De jonge onderzoeker in het VWO vakgerichte onderzoeksdidactiek

Transcriptie

1 De jonge onderzoeker in het VWO vakgerichte onderzoeksdidactiek WON-traject regio Randstad vierde bijeenkomst 8 december 2016 Vincent Jonker / Freudenthal Instituut Universiteit Utrecht

2 DE ACTUALITEIT

3 Deze afbeelding kan nu niet worden weergegeven. actuele context

4 Deze afbeelding kan nu niet worden weergegeven.

5 PROGRAMMA

6 Agenda vierde keer We zijn op de helft. Waar sta je, hoever ben je gevorderd en hoe ga je dat voortzetten en bestendigen? 1. Koers WON en Koers Cursus 2. Huiswerk, incl. vooruitblik 3. Annemarie en Annemieke 4. Feedback aan de leerling 5. Wat nog meer in januari-februari 6. Iets over hypothese 7. Huiswerk

7 1 KOERS WON EN KOERS CURSUS

8 Koers Won & koers cursus Vakgerichte onderzoeksdidactiek Maar hoe ziet dat er dan uit? We doorlopen even zes punten

9 Profiel-markers vakgericht onderzoeksdidactiek PROFIELMARKERS Altijd compleet onderzoek Binnen de verschillende schoolvakken door vakdocent (leerlijn in de breedte) Ambacht centraal, begeleiding van ambachtelijk denken door docent cruciaal Het belang van de fase onderzoeksontwerp Leren door doen en reflectie daarop Leerlijn in de lengte: toename in complexiteit BLIKRICHTING Overeenkomsten/verschillen? Aanvullend/vervangend? Op welk niveau zichtbaar (team, sectie, t/m schoolorganisatie)? Mogelijkheden op korte/lange termijn? Invoeringstraject? Wat betekent dit voor mij? Etc

10 Profiel-marker Altijd compleet onderzoek met dien verstande dat beschikbare tijd soms noodzaakt tot aanreiken van onderdelen Compleet onderzoek levert de betekenisgevende context waardoor de zin van onderzoeksaanpak, onderzoekstaal, onderzoeks spelregels begrijpelijk en logisch wordt Vanaf de brugklas mogelijk Voorbeeld: boomregel Da Vinci Belang/noodzaak van heel precies meten Voorbeeld geschiedenis: ontwikkeling mode in de gouden eeuw Belang/noodzaak inperken / trechteren Voorbeeld godsdienst: secularisatie, belang van goed interview-schema de valkuil van sociaal wenselijke antwoorden Voorbeeld vt: de vertaling van Nijntje in vt Belang van zorgvuldige waarneming, analyse en mogelijke verklaring van verschillen tussen origineel en vertaling Concrete onderzoekerservaring is houdingvormend en andersom: houding ondersteunt uitvoering Beoordeling (odzk én vakinhoud) leeftijdsadequaat - maar altijd van inleiding tot en met bijlagen van een verslag geheel volgens de regels

11 Profiel-marker Binnen de verschillende schoolvakken door vakdocent (doorlopende leerlijn in de breedte) Groot verschil tussen methoden en technieken en criteria bij verschillende vakken/disciplines Poëzie-analyse bij talen, argumentatie (bronnenonderzoek) bij geschiedenis, metingen bij scheikunde, grondanalyse bij aardrijkskunde Veralgemenisering na brede opgedane ervaring met concrete onderzoeken binnen de verschillende vakken Leerlijn wordt gerealiseerd / gedragen door alle betrokken docenten noodzakelijk: overleg: zelfde taal gaan spreken, zelfde onderzoekskundig theoretisch kader hanteren

12 Profiel-marker het belang van de 1 e fase ontwikkelen onderzoeksontwerp Onderzoek (H. Oost, zie Eureka pg 42/43) laat zien: 1. dat de meest succesvol verlopende onderzoekstrajecten gekenmerkt worden door een tot in de puntjes doordachte eerste fase: die van het uitdenken van de onderzoeksopzet (hoe ga ik wat precies op welke manier precies en waarom/waartoe onderzoeken) en het daaraan parallelle werkplan (wie doet precies wanneer precies wat precies en met wie). Als dat in orde is verloopt het proces van dataverzamelen, ordenen etc. met aanzienlijk minder problemen dan zonder zo n weldoordacht plan. 2. Dat deze fase ongeveer 1/3 van de totaal beschikbare tijd neemt.

13 Profiel-marker ambacht centraal, in vivo begeleiding van ambachtelijk denken door docent cruciaal 1. Ambacht centraal: Focus en check voor docent: als ll dit onderzoek gedaan heeft, in welke aspecten is hij/zij dan een bekwamer en wijzer onderzoeker geworden? Codewoord: HOE zou je dit kunnen aanpakken 2. Begeleiden ambachtelijk denken door levende docent cruciaal - van thema tot onderzoeksverslag Van eerste nieuwgierigheid/verwondering (hoe zou het komen dat ; hoe zit het eigenlijk met ) naar ingeperkte onderzoeksvraag, naar onderzoeksopzet, naar onderzoeksvraagstructuur: leerlingen zélf laten denken.

14 voorbeeld begeleiden van het denken Reflectiewaarneming oefening inperken onderzoek op weg naar onderzoeksopzet - Met [ ] in de rol van docent heb ik gesproken over het op basis van kunst uit de gouden eeuw iets te weten komen over het leven in de gouden eeuw. - Ik merkte dat ik -net als een leerling- al snel woeste plannen had om alle soorten kleding op alle schilderijen uit die periode te gaan bekijken en vergelijken. - Wat mij geholpen heeft om tot een preciezere vraagstelling te komen was dat [ ] een aantal keren dingen vroeg als - en wat ben je dan precies aan het doen? - wat kan je doen met die informatie? - hoe zou je dat kunnen doen?

15 Profiel-marker Leren door doen en reflectie daarop - Hoge duurzaamheidsfactor van ervaringsleren - Op voorwaarde van reflectie achteraf

16 Profiel-marker doorlopende leerlijn in de lengte: toenemende complexiteit - Moeilijker theoretisch kader - lastiger onderzoeksopzet - lastiger te vinden/interpreteren bronnen - verbinding aantal onderzoeken vanuit verschillende wtsch disciplines Nb: tot of zelfs tot en met PWS dus altijd in de zone van naaste ontwikkeling, onderzoekskundig en vakinhoudelijk. werkbegeleiding noodzakelijk

17 2 HUISWERK

18 Op welke onderwerpen zitten we nu eigenlijk?

19 Presentaties bijeenkomst 5 wellicht dat mensen al voorkeuren hebben bijeenkomst 6 dan kunnen we dit lijstje indelen.

20 onderzoek kader / onderwerp grip op vraagstructuur planning januari/februari

21 Gusta Onderzoek naar de gulden snede Koppeling tussen het wiskundig principe, de geschiedenis, de kunst

22 Emrys Onderzoek naar Gothic novels Al een heel eind uitgevoerd

23 Rembert Onderzoek (O&O) energiedrankjes en wat dit voor invloed heeft op reactiesnelheid e.d.

24 Manon Nieuwsvoorziening in de tweede wereldoorlog, hoe werkte dat precies?

25 Eva Het aanleren van een tweede taal (engels), wat is daar eigenlijk van bekend?

26 Tom en Emiel (wellicht samen) Onderzoek naar de achtergronden van volksliederen

27 Rik CO2 problematiek in de wijk

28 Lokaal als zwembad Robert

29 Ine Wat kan ik weten? (wat is kennis?)

30 Leon mini tesla coil?

31 Ivanka langszij opdrachten van het boek

32 Ruilen in de tijd Clemens

33 Bram nieuws en nieuwsvoorziening

34 Eline vroege middeleeuwen

35 Marleen Hans

36 3 ANNEMARIE EN ANNEMIEKE

37 werkvorm we reageren op enkele stukken huiswerk (niet van iedereen, maar enkele geselecteerde) de oefening is dan: het bevragen van de ander waarom hij/zij bepaalde keuzes heeft gemaakt in de opzet, in het onderzoeksplan en werkplan, hoe het zit met de vrijheidsgraden van de leerlingen (en natuurlijk ook met de worsteling wat precies de rol is van de docent)

38 5 VOOR DE KERSTVAKANTIE

39 Zelf-evaluatie en eigen weg naar eigen zone van naaste ontwikkeling MATE WAARIN EN STERKE / ZWAKKE PUNTEN Ik ken het onderscheid tussen opzoeken en onderzoeken; tussen onderzoekend leren en leren onderzoeken. Ik kan binnen een thema/onderwerp van mijn eigen vakgebied een aantal onderzoeksvraagstructuren ontwikkelen (en daarin de leerlingen begeleiden) waaruit FSM op te maken zijn die geheel sluitend zijn (eenheid van hoofd- en deelvragen) Die precies geformuleerd en relevant zijn Die (na toetsing aan werkplan en eventueel bijstellen) realistisch zijn want uitvoerbaar qua capaciteiten van de onderzoekers en qua beschikbare tijd Ik kan dat op minstens twee leerlingniveaus (klas 1/2 en/of 3/4 en/of 5/6) Ik ben in staat leerlingen te begeleiden van eerste nieuwsgierigheid (ook wel: verwondering) naar een goed (realistisch) onderzoeksplan en parallel werkplan vervolgens Hoe ga ik het inrichten om hier nog beter/handiger in te worden (als je dat wilt)? Wie/wat heb ik daarvoor op welke manier nodig?

40 Deze afbeelding kan nu niet worden weergegeven.

41 Beoordelen

42 Vragen stellen tussendoor Schroom niet, wij kunnen tussendoor even meekijken Of zoek elkaar even op (een mail aan de hele groep is niet verboden).

43 6 IETS OVER HYPOTHESE

44 hypothese verklaren verwachten/voorspellen experimenteel toetsen Hypothese is een beredeneerd vermoeden zeg dus nooit verzin een hypothese, maar altijd: beredeneer de hypothese die je kunt afleiden uit theorie. of waarnemingen.. Hypothese komt voort uit een eerder gevonden verklaring van of wetmatigheid bij een fenomeen (uit bestaande theorie: de condities waaronder suiker oplost; uit ervaring: het humeur van docenten vrijdag laatste uur; uit eerder onderzoek, bv: waardoor een bepaalde groep mensen reclamemelodietjes onthield). Hypothese leidt tot een voorspelling die je afleidt uit die verklaring of waarneming (aannemend dat de waarneming of theoretische uitspraak klopt dan zal situatie X gevolg Y hebben. Bv: aannemende dat de waarneming klopt dat alle docenten vrijdag het laatste uur altijd heel opgewekt zijn dan zal de vanouds wat knorrige docent A vrijdags het laatste uur opgewekter zijn dan in al zijn lessen op andere momenten). Om de eerder gevonden verklaring te toetsen ontwikkel je een experiment (bv: gedurende een bepaalde periode tellen van glimlachjes in alle lessen van docent A) Resultaat: de eerder gevonden verklaring / wetmatigheid wordt door de meetgegevens wel / niet bevestigd

45 7 HUISWERK

46 Presentatie Max tien minuten Vijf minuten presentatie Vijf minuten vragen Neem wat leerlingwerk er in op. Wat heb jij geleerd als docent? Wat heeft je leerling geleerd?

47 Thuiswerk voorbereidend voor vijfde keer 1. Lezen - hfdst 6 - alle thuiswerk + feedback (zet ik in 1 document) 2. Zelfevaluatie en plan voor hoe verder hiermee kort noteren en opsturen/ in dropbox plaatsen 3. Eventueel (graag!) vragen/opmerkingen over de literatuur noteren en meesturen. 2 en evt. 3 uiterlijk 9 januari opsturen of in dropbox plaatsen