die het lokale beleid raken. Samenwerken aan afvalbeleid Vier keer per jaar heeft het Bureau van Interafval structureel overleg met het kabinet van minister van Leefmilieu Joke Schauvliege en de OVAM. Belangrijke beleidsmatige dossiers worden hier in een open sfeer besproken. Naar aanleiding van specifieke dossiers zijn er contacten met andere leden van de Vlaamse Regering of met hun medewerkers. Overlegfora zoals het Overlegplatform Huishoudelijk Afval of het Overlegplatform Organisch-biologisch Afval volgt Interafval van nabij. De bedoeling is mee na te denken over het afvalbeleid in Vlaanderen. Voor bepaalde dossiers zijn er contacten met de milieu-inspectie of met andere afdelingen van de administratie Leefmilieu. GO4CIRCLE, de bedrijfsfederatie van de circulaire economie, en Interafval consulteren elkaar over dossiers waarin ze belanghebbenden zijn. Waar mogelijk ondernemen ze gezamenlijk actie. Interafval heeft contacten met partnerorganisaties zoals KOMOSIE, de Koepel van Milieuondernemers in de Sociale Economie. Voor thema s of dossiers die in heel België van toepassing zijn, werkt Interafval samen met Copidec, de koepel van de Waalse intercommunales. Betreffende verpakkingen zit Interafval aan tafel met de Interregionale Verpakkingscommissie (IVC). Ioniserende straling en de aanpak van weesbronnen is het domein van het Federaal Agentschap voor Nucleaire Controle (FANC). Interafval ontmoet de Bond Beter Leefmilieu op diverse overlegfora, zoals de Vlaamse Minaraad. Over de aanvaardings- en terugnameplichten is er regelmatig overleg met beheersorganismen zoals Recytyre, Recupel of Fost Plus. Voor de dossiers over organisch-biologisch afval en compostering raadplegen Interafval en VLACO, belangenbehartiger van de biologische kringloop in Vlaanderen, elkaar telkens wanneer dat nodig is. Interafval overlegt op het Belgian Waste to Energy-platform met de collega s die in de andere gewesten actief zijn op het gebied van afvalverbranding. In de gewestelijke stuurgroep Zwerfvuil bespreken en plannen Fost Plus, de OVAM en de VVSG samen de strategieën. 27

15 Ledenlijst HAVILAND (19) IBOGEM CVBA (16) Opdrachthoudende Vereniging voor duurzaam afvalbeheer voor regio Beveren, Kruibeke en Zwijndrecht IDM (14) Intercommunale voor Huisvuilverwerking en Milieuzorg Durme-Moervaart IGEAN (24) milieu & veiligheid ILvA i.g.s. (12) Intergemeentelijk samenwerkingsverband voor milieu Land van Aalst Stephan Verwee, algemeen Wim Beeldens, algemeen Dirk Strubbe, Jo Bridts, zaakvoerder Bart Rooms, algemeen Brusselsesteenweg Asse-Zellik Schaarbeekstraat Beveren Zelebaan Lokeren Doornaardstraat Wommelgem Industrielaan Aalst info@haviland.be info@ibogem.be info@idm.be igean@igean.be info@ilva.be Aarschot (27) gemeentebestuur AGSO Knokke-Heist (4) Autonoom Gemeentebedrijf Stadsontwikkeling Knokke-Heist Stad Antwerpen (28) Stadsbeheer/ Stadsreiniging Rudi Neirynck algemeen manager Luc De Rooms, Beleidscel, Innovatief Afvalbeleid Ten Drossaarde Aarschot Bedrijvencentrum t Walletje t Walletje 104, bus Knokke-Heist post: Grote markt 1, 2000 Antwerpen kantoor: Francis Wellesplein Antwerpen milieudienst@aarschot.be info@agsoknokke-heist.be info@stad.antwerpen.be IMOG (10) Intergemeentelijke Maatschappij voor Openbare Gezondheid in Zuid-West-Vlaanderen INCOVO (20) Intergemeentelijk samenwerkingsverband INCOVO - opdrachthoudende vereniging INTERRAND (22) Intercommunale Vereniging voor de Ophaling van Afvalstoffen in de Gemeenten van de Vroegere Randfederatie Tervuren Johan Bonnier, algemeen Jan Buysse, secretaris- Bart Vandewiele, Kortrijksesteenweg Harelbeke C. Buyssestraat Vilvoorde J.B. Charlierlaan Hoeilaart info@imog.be info@incovo.be info@interrand.be EcoWerf (23) Intergemeentelijk milieubedrijf Oost-Brabant Peter Standaert, algemeen Aarschotsesteenweg Leuven info@ecowerf.be INTERZA (21) Intercommunale voor Afvalbeheer INTERZA Jan Buysse, algemeen Hoogstraat Zaventem info@interza.be

16 IOK Afvalbeheer (25) Intercommunale Ontwikkelingsmaatschappij voor de Kempen ISVAG (17) Intercommunale voor Slib- en Vuilverwijdering van Antwerpse Gemeenten IVAGO (9) Intergemeentelijke Vereniging voor Afvalbeheer voor Gent en Omstreken IVAREM (18) Intergemeentelijke Vereniging voor Duurzaam Afvalbeheer Regio Mechelen IVBO (3) Intergemeentelijk Samenwerkingsverband voor Vuilverwijdering en -verwerking in Brugge en Ommeland Paul Macken, Kristel Moulaert, Didier Naessens, algemeen Jos Boeckx, algemeen Pieter Vijncke, Antwerpseweg Geel Boomsesteenweg Wilrijk Proeftuinstraat Gent Schoutetstraat Mechelen Pathoekeweg Brugge info@iok.be info@isvag.be info@ivago.be info@ivarem.be info@ivbo.be IVM (8) Intergemeentelijke Opdracht houdende Vereniging voor Huisvuilverwerking Meetjesland IVOO (2) Intergemeentelijke Vereniging voor het afvalbeheer voor Oostende en Ommeland IVVO (1) Intercommunale voor Vuilverwijdering en -verwerking voor de sector Veurne en Ommeland Limburg.net (26) Intergemeentelijk samenwerkingsverband voor milieu Land van Aalst MIROM Menen (6) Milieuzorg Roeselare en Menen Patrick Joos, algemeen Fons Doms, Ann Desagher, diensthoofd Kris Somers, financiën en communicatie Joris Vandecasteele, Sint-Laureinsesteenweg Eeklo Klokhofstraat Oostende Bargiestraat Ieper Gouverneur Verwilghensingel Hasselt Industrielaan Menen ivm@ivmmilieubeheer.be be info@ivoo.be info@ivvo.be info@limburg.net info@mirom-menen.be IVIO (7) Intergemeentelijke Vereniging voor Duurzaam Afvalbeheer Regio Mechelen IVLA (11) Intergemeentelijke Vereniging voor beheer van afval stoffen Vlaamse Ardennen Frank Bulcke, algemeen Dirk De Jaegher, Lodewijk de Raetlaan Izegem Meersbloem-Melden 46 A 9700 Oudenaarde info@ivio.be info@ivla.be MIROM Roeselare (5) Milieuzorg Roeselare en Menen MIWA (15) Opdrachthoudende Vereniging voor Huisvuilverwerking Midden-Waasland VERKO (13) Verenigde Kompostbedrijven Koen Van Overberghe, algemeen Sven Peeters, algemeen Kris Verwaeren, Oostnieuwkerksesteenweg Roeselare Vlyminckshoek Sint-Niklaas Bevrijdingslaan Dendermonde info@mirom.be info@miwa.be info@dds-verko.be

17 VVSG Paviljoenstraat Brussel Contactpersonen: Piet Coopman Lieselot Decalf Christof Delatter Sara Coessens projectmedewerker openbare netheid Loes Weemaels projectmedewerker verpakkingsafval interafval jaarbericht 2016