Ontwikkeling van een duurzaam product van Benin en Nederland
|
|
- Renske de Graaf
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Ontwikkeling van een duurzaam product van Benin en Nederland 1
2 2
3 CECODI en Stichting Boslandbouw Inleiding Bij de productie van de houdbare of harde kazen is het gebruiken van het zogenaamde stremsel noodzakelijk om de melkbestanddelen te laten samenklonteren, oftewel te stremmen. Dit stremsel is een chemische verbinding, het enzym chymosine, dat van nature voorkomt in de lebmaag van jonge kalveren. Bij de winning van deze stof wordt dan ook gebruik gemaakt van de lebmaag van geslachte kalveren. Dit is uiteraard een grondstof die door vegetariërs niet wordt geaccepteerd. Afgezien van de aard van de stof, bevordert het gebruiken ervan ook nog eens het instandhouden van een uiterst dieronvriendelijke industrie, waarin het kalf slechts een economische factor is. Een alternatief voor het traditionele stremsel uit kalvermagen, wordt aangeboden in de vorm van een vergelijkbare stof die wordt geproduceerd door een genetisch gemodificeerde bacterie. Dit materiaal wordt vaak aangeduid als plantaardig stremsel. 3
4 Behalve de omstreden plantaardigheid, is het feit dat er genetische modificatie ten grondslag ligt aan de productie van dit enzym sterk omstreden. Echt plantaardig stremsel bestaat gelukkig ook, maar wordt tegenwoordig nog maar weinig toegepast. Voorbeelden van Europese planten die plantaardig stremsel produceren zijn onder meer Zilverdistel, Artisjok, Kardoen, Brandnetel, Galega officinalis, Echt walstro en Lievevrouwebedstro. In Spanje en Portugal wordt nog kaas met behulp van plantaardig stremsel uit met name de Kardoen (Cynara cardunculus) vervaardigd. Een voorbeeld hiervan is de kaassoort Torta del Casar uit de regio Extremadura in Spanje. Uiteraard zijn er ook buiten Europa planten te vinden die kunnen worden gebruikt voor de winning van plantaardig stremsel. Een van deze planten is de Baobab. De Baobab De waarden van deze boom zijn zeer groot. In religieus opzicht is deze boom zo belangrijk dat op plaatsen waar de meeste bomen door kap of overbegrazing zijn verdwenen, dikwijls enkele Baobabs zijn gespaard als religieuze gedenk- of offerplaats of als zetel van goden of voorouders. Als plaats voor het houden van vergaderingen is dan ook niet alleen de schaduw maar ook de betekenis van deze boom van belang. Overigens maken ook de wilde dieren en het vee graag gebruik van de schaduw van de Baobab. 4
5 De Baobab is in grote delen van Afrika wellicht de meest typerende boomsoort van het savannelandschap. Als beeldbepalende boom is de Baobab dan ook te beschouwen als het uithangbord voor het toerisme in de savanneregio s. Het verdwijnen van de Baobab zou dan ook veel grotere gevolgen hebben dan het inpolderen van de Waddenzee en het vervangen van onze duinen en strand door een zeedijk. De economische waarde van deze uithangbordfunctie is, naast de ecologische en intrinsieke waarden uitermate groot. In directe economische zin is de Baobab onmisbaar als leverancier van vele bruikbare producten. Het blad wordt gebruikt als groente en meestal gedroogd voor later gebruik. Ook als veevoer wordt het blad op grote schaal aangewend. De vruchten worden voor vele doeleinden gebruikt, zoals voor dranken en als verdikkingsmiddel. Van de bast wordt touw en papier gemaakt. Het vele nuttige gebruik, het verhinderen van verjonging door (over)begrazing en het opruimen van bomen om ruimte te maken voor marktgewassen zoals katoen, leiden tot overexploitatie en bedreigen het voortbestaan van een vitale populatie en van het landgebruikssysteem met de Baobab. De koppeling van Baobab met Kaas 5
6 Het project Baobab en Kaas richt zich op het ontwikkelen van het gebruik van de Baobab als plantaardig stremsel en ontwikkeling van een nieuwe kaas, in combinatie met het bevorderen van behoud van, en nieuwe aanplant van Baobab-populaties in Benin. Dit laatste zal tevens worden uitgebreid met het toetsen van een aantal nieuwe agroforestry-systemen die gebruik maken van de Baobab en/of zich met de Baobab laten combineren. Verwachte ontwikkelingen en output Het belang van de Baobab voor de lokale economie is, zoals hierboven aangegeven zeer groot. Tegelijkertijd wordt de populatie van de Baobab door diverse oorzaken bedreigd. Naast herstel van de populatie richt het project zich op het realiseren van een nieuwe bron van toegevoegde waarde, waardoor een extra aan inkomen wordt gegenereerd en er een nieuwe prikkel tot instandhouding ontstaat. De Baobab zal binnen een aan te leggen agroforestry-proef tevens worden getoetst op geschiktheid als hakhoutcultuur ten behoeve van de winning van het veel gebruikte blad. Van een aantal andere gewassen, die in Benin tot nog toe uit de resterende en nagenoeg uitgeputte wilde bestanden worden geoogst, kan eveneens een teelt op deze wijze worden beproefd. De ter plaatse gebruikte en verbouwde voedingsgewassen worden zo veel mogelijk geïntegreerd. Er zullen een beperkt aantal nieuwe gewassen met bodemvruchtbaarheid bevorderende of andere gewenste eigenschappen worden tussengeplant. Door het stremsel uit de Baobab te gebruiken ontstaat een zeer onderscheidende en duurzame kaas, die de verbinding tussen het zuiden en het noorden op een heel concrete wijze tot stand brengt. 6
7 Wellicht kan zelfs een lokaal toegepast Beninees of West-Afrikaans procédé als basis voor de ontwikkeling van de nieuwe kaas dienen. De projectactiviteiten Activiteit Benin Nederland Projectvoorstel Projectvoorstel Projectvoorstel Selectie proeflocatie Locatie Selectie gewassen voor proeven agroforestry Selectie gewassen Selectie gewassen Uitvoeren agroforestry proeven Oogst en beschikbaar stellen Baobabvruchten Proeven agroforestry Oogst en beschikbaarheid vruchten 7
8 Onderzoek eigenschappen vruchten en winning stremsel Onderzoek procedé lokale kaasproductie Onderzoek procedé lokale kaasproductie Onderzoek eigenschappen vruchten en winning stremsel Onderzoek procedé lokale kaasproductie Proefverwerking Proefverwerking Eindproduct kaas Eindproduct kaas Marktbewerking Onderzoek rationele winning stremsel in Benin Opzetten adequate verwerkingseenheid Baobabstremsel in Benin Vermarkting eindprodukt Onderzoek rationele winning stremsel in Benin Opzetten adequate verwerkingseenheid Baobabstremsel in Benin Marktbewerking Vermarkting eindprodukt 8
9 Gezamenlijke verdere ontwikkeling agroforestry-systemen met Baobab Agroforestry-systemen met Baobab Agroforestry-systemen met Baobab Uitvoeringsplan en begroting 9
10 10
11 CECODI en Stichting Boslandbouw / Jean T. Claude Codjia en Jan J. de Boer, juli
Bijlage VMBO-GL en TL 2004
Bijlage VMBO-GL en TL 2004 tijdvak 1 BIOLOGIE CSE GL EN TL BIOLOGIE VBO-MAVO-D Deze bijlage bevat informatie. 400009-1-586-543b BIOTECHNOLOGIE INFORMATIE 1 OUDE TECHNIEKEN Al eeuwen gebruiken mensen organismen
Nadere informatieBiotechnologie vmbo-b34. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.
Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 20 December 2016 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/73574 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken van Kennisnet.
Nadere informatieWAT IS GENETISCHE MODIFICATIE?
SPREEKBEURT OF WERKSTUK WAT IS GENETISCHE MODIFICATIE? Hier vind je informatie voor een spreekbeurt of werkstuk over genetische modificatie. De informatie is ingedeeld in stappen. Dit zijn de verschillende
Nadere informatieWelke richting volg je? In welke mate ga je akkoord met volgende stellingen?
Groepsnummer: Nummer respondent: Beste leerling, Hieronder vind je een aantal vragen. Lees de opdrachten aandachtig en probeer zo nauwkeurig mogelijk te antwoorden. Laat geen vragen open. Als je iets niet
Nadere informatieHieronder de schermafbeeldingen van de mails van de Klantenservice van Aldi, verderop in de pagina staat de volledige mailwisseling.
Tot voor kort stond er op bepaalde soorten kaas van de Aldi niet dat dierlijk stremsel als ingredient gebruikt werd. Precies de datum weten we niet, maar tegenwoordig staat tussen de ingredienten dierlijk
Nadere informatieWaarom een ZadenBib?
Waarom een ZadenBib? Wat is een ZadenBib? Bibliotheek Zelf geoogste zaden binnenbrengen en/of meenemen. eetbare planten, medicinale planten, sierplanten, bloemen, vergeten groenten, kruiden, Toegankelijk
Nadere informatieWerkblad Meander Thema 4: Platteland
Werkblad Meander Thema 4: Platteland 4.1 Volop voedsel Schrijf op wat er in Nederland groeit, kies uit: sinaasappel / olijf / tomaat / komkommer / mais Schrijf de naam Wat groeit er in Nederland, Zet een
Nadere informatieWat is je leeftijd (bv. 17)? Typ leeftijd over (enkel cijfers) jaar. In welke mate ga je akkoord met volgende stellingen?
Groepsnummer: Nummer respondent: Beste leerling, Hieronder vind je een aantal vragen. Lees de opdrachten aandachtig en probeer zo nauwkeurig mogelijk te antwoorden. Laat geen vragen open. Als je iets niet
Nadere informatieBasisstof 7 Genetische variatie
Afbeelding 33. RNA-interferentie.1 RNA bevat 2 complementaire sequenties die aan elkaar plakken, zodat er een haarspeld structuur ontstaat (1 van afbeelding 33). Het enzym Dicer knipt het dubbele RNA in
Nadere informatieGezondheid & Voeding
Gentech maïs tweede kamer is tegen, Europese Commissie is voor In het verleden stemde de Nederlandse regering altijd voor toelating van gentech in de EU, maar het tij lijkt te keren. Afgelopen week heeft
Nadere informatieInhoud. Voorwoord 5. Trefwoordenlijst 73. Inhoud
Inhoud Voorwoord 5 1 Handel in duurzame producten 9 1.1 Duurzame of traditionele productie? 9 1.2 Logo s en keurmerken 11 1.3 Kosten van duurzame teelt 16 1.4 Relatie prijs - kwaliteit - afzet 17 1.5 Een
Nadere informatieKruid Europa Dit kruid is een tweejarige, winterharde, kruidachtige plant uit de schermbloemenfamilie. Dit betekent dat hij 2 jaar lang leeft voor hij
Kruid Europa Dit kruid is een tweejarige, winterharde, kruidachtige plant uit de schermbloemenfamilie. Dit betekent dat hij 2 jaar lang leeft voor hij dood gaat. De plant groeit op rijke, vochtige en diep
Nadere informatieBelang maar ook bedreiging van de diversiteit aan rassen en gewassen. De noodzaak van Agrobiodiversiteit. Michel Haring Hoogleraar Plantenfysiologie
Een deel van de biodiversiteit van de Aardappel Belang maar ook bedreiging van de diversiteit aan rassen en gewassen De noodzaak van Agrobiodiversiteit Michel Haring Hoogleraar Plantenfysiologie Agro-biodiversiteit:
Nadere informatieEindexamen biologie compex vmbo gl/tl I
OLIFANTEN Olifanten zijn dieren die in groepen leven. Elke groep bestaat uit een aantal mannetjes en vrouwtjes. Soms vertonen mannetjes van dezelfde groep een bepaald soort gedrag. Klik in het openingsscherm
Nadere informatieVLP Werkstuk Ontbossing van de aarde
VLP Werkstuk Ontbossing van de aarde naam: Oliebol groep: 7 Inhoud inleiding Illegale houtkap sojateeld Palmolie Wat is ontbossing? Ontbossing in tropische regenwouden Wetten en regels hebben geen zin
Nadere informatieModerne biotechnologie, kans of bedreiging voor een duurzame landbouw? Peter Besseling Frank Tillie Jan van Vliet
Moderne biotechnologie, kans of bedreiging voor een duurzame landbouw? Peter Besseling Frank Tillie Jan van Vliet Informatie- en KennisCentrum Landbouw 1 Informatie- en KennisCentrum Landbouw/Ede, oktober
Nadere informatieFEITEN OVER BIOLOGISCHE GEITEN
FEITEN OVER BIOLOGISCHE GEITEN Info over de geitenmelksector Alles over productie, verwerking en afzet De melkgeit is terug Kenmerken van de melkgeit De melkgeit in Nederland is terug van weggeweest. In
Nadere informatieInhoud. Voorwoord 5. Inhoud
Inhoud Voorwoord 5 1 Handel in duurzame producten 11 1.1 Duurzame of traditionele productie? 11 1.2 Logo s en keurmerken 13 1.3 Kosten van duurzame teelt 18 1.4 Relatie prijs - kwaliteit - afzet 19 1.5
Nadere informatieKnutselen aan dieren
Knutselen aan dieren Martien Groenen Marjan Slob Lisanne Stadig Jubileumcongres RDA 14 februari 2019 1 2 1 Genome Editing met CRISPR/Cas9 CRISPR/Cas9: Combinatie van een specifiek RNA molecuul (Guide RNA)
Nadere informatieDe ONBEKENDE KANT van PLASTIC. Waarom worden zoveel. producten in plastic verpakt? En wat moet er gebeuren met deze verpakking als dit afval wordt?
De ONBEKENDE KANT van PLASTIC Waarom worden zoveel producten in plastic verpakt? En wat moet er gebeuren met deze verpakking als dit afval wordt? PLASTIC IS WAARDEVOL Tijdens de productie en gebruik EEN
Nadere informatieWat stelt De Nationale DenkTank 2012 voor om de voedselketen te verduurzamen*?
Samenvatting van de bevindingen van de Nationale DenkTank 2012 boer Consument Wat stelt De Nationale DenkTank 2012 voor om de voedselketen te verduurzamen*? verwerker *De voorstellen van de denktank voor
Nadere informatieBiologische controle van bladluizen: BerryProtect en beproefde concept
Biologische controle van bladluizen: BerryProtect en beproefde concept Studiedag Klein- en Steenfruit Woensdag 19 februari 2013 Introductie Bladluizen: een van de voornaamste problemen in kleine fruiten
Nadere informatieVeilig werken. Duurzaam bodemgebruik in de landbouw
Veilig werken Duurzaam bodemgebruik in de landbouw Programma voor vandaag: Duurzaam bodemgebruik in de landbouw Kahoot Oefentoets bodemgebruik Veilig werken & Duurzaam bodemgebruik? Veilig werken & Duurzaam
Nadere informatieInspiratie- en referentieprojecten ontwerpopdracht biotechniek
Inspiratie- en referentieprojecten ontwerpopdracht biotechniek Biotechniek Biotechniek: een overzicht Biotechniek: een overzicht Biotechniek: een overzicht Biotechniek: een overzicht Biotechniek Life sciences
Nadere informatieDiversiteit in peulvruchten
Diversiteit in peulvruchten vanuit genenbank perspectief Noor Bas, Amerongen, 25 juni 2016 Diversiteit in peulvruchten Ontstaan van de gewassen Bewaren van diversiteit door genenbanken Belang diversiteit
Nadere informatieAfsluitende les. leerlingenhandleiding. Tandenstokerase +
Afsluitende les leerlingenhandleiding Tandenstokerase + Leerlingenhandleiding Introductie Enzymen zijn onmisbaar voor een goede werking van het lichaam. Een enzym is een eiwit dat chemische reacties versnelt
Nadere informatieVERORDENING (EEG) nr. 2081/92 REGISTRATIE-AANVRAAG : art. 5 ( ) art. 17 (x) BOB (x) BGA ( ) Nationaal nummer van het dossier : 6C/93
NL/06/95/15940000.P00 (PT) AS/ VERORDENING (EEG) nr. 2081/92 REGISTRATIE-AANVRAAG : art. 5 ( ) art. 17 (x) Nationaal nummer van het dossier : 6C/93 1. Bevoegde nationale instantie : Naam : IMAAIA - Lissabon
Nadere informatieAlles begint bij de boer
1 Battle of Concepts Bedenk een innovatief agrotoerisme concept Omgevingsverkenning In Nederland kennen wij agrotoerisme als wat er nu op de markt is. Maar buiten Nederland zijn er nog meer mogelijkheden
Nadere informatieKoffie en Carbon in Mexico
Koffie en Carbon in Mexico Project voorstel van Solidaridad Oktober 2016 Uit de studie die Hesselink heeft laten uitvoeren door Ecofys, blijkt dat de CO2-voetafdruk van koffie voor 14% bij de plantage
Nadere informatieLes 6 Kijken in de keuken
Les 6 Kijken in de keuken? 33 Les 6 Kijken in de keuken 1. Een kijkje in de keuken van ingrediënten eten en drinken Geef aan uw medecursisten in een presentatie van 5 minuten een kijkje in de keuken van
Nadere informatie9 Bezoek aan een sinaasappelbedrijf in Valencia
9 Bezoek aan een sinaasappelbedrijf in Valencia 1 Op interview Het bedrijf van de familie Ferrando, vader Pepe en dochter Susanna, ligt in de Huerta (tuinbouwgebied) van Godella-Rocafort, in de buurt van
Nadere informatieThe art of blue. vooronderzoek Lotte harmans
The art of blue vooronderzoek Lotte harmans Materialen Denim Denim, ook wel spijkerstof, is een weefsel in keperbinding en wordt veel gebruikt voor kleding. Het is een bijzonder sterke, gekeperde katoenen
Nadere informatieINFO OVER DE GEITENMELKSECTOR. Alles over productie, verwerking en afzet
INFO OVER DE GEITENMELKSECTOR Alles over productie, verwerking en afzet De melkgeit in Nederland is terug van weggeweest. In de eerste helft van de vorige eeuw hielden gezinnen vaak geiten om zelf de melk
Nadere informatiePlanten en de mens vmbo-b12. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.
Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 08 June 2016 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/62376 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken van Kennisnet.
Nadere informatieWaar groeit mijn eten? handleiding
Waar groeit mijn eten? handleiding Uitgave: Amsterdams NME Centrum Waar groeit mijn eten? handleiding Ontwikkeld in opdracht van Vereniging Boerenstadswens Redactie/layout: Hans Wilschut, Marijntje van
Nadere informatieAgroforestry in Vlaanderen
Agroforestry in Vlaanderen Agroforestry in Vlaanderen Voordelen Ervaringen in gematigde streken Agroforestry in Frankrijk: een gevorderde case Potentieel en obstakels voor Vlaanderen Agroforestry: What
Nadere informatieNatuur In Zicht - Biodiversiteit
Natuur In Zicht - Biodiversiteit Kennismaking lesgever 2 1 Lesverloop 3 Biodiversiteit: wat is het? Hoe ontstaat het? Belang van biodiversiteit Bedreiging van biodiversiteit Wat kan je zelf doen? Hectarespel
Nadere informatieHOOFDSTUK 1 AARDAPPELEN 15 1.1. Wat zijn aardappelen? 15 1.2. Nachtschade-achtigen 15 1.3. Het groeiproces 15 1.4. Aardappelteelt 16 1.5. Het bewaren van aardappelen 16 1.6. Kookeigenschappen 17 1.7. Voedingswaarde
Nadere informatie22-5-2014. Landbouw in bos. Landbouw met bos. Landbouw buiten bos. Agroforestry in het verleden, heden en toekomst
22-5-2014 Agroforestry in het verleden, heden en toekomst Evolutie landbouw Mei 2014, Anne Oosterbaan Landbouw in bos Vruchten, groenten en vlees uit het bos Akkertjes in het bos, dieren in het bos Recente
Nadere informatieInternationaal Palmolie-inkoopbeleid
Internationaal Palmolie-inkoopbeleid Stand: september 2015 Onze visie Eenvoud, verantwoord, betrouwbaar: al meer dan 100 jaar ligt koopmanschap ten grondslag aan het succes van ALDI NORD (hierna: ALDI).
Nadere informatieIK DOE MEE! WORD EEN BEETJE BOER
IK DOE MEE! WORD EEN BEETJE BOER Op het coöperatief boslandbouwbedrijf Pomona zorgen Wase consumenten samen met boeren voor 80% van hun eigen lokale, gezonde en duurzame voeding. Coöperanten investeren
Nadere informatieDe oprukkende maïsstengelboorder: is gentech een oplossing?
De oprukkende maïsstengelboorder: is gentech een oplossing? Bert Lotz, Clemens van de Wiel Wageningen UR Doelgroep: MBO en HBO Groen Onderwijs. In aangepaste versie ook bruikbaar in WO. Ontwikkeld binnen
Nadere informatie25 jaar NAV NAV-visie op de Nederlandse akkerbouw tot 2030
25 jaar NAV 1 NAV-visie op de Nederlandse akkerbouw tot 2030 Visie NAV 2 Visie NAV: Een goed inkomen voor akkerbouwers Economisch en maatschappelijk duurzame akkerbouw Gewenste situatie: Nederlandse boeren
Nadere informatieWat is biodiversiteit? Hoeveel biodiversiteit is er (wereldwijd en
Biodiversiteit Cursus Natuur-in-zicht 1 Inhoud Wat is biodiversiteit? Hoeveel biodiversiteit is er (wereldwijd en bij ons)? Waar komt die biodiversiteit vandaan? Waarom is biodiversiteit belangrijk? Hoe
Nadere informatieAQUATISCHE LANDBOUW. haal meer uit land én water
AQUATISCHE LANDBOUW haal meer uit land én water AQUATISCHE LANDBOUW Waarom wel het land, maar niet de sloot benutten in de veenweiden? Dat is de vraag waar het om draait in het icoon Aquatische landbouw
Nadere informatieWat gaat er gebeuren in de Wevershoek?
Essentaksterfte De situatie in Nederland Inmiddels is meer dan 80 % van de essen in Nederland aangetast. De verwachting is dat hooguit 10 % van de essen de ziekte zal overleven, gebaseerd op ervaringen
Nadere informatieCommissie milieubeheer, volksgezondheid en voedselveiligheid ONTWERPRESOLUTIE
Europees Parlement 2014-2019 Commissie milieubeheer, volksgezondheid en voedselveiligheid 21.10.2016 2016/2903(RSP) ONTWERPRESOLUTIE naar aanleiding van vraag met verzoek om mondeling antwoord B8-0000/2016
Nadere informatieo Tweede o Vierde o Zesde o Zevende Welke richting volg je?
Groepsnummer: Klasnummer: Nummer respondent: Beste leerling, Hieronder vind je een aantal vragen. Lees de opdrachten aandachtig en probeer zo nauwkeurig mogelijk te antwoorden. Laat geen vragen open. Als
Nadere informatieAfsluitende les. Leerlingenhandleiding. Tandenstokerase - biochemie experiment -
Afsluitende les Leerlingenhandleiding Tandenstokerase - biochemie experiment - Introductie Een enzym is een eiwit dat chemische reacties versnelt of mogelijk maakt. Enzymen zijn onmisbaar voor een goede
Nadere informatieTotaal 2,0 11,0 27,8 33,9 44,2 52,6 59,2 67, ,4 102,1 114,3 125,0 134,0 7,2% LIS Consult, 24 februari /- t.o.v.
1a. Wereldwijd areaal genetisch gemodificeerde gewassen naar gewas 1996 9 (in mln. ha.) 1996 1997 1998 1999 1 2 3 4 5 6 7 8 9 % +/- t.o.v. 8 Soja,4 5,1 14,5 21,6 25,8 33,3 36,5 41,4 48,4 54,4 58,6 58,6
Nadere informatieAntwoordenvel Handel en Wandel, primair onderwijs
ntwoordenvel Handel en Wandel, primair onderwijs Vraag 1: Zoek op de kaart van Nijmegen op welke straten er nog meer een naam hebben met een kolonie erin. Vraag 2a: Gezegde of spreekwoord met peper Vraag
Nadere informatieKlonen van dieren. Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie
Klonen van dieren Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie 2 Klonen van dieren Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie I: Wat is klonen? Klonen is het ongeslachtelijk voortplanten
Nadere informatieCACAO. 1. De plant. Hoe ziet de plant er uit?
CACAO 1. De plant Hoe ziet de plant er uit? De cacao die we kennen komt uit de zaden die in een grote vrucht zitten met vruchtvlees errond. De cacaovruchten groeien aan een boom die vrij klein blijft (4-8m).
Nadere informatieWat gaat er gebeuren in het Oosterpark?
Essentaksterfte De situatie in Nederland Inmiddels is meer dan 80 % van de essen in Nederland aangetast. De verwachting is dat hooguit 10 % van de essen de ziekte zal overleven, gebaseerd op ervaringen
Nadere informatieDE VLAAMSE REGERING, Gelet op het decreet van 28 juni 2013 betreffende het landbouw- en visserijbeleid, artikel 4, 5 ;
Besluit van de Vlaamse Regering tot wijziging van het besluit van de Vlaamse Regering van 19 januari 2007 houdende vaststelling van de retributies voor de inschrijving van de rassen in de nationale rassencatalogi,
Nadere informatieICS. Het uitgekiende systeem voor uitstekende beveiliging
ICS Het uitgekiende systeem voor uitstekende beveiliging ICS unieke technologie & professionele toepassingen ICS is het intelligente systeem onder de mechanische sluitsystemen. Met een uitgekiende, unieke
Nadere informatieTeelt van vlinderbloemigen in kader van GLB en PDPOIII
Teelt van vlinderbloemigen in kader van GLB en PDPOIII Alex De Vliegher In samenwerking met K. Nijs, H. Hernalsteen en G. Rombouts (Dept LV Vlaanderen) Juni 2016 Alex De Vliegher tel 09 272 26 95 alex.devliegher@ilvo.vlaanderen.be
Nadere informatieSamenvatting Biologie Hoofdstuk 5 (biotechnologie) en Hoofdstuk 6 (duurzame ontwikkeling)
Samenvatting Biologie Hoofdstuk 5 (biotechnologie) en Hoofdstuk 6 (duurzame ontwikkeling) Samenvatting door een scholier 1363 woorden 22 mei 2001 5,1 66 keer beoordeeld Vak Biologie 5.4 Biotechnologie
Nadere informatieBloeigedrag in courgette. Wat kunnen we doen om zoveel mogelijk vruchten te oogsten?
Bloeigedrag in courgette Wat kunnen we doen om zoveel mogelijk vruchten te oogsten? Bloeigedrag courgette Hoe kunnen we zoveel mogelijk vrouwelijke bloemen laten uitgroeien tot een oogstbare vrucht? Wat
Nadere informatieIK DOE MEE! WORD EEN BEETJE BOER
IK DOE MEE! WORD EEN BEETJE BOER Op het coöperatief boslandbouwbedrijf Pomona zorgen Wase consumenten samen met boeren voor 80% van hun eigen lokale, gezonde en duurzame voeding. Coöperanten investeren
Nadere informatieInhoudsopgave. Resultaten na oogst onderzoek inwendige gebreken bij paprika P8 bestuur 4 juli Opzet proef 2 inzet vrijdag 14 juni 2013
Inhoudsopgave Opzet proef 1 en 2 Resultaten na oogst onderzoek inwendige gebreken bij paprika P8 bestuur 4 juli 2013 Beoordeling volgens monitoring Conclusies Toelichting op de resultaten van het onderzoek
Nadere informatiePreregistratie en registratie voor REACH: Vragen en antwoorden
MEMO/08/240 Brussel, 11 april 2008 Preregistratie en registratie voor REACH: Vragen en antwoorden Per 1 juni 2007 is de nieuwe EU-stoffenwetgeving REACH (Registration, Evaluation, Authorisation and Restriction
Nadere informatieDrugs productie. Wiet LSD. Datum: 22 maart Door: Peter Uithoven IAD 2 van Team 19 Project: Drugs and the City
Drugs productie Datum: 22 maart Door: Peter Uithoven IAD 2 van Team 19 Project: Drugs and the City Wiet Kweken van de plant is een hobby van menig wietroker. De plant is gemakkelijk zelf te kweken. Buiten
Nadere informatieKlik op de link hieronder voor embrace life video h"p://www.youtube.com/watch?v=h- 8PBx7isoM .maar ik ben toch geen grafisch ontwerper! (data)visualisame in onderzoek Joshua de Haseth Provincie Flevoland
Nadere informatieDuurzame microben. vmbo
Duurzame microben vmbo Om te leven heeft de mens de natuur nodig. Maar de mens zorgt niet altijd goed voor de natuur. Denk maar aan milieuvervuiling, klimaatverandering en fossiele brandstoffen die opraken.
Nadere informatieDe kritische consument
De kritische consument Inleiding Om producten te kunnen maken heb je grondstoffen nodig. Mensen werken met deze grondstoffen en maken er producten van die we consumeren. Een ondernemer is tevreden als
Nadere informatieHOLLE WEGEN. module 6
HOLLE WEGEN Hoofdstuk 2 Inhoudsopgave: algemeen definitie belang beheer beheer berm beheer schouder beheer wegdek Definitie? Hoofdstuk 2 Definitie? Definitie? topkam Belang? Hoofdstuk 2 Belang? Microklimaat:
Nadere informatieRACEN met... WC-papier
RACEN met... WC-papier 1 Fossiele Brandstoffen Nadelen 1) Voorraden zijn eindig. 2) Afhankelijkheid van oliestaten 3) Bij verbranding komen broeikasgassen vrij: CO2/NOx/CH4 1000 1500 2000 2 Fossiele Brandstoffen
Nadere informatieFinancieel statuut Stichting Greenpeace Nederland
Financieel statuut Stichting Greenpeace Nederland 1. Doelstellingen en uitgangspunten De doelstellingen van het vermogensbeleid van Greenpeace Nederland zijn: minimaal het instandhouden van de reële waarde
Nadere informatieGreen Deal Bedrijven en Biodiversiteit. Tijdelijke natuur. 14 februari 2019, Lerend Toyota HQ
Green Deal Bedrijven en Biodiversiteit Tijdelijke natuur 14 februari 2019, Lerend Netwerk @ Toyota HQ Bedrijven & projecten ervaren oponthoud door beschermde soorten op terreinen die men wenst te ontwikkelen
Nadere informatieBijlage VMBO-KB. biologie CSE KB. tijdvak 2. Deze bijlage bevat informatie a-KB-2-b
Bijlage VMBO-KB 2009 tijdvak 2 biologie CSE KB Deze bijlage bevat informatie. 945-0191-a-KB-2-b Informatie - Aardappels Lees eerst informatie 1 tot en met 8 en beantwoord dan vraag 39 tot en met 48. Bij
Nadere informatieVERPAKKINGEN, DE LINK TUSSEN BOS EN CONSUMENT. Hét keurmerk voor duurzaam bosbeheer
VERPAKKINGEN, DE LINK TUSSEN BOS EN CONSUMENT Hét keurmerk voor duurzaam bosbeheer Natuurlijk en duurzaam verpakken Consumenten vinden dat bedrijven een belangrijke rol spelen als het gaat om maatschappelijke
Nadere informatieOMSCHAKELING NAAR DE BIOLOGISCHE PRODUCTIE
OMSCHAKELING NAAR DE BIOLOGISCHE PRODUCTIE Omschakeling naar biologisch melkvee: biologische melkproductie www.vlaanderen.be INHOUD 1 Situering... 3 2 Omschakeling melkvee in Vlaanderen: biologische melkproductie...
Nadere informatieEindexamen vwo aardrijkskunde 2013-I
Eindexamen vwo aardrijkskunde 213-I Zuidoost-Azië Opgave 5 Klimaten in Zuidoost-Azië Bestudeer bron 1 uit het bronnenboekje die bij deze opgave hoort. De klimaatdiagrammen in de bron horen bij de steden
Nadere informatieWe gaan nu eens op dezelfde manier naar voedsel telen en kopen kijken als naar een verkeerslicht.
Betaalbaar en gezond Goedkope groenten aangeboden in de supermarkten vinden wij meestal betaalbaar. Maar zijn die goedkope groenten ook allemaal even gezond? Bevatten ze de essentiële vitaminen die we
Nadere informatieBoom nummer t/m Schouw commissie MH 25 augustus /71
Boom nummer 211403 t/m 211405 Schouw commissie MH 25 augustus 2011 2011-09-23/71 Locatie aanduiding/adres Amsteldijk ter hoogte van het beeld van Rembrandt bij de Riekermolen. In het gras tussen voetpad
Nadere informatieWerkstuk wizard Hulpvragen
Hulpvragen Hulpvragen dieren Waarnemen Hoe ziet het dier eruit? Hoe beweegt het dier? Welke geluiden maakt het dier? Hoe voelt het dier aan? Hoe reageert het dier op je? Hoe neemt het dier waar? Leven
Nadere informatieRecente ontwikkelingen in productie van hardmetaal tonen enerzijds het verder verbeteren van mechanische eigenschappen qua hardheid en taaiheid,
Recente ontwikkelingen in productie van hardmetaal tonen enerzijds het verder verbeteren van mechanische eigenschappen qua hardheid en taaiheid, anderzijds de behoefte tot verhogen van corrosiebestendigheid
Nadere informatieVoedsel en vertering. vwo 5-6
Voedsel en vertering vwo 5-6 Kunnen wij eigenlijk zonder micro-organismen leven? Bij onze spijsvertering, voedselproductie en voedselkweek spelen microben een belangrijke rol. Microben in onze darmen helpen
Nadere informatieEindexamen biologie havo 2004-II
4 Beoordelingsmodel Aan het juiste antwoord op een meerkeuzevraag worden 2 punten toegekend. Iberische lynx 1 populatie als het totaal aantal dieren van een bepaalde soort (1) en populatie als (in een
Nadere informatieEindexamen aardrijkskunde vwo I
Zuidoost-Azië Opgave 5 Cassaveteelt in Thailand en Vietnam Bestudeer de bronnen 1 en 2 die bij deze opgave horen. Gebruik bron 1. 3p 19 Beredeneer in drie stappen hoe de teelt van cassave snel tot landdegradatie
Nadere informatieINSECT-VRIENDELIJKE AGROFORESTRY Factsheet
INSECT-VRIENDELIJKE AGROFORESTRY Factsheet OVER DEZE FACTSHEET Het doel van deze factsheet is om mensen die geïnteresseerd zijn in agroforestry te informeren over de potentiële voordelen voor de (insecten)biodiversiteit.
Nadere informatieWaarom is bioverwerking anders dan gangbaar?
Waarom is bioverwerking anders dan gangbaar? 1/ Zowat alle voedingsmiddelen zijn in biologische kwaliteit te verkrijgen, hoewel basis- en seizoensproducten weliswaar gemakkelijker te vinden zijn dan exotische
Nadere informatieDeze verordening is verbindend in al haar onderdelen en is rechtstreeks toepasselijk in elke lidstaat.
20.10.2009 Publicatieblad van de Europese Unie L 274/19 VERORDENING (EG) Nr. 977/2009 VAN DE COMMISSIE van 19 oktober 2009 tot goedkeuring van minimale wijzigingen van het productdossier voor een naam
Nadere informatieGEDELEGEERDE VERORDENING (EU) /... VAN DE COMMISSIE. van
EUROPESE COMMISSIE Brussel, 22.5.2018 C(2018) 2980 final GEDELEGEERDE VERORDENING (EU) /... VAN DE COMMISSIE van 22.5.2018 tot wijziging van Uitvoeringsverordening (EU) nr. 29/2012 wat betreft de eisen
Nadere informatieWat is essentaksterfte?
Wat is essentaksterfte? Essentaksterfte is een ziekte die wordt veroorzaakt door de schimmel (vals wit bladvlieskelkje, Chalara fraxinea). Door de aantasting van essentaksterfte verzwakt de boom dusdanig
Nadere informatieWAAROM DUURZAAM BOSBEHEER?
WAAROM DUURZAAM BOSBEHEER? PEFC. HET KEURMERK VOOR DUURZAAM BOSBEHEER PRODUCTEN UIT HET BOS KOM JE OVERAL TEGEN PEFC, het keurmerk voor duurzaam bosbeheer, heeft als doel om duurzaam bosbeheer wereldwijd
Nadere informatiehet begin... de waarden het OEKO TEX label het slaapzak het BISIDE BAMBOe de kerncijfers 18. 19 volg ons. contacteer ons 21
het begin... de waarden het OEKO TEX label het slaapzak het BISIDE BAMBOe de kerncijfers 7 9 11 13 15 16 18. 19 volg ons. contacteer ons 21 het begin... Nathalie Gubin en haar echtgenoot Bernard Gustot
Nadere informatieHandboek snijmaïs. 1 Inleiding 1.1 Herkomst en introductie maïs... 7 1.2 Arealen... 7 1.3 Rasontwikkelingen... 8 1.4 Gebruiksvormen van maïs...
1 Inleiding 1.1 Herkomst en introductie maïs... 7 1.2 Arealen... 7 1.3 Rasontwikkelingen... 8 1.4 Gebruiksvormen van maïs... 10 6 1 Inleiding Na gras is snijmaïs het belangrijkste gewas voor de melkveehouderij.
Nadere informatieImpact vernieuwde GLB voor de sierteelt
Impact vernieuwde GLB voor de sierteelt Pascal Braekman Departement Landbouw & Visserij Johan & Kris Aelterman Doelstelling Gemeenschappelijk LandbouwBELEID (GLB) Sturen WAT er geproduceerd wordt! GEkoppeld
Nadere informatieBiobedrijfsnetwerken Onderzoeksstrategie voor biologische landbouw en voeding Vlaanderen
Biobedrijfsnetwerken Onderzoeksstrategie voor biologische landbouw en voeding Vlaanderen 2013-2017 4 december 2014, studienamiddag Biolandbouw en voeding: een uitdaging voor elke onderzoeker! Gent Visie
Nadere informatieSubsidie voor boslandbouwsystemen
Subsidie voor boslandbouwsystemen 2 en 5 september 2014 Els Bonte Els.bonte@lv.vlaanderen.be Agentschap voor Landbouw en Visserij Inleiding en disclaimer Subsidie voor aanplant van boslandbouwsystemen
Nadere informatieOns eten en het milieu
SPREEKBEURT OF WERKSTUK Ons eten en het milieu Hier vind je informatie voor een spreekbeurt of werkstuk over ons eten en het milieu. Het is handig om je spreekbeurt onder te verdelen in stappen. Dit zijn
Nadere informatieKeuzedeel K0028 Duurzaamheid in het beroep A
Keuzedeel K0028 Duurzaamheid in het beroep A Artikel 116034 Praktische informatie Code keuzedeel K0028 Niveau Geschikt voor niveau 1 Studielast Totaal: 240 uur Savantis adviseert 20 contact gebonden uren
Nadere informatieBijlage VMBO-KB. biologie CSE KB. tijdvak 2. Deze bijlage bevat informatie. 945-0191-a-KB-2-b
Bijlage VMBO-KB 2009 tijdvak 2 biologie CSE KB Deze bijlage bevat informatie. 945-0191-a-KB-2-b Informatie - Aardappels Lees eerst informatie 1 tot en met 8 en beantwoord dan vraag 39 tot en met 48. Bij
Nadere informatiePeople Product Packaging
Duurzaamheid 2016 Voorwoord Als Nederlands leidende producent van bed- en badtextiel staat Beddinghouse op dit moment voor een uitdaging. De waarden die we hanteren voor onze producten kwaliteit, comfort
Nadere informatieVerdiepingsopdrachten challenge 3: Watermeloenspektakel
Verdiepingsopdrachten challenge 3: Watermeloenspektakel De fruitsalade-wedstrijd In groepjes, liefst in de kantine of kooklokaal Opdracht: koken Duur: 30-45 minuten Introductie In de quiz stond de watermeloen
Nadere informatieBeste juffen en meesters,
Beste juffen en meesters, In week 11 ontvangen jullie appels (Elstar), navelsinaasappels en waspenen. Ieder kind krijgt één appel, een sinaasappel wordt door twee kinderen gedeeld en een zak waspenen mag
Nadere informatieProductiereglement Giele Wâldbeantsjes inzake certificering en gebruik van het keurmerk erkend streekproduct.
Productiereglement Giele Wâldbeantsjes inzake certificering en gebruik van het keurmerk erkend streekproduct. Stichting Wrâldfrucht Voorstraat 1 9285 NM Buitenpost Tel. 0511-54 24 76 Naam van product(groep):
Nadere informatieKENNISGEVING GGO-VELDPROEFAANVRAAG. Publiek dossier
KENNISGEVING GGO-VELDPROEFAANVRAAG Publiek dossier A. ALGEMENE INFORMATIE 1. Kennisgever VIB Rijvisschestraat 120 Tel.: 09 2446611 Fax.: 09 2446610 e-mail: vib@vib.be 2. Verantwoordelijke wetenschapper(s)
Nadere informatie