Contactpersonen Drs. Jasmien Maes. Telefoon T T Datum Maandag 10 maart 2014

Transcriptie

1 FACULTEIT PSYCHOLOGIE EN PEDAGOGSICHE WETENSCHAPPEN Vakgroep Onderwijskunde Prof. Dr. M. Valcke Contactpersonen Drs. Jasmien Maes Prof. dr. Martin Valcke adres Telefoon T T Datum Maandag 10 maart 2014 Geachte, In het kader van hun opleiding Pedagogische Wetenschappen aan de Universiteit Gent, voeren studenten kleine onderzoeksopdrachten uit. Deze opdrachten helpen hen praktische ervaring op te doen. Deze vragenlijst handelt over een aardappel die via genetische modificatie gemaakt werd en zich kan beschermen tegen de aardappelziekte. Wat weet en denkt u hierover? Vul de onderstaande vragenlijst in en help ons het antwoord op deze vraag te geven! Bent u NIET vertrouwd met deze aardappel? GEEN PROBLEEM! We horen ook graag wat u erover denkt! De vragenlijst neemt ongeveer in beslag. Denk eraan: - de studie is geheel anoniem. - sla geen vragen over (ook als u iets niet begrijpt). - geef SPONTANE antwoorden We hopen dat u bereid bent om onze studenten te helpen. Hoogachtend, Prof. dr. Martin Valcke Akkoord van de deelnemer aan het onderzoek:... Indien u op de hoogte wenst te blijven van de resultaten van dit onderzoek geef dan hier uw adres op: Indien er respondenten hun adres opgeven typ je het over ( ), anders laat je de cel blanco. 1

2 Naam student: Groepsnummer: Nummer respondent: Gender: o Man () o Vrouw (= 0) Wat is uw leeftijd (bv. 39)? (typ over) jaar Wat is het hoogste studieniveau dat u behaald hebt? o Lagere school (1) o Lager secundair (2) o Hoger secundair (3) o Hogeschool (4) o Universiteit (5) Wat is de postcode van de plaats waar u woont? (Typ over) Omcirkel hoe vaak u de afgelopen volgende voedingsmiddelen gegeten hebt EG = Eetgewoonte = 0 per = 2 = 3 = 4 = 5 = 6 EG1 Omcirkel hoe vaak u de afgelopen volgende voedingsmiddelen gegeten hebt Verse gekookte aardappelen of verse puree EG2 EG3 EG4 EG5 = 0 per = 2 = 3 = 4 = 5 Verse gebakken aardappelen/verse frieten/verse kroketten = 0 per = 2 = 3 = 4 = 5 Diepgevroren frieten/kroketten/andere aardappelproducten = 0 per = 2 = 3 = 4 = 5 Voorverpakte, bereide aardappelen (bijvoorbeeld aardappelsalade) = 0 Rijst per = 2 per = 3 = 4 = 5 = 6 = 6 = 6 = 6 2

3 EG6 EG7 = 0 = 2 = 3 = 4 = 5 = 6 Pasta = 0 Chips = 0 per = 2 per = 2 = 3 = 3 = 4 = 4 = 5 = 5 = 6 = 6 KG = Koopgedrag (KG1) Als u 10 keer verse aardappelen koopt, dan haalt u deze (vul aantal keer in) X keer uit de supermarkt (KG1A) X keer bij de landbouwer (KG1B) X keer uit de tuin (KG1C) X keer nog van ergens anders (KG1D), namelijk Vul in je Exceldocument het aantal keer in (ENKEL cijfers ingeven) Hieronder vindt u een aantal criteria die een rol zouden kunnen spelen bij het uitkiezen van de aardappel in de winkel. Duid op een schaal van 5 aan in hoeverre deze criteria uw aardappelkeuze beïnvloeden. KG2 KG3 KG4 KG5 KG6 De teeltwijze Onbelangrijk De afkomst Onbelangrijk De prijs Onbelangrijk Het kooktype Onbelangrijk Het aardappelras Onbelangrijk Heel belangrijk Heel belangrijk Heel belangrijk Heel belangrijk Heel belangrijk 3

4 Stel dat u 10 keer aardappelen koopt. Vul het aantal keer in dat u een bepaalde soort aardappelen gekocht heeft. Hier moet je goed opletten met de codering: Indien de respondent aantallen opgeeft dan typ je het aantal keer (enkel cijfers!!!!) over in Excel. Indien een respondent opgeeft dat hij het niet weet dan geef je bij alle deelvariabelen 99 in. Zo kan er een onderscheid gemaakt worden tussen mensen die het niet weten (waarde 99) en mensen die het nooit kopen (waarde 0) Voorbeeld KG2U = deelvariabele de teeltwijze. Respondent 1 vulde in: 10 keer conventionele aardappelen => codering in Excel: KG2U1 0 KG2U2 = 0 Respondent 2 vulde in: ik weet het niet => codering in Excel: KG2U1 = 99 KG2U2 = 99 KG2U De teeltwijze X keer conventionele (of gewone) aardappelen (KG2U1) X keer biologische aardappelen (KG2U2) ik weet het niet (overal 99) KG3U De afkomst X keer aardappelen uit België (KG3U1) X keer aardappelen uit Nederland (KG3U2) X keer uit ander land binnen Europa (KG3U3) X keer uit land buiten Europa (KG3U4) ik weet het niet (overal 99) KG5U Het kooktype X keer vastkokende aardappelen (KG5U1) X keer bloemige aardappelen (ook wel kruimig genoemd) (KG5U2) X keer frietaardappelen (KG5U3) X keer andere (KG5U4), namelijk: Ik weet het niet (overal 99) KG6U Het aardappelras X keer Nicola (KG6U1) X keer Charlotte (KG6U2) X keer Bintje (KG6U3) X keer Franceline (KG6U4) X keer andere (KG6U5), namelijk: Ik weet het niet (overal 99) 4

5 In welke mate gaat u akkoord met volgende stellingen? Helemaal mee Eerder mee Noch eens, noch Eerder mee eens Helemaal mee eens / Food Technology Neophobia Scale 12 items vormen samen 1 schaal / FTN1 Er is veel smakelijk voedsel ter beschikking, dus hebben we geen nieuwe voedseltechnologieën nodig om meer te produceren. FTN2 Het kan risicovol zijn om te snel over te schakelen op nieuwe voedseltechnologieën. FTN3 De voordelen van nieuwe voedseltechnologieën worden vaak sterk overschat. FTN4 Nieuwe voedseltechnologieën kunnen op lange termijn mogelijks negatieve effecten hebben op de omgeving. FTN5 Nieuwe voedseltechnologieën verlagen de natuurlijke voedselkwaliteit. FTN6 Nieuwe producten die geproduceerd worden door gebruik te maken van nieuwe voedseltechnologieën, kunnen mensen helpen om evenwichtig te eten. (R) FTN7 Het heeft geen zin om hoog technologische voedselproducten uit te proberen omdat diegene die ik eet al goed genoeg zijn. FTN8 Ik voel mij niet comfortabel bij nieuwe voedseltechnologieën. FTN9 De samenleving mag niet sterk afhankelijk zijn van technologieën om de voedselproblemen op te lossen. FTN10 Nieuwe voeding is niet gezonder dan traditionele voeding FTN11 Nieuwe voedseltechnologieën geven mensen meer controle over hun voedselkeuzes. (R) FTN12 Het is onwaarschijnlijk dat nieuwe voedseltechnologieën op lange termijn negatieve effecten zullen hebben op onze gezondheid. (R) Stap1: Eerst vul je in je Excel- blad de scores in zoals de respondent het aanduidde (zie codes en scores zoals in de tabel hierboven) Stap 2: Om de schaalscore voor angst voor nieuwe voedseltechnologieën te kunnen berekenen moeten een aantal stellingen omgedraaid worden. Overal waar een (R) = Reverse staat zal je moeten hercoderen en dus een nieuwe variabele aanmaken. 1 => 5 2 => 4 3 blijft 3 4 => 2 5 => 1 5

6 Stel dat een respondent bij FTN12 Eerder mee eens aangeduid heeft dan heb je waarde 4 ingevuld in Excel (stap 1). Je kan achteraan je Excelblad een nieuwe kolom aanmaken bijvoorbeeld FTN12Reverse en daar dan de waarde 2 invullen (stap 2). Dit doe je voor alle items waar (R) bij staat. Stap 3: Schaalscore berekenen: je maakt de som van de 12 items, rekeninghoudend met de reverse waarde!!!! Dus 6, 11 en 12 zijn reverse. Je hebt voor deze 3 items een nieuwe kolom aangemaakt. Voor de som: (FTN1 + FTN2 + FTN3 + FTN4 + FTN5 + FTN6Reverse + FTN7 + FTN8 + FTN9 + FTN10 + FTN11Reverse + FTN12Reverse = FTNScale) In welke mate gaat u akkoord met volgende stellingen? SK1 SK2 SK3 SK4 SK5 Subjectieve kennis ggg / Ik heb al gehoord van genetisch gemodificeerde gewassen. Ik begrijp wat bedoeld wordt met genetisch gemodificeerde gewassen. Ik kan uitleggen wat genetisch gemodificeerde gewassen zijn. Ik heb interesse in genetisch gemodificeerde gewassen. Ik ben op de hoogte van het debat rond genetisch gemodificeerde gewassen. Hieronder staan een aantal juist/fout vragen. Duid enkel de optie juist of fout aan als u zeker bent van uw antwoord. Denk goed na! Als u het niet weet duidt u de optie ik weet het niet aan. STAP 1: vul bij de juiste code het opgegeven antwoord in STAP 2: pas bij het verwerken van de data ga je verbeteren! CODE OK1 OK2 OK3 OK4 OK5 1. Als een gen uit een vis wordt ingebracht in een tomaat dan zal die tomaat naar vis smaken. (FOUT) 2. Een fout in je DNA wordt automatisch doorgegeven aan je kinderen. (FOUT) 3. Etiketten van voedingsproducten bevatten vaak E- nummers die aangeven welke smaak- en kleurstoffen en bewaarmiddelen in het product zitten. Ook ggo's worden met een E- nummer aangegeven. (FOUT) 4. Bij genetische modificatie van gewassen of vee verandert het DNA van de plant of het dier. (JUIST) 5. De helft van je DNA heb je van je moeder, de andere helft is van je vader. Als je dus uiterlijk erg op je moeder lijkt dan zal je intern systeem zoals bijvoorbeeld de werking van je organen heel waarschijnlijk meer lijken op dat van je vader. (FOUT) Juist Fout Ik weet het niet 6

7 OK6 6. De aardappel is oorspronkelijk afkomstig uit Zuid- Amerika. (JUIST) OK7 7. In Europa wordt genetisch gemodificeerde maïs commercieel geteeld. (JUIST) OK8 8. Genetisch gemodificeerde bacteriën worden op grote schaal ingezet om medicijnen zoals insuline te produceren. (JUIST) OK9 9. Het DNA van een plant kan enkel wijzigen via technisch ingrijpen van de mens. (FOUT) OK Het gen dat via genetische modificatie ingebracht werd in de aardappel die getest werd in Wetteren in 2011, is afkomstig van een bacterie. (FOUT) OK We eten DNA op dagelijkse basis (JUIST) OK12 OK Bij het klassiek kruisen van verschillende variëteiten gewassen of vee verandert het DNA van de plant of het dier. (JUIST) 13. Van de landen waarin genetisch gemodificeerde gewassen geteeld worden, is er geen enkel een ontwikkelingsland. (FOUT) (OK14) Waar situeert u de genen (stukjes DNA) in het menselijk lichaam? (U mag maar 1 antwoord aanduiden) o In de geslachtscellen => 1 o In zo goed als alle cellen => 2 o In de hersencellen => 3 o In het bloed => 4 Welke van onderstaande organismen/producten bevatten DNA? (Meerdere antwoorden mogelijk) Codering: m = 0 OK15 Mensen m OK16 Dieren m OK17 Planten m OK18 Bacteriën m OK19 Een gewone appel m OK20 Water m OK21 Gist m OK22 Een biologische appel m OK23 Een genetisch gemodificeerde appel m OK24 Suiker m 7

8 In deze vragenlijst wordt gesproken over ggo. Deze afkorting staat voor genetisch gemodificeerde organismen. Anderen spreken liever over genetisch gemanipuleerde of gewijzigde organismen. Dit zijn organismen waarvan het genetisch materiaal kunstmatig veranderd is op een manier die verschilt van kruising of natuurlijke recombinatie Attitude tegenover genetisch gemodificeerde gewassen In welke mate gaat u akkoord met volgende stellingen: SN1 SN2 SN3 PC1 PC2 PC3 PC4 AT1 AT2 AT3 Mensen van wie de mening belangrijk is voor jou zouden het erg vinden als je genetisch gemodificeerde gewassen eet. De mensen in mijn omgeving hebben geen zaken met of ik nu wel of geen genetisch gemodificeerde gewassen eet. (R) De mensen die belangrijk zijn voor jou zouden zich erg ongunstig gedragen als jij genetisch gemodificeerde gewassen eet in de toekomst. Ik ben er zeker van dat ik zal kunnen kiezen of ik al dan niet genetisch gemodificeerde gewassen eet. Als ik uit eten ga dan zal ik kunnen kiezen of ik al dan niet genetisch gemodificeerde gewassen eet. Ik heb er vertrouwen in dat ik tijdens het winkelen genetisch gemodificeerde gewassen zal kunnen onderscheiden van niet- genetisch gemodificeerde gewassen. Ik vind dat genetisch gemodificeerde gewassen duidelijk moeten voorzien zijn van een label. Ik ben er van overtuigd dat het gebruik van genetisch gemodificeerde gewassen positief is. Het gebruik van genetisch gemodificeerde gewassen is fout. (R) Het gebruik van genetische modificatie in de voedselproductie moet aangemoedigd worden. 8

9 AT4 AT5 IC1 IC2 IC3 IC4 IC5 IC6 PR1 PR2 PR3 PR4 PR5 Het gebruik van genetische modificatie in de voedselproductie hoeft niet ten stelligste worden vermeden. Genetisch gemodificeerde gewassen zijn overbodig (R) Ik zou genetisch gemodificeerde gewassen kopen als het van betere kwaliteit was dan gewone gewassen. Ik denk eraan om in de toekomst genetisch gemodificeerde gewassen te kopen. Ik zou genetisch gemodificeerde gewassen kopen als ze goedkoper zouden zijn dan gewone gewassen. Ik zou genetisch gemodificeerde gewassen kopen als de productie ervan minder schadelijk was voor het milieu dan de productie van gewone gewassen? (minder pesticiden) Ik zou genetisch gemodificeerde gewassen kopen als ze gezonder zouden zijn dan gewone gewassen? Ik zou genetisch gemodificeerde gewassen kopen als ik wist dat arme boeren er een beter inkomen door zouden krijgen. Het eten van genetisch gemodificeerde gewassen is schadelijk voor mijn gezondheid en die van mijn familie. Het telen van genetisch gemodificeerde gewassen is schadelijk voor het milieu. Genetisch gemodificeerde gewassen bedreigen de natuurlijke gang van zaken. Voor grote zaadbedrijven zijn genetisch gemodificeerde organismen het ideale middel om hun monopolie op de landbouw te versterken. Het telen van genetisch gemodificeerde gewassen zal andere landbouwvormen, zoals de biologische landbouw, onmogelijk maken. 9

10 PR6 Het telen van genetisch gemodificeerde gewassen zal het moeilijk maken voor de kleine lokale boeren om te overleven. PR7 Het telen van genetisch gemodificeerde gewassen zal er voor zorgen dat lokale variëteiten verdwijnen (afname van de biodiversiteit). PR8 Door het telen van genetisch gemodificeerde gewassen zullen genen zich verspreiden en zullen er zo gevaarlijke nieuwe planten ontstaan. PB1 Het telen van genetisch gemodificeerde gewassen zal resulteren in lagere voedselprijzen PB2 Genetisch gemodificeerde gewassen zullen bijdragen aan de strijd tegen honger in ontwikkelingslanden. PB3 De consumptie van genetisch gemodificeerde gewassen zal de samenleving ten goede komen. PB4 Genetisch gemodificeerde gewassen zullen bijdrage aan duurzame landbouw. PB5 Genetisch gemodificeerde gewassen zullen bijdragen aan een verbeterde voedselkwaliteit. PB6 Boeren die genetisch gemodificeerde gewassen telen zullen lagere productiekosten hebben. PB7 Genetisch gemodificeerde gewassen zullen de volksgezondheid bevorderen. PB8 Genetisch gemodificeerde gewassen zullen de opbrengst per hectare verhogen. PB9 Het telen van genetisch gemodificeerde gewassen zal zorgen voor een daling in pesticidegebruik. STAP 1: vul bij de juiste code het opgegeven antwoord in STAP 2: Maak achteraan nieuwe kolommen aan om reverse (R) op te geven STAP 3: Bereken de schalen (clusters) 10

11 CLUSTERS: SN = subjective norm: De mate waarin de perceptie van een persoon over een bepaald gedrag wordt beïnvloed door het oordeel van anderen (bv. Ouders, vrienden,.). (3 items) PC = Preceived control: de mate waarin de respondenten het gevoel hebben dat ze zelf alles in handen hebben. (4 items) AT = Attitudes (5 items) IC = intention to consume GM food (6 items) PR = preceived risks (8 items) PB = Perceived benefits (9 items) Ik vertrouw erop dat de volgende bedrijven of personen zich bewust zijn van hun verantwoordelijkheden op het gebied van voeselveiligheid tijdens het maken van genetisch gemodificeerde organismen en in hun omgang met genetisch gemodificeerde organismen. Vertrouwen voedselveiligheid (Trust safety) Helema al mee Eerder mee Noch eens, noch Eerder mee eens TS1 Wetenschappers/onderzoekers verbonden aan de universiteit TS2 Wetenschappers die werken in de ggo- industrie TS3 Farmaceutische bedrijven TS4 Zaadbedrijven TS5 Voedselverwerkingsbedrijven TS6 Landbouwers Helema al mee eens In België wordt de aardappelteelt bedreigd door een schimmelachtig organisme, Phytophthora. Om te verhinderen dat de aardappeloogst vernield wordt moeten landbouwers gemiddeld zo n 15 keer per seizoen spuiten met chemische middelen. Via genetische modificatie werd een stukje DNA vanuit een wilde aardappel overgebracht naar aardappelsoorten die wij als voedsel gebruiken. Op die manier maken we onze aardappelen bestand tegen de ziekte en moet er veel minder met chemische middelen gespoten worden. 11

12 In welke mate gaat u akkoord met volgende stellingen: Helemaal mee Eerder mee Noch eens, noch Eerder mee eens Helemaal mee eens / / OB1 Deze genetisch gemodificeerde aardappel is een onnatuurlijk product. (R) OB2 Deze genetisch gemodificeerde aardappel is een gezond product. OB3 Deze genetisch gemodificeerde aardappel is een onbekend product. (R) OB4 Ik heb geen vertrouwen in deze aardappel. (R) OB5 Ik maak mij zorgen over de langetermijngevolgen van het eten van deze aardappel. (R) OB6 Ik verwacht dat deze aardappel van goede kwaliteit is en goed zal smaken. OB7 De genetische modificatie van deze aardappel komt de natuur ten goede. OB8 Bij deze aardappel krijg je waarschijnlijk waar voor je geld. OB9 De genetische modificatie van deze aardappel levert enkel voordelen op voor de producent. (R) CB1 Deze aardappel zal wellicht te duur zijn voor mij. (R) CB2 Deze aardappel zal niet beschikbaar zijn in de winkel waar ik normaal mijn boodschappen doe. (R) CB3 Ik heb vertrouwen dat ik zelf zal kunnen beslissen of ik deze aardappel aankoop of niet. CB4 Ik zal deze aardappel gemakkelijk kunnen onderscheiden van andere aardappelen in de winkel CB5 Als ik deze aardappel in de winkel zie, dan zou ik zeker zien dat deze aardappel gemaakt is via gentechnologie. MB1 De genetische modificatie van deze aardappel is moreel verkeerd. MB2 De genetische modificatie van deze aardappel gaat in tegen mijn basisprincipes. MB3 De genetische modificatie van deze aardappel interfereert met de natuur. STAP 1: vul bij de juiste code het opgegeven antwoord in STAP 2: Maak achteraan nieuwe kolommen aan om reverse (R) te maken STAP 3: Bereken de schalen (clusters) OB = Outcome belief CB = Control belief MB = Moral beliefs 12

13 Indien ik informatie zou willen verkrijgen over deze genetisch gemodificeerde aardappel dan zou ik dit graag krijgen van volgende bronnen, Voorkeursinformatiebronnen Preferred source of information Helem aal mee Eerder mee Noch eens, noch Eerder mee eens PS1 Groene bewegingen zoals Greenpeace PS2 De ggo- industrie PS3 Wetenschappers die werken aan de universiteit PS4 Het Vlaams Instituut voor biotechnologie PS5 Leerkrachten PS6 Artsen PS7 Wetenschappers die verbonden zijn aan grote bedrijven PS8 De Belgische overheid PS9 De media (kranten, tv) Helem aal mee eens Hoeveel vertrouwen heeft u in volgende instanties als het gaat om communicatie over de risico s en voedselveiligheid van de genetisch gemodificeerde aardappel Vertrouwen Communicatiebron (Trust in communication source) Weinig vertrouwen 4 Veel vertrouwen 5 TC1 De Belgische overheid TC2 De Belgische minister van landbouw TC3 De Universiteit van Gent TC4 De Europese commissie TC5 De Belgische minister van welzijn en volksgezondheid TC6 Het Vlaams Instituut voor biotechnologie TC7 De EFSA, de Europese Autoriteit voor voedselveiligheid TC8 De industrie (BASF, Monsanto, Bayer) TC9 De media (kranten, tv) 13

14 Hoe staan volgende instanties volgens u tegenover biotechnologie? Perceived perception Heel negatief 4 Heel Positief 5 Ik weet het niet PP1 De Belgische overheid 9 PP2 De Belgische minister van landbouw 9 PP3 De Universiteit van Gent 9 PP4 De Europese commissie 9 PP5 De belgische minister van welzijn en volksgezondheid 9 PP6 Groene bewegingen zoals Greenpeace 9 PP7 Het Vlaams Instituut voor biotechnologie 9 PP8 De EFSA, de Europese Autoriteit voor voedselveiligheid 9 PP9 De industrie (BASF, Monsanto, Bayer) 9 PP10 De media (kranten, tv) 9 PP11 De politieke partij Groen 9 U BENT KLAAR! HARTELIJK DANK VOOR UW MEDEWERKING AAN DEZE BEVRAGING. 14