De jonge onderzoeker in het VWO

Transcriptie

1 De jonge onderzoeker in het VWO vakgerichte onderzoeksdidactiek WON-traject regio Randstad, , bijeenkomst 2 Vincent Jonker, Annemarie Bronneman, Annemieke Wicherink

2

3

4

5

6

7

8 WAT DOEN WE VANDAAG?

9 Agenda tweede keer Centrum voor Onderwijs en Leren 1. Thuiswerk - vincent Lezen Leerlinggedrag Onderzoeksvragen 2. Voorbereiden begeleidingsgesprek met leerlingen: van eerste nieuwsgierigheid naar onderzoeksvraag(structuur) 3. Wat is 'goed leer-onderzoek Criteria onderzoeksvraag Criteria vraagstructuur Criteria (leer)onderzoek

10 LEERLINGGEDRAG Centrum voor Onderwijs en Leren

11 DE ONDERZOEKER Centrum voor Onderwijs en Leren denkt conceptueel denkt autonoom denkt onderzoeksgericht

12 Autonoom denken Centrum voor Onderwijs en Leren Bijvoorbeeld denkt out of the box verbindt verschillende vakken/invalshoeken met elkaar heeft eigen (vaak originele) aanpak weerstand tegen standaardstrategieën en idem oplossingen - voorkeur voor eigen strategie eigenwijs gedrag intelligente humor, doordenkertjes creatieve, onverwachte ideeen

13 Onderzoekend denken Centrum voor Onderwijs en Leren Bijvoorbeeld vraagt naar waarom, waardoor, hoe kijkt door de vanzelfsprekendheid heen zoekt verklaringen bedenkt verschillende wegen naar antwoord of oplossing

14 Conceptueel denken Centrum voor Onderwijs en Leren Bijvoorbeeld onverwachte vragen, suggesties, verbanden groot geheel overzien grote denkstappen zetten creatieve ideeën denken zoals een expert in het vakgebied

15 ONDERZOEKEN Centrum voor Onderwijs en Leren

16 Economie Inkomensverdeling clemens Hoe inkomens verdeeld zijn over groepen mensen en landen wordt door economen over verschillende manieren gemeten

17 Geschiedenis Olympische spelen manon Wat zijn de belangrijkste verschillen tussen de oude en de moderne Olympische Spelen?

18 natuurkunde robert samenhang tussen filosofie en natuurkunde: bestaat objectieve waarneming?

19 geschiedenis ivanka langszij het boek (geschiedeniswerkplaats) enkele vragen/stellingen, bijv. The white man s burden (Kipling). In hoeverre speelde dit begrip een rol bij het modern imperialisme denk je

20 aardrijkskunde hans De leerlingen, 4VWO, dienen uit te zoeken hoe op middellange termijn (2-4 jaar) hongersnood in Ethiopië 'uitgebannen' kan worden. Als adviseur van de regering van Ethiopië, dienen zij vanuit de 4 geografische dimensies te komen met voorstellen hiertoe.

21 marleen schoolleider ('vreemde eend') Aan de slag met onderzoeksvaardigheden bij het Veurs Lyceum Leidschendam

22 biologie leon plasmolyse bij plantaardig weefsel (ik kon de vraag eigenlijk niet zo goed vinden)

23 geschiedenis emiel mindmap maken: Reformatie en de kenmerken van katholicisme en protestantisme (orientatie) Slag bij Kadesh (1274 v. Chr), vooral ook het vraagstuk van de betrouwbaarheid van bronnen

24 klassieke talen gusta Het Grieks kent naast actieve en passieve werkwoorden ook medium werkwoorden. zoek uit!

25 engels emrys In gothic writing, women are presented either as trembling innocent victims, as sinister predators, as shameless harlots or are significantly absent. How do you respond to this view?

26 engels eva The Help (book/movie): leerlingen uit laten zoeken welke begrippen in de film langskomen en die laten uitdiepen (Martin Luther King, NAACP, Brown vs the Board of Education, Black Panthers, Rosa Parks )

27 filosofie bram thema's democratie, rechtsstaat, pluriforme samenleving -> bij elk thema 4 onderzoeksvragen, bijv. Is het in een rechtsstaat mogelijk om artikel 1 (het gelijkheidsbeginsel) uit de grondwet te schrappen?

28 filosofie ine trudy dehue: betere mensen Zoek uit wat Dehue bedoelt met reïficatie.

29 eline geschiedenis Welke redenen voor slavernij zijn af te leiden uit logboeken van de stuurman van het MCC schip de Eenigheid en hoe verhouden deze gegevens zich tot wat in de officiële geschiedschrijving genoemd wordt? maatschappijleer Welke verschillen in beeldvorming van vluchtelingen zijn af te leiden uit vier grote Nederlandse kranten (Volkskrant NRC Trouw Telegraaf) in de periode meinovember 2015?

30 m&n o&o rembert Wat is de relatie tussen het aantal elektronen van een atoom in de buitenste schil, en de samenwerking tussen verschillende atomen onderling?

31 muziek tom Kies een rocknummer en voer het. Hoe ga je het naspelen? wat heb je daar allemaal voor nodig?

32 aardrijkskunde rik klimaatvraagstukken: Doel: inzicht krijgen in de thema s TIJD, PLAATS en MENS & KLIMAATVERANDERING door zelf één thema uitgebreid te bestuderen en te leren van de presentaties van de andere groepjes. Werkwijze: Elk groepje wordt expert op het gebied van één onderwerp Groepjes van maximaal 4 leerlingen Internet dient als informatiebron. Check de betrouwbaarheid van je bronnen. Verdeel het werk, maar werk samen!

33 1 THUISWERK - LEZEN

34 Er is een boek! Handleiding Over de inhoud: geen kookboek met recepten. Maar handreikingen. Analogie met onze onderzoeksdidactiek.

35 Hoofdstuk 2 Brug van PO naar VWO Aansluiten op wat de leerling al weet/kan

36 Hoofdstuk 3 Route van brugklas naar eindexamen

37 Hoofdstuk 4 Onderzoekswerkproces Plan maken Data verzamelen Data analyseren en conclusies beredeneren Definitieve verslaglegging

38

39 VRAAGSTRUCTUREN Centrum voor Onderwijs en Leren

40 vraagstructuren door annemarie en annemieke train de trainer

41 andere presentatie... Centrum voor Onderwijs en Leren

42 1 THUISWERK - PATRONEN IN OZ-VRAGEN

43 Patronen in oz-vragen Onderzoeksonderwerpen: vaak dichtbij de leerling Oefenen met het diagram Hoe nieuw moet het onderzoek zijn? Niet googlebaar bleek voor sommigen een lastig criterium. Oplossingsrichting van velen: bekende kennis in een specifieke context laten onderzoeken.

44 Patronen in oz-vragen Uitvoerbaarheid van het onderzoek: eigenlijk kun je dit pas goed overzien als het onderzoek is uitgewerkt in een werkplan, toch krijg ik de indruk dat sommige hoofdvragen nog te breed zijn. (Bijv. Edin wereldbeeld) Mogelijke gevolgen

45 Patronen in oz-vragen Deelvragen Sommige deelvragen zijn eigenlijk vragen die vooraf gaan aan het onderzoek: die je in de oriëntatiefase moet beantwoorden om een goede hoofdvraag te kunnen stellen. Sommige deelvragen moeten nog verder opgesplitst worden in subdeelvragen maak van de deelvragenstructuur een boodschappenlijstje.

46 2 (richting begeleidingsgesprek) GOEDE ONDERZOEKSVRAAG

47 Patronen in voorlopige onderzoeksvragen oktober Centrum voor Onderwijs en Leren Oefening Wat is het verschil tussen A en B: A: Onderzoek wanneer je stekelbaarsjes het best kunt vangen B: Wat is het beste moment van de dag om stekelbaarsjes te vangen? Deelvragen : Hoeveel stekelbaarsjes zijn er door een persoon gevangen in week 1 van het jaar 2015 tussen 7 en 8 uur, 12 en 13 uur en 17 en 18 uur in sloot X te Hilversum? Idem sloot Y Idem sloot Z

48 Patronen in voorlopige onderzoeksvragen oktober Centrum voor Onderwijs en Leren Oefening Wat is het verschil tussen A en B? A: Hoe zien huidige kinderen van de basisschool de overgang naar het voortgezet onderwijs B: Hoe zien de leerlingen van groep 8 van alle basisscholen in Hilversum, schooljaar 2015/2016, volgens eigen zeggen de overgang naar het voortgezet onderwijs?

49 Patronen in voorlopige onderzoeksvragen oktober Centrum voor Onderwijs en Leren Oefening Wat is het verschil tussen A en B: A: Zijn er overeenkomsten tussen de manier waarop Rembrandt een interieur schildert en de manier waarop Van Gogh dat doet? B: Wat zijn de overeenkomsten tussen de manier waarop Rembrandt interieuren schildert en de manier waarop Van Gogh dat doet? Deelvragen: een aantal waarin telkens twee schilderijen vergeleken worden.

50 Patronen in voorlopige onderzoeksvragen oktober Centrum voor Onderwijs en Leren Oefening Wat is het verschil tussen A en B: A: Wat was de oorzaak van de economische crisis in de dertiger jaren van de vorige eeuw? B: Wat zijn de verschillen en wat de overeenkomsten tussen de verklaringen van econoom X, Y en Z van de economische crisis in de dertiger jaren van de vorige eeuw?

51 Criteria onderzoeksvraag Een echte vraag, niet een opdracht Een onderzoek, niet een opzoek Een open vraag, niet een ja/nee vraag komt voort uit nieuwsgierigheid naar een aspect van iets waar je al wat van afweet. Duidelijk over Functie, Soort onderzoek en Methode van dataverzameling (inclusief object van onderzoek) Nog meer???

52 goede onderzoeksvraag Centrum voor Onderwijs en Leren PS Een goede onderzoeksvraag geeft zoveel mogelijk informatie over WAT, WAARTOE (functie), WAAR en OP WELKE MANIER onderzocht gaat worden. MAAR het lukt niet altijd om dat als onderzoeksvraag in een nog begrijpelijke zin te formuleren. Het zijn dan de deelvragen die uitkomst bieden. Een onderzoeksvraag kan niet voldoende op z n waarde beoordeeld worden zonder de deelvragen (samen: de vraagstructuur).

53 Oefening Centrum voor Onderwijs en Leren Het thema is: evolutie Denk binnen dat thema en binnen jouw eigen vak twee (voorlopige) onderzoeks-vragen uit met elk een eigen FSMd-profiel

54 Diagram typering onderzoek: Keuzemenu Centrum voor Onderwijs en Leren Maak je eigen driehoek Observatie Beschrijvend: - puur beschrijvend - vergelijkend - definiërend - evaluerend Methode van data verzameling Interview / enquête Verklarend: exploreren (komen tot verwachting of voorspelling) Functie van het onderzoek Analyse tekst- of beeldmateriaal Verklarend: toetsen (toetsen van verwachting /voorspelling) Literatuuronderzoek ( informatieve literatuur) Experimenteel onderzoek Soort onderzoek Veldonderzoek

55 OPDRACHT Centrum voor Onderwijs en Leren Richting begeleidingsgesprek met leerlingen: Dat leerlinggesprek in duo s/trio's voorbereiden door HIER EN NU een eerste nieuwsgierigheid te formuleren (hoe zou dat nou zitten met; hoe zou het kunnen komen dat; ) Driehoek tekenen bij je eigen onderzoeksopdracht Vooral goed letten op onderzoekbaarheid

56 3 WAT IS 'GOED LEER- ONDERZOEK'?

57 Wat is goed leer-onderzoek? Centrum voor Onderwijs en Leren ZONE VAN NAASTE ONTWIKKELING + INTRINSIEK MOTIVEREND 1. WAT: De onderzoeksvraag is inhoudelijk relevant ( nieuw ) 2. HOE: De functie, soort onderzoek en methode van dataverzameling zijn relevant

58 Wat is een goed leer-onderzoek? Centrum voor Onderwijs en Leren ZONE VAN NAASTE ONTWIKKELING + INTRINSIEK MOTIVEREND 1. WAT: De onderzoeksvraag is inhoudelijk relevant ( nieuw ): Het onderzoek gaat over een probleem waarvoor (bij de leerling) nog geen oplossing bekend is de oplossing is niet googlebaar, het onderzoek is (door de leerling) nog niet eerder uitgevoerd. Het te onderzoeken probleem is relevant (te maken) voor de leerling: passend bij interesses en voorkeuren

59 Wat is een goed leer-onderzoek? Centrum voor Onderwijs en Leren ZONE VAN NAASTE ONTWIKKELING + INTRINSIEK MOTIVEREND 2. HOE: De functie, soort onderzoek en methode van dataverzameling zijn relevant De (combinatie van) f, s & m is als zodanig nieuw voor de leerling of Heeft de leerling nog niet toegepast binnen het vak of Heeft de leerling nog niet geoefend op het niveau (in de complexiteit) die aan de orde is

60 Wat is een goed (leer)onderzoek? Een goed (leer)onderzoek is - Uitvoerbaar voor de onderzoeker De onderzoeker beschikt over voldoende kennis/vaardigheden qua vak en qua onderzoeken om op voort te bouwen in het nieuwe leeronderzoek Let op: zone van naaste ontwikkeling : mogelijk moet een en/of ander verworven worden voordat het onderzoek uitgevoerd kan worden. Tijd voor inruimen! - Uitvoerbaar in de beschikbare tijd

61 PS Centrum voor Onderwijs en Leren Wat is een goed leer-onderzoek? Krachtig aanstekelijk: het enthousiasme van de docent voor thema/onderwerp en/of onderzoek doen

62 Wat is een goede onderzoeksvraagstructuur?

63 Oefening vraagstructuur De Berlijns Muur

64 Oefening vraagstructuur Hoofd- (of onderzoeks-)vraag Om welke motieven vluchtten Oost-Duitsers over de muur naar West-Berlijn? Deelvragen 1. Waar lag de Berlijnse muur? a. Wanneer werd deze afgebroken? b. Waarom werd deze gebouwd? 2. Hoeveel mensen zijn er over de muur gevlucht? a. Hoe deden ze dat? b. Lukte het altijd? 3. Wat zijn de motieven van de mensen die vluchtten? a. Wat vind ik zelf van deze motieven?

65 Betere vraagstructuur Centrum voor Onderwijs en Leren De Berlijnse Muur Hoofd- (of onderzoeks-)vraag (beschrijvend, veldonderzoek, documentanalyse) Welke motieven om naar West-Berlijn te vluchten zijn er te vinden in drie verschillende dagboeken van vluchtelingen? Deelvragen 1. Welke motieven zijn er in dagboek 1? a. Welke motieven worden met zoveel woorden genoemd? b. Welke motieven zijn af te leiden uit de teksten? 2. Wat motieven zijn er in dagboek 2? a. Welke motieven worden met zoveel woorden genoemd? b. Welke motieven zijn af te leiden uit de teksten? 3. Wat motieven zijn er in dagboek 3? a. Welke motieven worden met zoveel woorden genoemd? b. Welke motieven zijn af te leiden uit de teksten?

66 Criteria vraagstructuur = hoofd-(onderzoeks-)vraag + deelvragen 1. Hoofdvraag en deelvragen vormen één hecht geheel Deelvragen zijn precies die vragen waarvan je de antwoorden nodig hebt om de hoofdvraag te kunnen beantwoorden - niet meer, niet minder. Uit de hoofdvraag kun je de deelvragen afleiden Uit de deelvragen kun je de hoofdvraag afleiden 2. Hoofd- en deelvragen zijn taalkundig eenduidig geformuleerd 3. Uit de formulering van hoofd- en deelvragen is duidelijk wat de functie van elke vraag is (bv beschrijven, verklaren, toetsen) 4. De hoofdvraag maakt zo goed mogelijk duidelijk wat onderzocht gaat worden`: het wat, waar, wie en wanneer van het onderzoek Nb: soms leidt dat tot een erg omslachtige formulering, in dat geval biedt de formulering van de deelvragen uitkomst

67 NB: vraagstructuur = hoofd-(onderzoeks-)vraag + deelvragen Centrum voor Onderwijs en Leren De vraagstructuur wordt meestal gevolgd door een toelichting (in relatie tot het wat, waar, wie en wanneer) op: Functie onderzoeksvraag bv beschrijven, verklaren Soort onderzoek: literatuuronderzoek, veldonderzoek, experimenteel onderzoek Methode van dataverzameling: observeren, bevragen, analyse van teksten en beelden Plaats waar data verzameld worden bv: welke proef-/controlegroep, welke artikelen, welke gedichten.

68 7 ONDERWIJS 2032

69 2032 Centrum voor Onderwijs en Leren

70

71 reactie IOBT

72 RICHTING DE VOLGENDE KEER

73 Thuiswerk voorbereidend voor derde keer (1/11) 1. Lezen overige delen hoofdstuk 4, hoofdstuk Een vraagstructuur maken voor een onderzoekstaak, om zelf te oefenen 3. Denk alvast na wat je in één van je vwoklassen wilt uitvoeren tussen en Eventueel vragen/opmerkingen over de literatuur noteren 5. Uiterlijk 29 oktober opsturen aan