inzamelen, sorteren en recycleren

Transcriptie

1 Alles wat u moet weten over inzamelen, sorteren en recycleren van huishoudelijk verpakkingsafval Samen Goed sorteren Beter recycleren

2 Correct sorteren, we hebben er alles bij te winnen... De Belgen staan bekend als echte sorteerkampioenen. Nergens in Europa wordt meer en beter gesorteerd dan in ons land. En dat is goed nieuws, want daardoor dragen we met z n allen bij aan een duurzamer leefmilieu. Correct sorteren is de basis voor een efficiënte recyclage. Hoe beter u thuis sorteert, hoe meer materialen gerecycleerd kunnen worden en hoe hoger de kwaliteit van de gerecycleerde materialen. Met deze brochure willen we u daarbij een handje helpen. U vindt hier alle informatie over de selectieve inzameling, sortering en recyclage van huishoudelijk verpakkingsafval. Bovendien geven we een antwoord op de meest gestelde vragen. Wat moet u doen als u twijfelt over een bepaalde verpakking? Waarom mogen enkel plastic flessen en flacons in de blauwe zak en geen andere plastic verpakkingen? Wat betekent dat Groene Punt-logo op de verpakkingen nu eigenlijk? We hopen dat u met deze brochure meer inzicht krijgt in het sorteren en recycleren van uw afval. En dat u ook anderen zult stimuleren om correct te sorteren. We wensen u alvast veel leesplezier! 2 3

3 Wat doet Fost Plus? Haar rol in enkele woorden Bedrijven die verpakte producten op de Belgische markt brengen hebben een wettelijke terugnameplicht. Dat wil zeggen dat 90 % van de verpakkingen gevaloriseerd moeten worden, waarvan minstens 80 % gerecycleerd. Om die bepaalde doelstellingen te behalen, kunnen bedrijven zich aansluiten bij Fost Plus. Ze betalen dan een financiële bijdrage gebaseerd op de hoeveelheid en het gewicht van de verpakkingen die ze op de markt brengen en eveneens het type materiaal waaruit de verpakkingen bestaan. Fost Plus gebruikt de financiële middelen waarover ze beschikt vervolgens om: de verpakkingen selectief in te zamelen, zowel via de huis-aan-huisinzameling als via het containerpark bepaalde verpakkingen verder te sorteren in gespecialiseerde sorteercentra de verpakkingen te recycleren om er nieuwe grondstoffen van te maken voor nieuwe producten of verpakkingen Een belangrijk deel van de inkomsten van Fost Plus wordt ook gegenereerd door de verkoop van de ingezamelde materialen aan de recycleurs. Fost Plus investeert ook heel wat middelen in de sensibilisering van de bevolking. Via communicatiecampagnes stimuleert Fost Plus consumenten om goed te sorteren door informatie te verspreiden over de correcte sorteerregels. Fost Plus helpt bedrijven ook om hun verpakkingen te optimaliseren door de recycleerbaarheid van de gebruikte materialen te verhogen en aandacht te besteden aan ecodesign. Fost Plus in cijfers Belgen in 589 gemeenten hebben toegang tot de selectieve inzameling van huishoudelijk verpakkingsafval. Meer dan bedrijven zijn aangesloten bij Fost Plus. Ze geven elk jaar meer dan ton verpakkingen aan, samen goed voor ongeveer 92 % van de verpakkingen die op de Belgische markt komen. Jaarlijks wordt ton verpakking gerecycleerd. Per inwoner gaat het jaarlijks om ongeveer 30 kg glas, 16 kg PMD en 65 kg papier-karton, waarvan 16 kg verpakking. Het jaarlijkse budget van Fost Plus bedraagt ongeveer 130 miljoen euro. De inkomsten komen uit de bijdragen van de leden enerzijds en de verkoop van de selectief ingezamelde materialen anderzijds. 90 % van de aangegeven verpakkingen wordt gerecycleerd en 92 % gevaloriseerd. Daardoor wordt elk jaar de uitstoot van ton CO 2 vermeden. Het hele Fost Plus-systeem stelt ongeveer mensen tewerk. 4 5

4 Alles wat u wilde weten over sorteren Waar kan ik meer informatie vinden over de sorteerregels en het tijdstip van de inzameling? U ontvangt elk jaar een ophaalkalender van uw intercommunale. Daarop vindt u alle data voor de inzamelingen in uw gemeente, wijk of straat, samen met alle regels voor het aanbieden en sorteren van afval. De specifieke sorteerregels voor PMD staan ook op de blauwe zakken zelf vermeld. Wie een smartphone of tablet heeft, kan ook de Recycle!-app downloaden die Fost Plus, Bebat en Recupel samen hebben ontwikkeld. Daarmee kunt u alle inzamelingen in uw gemeente, buurt of straat op elk moment raadplegen. U kunt bovendien herinneringen instellen voor de inzamelingen, zodat u ze niet vergeet. Tot slot kunt u de sorteerregels raadplegen, en kunt u de dichtstbijzijnde inzamelpunten opzoeken, inclusief openingsuren en routebeschrijving. Verder kunt u ook op terecht voor informatie. 6 7

5 Kan mijn blauwe PMD-zak geweigerd worden? En wat moet ik dan doen? De ophalers krijgen de specifieke opdracht om de aangeboden PMD-zakken visueel te controleren. Wanneer ze afval bevatten dat er niet in thuishoort, nemen ze die niet mee. De ophalers kleven in dat geval een rode weigeringssticker op de zak. U moet de fout gesorteerde voorwerpen dan uit de zak halen en bij de volgende inzameling opnieuw buiten plaatsen. Voor papier-karton bestaat een gelijkaardige procedure. Wie de geweigerde zak niet terug binnenhaalt, riskeert een boete voor sluikstorten. Waarom mogen enkel plastic flessen en flacons in de blauwe zak? Vandaag zijn heel veel verschillende types plastic verpakkingen op de markt. Maar enkel plastic flessen en flacons zijn in voldoende grote hoeveelheden aanwezig om een efficiënte recyclage te garanderen. Ze bestaan uit homogene kunststoffen (PET en HDPE) die gerecycleerd kunnen worden tot hoogwaardige materialen die beantwoorden aan de strengste normen onder meer als grondstof voor nieuwe verpakkingen voor voedingsproducten. Door de vloeibare aard van de producten die ze bevatten, blijven er bovendien relatief weinig voedselresten achter in de verpakkingen. 8 9

6 «Het gaat hierbij om een lokale situatie.» Waarom worden in mijn gemeente ook andere plastic verpakkingen ingezameld? Een aantal gemeenten heeft ervoor gekozen om ook andere types plastic verpakkingen in te zamelen, vaak via het containerpark, maar soms ook huis-aan-huis. Het gaat hierbij om een lokale situatie. Fost Plus voorziet ook voor de recyclage van deze verpakkingen een financiële tussenkomst op voorwaarde dat de gemeente of de intercommunale kan aantonen dat de recyclage volgens de regels gebeurt

7 Waarom mag aluminiumfolie niet in de blauwe zak? Verpakkingen uit aluminium (blikjes, bakjes, schaaltjes) zijn perfect recycleerbaar omdat ze gesmolten kunnen worden in de ovens van de recycleurs. In tegenstelling tot aluminiumfolie, dat te dun is om op een efficiënte manier te recycleren: het verbrandt in de smeltovens in plaats van te smelten. Bovendien bevat gebruikte aluminiumfolie vaak nog heel wat voedselresten die storend zijn in het recyclageproces. Waarom mag ik geen flessen of flacons vastmaken aan de buitenkant van de blauwe zak? Bij het binnenkomen in het sorteercentrum worden de blauwe plastic zakken automatisch geopend en als afzonderlijke fractie uitgesorteerd. Verpakkingen die aan de buitenkant van de zak worden vastgemaakt, worden samen met de zakken meegenomen en komen daardoor in de verkeerde stroom terecht. Moet ik de verpakkingen uitspoelen vooraleer ze in de blauwe zak mogen? Wassen of uitspoelen van de verpakkingen is in principe niet nodig. De verpakkingen moeten wel leeg zijn. Wanneer u het product volledig hebt opgebruikt, kunt u de verpakkingen sorteren zonder dat u ze nog verder hoeft te reinigen. Wat moet ik doen bij een probleem met de inzameling van glas? De inzameling van glas en het onderhoud van de glasbollen zijn de verantwoordelijkheid van uw intercommunale. Bij problemen kunt u hen daarvan best op de hoogte brengen. Dat kan onder meer wanneer er zich sluikstort bevindt bij de glasbollen of wanneer de glasbollen overvol zijn. U vindt in deze brochure de volledige lijst van alle afvalintercommunales in België, samen met de juiste contactgegevens

8 Waarom is het belangrijk om glas goed te sorteren? Hoe beter we sorteren, hoe efficiënter de recyclage zal verlopen en hoe hoger de kwaliteit van de gerecycleerde materialen. Dat geldt zeker ook voor glas. Zo is het belangrijk om in de glasbollen gekleurd glas strikt te scheiden van niet-gekleurd glas. Enkel het niet-gekleurde glas kan gebruikt worden om te recycleren tot nieuw niet-gekleurd glas. Daarnaast zijn stenen flessen, aardewerk, keramiek en porselein uit den boze, net als hittebestendig glas, dat onder meer gebruikt wordt in schotels voor de oven of de microgolfoven en vitro-keramische platen. De smelttemperatuur van deze materialen ligt immers hoger dan die van het gewone glas. Op die manier kunnen niet-gesmolten stukjes terechtkomen in de flessen die gemaakt worden uit de gerecycleerde materialen, die daardoor onbruikbaar worden. Wat als ik twijfel over het sorteren van een verpakking? Wanneer u twijfelt over het sorteren van een verpakking, raadpleegt u best de sorteerregels voor PMD, glas en papierkarton. U vindt die regels op de ophaalkalender van uw intercommunale, op de website van Fost Plus of in de Recycle!-app voor smartphone en tablet. Wanneer u niet meteen een duidelijk antwoord vindt, kunt u de verpakking beter in de restafvalzak gooien. Zo vermijdt u problemen bij het sorteren en recycleren van de verpakkingen

9 Wat is de betekenis van het Groene Punt-logo? Het Groene Punt-logo op een verpakking geeft aan dat het bedrijf dat het product op de markt brengt, lid is van Fost Plus en daardoor een bijdrage levert aan de selectieve inzameling, sortering en recyclage van de verpakkingen. Het betekent niet dat de verpakking automatisch selectief zal worden ingezameld en gerecycleerd. Dat hangt immers af van het materiaal dat gebruikt werd. Het betekent ook niet noodzakelijk dat u de verpakking in de blauwe PMD-zak mag aanbieden. Het Groene Punt-logo is dus geen sorteerlogo. Waarom staat er geen sorteerlogo op de verpakking vermeld? Een sorteerlogo, dat aangeeft of een verpakking bij PMD, glas, papier-karton of bij het restafval thuishoort, zou het correct sorteren op het eerste zicht kunnen vereenvoudigen. Maar dat is niet zo eenvoudig. Daar zijn verschillende redenen voor. Zo zijn er nog steeds grote verschillen in de inzamelscenario s en sorteerregels tussen de Europese landen onderling. Een verpakking die in het ene land wordt aanvaard in de selectieve inzameling, moet in een ander land bij het restafval. In nog andere landen is dan weer een statiegeldsysteem actief, waarbij de verpakking dus terug naar het verkooppunt moet. Ook binnen België gelden niet overal dezelfde regels. Zo zamelen een aantal gemeenten op het containerpark bepaalde types plastic verpakkingen in die niet in de blauwe PMD-zak mogen. Dat maakt het moeilijk om tot een uniforme communicatie op de verpakking te komen. Tot slot bestaan heel wat verpakkingen uit een combinatie van materialen denk maar aan een glazen bokaal met een metalen dop. Voor die verpakkingen zouden verschillende logo s naast elkaar moeten geplaatst worden, wat de duidelijkheid voor consumenten niet ten goede komt

10 «Bijna 90 % van de verpakkingen die bij Fost Plus worden aangegeven, wordt vandaag gerecycleerd.» Heeft het zin om een statiegeldsysteem in te voeren? Bij een statiegeldsysteem betalen consumenten bij aankoop een bijkomend bedrag dat ze kunnen terugkrijgen wanneer ze de lege verpakking terugbrengen naar het verkooppunt. Een dergelijk systeem heeft in de Belgische situatie echter weinig zin. Vandaag leveren de bedrijven die verpakte producten op de markt brengen immers al een bijdrage voor de duurzame verwerking van de verpakkingen. Het huidige systeem vervangen door een statiegeldsysteem zou bovendien de resultaten voor de recyclage van verpakkingen niet of nauwelijks beïnvloeden, terwijl de totale kost van het systeem voor het beheer van verpakkingsafval sterk zou stijgen. Een statiegeldsysteem is bovendien vooral gericht op drankverpakkingen en biedt dus geen oplossing voor de andere verpakkingen. Ook in de strijd tegen zwerfvuil biedt dit systeem geen oplossing. Voor een groot deel van het huidige zwerfvuil waaronder papieren zakdoekjes, sigarettenpeuken, kauwgom, busticketjes of kranten kan immers moeilijk statiegeld gevraagd worden. Waarom moeten bedrijven een bijdrage aan Fost Plus betalen? Alle bedrijven die verpakte producten op de Belgische markt brengen, zijn onderworpen aan de zogenaamde terugnameplicht. Dat betekent dat ze wettelijk verantwoordelijk zijn voor de duurzame verwerking van de verpakkingen na de consumptie van de producten. In de praktijk kunnen ze zich daarvoor aansluiten bij Fost Plus, aangezien het heel moeilijk zou zijn om dit zelf te organiseren. Ze betalen dan een financiële bijdrage, berekend op basis van de hoeveelheid verpakkingen die ze op de markt brengen en de materialen die ze gebruiken voor hun verpakkingen. Fost Plus gebruikt die financiële middelen om de verpakkingen op de meest duurzame manier te verwerken. Bijna 90 % van de verpakkingen die bij Fost Plus worden aangegeven, wordt vandaag gerecycleerd

11 Zijn alle bedrijven die verpakte producten op de Belgische markt brengen lid van Fost Plus? De bedrijven die vandaag aangesloten zijn bij Fost Plus zijn samen goed voor ongeveer 92 % van alle verpakkingen die op de Belgische markt komen. De resterende 8 % van de verpakkingen is grotendeels afkomstig van bedrijven die ofwel onvoldoende geïnformeerd zijn over hun wettelijke verplichtingen ofwel moedwillig hun bijdrage niet leveren. Fost Plus levert heel wat inspanningen onder meer via informatiecampagnes om bedrijven in te lichten over hun verplichtingen en hen te overtuigen om hun verantwoordelijkheid op te nemen. De Interregionale Verpakkingscommissie staat als openbare overheid in voor de controle op het terrein en de eventuele bestraffing van de overtreders. Welke inspanningen leveren bedrijven om de hoeveelheid verpakking te reduceren? Bedrijven worden zich steeds bewuster van de milieu-impact van hun verpakkingen en leveren heel wat inspanningen om de hoeveelheid verpakking te reduceren. Zo daalde het gemiddelde gewicht van een plastic fles voor mineraalwater de afgelopen 40 jaar met maar liefst 50 %. Maar ook de gebruikte materialen zijn in volle evolutie. Niet alleen bevatten verpakkingen steeds meer gerecycleerde materialen, ze worden ook zo ontworpen dat ze achteraf gemakkelijk gerecycleerd kunnen worden. Bedrijven die heel veel verpakkingen op de markt brengen zijn bovendien ook wettelijk verplicht om een preventieplan op te stellen. Daarin moeten ze aangeven hoe ze de hoeveelheid verpakking zullen verminderen. Ze kunnen een individueel plan opstellen of aansluiten bij een sectorplan dat de federaties hebben uitgestippeld

12 Wat doen bedrijven tegen zwerfvuil? Via hun bijdrage aan Fost Plus binden bedrijven ook de strijd tegen zwerfvuil aan. Naast verpakkingen die op de openbare weg terechtkomen, bestaat zwerfvuil onder meer uit sigarettenpeuken, papiertjes en alle andere soorten afval. Fost Plus zet samen met de gewesten in haar actieplan in op drie belangrijke assen: Communicatie: sensibiliseringscampagnes Infrastructuur: voornamelijk vuilnisbakken Handhaving Op basis van deze aanpak worden in nauwe samenwerking met de gewesten concrete projecten en acties opgezet. Het uiteindelijke doel is om te komen tot een echte mentaliteitswijziging, waarbij het niet langer sociaal aanvaard wordt om afval zomaar op de grond te gooien. Kunnen we eigenlijk niet zonder verpakking? Een wereld zonder verpakking is moeilijk denkbaar. Verpakkingen vervullen immers een cruciale rol bij het bewaren en beschermen van hun inhoud, zowel tijdens de opslag als tijdens het transport. Daarnaast bevatten verpakkingen ook nuttige informatie over de inhoud en de juiste gebruikswijze. Een goede verpakking moet er in de eerste plaats dus voor zorgen dat er zo weinig mogelijk van het product verloren gaat en verspilling vermeden wordt. De milieu-impact van een verpakking is overigens meestal een stuk lager dan die van het product dat ze beschermt. Fost Plus helpt bedrijven om hun verpakkingen optimaal af te stemmen op hun inhoud onder meer door het gewicht van de verpakking te reduceren of door het type verpakking aan te passen. Ecodesign biedt hiervoor heel wat mogelijkheden. Fost Plus participeert ook in heel wat preventie-initiatieven: er wordt informatie gedeeld met leden ( en ze krijgen tools ter beschikking waarmee ze de recycleerbaarheid van hun verpakkingen kunnen testen ( en de milieuimpact ervan in kaart kunnen brengen ( Fost Plus komt bij haar leden ook financieel tussenbeide voor audits van hun verpakkingen en biedt advies op maat

13 Tot slot moet recyclage ook economisch verantwoord zijn. De kosten voor de recyclage moeten afgewogen worden tegenover de gerealiseerde milieuvoordelen. Het kostenaspect hangt in de meeste gevallen ook sterk samen met de vraag naar de gerecycleerde materialen. Waarom recycleren we verpakkingsafval? Recycleren is vandaag onlosmakelijk verbonden met een duurzame maatschappij. De toenemende schaarste van natuurlijke grondstoffen vraagt om een duurzame omgang met materialen. Bovendien wordt dankzij recyclage heel wat energie bespaard en de uitstoot van broeikasgassen gereduceerd. Zo wordt dankzij de recyclage van hun verpakkingen jaarlijks de uitstoot van ton CO2 vermeden. Tot slot is recyclage ook een aparte economische activiteit, die toegevoegde waarde levert en werkgelegenheid creëert. Is het mogelijk om nog meer te recycleren? De intercommunales, onmisbare partners De wereld van recyclage en verpakkingen staat niet stil. Dankzij nieuwe technologieën kunnen steeds meer materialen en verpakkingstypes gerecycleerd worden. Maar recycleren is pas zinvol als er aan verschillende voorwaarden voldaan wordt. Fost Plus werkt nauw samen met alle intercommunales die instaan voor het afvalbeheer van de gemeenten. Zo bepaalt Fost Plus samen met haar publieke partners de operationele modaliteiten van de inzamelingen. In deze context zijn de intercommunales verantwoordelijk voor het goede verloop van de selectieve inzameling op het terrein, waaronder de organisatie van de inzamelrondes, de verspreiding van de ophaalkalenders en de opvolging en controle (het ledigen van de glasbollen, de weigering van niet-conforme blauwe zakken,...). Er moeten betrouwbare en duurzame afzetmarkten bestaan voor de gerecycleerde materialen. Het heeft weinig zin om materialen selectief in te zamelen en te recycleren als er geen nieuwe producten uit gemaakt kunnen worden. De recyclage moet ook effectief een milieuvoordeel bieden. Bepaalde verpakkingstypes vereisen voor de recyclage bijvoorbeeld een intens reinigingsproces. Het extra waterverbruik dat daarmee gepaard gaat, weegt niet altijd op tegen de milieuvoordelen van recyclage. 24 Tot slot ondernemen Fost Plus en de intercommunales lokale communicatie-acties die het correct sorteren stimuleren. 25

14 Sorteren, altijd en overal Sorteren in de thuisomgeving is intussen een natuurlijke reflex geworden. Fost Plus wil consumenten nu ook overtuigen om dit goede gedrag ook buitenshuis door te trekken. De afgelopen jaren werden verschillende initiatieven hierrond gelanceerd. Het einddoel is om mensen overal de mogelijkheid te bieden om hun afval te sorteren: op school van kleuterklas tot universiteit op de werkvloer tijdens de vrije tijd jeugdbeweging, festivals, strand, park, sportcentra, onderweg stations, openbaar vervoer, luchthavens,... Kwaliteit, een permanent aandachtspunt De kwaliteit van de ingezamelde materialen is een permanent aandachtspunt voor Fost Plus. Naast doorgedreven kwaliteitscontroles, investeert Fost Plus ook heel wat middelen in de sensibilisering van verschillende doelgroepen rond correct sorteren: communicatiecampagnes op nationaal en op lokaal niveau opleidingen voor iedereen die betrokken is bij het afvalbeheer: ophalers, sorteerders, milieu-ambtenaren, containerparkwachters, politie-agenten, wijkcomités,... sorteerspelen en animaties die kinderen en jongeren goed leren sorteren 26 27

15 Nuttige contactgegevens Interafval (Organisatie die de Vlaamse afvalintercommunales vertegenwoordigt) OVAM (Openbare Vlaamse afvalstoffenmaatschappij) Leefmilieu Brussel (Openbare Brusselse afvalstoffenmaatschappij) Copidec (Organisatie die de Waalse afvalintercommunales vertegenwoordigt) Office Wallon des déchets (Openbare Waalse afvalstoffenmaatschappij) INTERCOMMUNALES VLAANDEREN ECOWERF (regio Oost-Brabant) Gemeente Knokke-Heist HAVILAND (regio Halle) IBOGEM (regio Beveren) IDM (regio Lokeren) IGEAN Milieu en veiligheid (regio Antwerpen) ILvA (regio Aalst) IMOG (regio Kortrijk) INCOVO (regio Vilvoorde) INTERRAND (regio Hoeilaart) INTERZA (regio Zaventem) IOK Afvalbeheer (regio Kempen) IVAGO (regio Gent) IVAREM (regio Mechelen) IVBO (regio Brugge) IVIO (regio Izegem)

16 IVLA (regio Vlaamse Ardennen) IVM (regio Meetjesland) IVOO (regio Oostende) IVVO (regio Veurne) Limburg.net (regio Limburg en Diest) MIROM (regio Roeselare en Menen) en MI-WA (regio Midden-Waasland) VERKO (regio Dendermonde) Stad Aarschot Stad Antwerpen Stad Tienen WALLONIË AIVE (regio Luxemburg) BEP (regio Namen) HYGEA Propreté Publique (regio Bergen) IBW (regio Waals-Brabant) ICDI (regio Charleroi) Intradel (regio Luik) IPALLE (regio Henegouwen-West) IPALLE Sud Hainaut (regio Henegouwen-Zuid) BRUSSEL Net Brussel

17 V.U. : J. Goossens Fost Plus vzw Olympiadenlaan Brussel Gedrukt op 100 % gerecycleerd papier Niet op de openbare weg gooien