Fascinerend Galicia Verslag van de NGS wijnreis in juni 2005 Door Paul Op ten Berg

Transcriptie

1 Fascinerend Galicia Verslag van de NGS wijnreis in juni 2005 Door Paul Op ten Berg Van 26 t/m 30 juni werd een lang gekoesterde wens van mij vervuld. Na op 29 mei 2000 in mijn toenmalige functie van NGS Commissaris Proeverijen een overzichtsproeverij te hebben georganiseerd met wijnen van de albariño druif uit Rías Baixas, ontstond bij mij de vurige wens om ooit in deze wijnstreek op reis te gaan. Was de proeverij destijds al een eye-opener, de rondreis in Galicia bood de reizigers een panoramische blik in maar liefst vijf deelgebieden. Onder de altijd weer gedreven en bezielende leiding van Marianne Nuberg (Vinos de España) ontrolde zich een intensief programma, waarbij - na een overzichtsproeverij op de dag van aankomst - 11 wijnbedrijven werden bezocht. Het was dit de eerste groepsreis naar de wijngebieden van Galicia die Vinos de España ooit organiseerde. Deelnemers Het reisgezelschap bestond uit de volgende deelnemers: Anjo de Bont Restaurant de Moerbei Jeroen Smeenk Restaurant Ciel Bleu René Persoon Wijnkoperij Hosman Frères Timo Honig Restaurant Ron Blaauw Noël Vanwittenbergh Restaurant Café Roux John Nederstigt Restaurant De Gevulde Mand Cees Vos Goessens Wijnen Paul Op ten Berg journalist website NGS Marianne Nuberg ICEX/Vinos de España Zondag 26 juni 2005 In Spanje begint alles veel later dan bij ons. Om uur werd in ons hotel Parador de Baiona speciaal voor ons een proeverij gehouden. Deze werd geleid door Xoán Cannas, restaurateur en sommelier, en zeer goed op de hoogte van de wijnen en de wijnbouw van dit gebied. Hij gaf ons een uitgebreid overzicht en wij proefden 12 wijnen van producenten die wij op deze reis niet zouden bezoeken, uit de 5 wijnstreken van Galicia: D.O. Rías Baixas, de koele, vochtige streek van de albariño wijnen D.O. Ribeiro D.O. Valdeorras, zeer veelbelovend, leisteenbodem D.O. Ribeira Sacra D.O. Monterrei, de nieuwste D.O. in de uiterste zuidoosthoek van Galicia, veelbelovend, witte maar vooral rode wijnen (van mencía en bastardo druiven) Overzichtsproeverij Galicia ***(*) Valdamor 2004, D.O. Rías Baixas, Bodegas Valdamor Van goed doorlaatbare zandgronden met wat rolkeien op zuidhellingen aan de rivier Umia, in de omgeving van Meaño in het district Val do Sálnes. Van 100 % albariño stokken, 20 tot 150 jaar oud. Vinificatie per perceel en 5 maanden opvoeding op tank met volledige malo. Met flessen per jaar een van de grootste producenten (de meeste wijnbedrijven produceren circa flessen). Vrij veel kleur, goudgroen. Geur van bloemen, appel, witte perzik en meloen. Erg mooie smaakbalans met sappige vulling van rijpe perzik, meloen en minerale tonen van het terroir. Krachtige, levendige wijn. Geen importeur. Consumentenprijs in Spanje circa ***+ Gran Bazán Ambar 2004, D.O. Rías Baixas, Agro de Bazán Agro de Bazán anno 1985 ligt in het district Val do Sálnes. Van 100 % albariño uit wijngaarden (18 ha in eigendom en circa 60 ha van contractboeren) op het noordoosten met granietbodems. Koude inweking vóór de gisting. Productie flessen per jaar.

2 Bleek groengoud. Minerale, rokerige geur van vuursteen. Volle, ronde smaak met rijk fruit en zilte mineralen. In de milde, zachte finale valt de wijn wat terug. Imp. Bart ,50 ex (2003). **** Nora 2004, D.O. Rías Baixas, Bodegas Viña Nora Dit bedrijf in het district O Condado do Tea is eigendom van Javier Alen, die ook Viña Mein bezit, en Victor Rodriguez, uitgever van het toonaangevende Spaanse gastronomische magazine Vino y Gastronomia. De Nieuw-Zeelandse wijnmaker Andrew Anderson streeft men naar optimale rijpheid van de druiven, het enige stadium waarin de albariño alles toont. De wijngaard telt bijna 20 ha met 15 jaar oude stokken, met uitzicht op Portugal. Het is een oude opgedroogde tak van de rivier Miño met een 18 meter diepe bodem van rolkeien, waarvan het effect te vergelijken is met dat van Châteauneuf-du- Pape. Rendement circa 25 hl/ha. Dit is de derde oogst die Nora op de markt brengt. Licht groengoud. De neus is gesloten met rokerige minerale tonen en animal. Strakke smaak met flinke zuurgraad, slank en elegant. Bloesem, appel, witte peper, mint, citrusschil en sugarsnaps. In de finale zet de fijne stijl flink door met een bittertje. Mooie balans. Geen importeur. *** Lusco 2003, D.O. Rías Baixas, Lusco D.O. Miño, S.L. Van de eigen wijngaard Pazo Piñeiro van 5 ha op het zuidoosten aan de rivier Miño, district O Condado do Tea, met een verweerde granietbodem. Opgericht in 1996 door Antonio López, die in 1984 aan de wieg stond van Bodegas Morgadio en hier voor zichzelf begon. Hij heeft tevens 5 ha wijngaarden van andere boeren onder controle. Productie flessen per jaar. Rendement 62 hl/ha. Goudgeel. Rijpe plantaardige geur met wat boenwas en honing. Volle smaak met groenten aroma, rijp en mineraal. Brede finale. Maaltijdwijn met boerse, rustieke stijl. Wijnkoperij Okhuysen voerde deze wijn tot voor kort, maar is ermee opgehouden. Geen importeur. ****(*) Ferreiro Cepas Vellas 2003, D.O. Rías Baixas, Bodegas Gerardo Méndez Lázaro, S.L. Dit familiebedrijf dateert uit 1973 wordt geleid door de derde generatie en produceert haar wijnen uitsluitend van de 5 ha eigen wijngaarden. Dit is een van de beroemdste witte wijnen van Spanje, uit de geïsoleerde wijngaard Eira de Galiñanes in het hart van het district Val do Sálnes, met ruim 250 jaar oude stokken op een bodem van graniet en zand. Rijping gedurende 10 maanden op tank op de fijne lie met bâtonnage. 13 % alc. Exporteert 10 % van de productie. Goudgeel met goede concentratie. Complexe, zeer boeiende, geconcentreerde, verfijnde geur van wit fruit en mineralen met kruiden en honing. Rijke, complexe smaak met mooi ontwikkeld exotisch fruit en citrus, pittig en levendig. Prachtige lengte met veel karakter van de lie en fijne bitters. Waarschijnlijk de beste wijn uit Galicia die wij tijdens deze reis hebben geproefd. Geen importeur. ***(*)Pazo de Señorans, Selección de Añada 2001, D.O. Rías Baixas, Pazo de Señorans, S.L. De bodega werd opgezet in 1989 en heeft 8 ha wijngaarden in eigen bezit. Dit is de topselectie van deze producent, van een wijngaard in Val do Sálnes van 3 ha met 30 jaar oude stokken. De wijn rijpt 27 maanden op tank met elke 2 weken microbullage en bâtonnage. Licht goudgeel. Gesloten neus met ananas. Rijke en vol van smaak, ananas, zuurgraad is wat afgebouwd. Niet zo veel complexiteit als de vorige, wat meer enkelvoudig. Maaltijdwijn, nu drinken. Imp. Vinites heeft alleen de basiswijn Pazo de Señorans 2003 op voorraad. Prijs 12,85 ex. ***(*)Viña Mein 2004, D.O. Ribeiro, Viña Mein De wijnstreek Ribeiro gelegen aan de rivier Miño ten westen van de plaats Ourense kreeg in 1957 een D.O. In de 17 e eeuw werden vanuit deze streek echter al krachtige wijnen, met goede potentie tot ouderen, geëxporteerd naar Italië en Engeland. Viña Mein te San Clodio-Leiro is een kleine bodega aan de Avia rivier in the middle of nowhere. Er worden alleen witte wijnen gemaakt, van 15 jaar oude stokken op

3 14 ha eigen wijngaarden met diepe, goed doorlatende zure bodems van verpulverd graniet, rijk aan organisch materiaal maar arm aan kalk. Deze wijn - van 80 % treixadura en 20 % ander rassen als albariño en godello - rijpte op tank. Eigenaar is Javier Alen. Zeer bleek groengeel. Bescheiden geur van bloesem, anijs, drop en wit fruit, perziken, meloen, verse pruimen en ananas. In de krachtige smaak keert dit fruit volrijp terug, de alcohol ondersteunt het geheel en de zuurgraad is wat lager. Flinke finale met zilte mineralen. Krachtige, toegankelijke wijn, mist wat finesse en complexiteit. Imp. Heisterkamp ,60 (arriveert binnenkort). ****+Pazo Casanova 2004, D.O. Ribeiro, Pazo Casanova, S.L. De eigenaar van Pazo Casanova werkte jarenlang bij Terras Gauda. De 10 ha wijngaarden zijn de hoogst gelegen percelen van de streek. Ze liggen op de rechteroever van de rivier Miño en de bodem is van verpulverd graniet. Van 85 % treixadura en 15 % overige rassen, waaronder loureiro, godello en albariño. Alleen druiven van eigen wijngaarden. Rendement circa 70 hl/ha. Productie flessen per jaar. Bleek groengeel. Gesloten qua geur, maar frisser, meer mineraal en reductiever dan de vorige wijn. De smaak heeft meer complexiteit, kracht en karakter, is zeer mineraal met krachtige zuren, anijs, drop en venkel. Sappige finale met veel mineralen, veel lengte en finesse. Uitstekende wijn. Geen importeur. *** Gorvia 2002, D.O. Monterrei, Quinta da Muradela Dit kleine familiebedrijf is gevestigd in een vallei bij de Portugese grens. Wijnmaker Raoul Perez is beroemd door zijn werk in Bierzo. De wijn van 100 % doña blanca, een lokale druif, rijpte 10 maanden op nieuwe Franse vaten van 500 liter (demi-muids). 14 % alc. Goudgeel, gemiddeld geconcentreerd. Houtneus met ananas. In de smaak ananas, kruidnagel, speculaaskruiden, pruimen en rabarber. Zeer krachtig in smaak en finale, ook door de alcohol. Hoge zuurgraad. Het hout domineert het fruit en drukt de identiteit weg. Geen importeur. ****+Gaba do Xil 2004, D.O. Valdeorras, Compañia de Vinos Telmo Rodríguez In samenwerking met gedreven wijnboeren produceert Telmo Rodríguez voor zijn bedrijf Compañía de Vinos in tal van Spaanse wijngebieden een keur van spraakmakende wijnen. Trefwoorden zijn o.a. traditionele druivenrassen, behoud van oude wijnstokken, milieubewust omgaan met bodem en planten, zo natuurlijk mogelijke vinificatie en hoogste kwaliteitsmaatstaven. In Valdeorras kocht Telmo Rodríguez in 2002 deze bestaande wijngaarden op terrassen met een zeer minerale bodem, daterend uit de Romeinse tijd, met oude stokken die geen druiven meer produceerden. Stap voor stap worden de planten weer productief gemaakt. Dit is de tweede oogst die op de markt is. Van 100 % godello. Opgevoed op tank. Groengoud met goede concentratie. Geur van witte bloemen en rijk gedroogd wit fruit, appelschil en honing. Kruidige associatie met Viognier. Rijke, volle, romige smaak van zeer rijp fruit, bittere amandelen, niet zo veel zuren. Prima lengte, de smaak blijft helder. Verrassend mooie wijn, type marsanne/roussanne/viognier. Imp. Chabrol ,55 ex. (beperkte voorraad) **** As Sortes 2004, D.O. Valdeorras, Rafael Palacios Vatmonster. Een van de meest besproken wijnen van Spanje, van de broer van Álvaro Palacios. Van 100 % godello uit een wijngaard op m hoogte, gelegen op het zuidoosten en zuidwesten, met 20 tot 40 (soms 80) jaar oude stokken. Terrassen met een zanderige bodem van verpulverd graniet. Rijping op nieuwe Franse foeders van liter. Is nog niet op de markt. Bronskleurig goudgeel. In het begin vertonen neus en smaak tonen van reductie met stopverf, groente (zuurkool), hout en ananas. Met veel beluchting wordt duidelijk dat het om een complex glas wijn gaat met een hoge zuurgraad, vanille, maar vooral een machtig blok zilte mineralen. Deze wijn is nu nog niet in balans. Hij heeft veel meer tijd nodig en zal zich ongetwijfeld prachtig

4 ontwikkelen. Nog niet op de markt, gaat in Spanje voor de consument circa 25,00 kosten. Importeur: André Kerstens Partners in Wijn. ****+Lapena 2002, D.O. Ribeira Sacra, Bodegas Dominio do Bibei Vatmonster. Deze wijn van de beroemde oenologe Sara Pérez (Clos Martinet, Priorato) komt uit de subzone Quiroga-Bibei. De bodem van de wijngaard is zeer mineraal. Van 100 % godello druiven. De ene helft van de wijnstokken is 25 jaar oud en de andere helft ruim 50 jaar. De wijn werd vergist en 12 maanden opgevoed op nieuwe Franse demimuids, op de lie met bâtonnage. Vrij geconcentreerd goudgeel. Veel fruit in de geur. In de mond veel spel en originaliteit, met witte perzik, abrikoos en ananas. Elegant in de finale, met zilte balans. Fijne wijn met prachtige vulling en veel karakter. Nog niet op de markt, gaat in Spanje voor de consument circa 25,00 kosten. Geen importeur. Maandag 27 juni D.O. RÍAS BAIXAS Het landschap aan de kust heeft iets weg van de Noorse fjorden, met brede zeearmen, Rías genaamd, die ver het land ingaan. Hier is de streek naar vernoemd: de noordelijke kuststreek heet Rías Altas en het zuiden Rías Bajas, in het Galicisch Rías Baixas. In de 20 e eeuw werden in deze streek vooral andere land- en tuinbouwproducten dan wijn verbouwd, zoals aardappelen, uien, kastanjes, kiwi s en bloemen. Daarnaast werden door de families simpele wijnen geproduceerd voor eigen gebruik. Er bestond geen handel in wijn, laat staan export. In de jaren 60 ontstonden de eerste wijncoöperaties en werden technologie en vervanging door betere druivenrassen ingezet om de kwaliteit te verbeteren. Nu zijn nog slechts enkele van deze coöperaties over, ze zijn uiteengevallen in kleine bedrijven. Land kopen is zeer moeilijk en duur, met prijzen van rond de euro per ha. Door de kleinschaligheid heeft Rías Baixas een grote verscheidenheid aan wijnen. Soms worden nog oude tradities gevolgd, maar nieuwe methodes worden steeds meer ingezet. De inspanningen van de wijnsector in Rías Baixas werden in 1988 beloond met een D.O., en de streek kreeg bekendheid als productiegebied van een van de beste witte wijnen van Spanje. Snelle ontwikkeling Vanaf 1986 ontwikkelde de streek zich in drie jaar tot een modern productiegebied. In recordtempo werd de nieuwste apparatuur aangeschaft en het aantal kwaliteitsbedrijven groeide van 5 naar 50. Moderne technieken als meteorologische meetsystemen in de wijngaard en skin contact bij de vinificatie worden op ruime schaal toegepast. Omdat het uiterst moeilijk is om wijngaarden aan te kopen, bezitten de meeste wijnbedrijven niet veel grond: ze werken samen met wijnboeren uit de omgeving. Telde de D.O. Rías Baixas in 1987 nog 500 producenten, in 2004 waren dat er bijna In dezelfde periode groeide het aantal bodegas van 14 naar 186 en werd de export 30 maal zo groot. Van de geëxporteerde hoeveelheid wijnen neemt Nederland echter slechts 1,6 % voor zijn rekening. Albariño Kwaliteitsdruif nummer een van de streek, maar ook de lastigste in de wijnbouw. Albariño staat hier al sinds eeuwen en wordt ook in Portugal voor de Vinho Verde verbouwd onder de naam alvarinho. Sommige deskundigen menen dat de druif van de riesling afstamt, anderen vergelijken dit ras meer met viognier. De albariño wijnen van Rías Baixas hebben circa 12 % alcohol en bezitten een uitgesproken karakter, met zowel florale, fruitige als licht kruidige kenmerken. Direct aan de kust kiezen de meeste wijnmakers door de hoge zuurgraad voor het voltrekken van de malolactische gisting. Verder landinwaarts, waar de zuurgraad iets lager is, laat men de malo meestal achterwege.

5 Het wettelijk toegestane rendement bedraagt 66 hl/ha, maar een goede balans vindt deze druif bij 60 hl/ha. Door dit vrij lage rendement en de hoge grondprijzen is de wijn in verhouding duur. Klimaat Rías Baixas heeft een zacht Atlantisch klimaat en is een van de meest vochtige streken van Spanje, met een gemiddelde jaarlijkse neerslag van mm. Schimmelziektes vormen dan ook een permanente bedreiging voor de wijnstokken. Vaak moet 10 keer per jaar worden gespoten tegen oïdium en/of meeldauw. Biologische wijnbouw is hier niet te realiseren. Ook hier is de klimaatsverandering merkbaar. Zowel 2004 als 2005 waren in verhouding droge, zonrijke jaren. Parral Men kiest hier voor een hoge teeltwijze, de parral, waarbij de ranken in de vorm van een pergola worden gecultiveerd. De rijen wijnstokken worden ondersteund door metalen draden aan massieve granieten palen, waar de wijngaardwerkers onderdoor kunnen lopen. Dit systeem vraagt veel ruimte (4 x 4 meter uit elkaar), maar iedereen wil deze traditie handhaven, vooral omdat met het al eeuwen lang zo gewend is. Omdat onkruid het vocht vasthoudt wordt het meestal verwijderd. Vijf wijndistricten Rías Baixas telt ha wijngaarden, verdeeld over 26 gemeenten in 5 verschillende subzones: Val do Sálnes, het vlakste wijngebied op een schiereiland tussen de Ría de Arousa en de Ría de Pontevedra, met als belangrijkste plaats Cambados, ook wel de hoofdstad van de albariño genoemd. Het is hier iets warmer dan in de andere twee districten. Hier werd de albariño nieuwe stijl geboren. Er bevinden zich hier meer wijngaarden dan in Ribeira do Ulla. Rosal, tegen de monding van de Río Miño die de grens vormt met Portugal. Hier vinden we veel terrassen aan de rivier. Ribeira do Ulla, een bergachtig gebied, het grootste in omvang Soutomaior, de kleinste subzone in de vallei van de rivier Vigo, eveneens bergachtig Condado do Tea, verder stroomopwaarts aan de Río Miño, voorbij het punt waar de Rio Tea in de Río Miño stroomt. Dit district heeft zich in de loop der jaren tot het belangrijkste kwaliteitsgebied ontwikkeld. Het is hier wat warmer dan aan de kust. Strenge wetgeving en controles Het Consejo Regulador van de D.O. Rías Baixas handhaaft de strenge wetgeving en bewaakt de kwaliteit. Men houdt het hele jaar door toezicht op wijngaarden en wineries. Tijdens de oogst wordt nauwlettend in de gaten gehouden dat de druiven uit de geregistreerde wijngaarden komen, binnen het toegestane rendement. Na voltooiing van de wijnproductie wordt het volume aan wijn gecontroleerd. Voordat het rugetiket met D.O. Rías Baixas wordt uitgegeven, wordt van de betreffende wijn uit elke tank een monster gekeurd, zowel technisch als organoleptisch. De D.O. s van Rías Baixas (met toegestane druivenrassen) zijn: D.O. Rías Baixas Albariño (100% albariño) D.O. Rías Baixas Condado do Tea (70% albariño en treixadura) D.O. Rías Baixas O Rosal (70% albariño en loureiro) D.O. Rías Baixas Val do Salnés (70% albariño) D.O. Rías Baixas (70% toegestane witte druivenrassen: albariño, torrontés, loureiro of caíño) D.O. Rías Baixas Barrica (alle hier boven vermelde D.O. wijnen opgevoed op eikenhouten vaten gedurende minstens 3 maanden)

6 Voor Rías Baixas Tintos zijn de toegestane rode druivenrassen: caíño tinto, espadeiro, loureiro tinta, sousón, mencía en brancellao. De totale oppervlakte van de D.O. Rías Baixas is voor 94 % beplant met albariño. Malolactische gisting De vinificatie in Rías Baixas wordt vooral gekenmerkt door zorg voor detail en door zorgvuldig omgaan met de druiven. Er wordt met de hand geplukt, men gebruikt plastic manden van maximaal 20 kg en het transport van de druiven vindt meestal in gekoelde vrachtwagens plaats. Meestal vindt een tweede selectie van de druiven plaats bij binnenkomst. Het persen gebeurt bij een uiterst lage druk van 20 gram. Kenmerkend voor Rías Baixas is de malolactische gisting, die de meeste producenten geheel of gedeeltelijk realiseren. Dankzij de van nature hoge zuurgraad van de albariño druiven blijven na de malo nog ruim voldoende zuren over om de wijn een frisse balans te laten behouden. Maar met deze malo krijgt de wijn echter een groter bewaarpotentieel en ontstaat een krachtig en breed uitwaaierend smaakpatroon, waardoor de wijnen aan gastronomische inzetbaarheid winnen. Bezoek aan Terras Gauda, S.A., O Rosal Dit bedrijf werd gestart in 1990 door de twee bedrijven Viñedos do Rosal, S.A. en Adegas das Eiras, S.A., die later samengingen in Terras Gauda. Exportmanager Iago Becerra García liet bij aankomst van ons gezelschap geen tijd verloren gaan en nam ons direct mee in de wijngaarden. We zagen rubber slangen lopen; deze bleken niet voor irrigatie te zorgen maar vloeibare meststoffen te transporteren. Terras Gauda is voorstander van het blenden van de albariño met de andere witte rassen loureiro en caiño blanco (nog hogere zuurgraad dan albariño). Van dit laatste ras bezit Terras Gauda 95 % van het totaal in O Rosal. Er wordt veel energie gestoken in clonale selectie, zodat de juiste kloon op de juiste bodem staat. Via microvinificatie in kleine tanks worden de resultaten van dit speurwerk zichtbaar. In tegenstelling tot bij de meeste andere bedrijven is hier geen sprake van malo. Daartoe worden de druiven laat geoogst, zodat het appelzuurgehalte niet te hoog is. Men werkt samen met het CSIC, het instituut voor hoger wetenschappelijk onderzoek van het ministerie van onderwijs en wetenschappen. Zie ook Importeur: Résidence Wijnen Proeverij *** Abadía de San Campio 2004, D.O. Rías Baixas Van 100 % albariño, rendement 40 hl/ha. 12 % alc. Bleek groengeel. Fijn wit fruit van perzik en meloen. Sappige, speelse smaak met grapefruit en meloen. Opwekkende zuurgraad, redelijke lengte. 9,90 ex. **** Terras Gauda O Rosal 2004, D.O. Rías Baixas Van 70 % albariño, 20 % loureiro en 10 % caiño blanco. In deze volgorde worden de druiven ook geplukt: caiño blanco kent het langste groeiseizoen. 12 % alc. Productie flessen. Meer geel, meer kleur. Erg mooie geur. Uitstekend smaakbeeld met meer vulling dan de vorige en elegante complexe tonen. Dropje en fijne bitters in de finale door mineralen van terroir. 11,70 ex. *** Terras Gauda Etiqueta Negra 2003, D.O. Rías Baixas Van 70 % albariño, 20 % loureiro en 10 % caiño blanco. Gisting en 4 maanden opvoeding sur lie met bâtonnage op 50 % Amerikaans en 50 % Frans hout, alles nieuw. Malolactische gisting. 12,5 % alc. Productie flessen. Gemiddeld geconcentreerd goudgeel. Geur van rijp fruit en vanille, rokerig. Ronde stevige smaak met ananas en zuren van het eikenhout. De lengte met vanille en groente - wordt mede bepaald door het hout, dat de verfijning van de druif enigszins maskeert. Niet in ons land op de markt.

7 Bezoek aan Adegas Valmiñor, S.L., O Rosal Wij kregen hier een hartelijke ontvangst van Export Manager Cristina Blanco. De Adega (Galicisch voor bodega) dateert uit 1997 en heeft een capaciteit van liter. Een derde van de productie wordt geëxporteerd. Valmiñor werkt samen met 350 wijnboeren, die worden geselecteerd op oude wijnstokken, terroir en ligging. Er wordt betaald op kwaliteit en niet op gewicht. Wijnmaakster Cristina Mantilla onderhoudt met de boeren intensieve contacten gedurende elke fase in het groeiseizoen en adviseert ze bij ziektebestrijding (niet te veel spuiten en niet te weinig). De zuurgraad van de wijnen wordt in balans gebracht door de wijnen van verschillende terroirs te blenden. Importeur: Partners in Wijn Proeverij ***(*)Valmiñor 2004, D.O. Rías Baixas, Adegas Valmiñor Van 100 % albariño. Gisting gedurende 20 dagen bij 17,5 C. Volledige malo. Productie flessen.12,5 % alc. Florale geur. In de levendige smaak grapefruit, witte perzik, gedroogd gras en mineralen. Brede finale met goede lengte. Wat meer op kracht dan op finesse gemaakt. 8,95 ex bij 60/1 flessen, halve fles 5,65 ex. **** Davila 2004, D.O. Rías Baixas, Adegas Valmiñor Van 55 % albariño, 30 % loureiro en 15 % treixadura. Gisting gedurende 20 dagen bij 17,5 C. De albariño rijpt 2 maanden op de lie. Loureiro is een zeer aromatisch ras, maar alleen als de druiven optimaal rijp zijn, zoals in Treixadura is niet erg aromatisch maar wel zacht, waardoor de zuurgraad balans krijgt. Productie flessen. Alc. 13 %. Diepe minerale geur, nog vrij gesloten. Het natuurlijke koolzuur geeft knisperende frisheid. Citrusschil en abrikozen in de smaak en groenten met groene kruiden in de finale. Erg mooi glas wijn met meer karakter, vulling, lengte en balans dan de vorige. ***(*)Davila L , Adegas Valmiñor Tankmonster. Van 100 % loureiro. Toen bezoekers dit uit de tank proefden, waren ze zo enthousiast dat Valmiñor besloot om als enige producent loureiro als monocepagewijn te bottelen. Omdat loureiro een nog hoger zuurgehalte heeft dan albariño, werden de druiven overrijp geplukt. Behalve in Rías Baixas wordt loureiro misschien alleen nog aangetroffen in Ribeiro. 13,2 % alc. Rendement 80 hl/ha. Productie flessen. In de neus wit fruit en veel bloesem. Rijpe smaak, rond en vol, met veel vulling van reine claudes, appel, bloemen en mineralen. Goede lengte. Apart glas wijn, maar mist de complexiteit van de blend. Suikers en hoge zuurgraad zijn nog niet in balans. **** Albariño 2004, Adegas Valmiñor Experimentele wijn, tankmonster. Een blend van 70 % albariño met gisting en opvoeding op tank en 30 % albariño met gisting en 5 maanden opvoeding op de lie op Franse demimuids van 500 liter (nieuw en tweede jaars). Uitgangspunt was het vermijden van houtdominantie. Erg goed gedaan, de balans is prima, het hout overheerst niet waardoor het fruit intact blijft. Er is niet veel vraag naar dit type wijn, maar Valmiñor wilde eens iets anders aanbieden. Dit is een geslaagde wijn met een brede stijl. Het hout is ondersteunend en geeft lengte aan de wijn. Lunch Tijdens een lunch in restaurant Ribadomar in het vissersplaatsje Cambados genoten wij van heerlijke lokale specialiteiten, die uiteraard werden gecombineerd met wijnen uit de omgeving. Bij het voorgerecht Pimientos de Padron (dorpje in de omgeving van Santiago de Compostela) en het hoofdgerecht - de specialiteit van het huis - Merluza (superverse, overheerlijke heek met rode pepers, ham, botersaus en citroen) proefden wij:

8 ***+ Albariño d Fefiñanes 2003, D.O. Rías Baixas, Bodegas del Palacio de Fefiñanes, S.L. Deze bodega te Cambados werd opgericht in 1904 en de wijnen worden beschouwd als behorend bij de beste van de D.O. 12 % alc. Elegant, knisperend, zuivere wijn met mooi rijp fruit. **** Albariño Tvronia 2004, O Rosal, Adega Quinta de Couselo Nog beter dan de vorige, meer zilte minerale accenten, veel karakter van de lie, erg mooi fruit, finesse. ***+ Albariño Quinta de Couselo 2004, O Rosal, Adega Quinta de Couselo Rijk en rond, met minder finesse, mineraliteit en karakter dan de vorige. Wat meer vrijblijvend. ***+ Albariño Martin Codax 2003, Bodegas Martin Codax, S.A.U. Ook deze bodega, een van de grotere, is gevestigd in Cambados. Van de 5 flessen die werden geopend vertoonden er 4 een kurksmaak. In de daarop volgend discussie hoorden wij dat de producent Lagar de Fornelos voor de Engelse markt als eerste een schroefdop plaatst op de wijn Lagar de Cervera. De vijfde fles Martin Codax was overigens in orde, met tonen van vers gemaaid gras en groene appel. Digestifs In Galicia bestaat een grote traditie in de vorm van de productie van eaux-de-vie en likeuren. De meeste wijnproducenten voeren een serie van deze dranken naast hun wijnen, vaak uit eigen distilleerderij. Wij proefden van: Orujo de Galicia D.O., Adegas Valmiñor Een Marc van albariño met 45 % alc. Uitstekend product, zuiver en fris, met fijne bitters. Licor de Hierbas, Adegas Valmiñor Kruidenlikeur op basis van Orujo de Uva Albariño, 35 % alc. Type Chartreuse / Elixer d Anvers. Prima likeur. Licor Café, Adegas Valmiñor Koffielikeur op basis van Orujo de Uva Albariño, 30 % alc. Goed expressie van koffie, zuiver en niet te zwaar. Associatie met Haagsche Hopjes. Bezoek aan Bodegas Pazo de Villarei, S.A., Val D.O. Salnés Deze gemiddeld grote bodega, onderdeel van Allied Domecq, dateert uit Ze bevindt zich in het plaatsje Meis, ten noorden van Pontevedra. Men beschikt over lange termijn contracten met de wijnboeren van 81ha wijngaarden met ondiepe, zanderige, enigszins zure bodems aan de oever van de rivier Unia, beplant met albariño stokken van minder dan 20 jaar oud. Na 12 uur gisting liggen de wijnen enige tijd op de fijne lie om meer kleur, een rijker druivenaroma, sprankelende frisheid en grotere lengte te verkrijgen. Wijnmaker-oenoloog Guillermo Alvarado was niet aanwezig vanwege de uitvaart van een collega, maar David Castro, een van zijn medewerkers, gaf ons een rondleiding door het bedrijf en liet enkele wijnen proeven. *** Albariño Pazo de Villarei 2004, D.O. Rías Baixas, Bodegas Pazo de Villarei Zachte florale geur met licht wit fruit, pruimen en meloen. Sappige frisse, speelse smaak. Lichte wijn, geeft koel geschonken onbekommerd drinkplezier. Prijs af bodega 6,00. ***(*)Albariño Terra d Ouro 2004, D.O. Rías Baixas, Bodegas Pazo de Villarei

9 Gedeeltelijke koude inweking, geen malo. Licht geelgroen met wat koolzuurbelletjes. Krachtige minerale geur met peer, appel en citrus. In de smaak citrus, grapefruit met frisse, milde zuren. Zilte minerale finale met goede lengte. Goed glas met balans. Prijs af bodega 8,00. ***+ Albariño Cadoiro de Teselas 2004, Bodegas Pazo de Villarei Iets meer kleur dan de vorige, ook hier weer wat koolzuur. Wit fruit, rond en fris. Rijpe ronde smaak, minder mineraal en grapefruit, meer zacht fruit. Wel flinke zuren. Redelijke finale met aangename bitters. Type moezelwijn, qua stijl tussen de twee vorige wijnen in. Prijs nog niet bekend: dit is voor deze wijn het eerste productiejaar. Importeur is in principe Allied Domecq Wines , maar gezien de perikelen rond overname is momenteel nog niet duidelijk of de wijnen van Pazo de Villarei in Nederland op de markt zullen verschijnen en wie dan de verkoop zal verzorgen. Bezoek aan Adega Condes de Albarei, Bodegas Salnesur, S.A., Val do Salnés of In dit coöperatieve bedrijf te Castrelo-Cambados werden wij ontvangen door Lucia Carballeira. Condes de Albarei is een grote producent met een jaarproductie van flessen per jaar en een gemiddeld rendement van 44 hl/ha. De 400 partners van deze coöperatie bezitten samen 170 ha wijngaarden, verdeeld in percelen. De chef de culture is het hele jaar door belast met het controlewerk in de wijngaarden, maar vlak voor en tijdens de 10 tot 15 dagen durende oogsttijd controleren 7 mensen voortdurend de rijpheid van de druiven voor bepaling van het plukmoment. Al deze gegevens worden sinds enkele jaren in een database opgeslagen. Er wordt 1,70 per kilo kwaliteitsdruiven betaald, wat meer is dan bij anderen. De boeren komen hier 1 tot 2 maal per week en worden gebeld of krijgen aanwijzingen per brief. Tijdens de regentijd is dat een heel gedoe. Condes de Albarei bottelt het hele jaar door. Imp. Cava Barcelona Proeverij ***(*)Condes de Albarei 2004, D.O. Rías Baixas, Adega Condes de Albarei, S.A.U. Klassieke 100 % albariño wijn. Stokken van ruim 15 jaar oud op een zandbodem. Inweking op 10ºC gedurende 6 uur. Gisting op tank met autochtone gistcellen gedurende circa 15 dagen, bij 16-18ºC. Een derde krijgt malo om de hoge zuurgraad van de druif (tot 9 gram per liter) af te zwakken. In 2004 was de malo pas in maart klaar. In 2004 ontstond wat meer natuurlijk koolzuur in de wijnen. Productie 1 miljoen flessen. 12 % alc. Zachte, toegankelijke wijn met voldoende mineraliteit en lichte speelse finale. Het concentraat en de balans zijn erg goed voor deze aangename basiswijn. 10,50 ex. ***(*)Enxebre 2004, D.O. Rías Baixas, Adega Condes de Albarei, S.A.U. Van 100 % albariño. Enxebre (spr. ensjèbrè) betekent speciaal: een selectie van druiven van oude stokken. Vinificatie in tank, zonder houtopvoeding. De hele trossen hadden twee dagen skin contact en daarna macération carbonique. Het vrije sap begint dan uit zichzelf te gisten met autochtone gist bij 12-14ºC. Zodra de wijnmaker tevreden is, wordt dit vrije sap gebruikt om deze wijn te maken. De resterende druiventrossen worden uitgeperst voor andere wijn. 10 % ondergaat malo. 12,5 % alc. Productie flessen. Meer kleur dan de vorige wijn, goudgeel met wat koolzuur. Gesloten qua geur. Volrijp van smaak, met veel vulling van peer, perzik en gele pruim. Mist wat pittigheid en is eerder vet. De behoorlijke zuurgraad zit versmolten in het fruit. De lange finale is erg mineraal. **** Carballo Galego 2003, D.O. Rías Baixas, Adega Condes de Albarei, S.A.U.

10 Van 100 % albariño wijnstokken, meer dan 15 jaar oud. Selectie van de druiven in de wijngaard en bij binnenkomst. Koele inweking van de druiven gedurende 36 uur. Het beste sap van de persen wordt voor deze wijn geselecteerd en gedurende 2 weken vergist op nieuwe barriques (ieder jaar) bij maximaal 20ºC. De malolactische gisting wordt gedeeltelijk gerealiseerd, in 2003 voor 50 %. Vier maanden rijping in barrique op de lie met bâtonnage gedurende de eerste 18 dagen. Carballo Galego betekent eikenhout uit Galicia. Dit hout uit het noorden van Galicia wordt 5 maanden gedroogd voordat het wordt verwerkt. Het lijkt wat op Frans eiken, volgens deskundigen als gevolgd van het vochtige klimaat. Condes de Albarei is de enige producent in Galicia die het eikenhout uit eigen streek gebruikt voor houtopvoeding. Productie flessen. 12,5 % alc. Niet te veel kleur, ook iets CO2. Geur van vanille, perzik, peer, abrikoos, cacao en tabak. In de smaak lichte vanille, enigszins tropisch fruit, iets rokerige. Zilte, brede, krachtige finale. Het hout is prima gedoseerd en vormt een geheel met het rijke fruit. Volle maaltijdwijn, bij oosterse gerechten, krachtige visschotels met saffraan, tonijn en licht vlees. Diner In de plaats Pontevedra met inwoners, nog steeds in Rías Baixas, dineerden wij in het trendy restaurant La Casa de las 5 Puertas. Deze zaak is nu 2 jaar open en heeft een spraakmakend design interieur waar onzerzijds veel bewondering voor was. Ieder maakte qua menu zijn eigen keuze. De geproefde wijnen waren: WIT ***+ Emilio Rojo 2004, D.O. Ribeiro, Emilio Rojo Bangueses, Ponte Arnoia Witte wijn van de druivenrassen lado en torrontés, van gemiddeld 15 jaar oude stokken uit 1,5 ha wijngaarden op granietbodems. Cultivatiemethode is de Guyot Double, Rendement hl/ha. Regenval mm per jaar. Strak en droog. Zacht fruit, toegankelijk, verkwikkende sappigheid. Verrassend goed. 20,95 consument in Spanje (Internet). *** Albariño Lusco 2003, D.O. Rías Baixas, Bodegas Lusco do Miño, Vigo Eigenaar José Antonio López was in 1984 mede-oprichter van Bodegas Morgadio op en begon in 1996 dit eigen bedrijf in het district O Condado do Tea, met zowel de eigen wijngaard Pazo Piñero (5 ha) als langlopende contracten met wijnboeren (5 ha). Florale geur. Wit fruit met stevige zuren, wat hoekig. Vrij korte finale. ROOD ***(*)Numanthia 2000, D.O. Toro, Numanthia-Termes S.L., Valdefinjas - Magnum Opgevoed op deels Frans, deels Amerikaans hout. Een wijn met 14,5 % alcohol. De eerste magnum werd te warm geserveerd en had daardoor geen balans. De tweede magnum werd op ons verzoek gekoeld, waarmee de balans grotendeels werd hersteld. De meningen waren echter verdeeld. Diep kersenrood. Houtneus. Wat stoffige smaakinzet met vrij veel hout, veel materie van gestoofd zwart fruit. Tikje groenigheid van onrijpe tannines. De NGS voorzitter wilde ons nu een topwijn uit Spanje laten proeven. De keuze viel op: *****Clos Mogador 2000, D.O. Priorat, Isabelle & René Barbier Ook dit is een wijn met 14,5 % alcohol en weer vroegen wij om de twee flessen gekoeld te serveren. Het bleek een wijs besluit te zijn. Zeer diepe kleur. In de neus zeer complexe en diepe tonen van cassis, leer, animal en frambozen. Groot smaakconcentraat met bramen, cassis, leer, animal, dat alles met een enorme complexiteit. Prachtige diepgang met accenten van bosbessenjam, verse pruimen, koeienstal en kreupelhout. Vanaf het eerste moment staat deze wijn als een huis. Immense finale. Dit is een van de topwijnen uit de wereld, met een complexiteit te vergelijken met die van Grange, kracht,

11 balans en gespierdheid. Overigens was er sprake van verschil tussen de twee flessen: de tweede was frisser en eleganter, met zachte ronde associaties van truffel. Al met al een feest om dit te mogen proeven bij de overigens voortreffelijke maaltijd. Dinsdag 28 juni Bezoek aan Bodegas Fillaboa, S.A. te Salvaterra de Miño, O Condado do Tea Fillaboa behoort sinds 2001 tot de Spaanse investeringsgroep Casa Masaveu, waarvan handelsondernemingen, cementfabrieken, financiële bedrijven, bouwbedrijven, kunstinstellingen, agrarische bedrijven en dienstverlenende bedrijven in heel Spanje deel uitmaken. De rijke familie verzamelt kunst na Thyssen is dit de belangrijkste particuliere kunstverzameling van Spanje - en exposeert delen ervan in de diverse bedrijven, waaronder Fillaboa. Wij keken dan ook onze ogen uit naar de prachtige stukken. De Masaveu groep is tevens eigenaar van Bodegas Murua, Rioja en Pagos de Araiz, Navarra. In de 19 e eeuw stonden hier ook wijngaarden, waarvan de wijn destijds werd geëxporteerd naar de USA en Cuba. Daarna ging men over op het fokken van paarden en werden kiwi s verbouwd. Door toenemende concurrentie van kiwi s uit Nieuw-Zeeland verdween deze productie weer. Via een prachtig gerestaureerde Romeinse brug bereikt men het idyllisch gelegen wijngoed. Fillaboa produceert flessen per jaar, uitsluitend van jaar oude albariño stokken (in 1981 startte de huidige aanplant) uit de ommuurde 68 ha eigen wijngaarden op circa 300 m hoogte aan de noordoever van de rivier Miño. Binnenkort worden nog 20 ha productief. Importeur Chabrol Proeverij **** Albariño Fillaboa 2004, D.O. Rías Baixas, Bodegas Fillaboa Rendement circa 50 hl/ha. Gisting bij 16-18ºC. Alc. 12,2 %. Bleek groengoud. In de verfijnde neus bloesem, ananas, appel, grapefruit, meloen en limoen, mineraal ondersteund. Al dit fruit komt terug in de zachte, licht vettige smaak, samen met krachtige, aangename zuren. In de lange finale zet de verfijning door, met subtiele bitters. Mooie elegante stijl. Per fles 9,60 ex, per 0,5 liter 7,15 ex. ****(*)Albariño Fillaboa Selección Finca Monte Alto 2003, D.O. Rías Baixas, Bodegas Fillaboa Van het beste perceel, de Finca Monte Alto wijngaard, met 17 jaar oude stokken. Rendement 44 hl/ha. Rijping sur lie op tank gedurende 9 maanden. Productie flessen. 12,7 % alc. Iets meer kleur, strogeel met groenzweem. Rijke, diep geconcentreerde geur met ananas, tropisch fruit en mineralen. Volle, rijpe smaak met grootse balans tussen rijp fruit en intensiteit. Zachte mondstructuur. Finale met zeer fraaie lengte en opwekkende zuiverheid. Een van de beste wijnen van deze reis. 12,50 ex. Fillaboa produceert ook een Albariño Fermentada en Barrica. Deze wijn wordt vergist en rijpt 3 maanden op barrique (Nevers, Allier en Caucasus), waarna de rijping verder gaat op stalen tank. Deze wijn kregen wij echter niet te proeven. D.O. RIBEIRA SACRA Ribeira Sacra betekent heilige helling of oever. Het wijngebied met jaar wijngeschiedenis - omvat 17 gemeenten aan de samenloop van de rivieren Miño en Sil, met als belangrijkste plaats Monforte de Lemos. Ribeira Sacra kent 5 subgebieden,

12 Chantada, Amandi (het beste gebied), Ribeiras do Miño, Quiroga-Bibei en Ribeiras do Sil- Ourense. Het landschap is er fascinerend, en de gebruikelijke donkere wolken versterken het dramatische effect met prachtig licht in de rivierdalen en adembenemende stilte. De wijngaarden liggen op onmogelijk steile leisteenterrassen, een mengeling van Douro en Moezel. Het is een woest landschap, waar beren en arenden voorkomen. Klimaat Door enige Mediterrane invloed is het hier wat warmer dan aan de kust, maar altijd nog erg vochtig. De gemiddelde jaartemperatuur bedraagt 13ºC en het aantal zonne-uren Ook hier verandert het klimaat: al vijf jaar lang ondervinden de wijnstokken stress vanwege droogte, wat overigens niet als een probleem wordt gezien. Om het vocht in de bodem vast te houden legt men tegen de zonnewarmte een deken van stro op de bodem. De oogst vindt hier plaats in de 2 laatste weken van september. Druivenrassen Ribeira Sacra is een streek voor rode wijnen (90 %). Men kent 16 druivenvariëteiten, met als belangrijkste rode druivenrassen mencía, alvarello, merenzao en caíño. Voor de witte rassen zijn dat godello (was bijna uitgestorven, kleine druiven), albariño, treixadura en loureiro. Monocépage wijnen, voor 100 % van één druivenras, mogen uitsluitend worden gemaakt van de rode mencía of de witte godello, albariño of treixadura. Het maximale rendement is bijvoorbeeld voor godello 62 hl/ha, maar in werkelijkheid ligt de opbrengst rond de 20 hl/ha. De streek telt 96 bodegas en wijnboeren, van wie velen slechts 0,4 ha in eigendom hebben. In 2004 werden binnen de ha grote D.O. 4 miljoen kg druiven geoogst en nog eens 6 miljoen kg druiven zonder D.O. status. Soms zijn de percelen te klein voor een D.O. status, soms voldoen ze niet aan de regels. Bezoek aan Bodegas Algueira, D.O. Ribeira Sacra, te Francos-Doade, subzone Amandi De Adega Algueira is gevestigd in een klooster uit de 12 e eeuw, hoog boven de wijnterrassen aan de rivier Sil. Wij werden ontvangen door eigenaar/producent Fernando González Riveiro. Hij exploiteert ook een bij de Bodega gelegen Restaurant, waar de proeverij en lunch plaatsvond. Bodegas Algueira doet mee aan het Europese project Viticultura de Montaña (bergwijnbouw) dat wordt gecoördineerd door de Italiaanse organisatie Cervim Wij kregen de proeftuin met diverse autochtone wijnstokken te zien, waarvoor de berg letterlijk moest worden stuk gehakt. De arme zure bovenlaag is slechts 25 cm diep, de rots van leisteen met ijzer wordt overdag warm en geeft die warmte s nachts weer af. Fernando Riveiro probeert om dit jaar een ijswijn van godello te maken. De bodem is rijk aan organische stoffen, maar de Ph is aan de lage kant. Men corrigeert dit door toevoeging van magnesium en potassium. Bodegas Alguiera heeft in Nederland geen importeur. Proeverij Witte wijn ***+ Godello 2003, D.O. Ribeira Sacra, Bodegas Algueira De wijnstokken zijn jaar oud. Godello moet snel worden geoogst, in de eerste week van september, anders worden de druiven te rijp. Vinificatie en 6 maanden opvoeding sur lie met bâtonnage op Hongaarse barrique. Deze wijn is gemaakt met een bewaarpotentieel van enkele jaren, waarbij het citrusfruit verandert in dat van rijpe goudrenet. 13 % alc. Goudgele kleur. Zeer rijpe geur met citrus en appel, kaneel en

13 karamel. Brede, krachtige smaak met een heel apart karakter en wat houtinvloed. Veel lengte. Doet wat denken aan viognier. Af bodega 7,00. Rode wijnen *** Mencía 2004, D.O. Ribeira Sacra, Bodegas Algueira Aan het eind van deze oogst viel wat regen. Vijf dagen traditionele vergisting, gevolgd door 15 dagen inweking op de schillen voor meer kleur. Geen houtopvoeding. 12,6 % alc. Kersenrood, gemiddeld geconcentreerd. Geur van kruidig rood en zwart fruit. In de mond sappige frambozen, kersen en bramen, licht peperig. Redelijk vlezig, correcte lengte. Een kruidige wijn, die af en toe doet denken aan gamay of cabernet franc. Af bodega 3,60. ***(*)Mencía Barrica 2003, D.O. Ribeira Sacra, Bodegas Algueira 2003 was een goed wijnjaar. De druiven waren gestresst en vertoonden een mooie kwaliteit. Rijping 10 maanden op 100 % nieuwe Franse barrique van Allier eiken. Productie flessen, men streeft naar verhoging. Alc. 13 %. Vrij compacte kleur. Intense geur van fraai kruidig fruit. Sappige smaak met een mooie vulling van heerlijk bosfruit. Sappige finale met uitstekende tannines en aangename bitters. Goede dosering van het hout, zeer verteerbaar, geen alcoholdominantie. Af bodega 7,00. Toekomst Fernando González Riveiro stelde tijdens de uitstekende lunch in zijn restaurant Castelo, dat de toekomst van de D.O. Ribeira Sacra erg van dit soort wijnen afhangt. Maar er moet nog veel gebeuren. Op dit moment zijn er slechts twee bodegas die hun wijnen goed verkopen. Naar zijn mening moet Ribeira Sacra een soort Priorat worden om de exploitaties rendabel te laten zijn. De arbeid is hier immers ook duur, maar hij vindt het niet juist om hier nu al de hoge prijzen te hanteren die in Priorat voor de wijnen worden gevraagd. Ribeira Sacra heeft als voordeel dat de wijnen met 13 % niet te alcoholisch zijn, in tegenstelling tot die van Priorat (14,5 15 %). Omdat de druiven hier een tekort hebben aan zuren wordt vrij vroeg geoogst, waardoor het alcoholgehalte niet te hoog wordt. Bezoek aan Adegas Moure, D.O. Ribeira Sacra, te Escairón, subzone Ribeiras do Miño Dit familiebedrijf anno 1958 is een van de pioniers van de streek. Ook dit wijngoed is gevestigd in een oud klooster, de Abadía da Cova, hoog gelegen boven een bocht in de rivier Miño. Het bedrijf wordt geleid door Evaristo Rodriguez en José Manuel Moure Vazquez. Het uitzicht over wijngaarden en rivier is ook hier weer fascinerend en midden tussen de wijngaarden is een prachtig zwembad aangelegd voor familie en vrienden. Een aparte BV van Adegas Moure produceert aguardiente en likeuren, waarvan de productie sinds mensenheugenis in Galicia bestaat, en die bij Adegas Moure net zo belangrijk is als die van wijn ( flessen per jaar). Tijdens de rondleiding zagen wij dat de bodega werd verbouwd. Er werden nieuwe gistingstanks geïnstalleerd, zgn. ganimedes. Deze tanks hebben de mogelijkheid van langdurige inweking van hele trossen rode druiven, met gecontroleerde toevoeging van zuurstof. Mencía heeft van nature weinig kleur, die met deze apparatuur kan worden geconcentreerd. Tot voor kort werd van mencía alleen Joven gemaakt, rode wijn om jong te drinken. Zeven jaar geleden begon Adegas Moure echter als eerste bodega om een Mencía Crianza te maken, met opvoeding op barrique. Dit voorbeeld wordt de laatste jaren door anderen gevolgd. De witte wijnen worden hier uitsluitend van eigen druiven gemaakt, voor de rode gebruikt men voor 60 % eigen druiven. Adegas Moure heeft in Nederland geen importeur.

14 Proeverij ***(*)Albariño Abadía da Cova 2004, D.O. Ribeira Sacra, Adegas Moure Van 85 % albariño en 15 % godello. Productie flessen. 3 gram restsuiker en 12 % alc. Tot onze verbazing staan op het frontetiket de proefnotities van de wijnmagazines El País, Los Angeles Times en Wine Spectator. Zeer bleek groengeel. Zachte ronde geur van rijpe appel. Sappige smaakinzet met bitterzoet appelfruit en wat minder mineraliteit. Blijft fris in de finale, waarin mineralen alsnog tevoorschijn komen. Goede, delicate balans. Prijs af bodega 7,00. ***+ Mencía Abadía da Cova 2004, D.O. Ribeira Sacra, Adegas Moure Van 100 % mencía, met dagen inweking. Vervolgens vergist en opgevoed op tank. Productie flessen. 1,3 gram restsuiker en 12,5 % alc. Veel kleur. Prima fruit van frambozen, zeer zuiver, ook wat chocolade. Sappige smaak met fijn kruidig bosfruit, bittere chocolade en behoorlijke ruggengraat van mooie tannines uit de schil. Vlezige, sappige finale met aangename bitters en prima lengte. Net niet helemaal droog. Prijs af bodega circa 5,50. **** Mencía Abadía da Cova Crianza 2003, Selección Especial, D.O. Ribeira Sacra, Adegas Moure Van 100 % mencía, ruim 20 jaar oude stokken. Negen maanden op nieuwe barriques, van 80 % Allier en 20 % Amerikaans eiken. Productie flessen. Alc. 12,5 %. Diepe kleur. Stevige geur van rijp zwart fruit met kruidige en aardse tonen. Zeer zachte smaakinzet, fraai fruit met veel expressie, voorbeeldige dosage van het hout. In de finale volop lengte met fruit van bramen en stevige, maar niet drogende tannines. De wijn blijft sappig tot in de uithoeken en het fruit blijft de boventoon voeren. De beste rode wijn van Galicia die wij op deze reis hebben geproefd. Prijs af bodega circa 8,50. Diner Tijdens het diner in ons hotel Pazo O Castro te O Barco de Valdeorras genoten wij o.a. van een mooi glas witte wijn: ***+ Godello 2004, D.O. Valdeorras, Adegas Acoroa, Arua, Orense Bleek geelgroen. Aparte geur met wat kweepeer, grapefruit en pijnboompitten. Zilte smaak met fruit van appel, peer en witte pruim. Ronde, zilte finale met goed concentraat. Een mooi glas wijn waar we ons op het terras erg gelukkig bij voelden. D.O. VALDEORRAS De naam Valdeorras of Gouden Vallei komt misschien van de goudmijnen die de Romeinen hier hadden, maar het kan ook zijn dat hiermee de gouden gloed wordt bedoeld van de bladeren van de wijnstokken aan de oevers van de rivier Sil, net voor de oogst. Renaissance Zoals in de meeste D.O. gebieden van Spanje werd de wijnbouw in Valdeorras tijdens het Franco regime gekenmerkt door overproductie. Waar Rías Baixas de albariño herontdekte en Ribeiro de treixadura, daar blies Valdeorras sinds 1981nieuw leven in de godello, een autochtoon ras dat in goede handen de potentie heeft om eersteklas wijnen voort te brengen. Datzelfde gebeurde met mencía, een veelbelovende variëteit die helaas nog steeds niet uitzonderingen daargelaten - laat zien waartoe ze in staat is. Maar er moet nog een flinke strijd worden gestreden in Valdeorras, waar rassen als garnacha tintorera en palomino (voor de binnenlandse markt) nog steeds driekwart van het areaal aan D.O. wijngaarden bezetten. Klimaat en ligging Van de wijnstreken in Galicia ligt Valdeorras het meeste landinwaarts, 200 km van de zee. Het klimaat heeft daardoor wat continentale aspecten, met hetere zomers, langere

15 herfst en koudere winters. De bodems langs de rivieren bestaan uit goed doorlatend leisteen en kalksteen, daarbuiten is sprake van aangeslibde bodems. De hoogte gaat hier tot 320 m boven de zeespiegel en de rivier werkt in de zomer verkoelend. In de winter en de lente valt hier m regen. In vrijwel het gehele groeiseizoen heerst een relatieve luchtvochtigheid van 80 %. De wijnstok is in staat om via de poriën van de bladeren vocht uit de lucht te halen. Wijngaarden In de lager gelegen wijngaarden worden de wijnranken langs metalen draden opgebonden, terwijl op de hellingen bush vines staan. Het maximaal toegestane rendement is 56 hl/ha voor wijngaarden op hellingen en 70 hl/ha voor de vlakte. Maar in de praktijk komt dit zelden voor: het ligt meestal tussen 25 en 30 hl/ha. Driekwart van de aanplant is rood en het merendeel wordt in bulk verkocht. De serieuze bodega s die zich richten op export, concentreren zich op godello en mencía, hoewel ook wordt geëxperimenteerd met tempranillo, cabernet sauvignon en merlot. Een druivenras dat aan belangstelling wint is doña blanca, vooral in witte blends. Voor rode wijnen kent men behalve mencía de autochtone rassen maria ordoña (synoniem merenzao of trousseau noir) en estaladiña. Bezoek aan Bodegas La Tapada te Rubiá de Valdeorras, D.O. Valdeorras Deze bodega is opgericht in 1989 door Ramón Guitián samen met oenoloog José Hidalgo. Ramón overleed in 1996 bij een auto-ongeluk en het bedrijf werd voortgezet door zijn broer Senén en zijn zus Mari-Carmen, samen met Hidalgo. Bodegas La Tapada maakt uitsluitend witte wijnen van 100 % godello. In 1991 werd een moderne bodega gebouwd en in 1994 besloot Hidalgo om over te gaan op vinificatie en opvoeding in barrique. Wijngaard De druiven komen uitsluitend van de eigen wijngaard van 10 ha met 20 jaar oude stokken, in een dal op 550 m hoogte. De plantdichtheid bedraagt stokken/ha. De neerslag bedraagt hier mm per jaar. De temperatuur varieert tussen -5ºC en +33ºC, met een jaargemiddelde van 12ºC. Grote ventilatoren in de wijngaard verplaatsen de lucht als er gevaar dreigt voor nachtvorst. De druiven ontvangen gemiddeld zonne-uren per jaar. Hoog boven de wijngaard zien we masten met hoogspanningskabels.. Importeur: Heisterkamp Wijnkopers Proeverij *** Guitián 2004, D.O. Valdeorras, Bodegas La Tapada Afhankelijk van de oogst gaat aan de gisting (bij 17-18ºC) al dan niet een koele inweking vooraf. Daarna rijpt % op Franse en Amerikaanse (Missouri) barriques. De rest wordt vergist en opgevoed op stalen tank. Goudgeel van kleur. In de neus geel fruit, in de smaak wat bitters van de druif (kenmerkend voor godello) en het terroir van leisteen. Flinke lengte met flinke bitters. Enigszins boerse stijl. Prijs 9,95 ex. ***(*)Guitián Fermentado en Barrica 2004, D.O. Valdeorras, Bodegas La Tapada Dezelfde vinificatie, maar dan sur lie met bâtonnage gedurende 6 maanden. Een stuk beter dan de vorige, met meer expressie van het terroir. Meer zilte tonen en minder agressieve bitters. De zuurgraad is krachtig maar goed en de wijn vertoont een mooie zuiverheid. Prijs 16,75 ex. (2003) Bezoek aan Bodegas Y Viñedos Somoza te A Rúa do Valdeorras, D.O. Valdeorras vinosomoza@telefonica.net Dit wijnbedrijf werd in 1990 opnieuw gevestigd door Fernando Gonzalez Fernandez in zijn familiepand daterend uit eind 19 e eeuw. Het omvat 25 ha wijngaarden, beplant met 20

16 tot 80 jaar oude godello stokken. De productie bedraagt flessen per jaar, uitsluitend godello. Geen importeur. Kosher Somoza is een van de weinige Spaanse bodegas die ook flessen koshere wijnen produceert. Wanneer is een wijn kosher? Fernandez laat hiertoe de opperrabbijn uit Parijs overkomen, die moet toezien op de wijnbereiding en de tanks moet verzegelen. Mede in verband met het produceren van koshere wijnen is alles in de kelders brandschoon. Koshere wijnen zijn, door de bijkomende reis- en verblijfskosten van de opperrabbijn en door veel extra maatregelen, duurder dan de andere wijnen. Ze worden gefilterd met Kieselguhr en een hightech filter van 0,45 micron, maar niet sterker dan de gewone wijnen. Je hoeft overigens geen Jood te zijn om koshere wijnen te mogen produceren. Houtopvoeding Somoza doet dit jaar een kleinschalige proef met Bourgondische vinificatie en opvoeding gedurende 6 maanden. Tot nu toe is men erg tevreden over het resultaat (zie proefnotities hieronder). Volgend jaar komen Franse foeders van liter aan voor verdere experimenten. Proeverij ***+ Vina Somoza 2004, D.O. Valdeorras, Bodegas Y Viñedos Somoza Frisse, sappige wijn met goede vulling van zuiver fruit en aangename bitters van de druif. Licht vettig. Prima glas wijn. **** Vina Somoza sur lie 2004, D.O. Valdeorras, Bodegas Y Viñedos Somoza Bourgondische vinificatie en opvoeding gedurende 6 maanden. Van de oudste wijnstokken. Rendement circa 30 hl/ha, terwijl de wet meer dan het dubbele toestaat. 13,7 % alc. Nog veel beter dan de vorige, een overduidelijk verschil. Uitstekende vulling met minerale expressie en zilte tonen. De alcohol is erg mooi verweven. Volgend jaar gaan ze alle godello zo maken en voor de beste druiven neemt men dan de nieuwe Franse foeders van liter. Tot slot liet Fernando Gonzalez Fernandez ons nog een oudere wijn proeven om aan te tonen dat zijn wijnen goed kunnen ouderen. **** Vina Somoza sur lie 2002, D.O. Valdeorras, Bodegas Y Viñedos Somoza De geur is breder en krachtiger ontwikkeld, met tonen van bloesem en munt. In de brede smaak proef je nu kweepeer met hazelnoot en citrus en de zuurgraad is nog steeds uitstekend. De wijn toont nu volop gastronomische inzetbaarheid. Prachtige wijn. Dit waren zonder meer de beste Godello wijnen die wij op deze reis hebben geproefd. Bezoek aan Bodegas Godeval S.A.T. te O Barco de Valdeorras, D.O. Valdeorras Bodegas Godeval werd in 1986 opgericht door 16 mensen, die al in 1974 een groep hadden gevormd met als doel de restauratie van de wijngaarden van Valdeorras. De bodega is gevestigd in een subliem gerestaureerd Romaans klooster te Xagoaza, vlakbij de inwoners tellende plaats O Barco. Godeval is de pionier die godello herontdekte en na een enquête onder de wijnboeren alle wijngaarden - 17 ha - met dit ras beplantte. Er is veel geïnvesteerd in de nieuwste technologie en apparatuur. Toen de eerste godello op de markt kwam werd deze goed ontvangen. Importeur: Wijnkoperij H.F.A. Okhuysen

17 De wijngaarden Als eerste maakten wij met oenoloog Horacio Fernández Presa een rondgang door de wijngaarden, waar we langs een nieuwere aanplant met godello uit 1978 liepen. In de startfase van Godeval was Horacio werkzaam op het Agronomisch Instituut, waar hij zich bezighield met proefnemingen, selectie van de beste onderstokken en het vinden van de beste snoeiwijze en opbindmethode. De resultaten van dit onderzoek gingen naar de boeren, die enthousiast meededen. Horacio Fernández Presa werkt nog steeds voor dit instituut en geeft al 20 jaar wijnbouwcursussen, met praktijklessen in de wijngaarden. Waar wij nu liepen stonden in het verleden altijd al wijngaarden, op arme grond. We lopen langs 18 tot 25 jaar oude stokken, die zijn geplat met een dichtheid van stokken/ha. Wijngaardwerkers zijn bezig met de groene oogst, waarbij 3 tot 4 kg per stok mag blijven hangen. De godello is volledig gewend aan dit klimaat. Van april t/m juli is ze het meest actief. Vanaf 15 augustus wordt het droger en stopt de fotosynthese. De oogst vindt bijna altijd plaats op 7 en 8 september (afhankelijk van de expositie t.o.v. de zon), bij 20º Brix ofwel 83º Öchsle en 7 gram zuren. Het oogstmoment voor godello kent weinig speling. Er is hier bijna nooit last van rotting. De ranken worden hier langs draden opgebonden in een soort waaiervorm (scheuten en duimen omhoog), om een optimale expositie ten opzichte van de zon te bereiken. Aan een kant van een rij stokken wordt meer blad weggehaald dan aan de andere kant, afhankelijk van de zonexpositie. Andere wijnboeren prefereren de pergola methode, in verband met gevaar voor nachtvorst. Er wordt weinig en langzaam bemest, de plant heeft niet zo veel nodig. Als de wortels maar in luchtige grond zitten. De leisteenbodem is vrij diep, maar de wortels kunnen zich door de rots een weg banen. Winery Het is ook hier opvallend schoon. Er staan 30 kleine tanks in plaats van een kleiner aantal grote. Een vorm van risicospreiding: als er bij de vinificatie iets fout gaat, verliest men slechts de inhoud van een kleine tank. Men gebruikt de uitstekende kurken van de Spaanse producent Ebrocork die in de praktijk opvallend weinig klachten teweegbrengen en een uitval hebben van 0,5 tot 1 %. Proeverij Onder het genot van de prachtige muziek van het Adagio uit de 5 e Symfonie van Gustav Mahler, een extra dimensie, genoten wij van de enige wijn die Godeval produceert. ***+ Viña Godeval 2004, D.O. Valdeorras, Bodegas Godeval S.A.T. Van 100 % godello stokken op een leisteen bodem. Rendement 40 hl/ha. Er wordt s nachts en in de vroege ochtenduren geoogst. Daarna maceration pelliculaire en lichte persing. Vergisting op tank met temperatuurcontrole 16-18ºC. Deze wijn werd nog niet opgevoed sur lie, iets wat men met de oogst van 2005 wel gaat doen. Tevens wordt het gamma dan uitgebreid met bijvoorbeeld single vineyard of vieilles vignes wijnen. Bleek geelgroen. Florale geur met meloen, lychee en yoghurt, ondersteund door veel mineralen (leisteen). Sappige, strakke smaak met groene papaja en meloen, een tikje tropisch. De finale is wat kortaf maar de mineralen komen krachtig terug en maken de mond schoon. Deze wijn scoort toch minder hoog dan die van Somoza. Krachtige maaltijdwijn, combineert prima met vis en met de verse amandelen die we erbij kregen. Horecaprijs bij 60 flessen 6,84 ex. (2003) Tijdens de lunch in een restaurant te O Barco de Valdeorras proefden wij twee goede wijnen: ***+ Ruchel 2004, Vendimia Seleccionada, D.O. Valdeorras, Majlu S.L., Pazo dos Cabaleiros Van 100 % godello uit een wijngaard met leisteen bodem op 250 m hoogte. 12, 5 % alc.

18 Strakdroog, zilt, veel karakter, goed glas wijn met balans. ***+ Pagos del Galir Crianza Selección 2002, D.O. Valdeorras, Rosa Rivero Van 100 % mencía. Twaalf maanden Franse barriques. Rustieke, stevige wijn met een goede zuurgraad. Combineert uitstekend bij de gebraden bout van cabrito (geit), waarbij de zuren het vet neutraliseren. D.O. MONTERREI Monterrei is Galicisch voor berg van de koning. Op een berg hoog boven het plaatsje Verin staat de ruïne van een strategisch gelegen fort van de koning, dat in de oorlog met Portugal in de 16 e eeuw een belangrijke rol vervulde. De eerste druiven die de Spaanse monniken per schip naar Californië brachten, kwamen uit Monterrei. Warmer gebied Monterrei heeft het warmste klimaat van Galicia. De D.O. werd voorlopig toegekend in 1970 en definitief in De meeste wijngaarden in totaal 500 ha - liggen in het dal van de rivier Támega op een hoogte van m. Temperaturen variëren van s zomers 45ºC tot s winters -5ºC. De gemiddelde neerslag is 683 mm per jaar. Net als in andere wijnstreken van Galicia komen hier langzaam maar zeker plaatselijke druivenrassen zoals monstuosa de monterrei en doña blanca terug. Ze leveren frisse, fruitige witte wijnen en jong te drinken rode van mencía. Streek in ontwikkeling Er zijn nu nog pas 5 bodegas actief in Monterrei, kleine familiebedrijven en coöperaties, waar druk wordt geïnvesteerd in moderne uitrusting. Nog steeds wordt veel wijn in bulk verkocht, maar er zijn enkele pioniers bezig om het potentieel van de wijngaarden open te leggen. Dit werd beloond met het instellen van een Monterrei Superior etiket voor wijnen bestaande uit 85 % autochtone rassen. Bezoek aan Bodega Gargalo, D.O. Monterrei, te Verín Deze bodega, de grootste van Monterrei, werd in 1997 opgericht door de Spaanse modeontwerper Roberto Verino. Roberto werd in 1945 in de plaats Verín geboren en het publiek ging hem later Verino noemen. Design Hij maakte er uiteraard een design winery van: overal waar je komt, hangen levensgrote zwart-wit foto s van zijn modecreaties. De bodega, met een capaciteit van flessen, is ultramodern opgezet en qua installaties zijn kosten noch moeite gespaard. Aan de muur hangen bordjes met opschriften als kwaliteit controleer je niet, die maak je. Robert Verino heeft wat hoger op de heuvel een enorme bungalow laten bouwen, met een kolossaal zwembad en gazon, dat alles ter grootte van een flinke wijngaard. Onder zijn huis bevindt zich een kleine chai met 30 barriques van Allier en Carballo Gallego (eikenhout uit Galicia). Bodega Gargalo heeft geen importeur. Wijngaarden Al in 1990 begon Roberto Verino met het planten van wijnstokken in zijn 18 ha eigen wijngaarden. Als witte rassen werden godello en doña blanca geplant, en als rode mencía en arauxa (tempranillo). In 1996 kwamen daar nog eens stokken bij van de witte treixadura en de rode bastardo. De eerste oogst die op de markt kwam was die van De huidige productie bedraagt flessen per jaar, waarvan 70 % wit. De bodem bevat klei en leisteen, met op hellingen arme bodems van zand. In de wijngaarden rondom de bodega zien we rode, zeer ijzerhoudende grond. In de planning zit de wens om ecologisch te gaan werken. Men hoopt over twee jaar het certificaat ervoor te bemachtigen. Dat betekent ook dat de vijf

19 wijnboeren met wie wordt samengewerkt, hetzelfde moeten doen. Problemen met nachtvorst zijn hier niet. Oude stokken Gargalo is intensief op zoek gegaan naar oude wijnstokken in de wijngaarden. Op zandhellingen bleken 150 jaar oude stokken te staan (pre-phylloxera), waarvan ons een serie indrukwekkende foto s werd getoond. Deze wijnstokken produceren nog steeds 3 of 4 druiventrossen. Consultant De zelfingenomen en niet lachende directeur Jesús Guerro vertelde ons tijdens de rondleiding vol trots dat men er in is geslaagd om Peter Sisseck, een van de beroemdste wijnmakers ter wereld (hij maakt op Hacienda Monasterio de meest gezochte wijn van Spanje: Dominio de Pingus) aan te trekken als consultant. Peter Sisseck was razend enthousiast toen hij terroir, microklimaat en 150 jaar oude wijnstokken zag (er staan ook oude grenache stokken). Hij gaat binnenkort aan de slag en verwacht om hier op termijn de beste witte en rode wijnen van Spanje te kunnen maken. Maar zover is het nog niet. Als wijnmaakster is Rosa Salgado in dienst, die er naar ons idee v.w.b. de rode wijnen niet al te veel van snapt. Ze wordt weliswaar begeleid door een oenoloog uit de streek, maar de resultaten (zie proefnotities) zijn nog ver verwijderd van wat Peter Sisseck denkt te kunnen bereiken. Peter is een veel gevraagde consultant en krijgt iedere 20 minuten een producent aan de lijn met het verzoek om hem te helpen. Voor hij een opdracht als deze accepteert, verricht hij eerst een diepgaand historisch onderzoek en experimenteert met diverse oude rassen. Overigens hoorden wij dat mensen als Álvaro Palacíos, Mariano García en Telmo Rodriguez ook in Monterrei zijn geïnteresseerd. Proeverij **** Terra do Gargalo blanco 2004, D.O. Monterrei, Bodega Gargalo Van 50 % treixadura, 40 % godello en 10 % doña blanca. Van eigen wijngaarden met 15 jaar oude stokken. Gisting bij 18ºC. Bleek geelgroen met natuurlijke koolzuurbelletjes. Fijne geur van elegant wit fruit. Zeer fijne, strakke smaak met vooral mineralen, groene kruiden, honing en hoge zuren. Aangename finale met krachtig doorzettende bitters. Complexe wijn met veel potentie, kan zeker 10 jaar oud worden en blijkt elke 2 maanden andere aroma s te tonen. Prijs af bodega 6,00. - Terra do Gargalo blanco 2003, D.O. Monterrei, Bodega Gargalo De blend is hetzelfde. Meer goudgeel met natuurlijke koolzuurbelletjes. In de geur meer kweeperenfruit, maar ook een duidelijke muffe toon. Toen wij de directeur en de oenologe voorzichtig vroegen of de wijn wellicht niet in orde was, ging men alleen in op de koolzuurbellen en er werd geen andere fles opengemaakt. Door ons afgekeurd en niet beoordeeld. **(*) Terra do Gargalo tinto 2003, D.O. Monterrei, Bodega Gargalo Van 60 % tempranillo, 28 % mencía en 2 % bastardo. (Te) lange inweking op de schillen bij 24ºC. Opvoeding op tank. Vrij diep paars door de lange extractie. Geur van inkt en animal, groente (reductie, verdwijnt met openstaan) en jammy fruit, maar niet mooi. Ronde, krachtige smaakinzet met bramenfruit, jodium en veel tannine uit de schil. Zeer zachte tannines in de finale, met voldoende zuren, inkt en animal. De wijn heeft te veel extractie gehad. Prijs af bodega 6,00 ** Terra do Gargalo Carballo 2001, D.O. Monterrei, Bodega Gargalo Van 68 % mencía, 30 % tempranillo en 2 % bastardo. Opgevoed op Carballo Gallego (barriques van hout uit het noorden van Galicia). 12 % alc. Vrij veel kleur. In de neus krachtig fruit van bramen en bessen. Volle smaak van rijp, rijk en krachtig fruit, met net

20 even een onzuivere muffe schimmeltoon, ook in de finale. Te veel hout drukt het fruit weg. Decanteren zal die houtdominantie niet weghalen. Conclusie Tijdens de rondleiding door directeur Jesús Guerro gaf deze erg op over zijn wijnen en werd de lat erg hoog gelegd, waardoor onze verwachtingen gespannen waren. De proeverij stelde ons teleur, althans voor de rode wijnen. Het is niet voldoende om een geweldige terroir en sublieme oude wijnstokken te hebben, je moet er ook wat mee doen. Peter Sisseck komt als geroepen. Tot slot Het was een geweldige reis, een ware ontdekkingsreis. Dank aan Marianne Nuberg, die ons 5 dagen lang op onnavolgbare wijze heeft begeleid. Dank aan Isabel Fernández Vizoso, sectorchef Galicia van ICEX, die de eerste dagen onze groep begeleidde en ons op het juiste moment op de juiste plaats bracht. En dank aan Eva África Mínguez Lobato, PR chef van het Consello Regulador Rías Baixas, die mede verantwoordelijk was voor de overzichtsproeverij op 26 juni en de rondreis door Rías Baixas.