Zappenonderzoek begeleiden en ontwerpen

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Zappenonderzoek begeleiden en ontwerpen"

Transcriptie

1 Zappenonderzoek begeleiden en ontwerpen Ondersteuning stap voor stap bij zelfstandig onderzoek doen door Henk Ankoné, SLO De uitgebreidere stappenplannen voor het doen van onderzoek gaan uit van ongeveer de volgende stappen: Stap 1: oriënteren: het vinden van een onderwerp Stap 2: onderzoeksvragen formuleren Stap 3: onderzoeksaanpak + werkplan opstellen Stap 4: gegevens verzamelen Stap 5: informatie verwerken Stap 6: vragen beantwoorden en formuleren conclusies Stap 7: resultaten overdragen Stap 8: evalueren van het onderzoek Stap 1: Het vinden van een onderwerp Bij deze stap gaat het om: het kiezen van een onderzoeksthema het activeren van voorkennis het oriënteren op mogelijke informatiebronnen het oriënteren op mogelijke onderzoeksvormen U kunt zelf de mate van zelfstandigheid van de opdracht bepalen. Oplopend in zelfstandigheid, zijn de mogelijkheden: 1. Bepaal zelf het onderzoeksthema 2. Doe het proces van kiezen van een onderzoeksthema voor 3. Geef een lijst met te kiezen onderzoeksthema s 4. Geef suggesties voor onderzoeksthema s 5. Geef criteria waaraan het onderzoeksthema moet voldoen (bijv. vakeisen) 6. Laat de keuze van het onderzoeksthema volledig aan de leerling Er moet voorkomen worden dat de leerlingen bij deze stap al te ver de diepte ingaan: al deze aspecten komen verderop in het stappenplan weer aan de orde. Ze moeten zich hier vooral realiseren waar ze aan beginnen. Op grond van de oriëntatie besluit de leerling of hij/zij de opdracht kiest en ermee verder gaat of zich gaat oriënteren op een andere opdracht. Bij het bedenken van een onderwerp voor een onderzoek kunt u uw leerlingen de volgende suggesties aan de hand doen: Ga uit van je eigen nieuwsgierigheid: wat wilde je altijd al weten of uitzoeken? Ga uit van de actualiteit: welke interessante onderwerpen zijn er de afgelopen tijd op tv, op de radio en in kranten en tijdschriften aan de orde geweest? Sluit aan bij wat in de lessen aan de orde is gekomen: welke mogelijke onderzoeksvragen passen bij onderwerpen die in de afgelopen tijd in de klas aan de orde zijn geweest? Daarbij kunnen ook andere vakken betrokken worden. Kies een onderwerp waarover men verschillend denkt en/of waarover jij een duidelijke mening hebt. Soms is het verstandig om de definitieve keuze nog even uit te stellen. Schrap voorlopig alleen de onderwerpen die je niet interessant vindt of waarvan je mag verwachten dat de uitkomst maar voor een hele kleine groep interessant kan zijn. Ga voor de overgebleven onderwerpen na of er voldoende gegevens te vinden zijn. Dat kan door een snelle scan in de bibliotheek, op cd-rom, op internet, maar ook via deskundigen die gemakkelijk en op korte termijn zijn te benaderen. Kies het onderwerp waarover de meeste of de meest geschikte gegevens beschikbaar zijn. U kunt de onderwerpkeuze ook in de les aan de orde stellen: kies een thema en ga samen met de klas na wat daaraan te onderzoeken valt. Bijvoorbeeld het thema water: leven in water, vervuild water, vervoer over water, vervoer onder water, etc. Al associërend kunt u met de leerlingen via een thema op heel wat onderzoeksonderwerpen komen. 1

2 Om de leerlingen na te laten gaan of een onderwerp geschikt is, kunt u ze de volgende controlevragen laten beantwoorden: weet je al iets over het onderwerp? is er een onderdeel dat interessant is om verder te onderzoeken? weet je hoe en waar je aan ontbrekende informatie kunt komen? voldoet het onderwerp aan de eisen van de docent? Als je minstens twee keer nee geantwoord hebt, kies dan een ander onderwerp en toets dat opnieuw. Stap 2: Het formuleren van onderzoeksvragen (hoofd- en deelvragen) Het formuleren van goede vragen is een van de moeilijkste aspecten van onderzoek doen. U zult sommige leerlingen dan ook veel steun moeten bieden. Afhankelijk van het niveau van zelfstandigheid van de leerlingen kunt u daarbij kiezen uit de volgende mogelijkheden: Doe het formuleren van vragen voor en leg uit waarom je dat op die manier doet. Geef een aantal vragen en laat leerlingen beredeneren welke vragen geschikt zijn Geef de leerlingen aanwijzingen waarop ze moeten / kunnen letten bij het formuleren van vragen. Geef de leerlingen de eisen waaraan een goede onderzoeksvraag moet voldoen. Laat hen zelfstandig een onderzoeksvraag formuleren en geef desgevraagd advies. Wanneer u een moeilijker onderwerp aan de orde stelt of wanneer de leerlingen een complexer onderzoeksonderwerp kiezen, zult u hen weer wat meer steun moeten bieden. Veel onderzoeksvragen zijn op te splitsen in deelvragen. Als er teveel deelvragen komen is het onderwerp misschien te breed. Komen er weinig of geen deelvragen dan is het wellicht te smal. Probeer in te schatten of je iets nieuws aan het onderzoek kunt toevoegen of bestaande informatie tot iets nieuws kunt combineren. Stel dat je als hoofdvraag hebt: "Hoe maak je een spel dat gespeeld kan worden in de ruimte?". Bedenk alles wat je kunt vinden over spelen en combineer dit met je kennis van het verschil tussen leven in de ruimte en leven op aarde. Probeer bij een nieuw spel gebruik te maken van de nieuwe situatie: bijvoorbeeld het ontbreken van zwaartekracht. Probeer aan te geven wat creativiteit is. We maken onderscheid tussen: beschrijvende, verklarende, toetsende, waarderende, adviserende en probleemoplossende vragen of combinaties daarvan. Deze reeks heeft een opklimmende moeilijkheidsgraad. Complexere vragen sluiten veelal minder complexe vragen in. Aan het beantwoorden van een probleemoplossende (hoofd)vraag gaat vaak een verklarende en één of meer beschrijvende vragen vooraf. Die vragen kunnen dan als deelvragen worden geformuleerd. Wanneer u de leerlingen laat kiezen uit een aantal mogelijke vragen, laat hen dan tenminste hun keuze verantwoorden. Om te bepalen of een onderzoeksvraag geschikt is, zijn de volgende controlevragen handig: - Is de vraag maar op één manier uit te leggen? - Is de vraag door meten, onderzoek of een technische of creatieve uitwerking te beantwoorden? - Is het beantwoorden van de vraag uitvoerbaar, in de beschikbare tijd en met de beschikbare middelen? Stap 3: Het maken van een onderzoeksplan en bijhouden van een logboek In het onderzoeksplan geven leerlingen aan hoe ze het onderzoek gaan aanpakken: welke onderzoeksaanpak ze gaan gebruiken, welke soort bronnen ze willen gebruiken en hoe ze de gegevens willen verkrijgen. Hierbij valt te denken aan het uitvoeren van een experiment, het bevragen van mensen door middel van een interview of enquête of het bestuderen van literatuur. Ook hier kunt u kiezen welke ondersteuning u biedt. Kies op het niveau van de doelgroep een geschikte onderzoeksvraag en: Geef een voorbeeld van een passende onderzoeksaanpak en leg uit waarom dat een goede aanpak is. Geef een aantal mogelijke aanpakken en laat leerlingen beredeneren welke vragen geschikt zijn. Geef de leerlingen aanwijzingen waarop ze moeten/kunnen letten bij het formuleren van een onderzoeksaanpak. Geef de leerlingen de eisen waaraan een goede onderzoeksaanpak moet voldoen. Laat ze zelfstandig een onderzoeksaanpak formuleren. Een goede onderzoeksaanpak biedt een redelijke garantie dat het onderzoek iets oplevert. Een onderzoek leidt echter niet altijd tot het gewenste resultaat. Geef in het begin aan dat een onderzoek altijd een voldoende op zal leveren als het volgens een bepaald schema wordt uitgevoerd. De leerlingen kunnen met de volgende vragen controleren of ze aan alle aspecten hebben gedacht: Welke soort informatie heb ik nodig? 2

3 Hoe kan ik die informatie vinden? Welke hulpmiddelen ga ik daarbij gebruiken? Een werkplan geeft een overzicht van de activiteiten, de taakverdeling (bij groepswerk) en een tijdsplanning. Bij een eerste controle zijn de maximale tijd die beschikbaar is en de inleverdata van belang. Van daaruit kan worden teruggeredeneerd en zo nodig worden bijgesteld. Als leerlingen al eens eerder een onderzoek hebben gedaan, refereer dan aan de opgedane ervaringen. Is dat niet het geval, laat hen dan na korte tijd de geschatte tijd vergelijken met de werkelijk bestede tijd. Op grond hiervan kunnen ze zo nodig het werkplan voor het vervolgtraject aanpassen. Om inzicht te krijgen in de werkelijke tijds- en taakverdeling is een logboek een goed middel. Achteraf hebt u als docent ook een prima handvat om het proces te bespreken. U zult zien dat leerlingen veel eigen tijd in uitdagende projecten stoppen. Laat dat ook tot uiting komen in de waardering. Ook zult u merken dat er grote verschillen optreden. De ondergrens wordt bepaald door de minimumeisen aan het werk; de bovengrens door de maximale tijd die de leerling wil besteden zonder dat dit hem/haar in de problemen brengt. Laat leerlingen altijd hun onderzoeksplan en hun werkplan aan u voorleggen en geef hun daarop feedback. Het kan veel onnodig werk en teleurstellingen voorkomen. Het is ook verstandig om de leerling aan het eind van deze fase aan te zetten tot reflectie op het tot nu gevolgde traject. Dit kan als basis dienen voor de afsluitende evaluatie van de gehele opdracht (zie stap 9). Stap 4: Het verwerven van informatie Hierbij gaat het om drie zaken: 1. Leerlingen bereiden de informatieverzameling gericht voor. Wat zij daarbij concreet moeten doen is afhankelijk van de gekozen methode van informatie verzamelen. Bij enquêteren valt hier bijvoorbeeld te denken aan het opstellen van een vragenlijst en het trekken van een enigszins verantwoorde steekproef, bij een experiment aan het maken van de proefopstelling en het vaststellen van de meetmethode. 2. Leerlingen verzamelen de informatie: in de bibliotheek, op internet, via enquêtes, via interviews of via experimenten. 3. Leerlingen beoordelen de verzamelde informatie op bruikbaarheid, relevantie, betrouwbaarheid en representativiteit. Ook dit is weer afhankelijk van de manier van gegevens verzamelen. De volgende controlevragen kunnen daarbij behulpzaam zijn: Worden de onderzoeksresultaten beïnvloed door omstandigheden van buitenaf? Zo ja, hoe? Zijn er voldoende metingen of observaties gedaan, of voldoende bronnen geraadpleegd? Is er voldoende variatie in de geraadpleegde bronnen, bijvoorbeeld vóór- en tegenstanders, betrokkenen en buitenstaanders? Is duidelijk aangegeven wat de kleur van de bronnen is, bijvoorbeeld hoe de bron bij het vraagstuk betrokken is en welke positie en belangen hij heeft? Wanneer de bronnen als zijn gegeven, dan vervallen de punten 1 en 2. De controlevragen over bruikbaarheid, relevantie, betrouwbaarheid en representativiteit blijven altijd relevant. U kunt dat nog wat sterker aanzetten door meer bronnen te geven dan noodzakelijk is om de leerlingen te laten oefenen met bronnenselectie. Stap 5: Het verwerken van informatie Voor het ordenen van informatie zijn deelvragen heel handig: ze kunnen gebruikt worden om deelonderwerpen te onderscheiden. Als er geen deelvragen geformuleerd zijn, kunnen de volgende aspecten handig zijn om onderscheid te maken: kenmerken, ontwikkelingen, oorzaken, gevolgen, voor- en nadelen, maatregelen en effecten, opvattingen, voor- en tegenargumenten. Laat de leerlingen onderscheid aanbrengen tussen verzamelde gegevens en letterlijke citaten en de interpretatie ervan. De bewerking van de informatie hangt af van de soort gegevens. Bij talige gegevens gaat het om een inhoudsanalyse en het maken van samenvattingen; daarbij zijn de deelvragen of gekozen aspecten richtsnoer. Bij cijfermatige gegevens gaat om rekenkundige bewerkingen en een overzichtelijke representatie daarvan, bijvoorbeeld in tabellen, grafieken of kaarten. Laat de leerlingen de ruwe gegevens enige tijd bewaren zodat ze door u als begeleider kunnen worden opgevraagd. Als leerlingen problemen hebben met de interpretatie, kunt u met hen terugkijken naar de onderzoeksvraag: zijn de samenhangen, oorzaken en gevolgen waar de leerling naar zocht te ontdekken of juist niet? Ook als dat onverhoopt niet het geval is moeten ze dat aangeven en beredeneren waaraan dat zou kunnen liggen. Misschien kunnen ze een 3

4 suggestie doen voor een vervolgonderzoek. Leg hen uit dat het onderzoek dan niet mislukt is en dat ze niet weer van voren af aan hoeven te beginnen. Stap 6: Het beantwoorden van vragen en het formuleren van conclusies De meeste zaken zullen bij het bewerken en interpreteren van de gegevens al wel duidelijk zijn geworden. Bij deze stap zetten leerlingen de zaak nog eens helder op een rij: ze formuleren eerst de antwoorden op hun deelvragen of lopen de gekozen aspecten langs om vervolgens de hoofdvraag te beantwoorden. Om herhalingen te voorkomen kunt u hen laten verwijzen naar gegevens en uitwerkingen elders in het verslag. Als leerlingen vastlopen is het handig hen nog eens te wijzen op het type onderzoeksvraag dat ze gesteld hebben. Een voorbeeld: een beschrijvende vraag hoeft slechts een beschrijving of inventarisatie op te leveren en een conclusie bij zo n onderzoek geeft dan bijvoorbeeld aan of en in hoeverre de beschrijving klopt met wat er over het onderzochte verschijnsel bekend is. In veel stappenplannen in leerboeken wordt de leerling gevraagd een eigen mening te geven. Dat is eigenlijk vooral aan de orde als het een waarderende onderzoeksvraag betreft en zelfs dan niet altijd: je kunt immers ook een onderzoek doen naar de mening of opvattingen van anderen. Laat de leerlingen hun (voorlopige) resultaten even aan u voorleggen voordat zij aan de volgende stap beginnen. Indien er nog geen antwoorden kunnen worden geformuleerd, dan kan het nodig zijn aanvullende informatie te verzamelen of verzameld materiaal opnieuw te analyseren. Eventueel kan zelfs de vraagstelling moeten worden aangepast. Het is verstandig om de leerling aan het eind van deze fase aan te zetten tot reflectie op het tot nu gevolgde traject. Dit kan als basis dienen voor de afsluitende evaluatie van de gehele opdracht (zie stap 8). Stap 7: Het overdragen van informatie Bij overdracht van informatie moet de leerling zich altijd afvragen wat het doel van de presentatie is en aan wie gepresenteerd moet worden. Met doel en doelgroep voor ogen moet het medium en de middelen worden gekozen. Als de doelgroep de klas is, vraagt dat een andere presentatie dan wanneer het resultaat aan de gemeenteraad voorgelegd wordt. De eisen die u aan de presentatie van de resultaten stelt hangen natuurlijk sterk samen met de omvang en het soort onderzoek. Bij een experiment in een schoolse setting, waarbij alleen aan de leraar gerapporteerd hoeft te worden, kunt u volstaan met een korte beschrijving van de onderzoeksvraag, de aanpak, een verslag van het onderzoek (bijv. een proefopstelling en het protocol van het experiment) en enkele conclusies. Betreft het een groter onderzoek, bijvoorbeeld in het kader van een profielwerkstuk, of een project waaraan meerdere leerlingen hebben bijgedragen, dan kunt u van de leerlingen tevoren een presentatieplan vragen waarin ze de keuze voor media en middelen verantwoorden door een relatie te leggen met doel en doelgroep van de presentatie en waarin ze de taken en de taakverdeling hebben beschreven. Ook hier kunt u variëren naar zelfstandigheid. Bijvoorbeeld: biedt een overzicht van geschikte presentatievormen geef suggesties van mogelijke presentatievormen geef criteria waaraan de presentatie moet voldoen Stap 8: Het evalueren / beoordelen van het onderzoek Deze stap is op twee manieren op te vatten: - als leerlingactiviteit, in het kader van reflectie op het eigen functioneren (self-assesment); - als leraarsactiviteit, in het kader van de rol van de docent als eindbeoordelaar. In de schoolsituatie is de eindbeoordeling aan de docent. Vanuit de leerling geredeneerd gaat het om het evalueren van zowel het product als het proces. De beide optieken zijn goed met elkaar te verbinden wanneer u de door de leerling uitgevoerde zelfevaluatie gebruikt als basis voor een eindgesprek over het onderzoek. Wanneer we van zelfevaluatie door de leerling uitgaan, gaat het om een afsluitende stap waarin de verschillende reflectiemomenten tijdens het onderzoeksproces, in samenhang aan de orde komen. De leerling gaat na of hij/zij het goede heeft gedaan en of hij/zij het goed heeft gedaan. Een goede opstap vormt de volgende opdracht: Laat de leerlingen een even lange lijst maken van dingen waar ze tevreden over zijn als van die waar ze niet tevreden over zijn. Uw rol als begeleider 4

5 Laat leerlingen duidelijk merken dat u een begeleider bent en geen inhoudelijke deskundige die geraadpleegd kan worden: 'Ask three before you ask me. Help leerlingen zeker niet door het werk voor hun te doen. Geef tips: Wat ben je aan het doen? In welke fase zit je? Heb je de vorige fases al doorlopen? Als leerlingen voor hulp bij u komen, help hen dan hun probleem te verhelderen: in veel gevallen komen ze er dan zelf al uit. 5

Hoe voer ik een onderzoek uit? Een stappenplan om te helpen een onderzoek uit te voeren.

Hoe voer ik een onderzoek uit? Een stappenplan om te helpen een onderzoek uit te voeren. Hoe voer ik een onderzoek uit? Een stappenplan om te helpen een onderzoek uit te voeren. Bij het doen van onderzoek onderscheid je vier fasen: 1 De fase van voorbereiding 2 De fase van uitvoering 3 De

Nadere informatie

ONDERZOEK VOOR JE PROFIELWERKSTUK HOE DOE JE DAT?

ONDERZOEK VOOR JE PROFIELWERKSTUK HOE DOE JE DAT? ONDERZOEK VOOR JE PROFIELWERKSTUK HOE DOE JE DAT? Wim Biemans Rijksuniversiteit Groningen, Faculteit Economie & Bedrijfswetenschappen 4 juni, 2014 2 Het doen van wetenschappelijk onderzoek Verschillende

Nadere informatie

tover jij Wat tevoorschijn? Aan de wedstrijd! Klas tot en met Doe mee! docentenhandleiding docentenhandleiding Meedoen?

tover jij Wat tevoorschijn? Aan de wedstrijd! Klas tot en met   Doe mee!   docentenhandleiding docentenhandleiding Meedoen? docentenhandleiding docentenhandleiding Wat tover jij tevoorschijn? a w e l s d e t r i j d s r eke zo er d On n o i t a ge on J Doe mee! Aan de wedstrijd! Stichting De Jonge Onderzoekers - Postbus 4611-5601

Nadere informatie

Het Profielwerkstuk HANDLEIDING I. Organisatie, tijdpad en andere belangrijke informatie. Een handleiding voor Havo en Vwo Mei 2011.

Het Profielwerkstuk HANDLEIDING I. Organisatie, tijdpad en andere belangrijke informatie. Een handleiding voor Havo en Vwo Mei 2011. Het Profielwerkstuk HANDLEIDING I Organisatie, tijdpad en andere belangrijke informatie Een handleiding voor Havo en Vwo Mei 2011 Naam leerling: klas:. Inhoudsopgave Inleiding 3 1. Organisatie 4 2. De

Nadere informatie

Profielwerkstuk: stappenplan, tips en ideeën

Profielwerkstuk: stappenplan, tips en ideeën Pagina 1 Profielwerkstuk: stappenplan, tips en ideeën Je gaat een profielwerkstuk maken. Dan is euthanasie een goed onderwerp. Het is misschien niet iets waar je dagelijks over praat of aan denkt, maar

Nadere informatie

Wat is een sectorwerkstuk?

Wat is een sectorwerkstuk? Het sectorwerkstuk Wat is een sectorwerkstuk? Bij het sectorwerkstuk gaat het om een vakoverstijgende thematiek die past binnen de sector. Het onderwerp moet gaan over een maatschappelijk relevant thema

Nadere informatie

Profielwerkstuk Het stappenplan, tips en ideeën

Profielwerkstuk Het stappenplan, tips en ideeën Profielwerkstuk Het stappenplan, tips en ideeën Ga je een profielwerkstuk maken? Dan is orgaan- en weefseldonatie een goed onderwerp! Hier vind je allerlei tips, bronnen en ideeën om een profielwerkstuk

Nadere informatie

Voorbeeld: Ik werk het liefst met een tweetal.

Voorbeeld: Ik werk het liefst met een tweetal. & OHHUOLQJHQKDQGOHLGLQJ LQOHLGLQJ Het sectorwerkstuk staat voor de deur. Misschien heb je er al slapeloze nachten van, misschien lijkt het je de leukste opdracht van je hele opleiding. Eindelijk iets leren

Nadere informatie

SECTORWERKSTUK 2013-2014

SECTORWERKSTUK 2013-2014 SECTORWERKSTUK 2013-2014 1 HET SECTORWERKSTUK Het sectorwerkstuk is een verplicht onderdeel voor alle leerlingen uit het Mavo. Het maken van een sectorwerkstuk is een manier waarop je, als eindexamenkandidaat,

Nadere informatie

Onderzoek doen 1. Algemene start

Onderzoek doen 1. Algemene start Onderzoek doen 1. Algemene start 1 Waar ga je onderzoek naar doen? Wat wil je dus te weten komen? Begin datum + tijd Klaar datum + tijd Oriënteren Voorbereiden Schrijf op: 1. Ik ga een onderzoek naar 2.

Nadere informatie

PROFIELWERKSTUKBOEKJE

PROFIELWERKSTUKBOEKJE PROFIELWERKSTUKBOEKJE HAVO/ATHENEUM 2012/2013 Naam: Klas: HET PROFIELWERKSTUK LEERLINGENBOEKJE HAVO4/ATHENEUM 5 2012-2013 Een van de onderdelen van het examen is het profielwerkstuk (PWS). In dit werkstuk

Nadere informatie

Het profielwerkstuk. 2. Eisen en voorwaarden Het profielwerkstuk moet aan een aantal eisen en voorwaarden voldoen:

Het profielwerkstuk. 2. Eisen en voorwaarden Het profielwerkstuk moet aan een aantal eisen en voorwaarden voldoen: -1- Het profielwerkstuk 1. Inleiding Hier staat hoe u te werk gaat bij het maken van het profielwerkstuk. Ook de eisen waaraan het moet voldoen zijn opgesomd. Verder geeft het u een voorbeeld van een plan

Nadere informatie

RSC PROFIELWERKSTUK 2008 / 2009 PLAN VAN AANPAK EN LOGBOEK

RSC PROFIELWERKSTUK 2008 / 2009 PLAN VAN AANPAK EN LOGBOEK Beste leerling, RSC PROFIELWERKSTUK 2008 / 2009 PLAN VAN AANPAK EN LOGBOEK Voor je ligt het Logboek dat je gaat gebruiken bij het maken van je profielwerkstuk. Aan het eind van de komende 2 weken lever

Nadere informatie

RSC PROFIELWERKSTUK 2015 / 2016 PLAN VAN AANPAK EN LOGBOEK

RSC PROFIELWERKSTUK 2015 / 2016 PLAN VAN AANPAK EN LOGBOEK Beste leerling, RSC PROFIELWERKSTUK 2015 / 2016 PLAN VAN AANPAK EN LOGBOEK Voor je ligt het Logboek dat je gaat gebruiken bij het maken van je profielwerkstuk. Na de PWS-weken lever je een geschreven werkstuk

Nadere informatie

Profielen. Inhoud. 1. Het profielwerkstuk. Stappenplan, tips en ideeën Profielwerkstuk

Profielen. Inhoud. 1. Het profielwerkstuk. Stappenplan, tips en ideeën Profielwerkstuk Ben je op zoek naar een onderwerp voor je profielwerkstuk? Dan is het Woudagemaal misschien interessant voor je. Profielen Volg je het profiel Natuur & Techniek, dan zit je goed! Want in dit stappenplan

Nadere informatie

Beroepenwerkstuk 3 MAVO

Beroepenwerkstuk 3 MAVO Beroepenwerkstuk 3 MAVO 2015 2016 1 INLEIDING Het beroepenwerkstuk: Een van de onderdelen van het programma beroepenoriëntatie in 3 mavo is het maken van een beroepenwerkstuk en het presenteren hiervan

Nadere informatie

Wat is een sectorwerkstuk?

Wat is een sectorwerkstuk? Het sectorwerkstuk Wat is een sectorwerkstuk? Bij het sectorwerkstuk gaat het om een vakoverstijgende thematiek die past binnen de sector. Het onderwerp moet gaan over een maatschappelijk relevant thema

Nadere informatie

Sectorwerkstuk 2010-2011

Sectorwerkstuk 2010-2011 Sectorwerkstuk 2010-2011 Namen: ---------------------------------------------------------------------------------------- Klas: -------------------- Sector: --------------------------------------------

Nadere informatie

Handleiding voor de leerling

Handleiding voor de leerling Handleiding voor de leerling Inhoudopgave Inleiding blz. 3 Hoe pak je het aan? blz. 4 Taken blz. 5 t/m 9 Invulblad taak 1 blz. 10 Invulblad hoofd- en deelvragen blz. 11 Plan van aanpak blz. 12 Logboek

Nadere informatie

Sectorwerkstuk 2012-2013

Sectorwerkstuk 2012-2013 Sectorwerkstuk 2012-2013 Namen: ---------------------------------------------------------------------------------------- Klas: -------------------- Sector: --------------------------------------------

Nadere informatie

PWS - Fase 1 - Plan van aanpak Behaald 0 van de 25 punten

PWS - Fase 1 - Plan van aanpak Behaald 0 van de 25 punten PWS - Fase 1 - Plan van aanpak Behaald 0 van de 25 punten Beoordeling Te behalen Behaald 1. Past het onderwerp/ontwerp bij het vak/de vakken? 1 Herkenbaarheid van het vak of de vakken. Past het onderwerp

Nadere informatie

Beroepenwerkstuk 3 MAVO

Beroepenwerkstuk 3 MAVO Beroepenwerkstuk 3 MAVO 2016 2017 1 INLEIDING Het beroepenwerkstuk: Een van de onderdelen van het programma beroepenoriëntatie in 3 mavo is het maken van een beroepenwerkstuk en het presenteren hiervan

Nadere informatie

Beroepenwerkstuk 3 havo / 3 vwo 2015-2016

Beroepenwerkstuk 3 havo / 3 vwo 2015-2016 Beroepenwerkstuk 3 havo / 3 vwo 2015-2016 INHOUDSOPGAVE Inleiding 3 Opdracht 4 Stappenplan 4 Logboek 8 Overzicht van taken 9 Langetermijnplanning 10 Overzicht informatiebronnen profielkeuze 13 2 INLEIDING

Nadere informatie

Voor deze enquête bevragen jullie minstens 25 personen

Voor deze enquête bevragen jullie minstens 25 personen TIPS VOOR ENQUÊTES 1. Opstellen van de enquête 1.1 Bepalen van het doel van de enquête Voor je een enquête opstelt denk je eerst na over wat je wil weten en waarom. Vermijd een te ruime omschrijving van

Nadere informatie

Logboek Mijn profielwerkstuk

Logboek Mijn profielwerkstuk Logboek Mijn profielwerkstuk naam: profiel: O Techniek O Zorg & welzijn O Economie O Landbouw Begeleider(s): belangrijke dag - Waar/uur Woensdag 12 december 2018 Presentatieavond 4T Albert Verweylaan 19.00-21.00

Nadere informatie

Zorg dat je een onderwerp kiest, waarvan je echt meer wilt weten. Dat is interessanter, leuker en makkelijker om mee bezig te zijn.

Zorg dat je een onderwerp kiest, waarvan je echt meer wilt weten. Dat is interessanter, leuker en makkelijker om mee bezig te zijn. Werkstukwijzer Deze werkstukwijzer helpt je om een werkstuk in elkaar te zetten. Je vult eerst een formulier in. Op dit formulier komt te staan waar je werkstuk over gaat en hoe je het aanpakt. Met behulp

Nadere informatie

WORKSHOP ONDERZOEKSMETHODEN

WORKSHOP ONDERZOEKSMETHODEN WORKSHOP ONDERZOEKSMETHODEN INHOUD Kwantitatieve onderzoeksmethoden Algemene kenmerken Enquête Experiment Kwalitatieve onderzoeksmethoden Algemene kenmerken Observatie Interview Kwaliteit van het onderzoek

Nadere informatie

8a. Wat en hoe? Het stappenplan, tips en ideeën

8a. Wat en hoe? Het stappenplan, tips en ideeën 8a. Wat en hoe? Het stappenplan, tips en ideeën Ga je een sectorwerkstuk maken? Dan is orgaan- en weefseldonatie een goed onderwerp! Hier vind je allerlei tips, bronnen en ideeën om een sectorwerkstuk

Nadere informatie

Handleiding bij het maken van een profielwerkstuk. april 2012

Handleiding bij het maken van een profielwerkstuk. april 2012 Handleiding bij het maken van een profielwerkstuk april 2012 Inhoudsopgave 1. Inleiding 2. De tijdlijn 3. De verschillende fasen 4. Onderwerp zoeken 5. Informatie zoeken 6. Nog 10 tips 7. De beoordeling

Nadere informatie

Praktijkboek CKV onderzoek

Praktijkboek CKV onderzoek Praktijkboek CKV onderzoek Actief onderzoekend Nieuwsgierig naar kunst Inhoud 10 stappen voor de onderzoeksopdracht Overzichtsschema CKV onderzoek Wat ga ik onderzoeken? Invulblad 1 onderwerp en vraag,

Nadere informatie

ONDERZOEK DOEN HOE DOE IK DAT? WORKSHOP PLUSWEEK KLAS 1, 2, 3

ONDERZOEK DOEN HOE DOE IK DAT? WORKSHOP PLUSWEEK KLAS 1, 2, 3 ONDERZOEK DOEN HOE DOE IK DAT? WORKSHOP PLUSWEEK KLAS 1, 2, 3 WAAROM ONDERZOEK? Onderzoek doen is een belangrijke wetenschappelijke vaardigheid. Tijdens de plusweek ga je leren hoe je dat moet doen. Je

Nadere informatie

Bij het doen van een onderzoeksopdracht van welke aard ook- zijn de volgende onderdelen te onderscheiden :

Bij het doen van een onderzoeksopdracht van welke aard ook- zijn de volgende onderdelen te onderscheiden : Onderzoek Samenvatting: Het document is in te zetten om onderzoeksvaardigheden af te stemmen, en dan met name de vraagstelling, het soort onderzoek, de onderzoeksaanpak, en het gebruik van bronnen. Categorie:

Nadere informatie

Vaardigheden - Enquête HV 2. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. http://maken.wikiwijs.nl/52705

Vaardigheden - Enquête HV 2. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. http://maken.wikiwijs.nl/52705 Vaardigheden - Enquête HV 2 Auteurs VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 21 July 2015 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/52705 Dit lesmateriaal is gemaakt

Nadere informatie

SECTORWERKSTUK 4VMBO - T 2014-2015

SECTORWERKSTUK 4VMBO - T 2014-2015 SECTORWERKSTUK 4VMBO - T 2014-2015 handleiding leerlingen inhoud: inleiding stappenplan logboek beoordelingsformulier tijdpad 1 INLEIDING SECTORWERKSTUK VOOR 4 VMBO Alle leerlingen van het vmbo theoretische

Nadere informatie

Stappenplan voor een onderzoek

Stappenplan voor een onderzoek Stappenplan voor een onderzoek Stap 1: Onderwerp * A) Kies een onderwerp Denk bij het kiezen van een onderwerp aan de volgende punten: - vind ik het onderwerp interessant - zijn er genoeg bronnen over

Nadere informatie

Informatiebrochure. Profielwerkstuk HAVO Colegio Arubano

Informatiebrochure. Profielwerkstuk HAVO Colegio Arubano Informatiebrochure Profielwerkstuk HAVO Colegio Arubano 2011-2012 1 Inhoudsopgave Inleiding 3 Het profielwerkstuk 4 Beoordelingsmomenten 6 Het schriftelijk verslag 7 Eindbeoordeling profielwerkstuk 8 2

Nadere informatie

Stichtse Vrije School

Stichtse Vrije School Studiewijzer Eindwerkstuk Stichtse Vrije School Klas 11A / 11B Schooljaar 2014-2015 Algemeen Je sluit je vrijeschooltijd af door een eindwerkstuk te maken. Je bent vrij in de keuze van de vorm en inhoud

Nadere informatie

Onderzoekend leren EEN STAPPENPLAN VOOR ONDERZOEKSOPDRACHTEN. Onderzoekend leren EEN EEN STAPPENPLAN VOOR ONDERZOEKSOPDRACHTEN

Onderzoekend leren EEN STAPPENPLAN VOOR ONDERZOEKSOPDRACHTEN. Onderzoekend leren EEN EEN STAPPENPLAN VOOR ONDERZOEKSOPDRACHTEN Onderzoekend leren EEN STAPPENPLAN VOOR ONDERZOEKSOPDRACHTEN Onderzoekend leren EEN EEN STAPPENPLAN VOOR ONDERZOEKSOPDRACHTEN Bas van Bas Lanen van Lanen Cyrilla Cyrilla van der van Donk der Donk Inhoudsopgave

Nadere informatie

What s up Zuiderzeeland? maatschappijleer/geschiedenis praktische opdracht

What s up Zuiderzeeland? maatschappijleer/geschiedenis praktische opdracht What s up Zuiderzeeland? Maatschappijleer/ geschiedenis praktische opdracht, 4hv Naam: Klas: Geschiedenis Chronologie In dit onderdeel ga je zelf met je groepje op onderzoek. Je hebt geleerd dat de geschiedenis

Nadere informatie

Praktijkboek CKV onderzoek

Praktijkboek CKV onderzoek Praktijkboek CKV onderzoek Actief onderzoekend Nieuwsgierig naar kunst Praktijkboek CKV onderzoek, edumap.nl 1 Voorblad Inhoudsopgave, totaal pagina s inclusief 1 invulschema s Stappenplan voor CKV onderzoek

Nadere informatie

SECTORWERKSTUK 4 VMBO-TL. Examenjaar 2012. Naam 1: Naam 2: Mentor: Klas: 4 vmbo-tl Sector: Begeleider:

SECTORWERKSTUK 4 VMBO-TL. Examenjaar 2012. Naam 1: Naam 2: Mentor: Klas: 4 vmbo-tl Sector: Begeleider: SECTORWERKSTUK 4 VMBO-TL Examenjaar 2012 Naam 1: Naam 2: Mentor: Klas: 4 vmbo-tl Sector: Begeleider: Handleiding bij het maken van je sectorwerkstuk 2011-2012 Tijdsplanning: 0. Introductie Centrale uitleg

Nadere informatie

Onderzoeksvraag Uitkomst

Onderzoeksvraag Uitkomst Hoe doe je onderzoek? Hoewel er veel leuke boeken zijn geschreven over het doen van onderzoek (zie voor een lijstje de pdf op deze site) leer je onderzoeken niet uit een boekje! Als je onderzoek wilt doen

Nadere informatie

Handleiding sectorwerkstuk leerlingen 4 TL PCB

Handleiding sectorwerkstuk leerlingen 4 TL PCB Handleiding sectorwerkstuk leerlingen 4 TL PCB 1 Inleiding Een van de onderdelen van het schoolexamen van de gemengde en theoretische leerweg is het sectorwerkstuk. Hiermee kun je laten zien dat je in

Nadere informatie

HANDLEIDING SECTORWERKSTUK. Naam: Klas: Begeleider: Sectorwerkstuk 2015 2016 Pagina 1 1

HANDLEIDING SECTORWERKSTUK. Naam: Klas: Begeleider: Sectorwerkstuk 2015 2016 Pagina 1 1 HANDLEIDING SECTORWERKSTUK Naam: Klas: Begeleider: Sectorwerkstuk 2015 2016 Pagina 1 1 - INHOUDSOPGAVE - -------------------- Uitleg & Theorie -------------------- Stappenplan sectorwerkstuk 3 FASE 1:

Nadere informatie

Onderzoek doen bij maatschappijleer WERKBLAD 1 ONDERWERP: HOOFDVRAAG: Waarom is deze vraag belangrijk?

Onderzoek doen bij maatschappijleer WERKBLAD 1 ONDERWERP: HOOFDVRAAG: Waarom is deze vraag belangrijk? STAP 1 VOORBEREIDING: ONDERWERP EN HOOFDVRAAG KIEZEN WERKBLAD 1 ONDERWERP: HOOFDVRAAG: Waarom is deze vraag belangrijk? 1 STAP 2 VOORBEREIDING: Deelvraag nummer DEELVRAGEN DEELVRAGEN FORMULEREN WERKBLAD

Nadere informatie

Educatief arrangeren rond LOB

Educatief arrangeren rond LOB Educatief arrangeren rond LOB Vorige week Contact met de docent deze week NAW-gegevens via CF Afspraken met begeleider Maken van het Werkplan Voorbereiden van het interview Vragen naar aanleiding van vorig

Nadere informatie

Het Sectorwerkstuk 2015-2016

Het Sectorwerkstuk 2015-2016 Het Sectorwerkstuk 2015-2016 Inhoud Inleiding... 3 Het Sectorwerkstuk... 4 De opbouw... 4 De voorbereiding... 5 Het onderzoek... 6 De verwerking... 7 De presentatie... 7 Het filmpje... 7 Het werkstuk...

Nadere informatie

Beroepenwerkstuk 3 havo / 3 vwo

Beroepenwerkstuk 3 havo / 3 vwo Beroepenwerkstuk 3 havo / 3 vwo 2016-2017 INHOUDSOPGAVE Inleiding 3 Opdracht 4 Stappenplan 4 Logboek 8 Overzicht van taken 9 Planning 10 Informatiebronnen profielkeuze 13 2 INLEIDING In de tweede fase

Nadere informatie

Een onderzoeksvraag formuleren in vier stappen

Een onderzoeksvraag formuleren in vier stappen Een onderzoeksvraag formuleren in vier stappen In vier stappen kun je tot een bruikbare, zinvolle onderzoeksvraag komen. Die stappen zijn: 1. Het onderzoeksterrein verkennen 2. Het onderzoeksterrein afbakenen

Nadere informatie

Leerlingboekje Colegio Arubano. Profielwerkstuk VWO. Cursus 2011 2012. Naam leerling:... Klas:... Vak:... Naam begeleider:...

Leerlingboekje Colegio Arubano. Profielwerkstuk VWO. Cursus 2011 2012. Naam leerling:... Klas:... Vak:... Naam begeleider:... Leerlingboekje Colegio Arubano Profielwerkstuk VWO Cursus 2011 2012 Naam leerling:... Klas:... Vak:... Naam begeleider:... Leerlingboekje PWS 2011-2012 Inhoudsopgave 1 I. Inleiding: het profielwerkstuk

Nadere informatie

PROFIELWERKSTUK VWO 2015-2016

PROFIELWERKSTUK VWO 2015-2016 PROFIELWERKSTUK VWO 2015-2016 Beste 5 VWO-er, Onderdeel van je eindexamen is het maken van een profielwerkstuk (kortweg PWS). Het PWS vormt de afsluiting van een kennis- en vaardigheidsproces dat je gedurende

Nadere informatie

Vaardigheden - Enquête HV12. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie.

Vaardigheden - Enquête HV12. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. Auteurs VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 22 August 2016 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/52705 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein.

Nadere informatie

Het profielwerkstuk

Het profielwerkstuk 1 Het profielwerkstuk 2014-2015 1. Inleiding Het profielwerkstuk (pws) is een onderdeel van het examendossier. Het profielwerkstuk is een opdracht voor de studenten van de examenklas voor een van de vakken

Nadere informatie

Opm: Bij een onvoldoende beoordeling is het invullen van het veld opmerkingen door de begeleider verplicht.

Opm: Bij een onvoldoende beoordeling is het invullen van het veld opmerkingen door de begeleider verplicht. Beoordeling I: Het Plan van Aanpak (eerste versie) Datum: 1. Past het onderwerp in het profiel - aangeven bij welke vakken het werkstuk aansluit - zijn de vakken herkenbaar in het plan on ed Afspraken

Nadere informatie

Sectorwerkstuk. Kandinsky College. locatie Sint Jorisschool

Sectorwerkstuk. Kandinsky College. locatie Sint Jorisschool Sectorwerkstuk Kandinsky College locatie Sint Jorisschool schooljaar 2015-2016 1 Wat is het sectorwerkstuk? Het sectorwerkstuk is een werkstuk dat je maakt in klas vier over de door jou gekozen sector.

Nadere informatie

What s up Zuiderzeeland? aardrijkskunde, praktische opdracht

What s up Zuiderzeeland? aardrijkskunde, praktische opdracht What s up Zuiderzeeland? Aardrijkskunde praktische opdracht praktisch onderzoek in zuiderzeeland 4 HV Naam: Klas: In dit onderdeel ga je zelf met je groepje op onderzoek. Je hebt geleerd dat Waterschap

Nadere informatie

Pedagogische begeleiding wiskunde oktober 2016 Pagina 1

Pedagogische begeleiding wiskunde oktober 2016 Pagina 1 Pedagogische begeleiding SO Vakbegeleiding wiskunde ONDERZOEKSCOMPETENTIES WISKUNDE DERDE GRAAD AS0 Specifieke eindtermen i.v.m. onderzoekscompetenties (SETOC) Wat? Leerplan a derde graad aso VVKSO De

Nadere informatie

Bepaal eerst de probleemstelling of hoofdvraag

Bepaal eerst de probleemstelling of hoofdvraag Bepaal eerst de probleemstelling of hoofdvraag De probleemstelling is eigenlijk het centrum waar het werkstuk om draait. Het is een precieze formulering van het onderwerp dat je onderzoekt. Omdat de probleemstelling

Nadere informatie

Auteurs: Baarda e.a. isbn: 978-90-01-80771-9

Auteurs: Baarda e.a. isbn: 978-90-01-80771-9 Woord vooraf Het Basisboek Methoden en Technieken biedt je een handleiding voor het opzetten en uitvoeren van empirisch kwantitatief onderzoek. Je stelt door waarneming vast wat zich in de werkelijkheid

Nadere informatie

Deelopdracht 1: Onderzoek naar het onderwijsconcept van jouw leerwerkplek

Deelopdracht 1: Onderzoek naar het onderwijsconcept van jouw leerwerkplek Deelopdracht 1: Onderzoek naar het onderwijsconcept van jouw leerwerkplek In deze deelopdracht ga je het onderwijsconcept van jouw leerwerkplek onderzoeken. Geerts en van Kralingen (2011) definiëren onderwijsconcept

Nadere informatie

Reflectiegesprekken met kinderen

Reflectiegesprekken met kinderen Reflectiegesprekken met kinderen Hierbij een samenvatting van allerlei soorten vragen die je kunt stellen bij het voeren van (reflectie)gesprekken met kinderen. 1. Van gesloten vragen naar open vragen

Nadere informatie

AOS docentonderzoek. Rapporteren en presenteren

AOS docentonderzoek. Rapporteren en presenteren Het forum AOS docentonderzoek Rapporteren en presenteren Wanneer is je onderzoek geslaagd? Evalueren en beoordelen Oefening 4 (pagina 316 of 321) Rapporteren en presenteren Verspreiding van resultaten

Nadere informatie

Je functie, taken en planning van werkzaamheden

Je functie, taken en planning van werkzaamheden Oriënterende opdracht 2 Je functie, taken en planning van werkzaamheden Oriëntatie op de organisatie (niveau 2) 2 Je functie, taken en planning van werkzaamheden Inhoud Inleiding... 3 Opdracht 1: Je eigen

Nadere informatie

2017/18. Algemene gegevens. Naam:. Klas:. Sector: Werkt samen met: Begeleidend docent:

2017/18. Algemene gegevens. Naam:. Klas:. Sector: Werkt samen met: Begeleidend docent: 2017/18 Algemene gegevens Naam:. Klas:. Sector: Werkt samen met: Begeleidend docent: 1 HET SECTORWERKSTUK Een van de onderdelen van het examen is het sectorwerkstuk. Hierin worden kennis en vaardigheden

Nadere informatie

Afdeling VAVO. Praktische opdracht HAVO/VWO. Handleiding

Afdeling VAVO. Praktische opdracht HAVO/VWO. Handleiding Afdeling VAVO Praktische opdracht HAVO/VWO Handleiding Inleiding Voor verschillende vakken dient u een praktische opdracht te maken. In deze handleiding staan instructies voor het maken van een praktische

Nadere informatie

JE WEG VINDEN IN ONDERZOEK

JE WEG VINDEN IN ONDERZOEK 1 2 JE WEG VINDEN IN ONDERZOEK Onderzoek doen kan veel betekenen: - een samenvatting van een boek maken, - voor literatuur een schrijver bestuderen, - een land voor aardrijkskunde bespreken, - een natuurkundeproef

Nadere informatie

Examentraining klas 4 mavo

Examentraining klas 4 mavo Examentraining klas 4 mavo Historische vaardigheden Maken van een examen 100 minuten Bespreken examen Overige vragen m.socrative.com Room number: 65459 Vul je naam in Maak de quiz - Historische personen

Nadere informatie

Onderzoeksboekje. Klas: Namen:

Onderzoeksboekje. Klas: Namen: Onderzoeksboekje Klas: Namen: De onderdelen van de onderzoekscyclus: 1. Introductie 2. Verkennen 3. Opzetten onderzoek 4. Uitvoeren onderzoek 5. Concluderen 6. Presenteren 7. Verdiepen/verbreden 2 Science

Nadere informatie

Afdeling VAVO. Praktische opdracht VMBO. Handleiding

Afdeling VAVO. Praktische opdracht VMBO. Handleiding Afdeling VAVO Praktische opdracht VMBO Handleiding Inleiding In deze inleiding staat hoe u het maken van een praktische opdracht het beste kunt aanpakken. De aanwijzingen, die gegeven worden zijn niet

Nadere informatie

What s up Zuiderzeeland?

What s up Zuiderzeeland? What s up Zuiderzeeland? biologie praktische opdracht, 2vmbo Naam: Klas: In dit onderdeel ga je zelf met je groepje aan de slag. Bij de theoretische opdracht heb je gekeken welke dieren er voorkomen in

Nadere informatie

SECTORWERKSTUK. Beroepscollege Parkstad Limburg Locatie Brandenberg Schooljaar 2013-2014. Naam: Klas:

SECTORWERKSTUK. Beroepscollege Parkstad Limburg Locatie Brandenberg Schooljaar 2013-2014. Naam: Klas: SECTORWERKSTUK Beroepscollege Parkstad Limburg Locatie Brandenberg Schooljaar 2013-2014 Naam: Klas: INHOUDSOPGAVE Inhoud Algemeen Taakverdeling begeleidende docenten Indeling en omvang sectorwerkstuk Logboek

Nadere informatie

Opm: Bij een onvoldoende beoordeling is het invullen van het veld opmerkingen door de begeleider gewenst.

Opm: Bij een onvoldoende beoordeling is het invullen van het veld opmerkingen door de begeleider gewenst. Beoordeling I: Het Plan van Aanpak (eerste versie) Datum: 1. Past het onderwerp in het profiel - aangeven bij welke vakken het werkstuk aansluit - zijn de vakken herkenbaar in het plan on ed Afspraken

Nadere informatie

MASTERCLASS De datateam methode Examenresultaten Nederlands

MASTERCLASS De datateam methode Examenresultaten Nederlands MASTERCLASS De datateam methode Examenresultaten Nederlands Taal op koers 29 oktober 2014 Cindy Poortman en Kim Schildkamp Uitdagingen in de onderwijspraktijk Voortijdige schooluitval Gebrek aan praktische

Nadere informatie

SECTORPROJECT 4 VMBO - T

SECTORPROJECT 4 VMBO - T SECTORPROJECT 4 VMBO - T 2016-2017 handleiding leerlingen inhoud: inleiding stappenplan logboek beoordelingsformulier tijdpad 1 INLEIDING SECTORPROJECT VOOR 4 VMBO-T Alle leerlingen van het vmbo theoretische

Nadere informatie

PROFIELWERKSTUK HAVO 5

PROFIELWERKSTUK HAVO 5 PROFIELWERKSTUK HAVO 5 2017-2018 Beste 4-Havo leerling, Het schrijven van een profielwerkstuk (afgekort PWS) is onderdeel van je HAVO opleiding en wordt vermeld op het HAVO diploma en de daarbij behorende

Nadere informatie

PROFIELWERKSTUKDAG 4HAVO & 5VWO

PROFIELWERKSTUKDAG 4HAVO & 5VWO PROFIELWERKSTUKDAG 4HAVO & 5VWO DINSDAG 10 JUNI 2014 Tijdpad PWS Fase Omschrijving Tijd (in uur) Inleveren 1 Oriëntatie (keuze onderwerp) en opstellen onderzoeksvraag, deelvragen en hypothese 10 Document

Nadere informatie

PROFIELWERKSTUK NAAM --------------------------------------- KLAS ----------------------------------------- CURSUSJAAR

PROFIELWERKSTUK NAAM --------------------------------------- KLAS ----------------------------------------- CURSUSJAAR PROFIELWERKSTUK NAAM --------------------------------------- KLAS ----------------------------------------- CURSUSJAAR 2014-2015 ----------------------------------------- LEERLINGBOEKJE Pagina 1 Bonhoeffer

Nadere informatie

Het Sectorwerkstuk. Naam leerling

Het Sectorwerkstuk. Naam leerling Het Sectorwerkstuk Nakijkboekje: Naam leerling Naam docent Titel werkstuk Het werkstuk wordt nagekeken met behulp Van de formulieren in dit boekje door de begeleider en eventueel (afspreken!) een andere

Nadere informatie

Workshop Plan van aanpak PWS. Maandag 19 mei

Workshop Plan van aanpak PWS. Maandag 19 mei Workshop Plan van aanpak PWS Maandag 19 mei Belang goed plan van aanpak Deadline 10 juni Goed plan van aanpak Onderzoek wordt een gemakkelijke invuloefening Het wordt duidelijk waar zich problemen voordoen

Nadere informatie

Jullie onderzoeksverslag bestaat uit 9 vaste onderdelen. 2. Een inhoudsopgave. Let op, op het voorblad staat geen paginanummer.

Jullie onderzoeksverslag bestaat uit 9 vaste onderdelen. 2. Een inhoudsopgave. Let op, op het voorblad staat geen paginanummer. Wat moet er in een onderzoeksverslag? Jullie onderzoeksverslag bestaat uit 9 vaste onderdelen. Die zijn hieronder beschreven. Na de beschrijving zie je een voorbeeld met uitleg. 1. Een voorblad met De

Nadere informatie

What s up Zuiderzeeland? maatschappijleer/geschiedenis praktische opdracht

What s up Zuiderzeeland? maatschappijleer/geschiedenis praktische opdracht What s up Zuiderzeeland? Maatschappijleer/ geschiedenis praktische opdracht, 2hv Naam: Klas: Geschiedenis CHRONOLOGIE In dit onderdeel ga je zelf met je groepje op onderzoek. Je hebt geleerd dat de geschiedenis

Nadere informatie

Scan: docentactiviteiten in de FE-cyclus

Scan: docentactiviteiten in de FE-cyclus Scan: docentactiviteiten in de FE-cyclus Lees de beschrijvingen van docentactiviteiten in de FE-cyclus hieronder. Geef steeds aan in hoeverre jij dit momenteel doet in je eigen lessen. 1 punt betekent

Nadere informatie

Handleiding profielwerkstuk. Mavo 4

Handleiding profielwerkstuk. Mavo 4 Handleiding profielwerkstuk Mavo 4 2018 2019 Inleiding: Je gaat dit jaar een profielwerkstuk maken. Het doel van het profielwerkstuk is dat je leert op een zelfstandige manier onderzoek te doen. Daarnaast

Nadere informatie

Profielwerkstuk. Kandinsky College. locatie Jorismavo

Profielwerkstuk. Kandinsky College. locatie Jorismavo Profielwerkstuk Kandinsky College locatie Jorismavo schooljaar 2018-2019 1 Wat is het profielwerkstuk? Het profielwerkstuk is een werkstuk dat je maakt in klas vier over het door jou gekozen profiel. In

Nadere informatie

Naam:. Namen groepsleden:... Begeleider:

Naam:. Namen groepsleden:... Begeleider: Naam:. Klas: Namen groepsleden:........ Begeleider: 1 Inleiding In deze projectweek ga je onderzoek doen. Dit onderzoek is ter voorbereiding op het sectorwerkstuk in de vierde klas. Dit boekje is jouw

Nadere informatie

ONDERZOEK DOEN. HENK LINDEMAN h.lindeman@aps.nl. Naam Datum

ONDERZOEK DOEN. HENK LINDEMAN h.lindeman@aps.nl. Naam Datum ONDERZOEK DOEN HENK LINDEMAN h.lindeman@aps.nl Naam Datum Onderzoeksvragen; uw keuze voor deze workshop Wat zijn de verschillen en overeenkomsten tussen onderzoek doen en gedocumenteerd schrijven? Welke

Nadere informatie

Naam:. Handleiding voor de leerling

Naam:. Handleiding voor de leerling Naam:. Handleiding voor de leerling Inleiding Sommige leerlingen weten al lang wat ze na het VMBO willen doen. Anderen nog steeds niet. Een goede keuze is moeilijk, want wat weet je eigenlijk van je toekomstige

Nadere informatie

Sectorproject op De Dijk: leren door te doen! Inleiding: Situatiebeschrijving 3 VMBO-TL: Situatiebeschrijving 4 VMBO-TL:

Sectorproject op De Dijk: leren door te doen! Inleiding: Situatiebeschrijving 3 VMBO-TL: Situatiebeschrijving 4 VMBO-TL: Sectorproject op De Dijk: leren door te doen! Inleiding: Alle leerlingen van het vmbo theoretische leerweg zijn verplicht een sectorproject te doen als onderdeel van het schoolexamen. Met een sectorproject

Nadere informatie

BOL OPLEIDINGEN MAATSCHAPPELIJKE ZORG AVENTUS APELDOORN / DEVENTER STUDIEWIJZER

BOL OPLEIDINGEN MAATSCHAPPELIJKE ZORG AVENTUS APELDOORN / DEVENTER STUDIEWIJZER BOL OPLEIDINGEN MAATSCHAPPELIJKE ZORG AVENTUS APELDOORN / DEVENTER STUDIEWIJZER BOL PBGZ 13 Gehandicaptenzorg en samenleving profielfase Cohort 2016 2019 kwartiel 11 INSTROOMVEREISTEN: Om aan deze leereenheid

Nadere informatie

Sectoren. Inhoud. 1. Het sectorwerkstuk. Stappenplan, tips en ideeën Sectorwerkstuk

Sectoren. Inhoud. 1. Het sectorwerkstuk. Stappenplan, tips en ideeën Sectorwerkstuk Ben je op zoek naar een onderwerp voor je sectorwerkstuk? Dan is het misschien interessant voor je. Sectoren Volg je de sector Techniek, dan zit je goed! Want in dit stappenplan kijken we vooral naar de

Nadere informatie

HANDLEIDING VOOR HET vmbotl PROFIELWERKSTUK (PWS)

HANDLEIDING VOOR HET vmbotl PROFIELWERKSTUK (PWS) Deltion College HANDLEIDING VOOR HET vmbotl PROFIELWERKSTUK (PWS) 7 stappen bij het maken van een profielwerkstuk voor de avond 10 stappen bij het maken van een profielwerkstuk voor de dag Deltion Sprint

Nadere informatie

luisteren: ET 4, 6 spreken: ET 15, 18, 23 lezen: ET 10, 12 schrijven: ET 28, 30, 31, 34 mondelinge interactie: 24, 27

luisteren: ET 4, 6 spreken: ET 15, 18, 23 lezen: ET 10, 12 schrijven: ET 28, 30, 31, 34 mondelinge interactie: 24, 27 TABASCO Oriëntatie + voorbereiden Leercoach Leerlingen Iemand voorstellen (schriftelijk en mondeling) Leerplandoelstellingen kiezen functionele kennis: - woordvelden: 35.1.1 en 35.1.2 en 35.1.3 - grammatica:

Nadere informatie

Vaardigheden - Enquête vmbo-kg12. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/61729

Vaardigheden - Enquête vmbo-kg12. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/61729 Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 22 augustus 2016 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/61729 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken

Nadere informatie

Het profielwerkstuk 1

Het profielwerkstuk 1 Het profielwerkstuk 1 Het profielwerkstuk Wat en hoe? Een handleiding voor leerlingen havo/vwo 2 Inhoudsopgave pagina Het profielwerkstuk 4 STAP 1: Het werkplan 5 A Het onderwerp van het profielwerkstuk

Nadere informatie

What s up Zuiderzeeland?

What s up Zuiderzeeland? What s up Zuiderzeeland? biologie praktische opdracht, 4vmbo Naam: Klas: In dit onderdeel ga je zelf met je groepje aan de slag. Bij de theoretische opdracht heb je gekeken welke dieren er voorkomen in

Nadere informatie

Voorlichting 4-HAVO. Profielwerkstuk. 7 april 2016

Voorlichting 4-HAVO. Profielwerkstuk. 7 april 2016 Voorlichting 4-HAVO Profielwerkstuk 7 april 2016 Onderwerpen voorlichtingsbijeenkomst Wat is een profielwerkstuk (pws)? Het belang van het pws Alleen of samen? Onderwerpen van het pws Welke vorm heeft

Nadere informatie

beeldende vakken CPE GL en TL tekenen

beeldende vakken CPE GL en TL tekenen Examen VMBO-GL en TL 2013 gedurende 720 minuten beeldende vakken CPE GL en TL tekenen Naam kandidaat Kandidaatnummer Opgavenboekje Dit examen bestaat uit de onderdelen A, B, C, D, E en F. Je moet alle

Nadere informatie

Leidraad om een onderzoek te maken dat aan alle voorwaarden van de FLL voldoet.

Leidraad om een onderzoek te maken dat aan alle voorwaarden van de FLL voldoet. Leidraad om een onderzoek te maken dat aan alle voorwaarden van de FLL voldoet. Verwonderen.. Werkvorm Welk plaatje voelt warmer of kouder aan? Noteer dit Controleer met infrarood thermometer Wat gaat

Nadere informatie

Uitwerkingen hoofdstuk 5

Uitwerkingen hoofdstuk 5 Uitwerkingen hoofdstuk 5 Oefening 1 Het beoordelen van de keuze voor methoden van dataverzameling Freek richt zich met zijn dataverzameling alleen op de verpleegkundigen in het ziekenhuis. Hij had echter

Nadere informatie

Kies Actief Rapportage van Femke Peeters

Kies Actief Rapportage van Femke Peeters Kies Actief Rapportage van Femke Peeters De huidige school van Femke Peeters Summa College Eindhoven Eindhoven Huidige opleiding: MBO, klas 3, richting Economie Kies Actief Geef richting aan je loopbaan!

Nadere informatie