Waarom is bioverwerking anders dan gangbaar?
|
|
- Anke de Ridder
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Waarom is bioverwerking anders dan gangbaar? 1/ Zowat alle voedingsmiddelen zijn in biologische kwaliteit te verkrijgen, hoewel basis- en seizoensproducten weliswaar gemakkelijker te vinden zijn dan exotische specialiteiten. En op het eerste zicht, verschillen biologische voedingswaren niet veel van gangbare, tenzij in prijs. Toch zijn er wel degelijk vele verschillen tussen gangbaar en biologisch. De meeste voedingswaren die we tot ons nemen, hebben één of meerdere bewerkingen ondergaan. Ga maar na wat je eet bij je ontbijt: brood, melk, kaas, yoghurt, confituur, vleeswaren... Niets daarvan komt zomaar van het veld of het vee. Het is goed nieuwsgierig te zijn naar wat er allemaal gebeurt met die verse producten vooraleer jij ze als een verwerkt product aankoopt. Bewerkingen waar we allemaal reeds van gehoord hebben, zijn pasteuriseren, pekelen, raffineren, malen, fermenteren, persen en ga zo maar door. In de gangbare voedingsindustrie gebeuren vele van deze processen met behulp van chemische hulpstoffen. Ook worden er aan gangbare voeding relatief veel stoffen van chemische oorsprong toegevoegd. Een ander uitgangspunt, een andere wetgeving De biologische verwerking pakt het anders aan. Allereerst is het uitgangspunt anders: in de gangbare voedingsindustrie wordt ons voedsel vaak sterk bewerkt om via additieven, kleur, textuur, smaak en houdbaarheid te verbeteren. Op zich is er niets mis met een goede smaak, een mooie kleur, een voldoende lange houdbaarheid. Maar de biologische verwerker ziet deze kenmerken als logisch gevolg van een verwerkingsproces dat ingrediënten van optimale kwaliteit zo min mogelijk bewerkt. Hij streeft naar een product dat zo puur mogelijk blijft, met zo weinig mogelijk toevoegingen en met een zo hoog mogelijke natuurlijke voedingswaarde. En dat van nature een rijke smaak, een aangename textuur en een aantrekkelijke kleur bezit. De wetgever verduidelijkt expliciet dat geen enkele techniek of stof mag gebruikt worden om te misleiden. Dat betekent dat hij start met de aankoop van ingrediënten van hoge kwaliteit die verplicht biologisch moeten zijn. Hierop mag hij enkel een uitzondering maken als het ingrediënt dat hij wenst aan te kopen, niet te vinden is in biologische versie. De wetgever heeft daarom een lijst opgemaakt van ingrediënten die gangbaar aangekocht mogen worden omdat ze niet of in onvoldoende hoeveelheden op de Europese biologische markt beschikbaar zijn.
2 Deze ingrediënten mogen echter niet meer dan 5% uitmaken van alle ingrediënten. Anders mag het eindproduct niet langer als biologisch verkocht worden. Als de verwerker al zijn ingrediënten aangekocht heeft, moet hij strikt de wetgeving i.v.m. biologische verwerking volgen. Deze wetgeving bevat een lijst met hulpstoffen én een lijst met toevoegingen die toegelaten zijn. Deze lijst is erg beperkt: slechts 47 verschillende additieven staan erop, terwijl er in de gangbare voedingsindustrie enkele honderden toegelaten zijn. Sommige additieven worden toegelaten omdat ze strikt noodzakelijk zijn. Voor de toegelaten additieven zijn er wel voorwaarden naar gebruik en hoeveelheid. Er wordt bovendien naar gestreefd om additieven zoveel mogelijk in hun natuurlijke vorm te gebruiken en als het even kan in biologische vorm. Door deze beperkte lijst van toegelaten hulpstoffen, wordt meteen ook de wijze van bewerken bepaald: zo kan biologische olijfolie nooit door chemische extractie maar alleen door mechanisch persen verkregen worden. Zo kunnen plantaardige vetten niet gehard worden en gebruikt een biologische verwerker alleen natuurlijke vetstoffen. Ook mag een biologische verwerker geen genetisch gemanipuleerde ingrediënten gebruiken. Logisch want genetisch gemanipuleerde ingrediënten bestaan gewoon niet in biologische variant. En zelfs als een verwerker maximaal 5% gangbare ingrediënten verwerkt, geldt ook hier dat deze gangbare ingrediënten niet uit ggo-landbouw afkomstig mogen zijn. Tot slot is ioniserende bestraling van voedingsmiddelen, een techniek die in de gangbare voedingsindustrie gebruikt wordt bij onder meer verse groente en fruit, gevogelte en garnalen, niet toegelaten in de biologische sector. 2/ Een eerlijk product Maar wat betekent de wetgeving over biologische verwerking nu in praktijk? Via enkele concrete voorbeelden geven we jou een beter zicht op het eigen karakter van biologisch verwerkte producten. BROOD Een groot verschil tussen biologisch en gangbaar brood zit hem uiteraard in de grondstof: het graan is biologisch geteeld zonder chemische bestrijdingsmiddelen of kunstmest. Niet elk graan is geschikt om brood te bakken: de biologische bakker heeft graan nodig met voldoende eiwitten om
3 het brood te laten rijzen zonder gebruik te moeten maken van chemische toevoegingen. Een belangrijke opdracht voor de graanboer. 3/ Vervolgens gebruikt de biobakker zuurdesem of biologische gist om het deeg te laten rijzen. Als broodverbeteraar gebruikt hij biologische natuurlijke vetstoffen, melk, melkzuur, vitamine C en suikers. Gangbare bakkers doen het meestal met minder natuurlijke producten: emulgatoren vergroten het broodvolume, kleurstoffen doen het brood beter ogen, conserveermiddelen verlengen de houdbaarheid, aroma s geven brood extra geur en smaak. Biobrood herken je aan de broodzak waar de bakker verwijst naar bio met biologisch of met het Biogarantielabel, en met het codenummer van de controleorganisatie. Omdat brood geen voorverpakt product is, is het EU-label niet verplicht. VLEES Ook bij vlees is het startproduct erg verschillend. Biologisch vlees is afkomstig van dieren uit de biologische veehouderij. Deze dieren kregen uitsluitend biologisch voer, werden niet preventief behandeld met geneesmiddelen, kregen meer tijd om te groeien en dus om smakelijk vet te worden. Biologische dieren mogen ook naar buiten, leven in ruimere stallen en hebben minder stress. Al deze factoren zorgen ervoor dat het vlees van biologische dieren lekkerder smaakt. Maar daar houdt het niet op: de wetgever bepaalt ook hier op welke wijze de slager het biologische vlees tot biologische vleeswaren mag verwerken. Het grote verschil tussen gangbare en biologische vleeswaren, zijn de toevoegingen. In biologische vleeswaren zijn slechts weinig toevoegingen toegelaten én wordt de toegelaten hoeveelheid van elk additief sterk beperkt. Eén additief dat toegelaten is, staat ook binnen de biosector ter discussie. Sinds de hernieuwing van de wetgeving begin 2009, is nitraat (in de vorm van kaliumnitraat (E252) en natriumnitriet (E250)) in biologische vleeswaren toegelaten. Dit additief is niet onbesproken. Een kleine fractie (gemiddeld 5%) van het opgenomen nitraat wordt in het lichaam omgezet in nitriet dat wel schadelijk kan zijn en aanleiding kan geven tot de vorming van kankerverwekkende stoffen. Daarom is de hoeveelheid toegelaten nitraat in de biologische vleesverwerker beperkt tot 80mg per kg met een maximaal toegelaten residuwaarde van 50mg per kg. In gangbaar vlees mag 50 tot 300 mg per kg toegevoegd worden, afhankelijk van de vleessoort.
4 Het privékeurmerk Biogarantie laat het gebruik van kaliumnitraat en natriumnitriet niet toe; biologische vleeswaren met Biogarantie bevatten dus gegarandeerd geen chemisch-synthetisch nitraat. 4/ WIJN & BIER Wijn is in de biologische sector een bijzonder goedje: wereldwijd worden sinds jaar en dag wijnen gemaakt op basis van biologische druiven. Toch mogen we hier (nog) niet spreken over biologische wijn. Bij het opstellen van de wetgeving, werd de wetgever namelijk geconfronteerd met verschillende zienswijzen over het productieproces. Meer bepaald de toevoeging van sulfiet leidde tot onenigheid. Volgens de ene wijnboer is dit additief overbodig en ongewenst in de biologische wijnproductie, volgende de andere een noodzakelijke toevoeging. Een sluitende wetgeving terzake wordt verwacht tegen eind Tot dan lees je soms op het etiket of er al dan niet sulfiet gebruikt is. Als er niets over sulfiet vermeld staat, heb je er als consument het gissen naar; vermelding is immers niet verplicht. Mout, hop, suiker, kruiden en specerijen zijn de grondstoffen van bier, die allemaal biologisch moeten zijn als een bier zich bio wil noemen. Bewaarmiddelen, kleurstoffen en schuimstabilisatoren zijn niet toegelaten in biobier. Omdat de ingrediënten bij bier nooit moeten worden vermeld op het etiket, kun je als consument deze verschilpunten met gangbaar bier nauwelijks zelf controleren. De algemene wetgeving schiet daar dus tekort, maar bio biedt je wel garanties. MELK & ZUIVEL Hoezo biomelk? Is dan niet alle melk biologisch? Het is een vraag die wel vaker wordt gesteld. Biomelk kan alleen maar afkomstig zijn van een biologische koe die dus alle voordelen van een biologisch gekweekt dier heeft genoten. Verder ondergaat biologische melk gelijkaardige behandelingen als gangbare. Biologisch-dynamische melk echter zal nooit gehomogeniseerd worden. Bij homogenisatie wordt de melk onder hoge temperatuur en druk door een zeef met zeer kleine gaatjes geperst zodat de structuur van de oorspronkelijk vrij grote vetbolletjes verstoord wordt en de bolletjes sterk verkleind. Het natuurlijke opromen van de melk wordt hiermee teniet gedaan. Een groot deel van de melkproductie wordt geconsumeerd als zuivelproduct: yoghurt, kaas, plattekaas, karnemelk...
5 5/ Kaas maken doe je door stremsel aan melk toe te voegen; hierdoor gaat de melk zich splitsen in een vaste (wrongel) en een vloeibare substantie (wei). De wrongel wordt geperst, gezouten en te rijpen gelegd. In de gangbare kaasmakerij zijn (chemische) additieven toegelaten zoals schimmelbestrijdende middelen of kleurstoffen. De biologische kaasmaker mag daar geen gebruik van maken. Biologische kaas bestaat louter uit melk, stremsel, zout en eventueel kruiden als extra smaakmaker. Biologische kaas kan vegetarische kaas zijn: in dat geval is het stremsel niet afkomstig uit de lebmaag van een geslacht kalf, maar is het gemaakt op basis van plantenextracten, een plantaardig stremsel. VIS Voorlopig kun je vooral zalm en forel biologisch kopen. Is dan niet alle vis biologisch? Nee, helaas niet. De vis die we eten kan je in twee groepen opdelen: vis gevangen in het wild en gekweekte vis. Meer en meer vis, zoals zalm en forel, wordt gekweekt, vaak in erg intensieve aquacultuur. Goedkoop voer en preventieve antibiotica moeten zorgen voor snelle groei en winst. Biologische vis moet, net als bij veehouderij aan land, aan een aantal strikte voorwaarden voldoen: de kweek moet zoveel mogelijk de natuurlijke omstandigheden nabootsen, de kwaliteit van het voer is strikt bepaald, diergezondheid moet gebaseerd zijn op het voorkomen van ziekte, niet via geneesmiddelen, maar via deugdelijke praktijken. Een voorbeeld: biologische zalm wordt gekweekt in kooien die in zee hangen. Er zijn grote verschillen met de gangbare kweek. Per kooi zitten er veertig procent minder vissen, omdat de dieren moeten kunnen zwemmen. De stroming die op het water zit, stimuleert ze daarin. Tegelijk compenseert de stroming de opsluiting en komt ze het spierweefsel ten goede, waardoor het vlees gaat lijken op dat van wilde zalm. ` De vissen krijgen het voedsel dat ze normaal in zee of in de rivier zouden eten, maar dan gedroogd. Kleurstoffen, chemische stoffen tegen algen en schimmels, of antibiotica allemaal producten die in de gangbare teelt in het voeder of in het zwemwater toegevoegd worden zijn verboden in bio. Ook hormonen om de reproductie te bevorderen, zijn niet toegelaten. Biologische vissen zijn minder vatbaar voor ziektes. KOEK, SNOEP, CHIPS en ander LEKKERS
6 / Men denkt wel eens dat mensen die biologisch eten, alleen maar groente en fruit eten. Niets is minder waar. De biologische sector kent een uitgebreid gamma aan koekjes, snoep, chips en andere lekkere dingen. Want eten is ook een sociaal gebeuren en daar hoort af en toe wat lekkers bij. Ook voor deze producten gelden de algemene regels die hierboven aangehaald zijn: biologische ingrediënten, weinig toevoegingen, eerlijke bewerkingen. Biologische chips kan wel zout en kruiden bevatten, maar geen smaakversterkers. Snoepjes van biologische makelij bevatten geen kunstmatige kleurstoffen. Biologisch gedroogd fruit is echt een gezond tussendoortje, want het wordt niet gezwaveld. Tijd voor een feestje? Snoep biologisch!
HOOFDSTUK 1 AARDAPPELEN 15 1.1. Wat zijn aardappelen? 15 1.2. Nachtschade-achtigen 15 1.3. Het groeiproces 15 1.4. Aardappelteelt 16 1.5. Het bewaren van aardappelen 16 1.6. Kookeigenschappen 17 1.7. Voedingswaarde
Nadere informatieDirectie Voedings- en Veterinaire Aangelegenheden LNV Consumentenplatform Consumentenonderzoek Natuurlijkheid, waarde voor beleid
Directie Voedings- en Veterinaire Aangelegenheden LNV Consumentenplatform Consumentenonderzoek Natuurlijkheid, waarde voor beleid 11 juni 2004 I Opinie-onderzoek 1. Inleiding 1 2. Associaties met natuurlijkheid
Nadere informatieVeelgestelde Vragen voor Biogarantie-winkeliers
Veelgestelde Vragen voor Biogarantie-winkeliers Deze leidraad met vraag en antwoord bevat de basiskennis voor biowinkeliers en verkoopspersoneel. Een goede kennis van bio geeft immers vertrouwen aan jouw
Nadere informatieWERKBLADEN VOOR DE LEERLINGEN
BIO? DA S LOGISCH! INTROLES VOOR DE 2 e GRAAD 1 LESUUR WERKBLADEN VOOR DE LEERLINGEN 2 BIO? DA S LOGISCH? - WERKBLADEN VIDEO: GEERT HOSTE Wat is biologische voeding? Schrijf zoveel mogelijk termen op die
Nadere informatieFEITEN OVER BIOLOGISCHE GEITEN
FEITEN OVER BIOLOGISCHE GEITEN Info over de geitenmelksector Alles over productie, verwerking en afzet De melkgeit is terug Kenmerken van de melkgeit De melkgeit in Nederland is terug van weggeweest. In
Nadere informatieWAT ETEN WE VANDAAG? 1 Waarom moet je eten?
WAT ETEN WE VANDAAG? 1 Waarom moet je eten? Alles wat je eet en drinkt noemen we voedingsmiddelen. Voorbeelden hiervan zijn: brood, boter, groenten en vlees. In voedingsmiddelen zitten voedingsstoffen:
Nadere informatieDoelstellingen. De leerlingen weten hoe kaas wordt gemaakt.
Infofiche 1 Doelstellingen De leerlingen weten hoe kaas wordt gemaakt. De leerlingen leren enkele typische woorden uit de kaasmakerij aan de hand van een memoriespel. Kaas is een melkproduct van aangezuurde
Nadere informatieResultaten Panelonderzoek VOEDSELFRAUDE
Resultaten Panelonderzoek VOEDSELFRAUDE 2015 September 2016 1 Wat is voedselfraude volgens consumenten? Bij verkoop van voedsel onjuiste informatie vermelden Dat er opzettelijk met ons voedsel gerommeld
Nadere informatieNaam: VOEDINGSSTOFFEN Gezond eten en drinken
Naam: VOEDINGSSTOFFEN Gezond eten en drinken Wat zijn voedingsstoffen Voedingsstoffen zijn stoffen die je nodig hebt om te lopen, te denken enz. Er zijn 6 soorten voedingsstoffen. 1. eiwitten (vlees, peulvruchten.
Nadere informatieo In zakken gemaakt uit de huid van de dieren. o In de magen van de dode dieren. o Door veel te roeren in de melk.
Oppervlaktespanning Lees aandachtig info fiche 1 Beantwoord de vragen. info fiche 1 Apps 15 min Van probleem tot ontwerp In welk voorwerp bewaarden de jagers hun melk vele jaren geleden? o In zakken gemaakt
Nadere informatieEtiketten lezen voor beginners & nieuwe allergenenwetgeving. Nederlandse Coeliakie Dag 2015 Esther Melenberg, dietiste NCV
Etiketten lezen voor beginners & nieuwe allergenenwetgeving Nederlandse Coeliakie Dag 2015 Esther Melenberg, dietiste NCV Agenda 1. Etiketten lezen: de basis 2. Glutenvrij en etiketten 3. Wat is er veranderd
Nadere informatieVeiligheid & Hygiëne Veilig eten met je kind
Veiligheid & Hygiëne Veilig eten met je kind Zijn groente en fruit nog wel gezond ondanks alle bestrijdingsmiddelen? Op nederlands groente en fruit valt het het gelukkig nog mee. Daar moet wel bij vermeld
Nadere informatieVOEDINGSDRIEHOEK: Gezond en duurzaam eten met de voedingsdriehoek
VOEDINGSDRIEHOEK: Gezond en duurzaam eten met de voedingsdriehoek Gezond eten: wat is dat nu precies? In de media verschijnen zoveel tegenstrijdige berichten dat je op den duur het bos door de bomen niet
Nadere informatieVelt vzw Vereniging voor Ecologische Leef- en Teeltwijze
Velt vzw Vereniging voor Ecologische Leef- en Teeltwijze Ecologische voeding en landbouw, moestuin, siertuin, milieubelei d,. Thierry Maréchal Milieu, Voeding en Gezondheid Biologische / Ecologische landbouw
Nadere informatie10-02-2013 LEZING. Carola Engbers
10-02-2013 LEZING Met Voeding in je kracht Mesologie Orthomoleculaire Geneeskunde PNI DE KLACHT Reguliere Geneeskunde Grondige medische kennis als basis voor de integratie van de andere vakken. Chinese
Nadere informatieWaar ligt de Beemsterpolder?
B e mster Spr e kbeurt Hoe oud is kaas? Kaas bestaat al sinds de prehistorie. Maar hoe wist de eerste kaasmaker nou hoe hij van melk kaas moest maken? Dat ging per ongeluk. Volgens een Arabische legende
Nadere informatieBeantwoord de volgende vragen per productgroep Kruis JA of Nee aan
Handleiding bakker Borging grondstoffen Volgens Verordening (EG) 852/2004 zijn exploitan van levensbedrijven verantwoordelijk voor de voedselveiligheid van de die zij op de markt brengen. Voor de borging
Nadere informatieINFO OVER DE GEITENMELKSECTOR. Alles over productie, verwerking en afzet
INFO OVER DE GEITENMELKSECTOR Alles over productie, verwerking en afzet De melkgeit in Nederland is terug van weggeweest. In de eerste helft van de vorige eeuw hielden gezinnen vaak geiten om zelf de melk
Nadere informatieLet daarbij. 5 tips om te genieten zonder lactose. Lees het voedingsetiket. op de volgende benamingen:
5 tips om te genieten zonder lactose Lactose is een suiker die van nature aanwezig is in melk en melkproducten. Lactose wordt toegevoegd aan bepaalde levensmiddelen, en soms ook aan geneesmiddelen. Volg
Nadere informatieKlasseLunch. Over gezond eten 1. Werkbladen KlasseLunch 2008:
Werkbladen 2008: Over gezond eten 1 WAAROM IS GEZOND ETEN BELANGRIJK? Je bent nu in de groei. Je lichaam is nog lang niet klaar. Goed en gezond eten is daarom erg belangrijk. Want alleen dan krijg je voldoende
Nadere informatieWereldoriëntatie - Natuur Wereldoriëntatie - Techniek Geschatte lesduur Hoofdstuk 1.2. Nuttige microben benadrukt dat niet alle
Wereldoriëntatie - Natuur Algemene vaardigheden: 1.1 & 1.2 Levende en niet-levende natuur: 1.3 & 1.5 Wereldoriëntatie - Techniek 2.16* Geschatte lesduur 50 minuten Hoofdstuk 1.2. Nuttige microben benadrukt
Nadere informatieExamenopgaven VMBO-KB 2004
Examenopgaven VMBO-KB 2004 tijdvak 1 maandag 24 mei tijdsduur voor het gehele examen 09:00 11:00 LANDBOUW EN NATUURLIJKE OMGEVING VERWERKING AGRARISCHE PRODUCTEN CSE KB Het examen Landbouw en natuurlijke
Nadere informatieAdvies EGTOP over additieven in bio 17/10/2012 samenvatting Elke Denys
Advies EGTOP over additieven in bio 17/10/2012 samenvatting Elke Denys 1/ Een team van experts (Expert Group on organic Processing, EGTOP) boog zich over de lijst met toegelaten additieven in biologische
Nadere informatieInleiding. Dit boek helpt je om meer inzicht te krijgen in het etiket en bij het maken van gezonde, veilige en duurzame keuzes.
Inleiding Door etiketten goed te lezen, weet je beter wat je koopt en kun je producten beter vergelijken. Toch is een etiket lezen soms lastig. En de verpakking van het product staat vaak vol met cijfers,
Nadere informatieGezonde voeding. Waar gaat deze kaart over? Wat wordt er van je verwacht? De betekenis van eten voor mensen. Gezonde voeding
Waar gaat deze kaart over? Deze kaart gaat over gezonde voeding. Nu vraag je je misschien af wat dit met de horeca te maken heeft. Gasten komen toch naar een horecabedrijf om lekker te eten en toch niet
Nadere informatieWERKBLADEN VOOR DE LEERLINGEN
BIO: ETEN & WETEN INTROLES VOOR DE 1 e GRAAD 2 LESUREN WERKBLADEN VOOR DE LEERLINGEN AAN TAFEL! OPDRACHT Tafelindeling Trek een etiketje met daarop de naam van een artikel en de prijs. Zoek het juiste
Nadere informatieHOOFDSTUK 12 KRUIDEN Wat zijn kruiden? Kruiden in de keuken Zelf kruiden kweken Soorten kruiden 148
HOOFDSTUK 1 AARDAPPELEN 17 1.1. Wat zijn aardappelen? 17 1.2. Nachtschade-achtigen 17 1.3. Het groeiproces 17 1.4. Aardappelteelt 18 1.5. Kookeigenschappen 18 1.6. Voedingswaarde van de aardappel 19 1.7.
Nadere informatieDe nieuwe voedingsdriehoek: kompas voor een gezond leven. Nina Van Den Broecke 30/09/2018
De nieuwe voedingsdriehoek: kompas voor een gezond leven Nina Van Den Broecke 30/09/2018 Inhoud 1. Nieuwe voedingsdriehoek: waarom en hoe? 2. De voedingsdriehoek Inhoudelijke visie Gezond Leven tips 3.
Nadere informatieProductinformatie: Melk en melkproducten. Waar gaat deze kaart over? Wat wordt er van jou verwacht? Wat is melk?
Waar gaat deze kaart over? Deze kaart gaat over de eigenschappen van melk. We vertellen je waarvoor je melk en melkproducten kunt gebruiken. Ook kom je meer te weten over de verschillende soorten melk
Nadere informatieBIO: ETEN & WETEN INTROLES VOOR DE
BIO: ETEN & WETEN INTROLES VOOR DE 1 e GRAAD 1 LESUUR FICHES VOOR DE LEERLINGEN FICHE 1 - A WORTELEN Biowortelen van een bioboer die kiest voor natuur en milieu. Bio kiest voor natuur en milieu! De biowortelboer(in)
Nadere informatieWelkom bij Forte kinderopvang
Welkom bij Forte kinderopvang Gezonde voeding van 0-12 jaar Voedingsbureau PUUR! Donderdag 5 maart 2015 Inhoud 1. Belang gezonde voeding 2. Duurzaam & puur 3. Interactief informeren 4. Vragen 1. Belang
Nadere informatielyondellbasell.com Eet dit Dat niet Verbeter je gezondheid
Eet dit Dat niet Verbeter je gezondheid Verander je keuzes, verander je leven Deze presentatie heeft als doel om u betere beslissingen te laten nemen m.b.t. voeding om zo uw gezondheid te verbeteren. Belangrijke
Nadere informatieHygiëne en conserveren vmbo-b34. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. http://maken.wikiwijs.nl/73573
Auteur VO-content Laatst gewijzigd 14 April 2016 Licentie CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie Webadres http://maken.wikiwijs.nl/73573 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein. Wikiwijsleermiddelenplein
Nadere informatie6 tips om suiker te vermijden voor meer energie! Darmbacteriën. Vermijd witte suiker!
6 tips om suiker te vermijden voor meer energie! Je voelt je futloos en hebt geen energie! Je eet gezond want je let op je gewicht maar iedere keer als je hebt gegeten kan je bijna je ogen niet open houden.
Nadere informatieFederaal Agentschap voor de Veiligheid. van de Voedselketen
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen Lieve Busschots Directeur Communicatie FAVV 23/11/2013 1 VEILIG VOEDSEL UW ZORG ONZE
Nadere informatieVleeswaren: leidt het verbod op nitriet tot toename problemen thermofielen?
Vleeswaren: leidt het verbod op nitriet tot toename problemen thermofielen? De impact van wetgeving op het additievengebruik bij vleesbereidingen en vleesproducten. Ing. Henk Rietveld Ir. Cees van Elst
Nadere informatieGezonde recepten avondeten. Gezonde recepten avondeten
Gezonde recepten Gezonde recepten Vraag jij je ook wel eens af wat gezonde recepten zijn en wat nu gezond is en wat niet? Er zijn zoveel geluiden in voedingsland, dat je soms de weg kwijt kunt raken. Wat
Nadere informatieSamenvatting door Daphne 1139 woorden 25 mei keer beoordeeld. Scheikunde
Samenvatting door Daphne 1139 woorden 25 mei 2016 4 3 keer beoordeeld Vak Methode Scheikunde Chemie overal Par 4.1 voedsel Voedsel is leven Een deel van je voeding wordt in je lichaamscellen verbrand.
Nadere informatieVakantie vitamines: hoe voorkom je vakantie kilo s? Jantine Blaauwbroek Diëtist
Vakantie vitamines: hoe voorkom je vakantie kilo s? Jantine Blaauwbroek Diëtist Inhoud 1 Vakantiebestemmingen 2 Wat is gezonde voeding? 3 Energieleveranciers en functies 4 Energiebalans op vakantie 5 Weet
Nadere informatieWat zijn vetten? Soorten vetten Onverzadigde vetten Verzadigde vetten Transvetten Vetpercentages Tips
Vetten 1 Onderwerpen Wat zijn vetten? Soorten vetten Onverzadigde vetten Verzadigde vetten Transvetten Vetpercentages Tips 2 Wat zijn vetten? Vetten zijn naast eiwitten en koolhydraten, een van de drie
Nadere informatieGezonde Voeding. Nieuwe voedingsdriehoek Heleen Casteleyn
Gezonde Voeding Nieuwe voedingsdriehoek Heleen Casteleyn Een juiste balans voor gezondheid en milieu 3 uitgangspunten: Meer plantaardige producten dan dierlijke Vermijden van ultrabewerkte producten Verspil
Nadere informatieGezondheid & Voeding
E621 Mononatriumglutamaat, MSG vermijden, gevaar voor je gezondheid E621 is waarschijnlijk het meest omstreden en gevaarlijke E-nummer wat er bestaat. En gezien de berichtgevingen zou ik deze vermijden,
Nadere informatieOpeningstijden. Intoleranties
Dit is het eerste nummer van de Nieuwsbrief van Stateheide. Wij willen u via deze nieuwsbrief op de hoogte houden van de diverse ontwikkelingen. U heeft deze nieuwsbrief gekregen, omdat wij Uw mail-adres
Nadere informatieColofon. www.stichtinggezondheid.nl. Dit e-book is een uitgave van Stichting Gezondheid. Teksten: Stichting Gezondheid
Colofon Dit e-book is een uitgave van Stichting Gezondheid Teksten: Stichting Gezondheid Vormgeving: Michael Box (Internet Marketing Nederland) Correspondentie: Stichting Gezondheid (Stefan Rooyackers)
Nadere informatieWAT IS GENETISCHE MODIFICATIE?
SPREEKBEURT OF WERKSTUK WAT IS GENETISCHE MODIFICATIE? Hier vind je informatie voor een spreekbeurt of werkstuk over genetische modificatie. De informatie is ingedeeld in stappen. Dit zijn de verschillende
Nadere informatieWAAR TREK JE DE GRENS? Hoe zouden we landbouwdieren moeten behandelen?
1. Productie van kippen Vleeskippen in de stal Scharrelkippen Scharrelvleeskippen kunnen naar buiten. Zij leven langer omdat ze op een langzamere, meer natuurlijke manier groeien. Is het eerlijk dat het
Nadere informatieHet. Spreekbeurt pakket. Initiatief van:
Het Spreekbeurt pakket Antwoorden op vragen over de onderdelen van voeding, biologische voeding, suiker en tot slot voeding van de toekomst. Initiatief van: w Het KidsProef spreekbeurtpakket helpt je op
Nadere informatieDe Volle Maan Tomatenkaasje 110g
Naam van de exploitant: de volle maan Merknaam: VOLLE MAAN Etikettekst (NL) (nl): tomatenkaasje Wettelijke verkoopsbenaming (NL) (nl): de volle maan tomatenkaasje Biologisch: Ja Biolabel: Biogarantie,
Nadere informatieBen je geïnteresseerd in het Paleo dieet, maar weet niet waar je moet beginnen?
Ben je geïnteresseerd in het Paleo dieet, maar weet niet waar je moet beginnen? Volg deze vijf eenvoudige stappen en je bent goed op weg! 1. Maak je keuken paleo proof Het lukt niet met zelfbeheersing
Nadere informatieVijgen en dadels delicatessen Art. n 133006
NV DIDDEN SA Gentsestwg 617-619 Chée de Gand Brussel 1080 Bruxelles Vijgen en dadels delicatessen Art. n 133006 Leverancier Didden nv Adres van leverancier : Genstesteenweg 617-619 1080 Brussel E-mail
Nadere informatieMicro-organismen. Waar gaat deze kaart over? De soorten micro-organismen. Wat wordt er van je verwacht? Wat zijn micro-organismen?
Waar gaat deze kaart over? De soorten micro-organismen Deze kaart gaat over micro-organismen. Microorganismen zitten in voedsel. Als je voedsel bereidt is het belangrijk om te weten wat micro-organismen
Nadere informatieInhoud. Voorwoord 3. Voeding 6. Slaap 22. Houding 30. Naar de dokter 37. Kleding 65. Mode 74. Kleding wassen 77
Inhoud Voorwoord 3 Voeding 6 Slaap 22 Houding 30 Naar de dokter 37 Kleding 65 Mode 74 Kleding wassen 77 6 VOEDING Weet wat je eet Je eet elke dag. Alles wat je eet (en drinkt) heet voeding. Is elke voeding
Nadere informatieOntdek jouw aanpak Gezond eten met de Schijf van Vijf
Ontdek jouw aanpak Gezond eten met de Schijf van Vijf Iedereen vult zijn eigen Schijf van Vijf Je lijf gaat je hele leven mee, daar wil je dus zo goed mogelijk voor zorgen. Maar hoe doe je dat? Als je
Nadere informatieHerhaling leerstof / maatwerk. Les Voeding en vertering (Voedselproductie, bacteriën en schimmels Etiketten en achtergrondinformatie)
Herhaling leerstof / maatwerk Les Voeding en vertering (Voedselproductie, bacteriën en schimmels Etiketten en achtergrondinformatie) Algemeen: Lees onderstaande tekst en uitleg door en beantwoord de vragen
Nadere informatieToemaatjes voor kids > Quiz je slim
Toemaatjes voor kids > Quiz je slim Stel zelf een quiz samen. Maak een keuze uit de volgende 100 vragen en raadseltjes 1) Geef een ander woord voor geraamte. 2) Noem drie dingen die van melk gemaakt worden.
Nadere informatieWat zijn biogene aminen?
Biogene aminen Wat zijn biogene aminen? Biogene aminen zijn stoffen die van nature voorkomen in plantaardige en dierlijke producten. Ze komen ook van nature in het menselijk lichaam voor. Het zijn stoffen,
Nadere informatie3. Zinnen knippen: De woorden zijn allemaal aan elkaar geschreven. Zet een streepje tussen elk woord en lees de zin nog een keer.
Taalles 1. Maak van de volgende woorden een goede zin: a. kaas - gemaakt - boerderij - wordt - Op de. Op.. b. ik - elke - drinken - melk - dag - moet. c. kaas - Jonge - oud - drie weken - is. d. koe -
Nadere informatieTips& Tricks HOE KOOP JE ÉCHT DUURZAAM IN?
Tips& Tricks HOE KOOP JE ÉCHT DUURZAAM IN? Op zoek naar een nieuwe cateraar? En je vindt duurzaamheid belangrijk? Vergeet niet de juiste balans te vinden tussen duurzame, gezonde en gewenste voeding. Alleen
Nadere informatiePURNAT chocolademelk UHT 1 liter
Naam van de exploitant: Pur Natur Merknaam: PURNATUR Etikettekst (NL) (nl): Pur natur halfvolle chocolade melk 1l Wettelijke verkoopsbenaming (NL) (nl): biologische halfvolle chocolade melk Biologisch:
Nadere informatieBewaren van voedsel. Biotechniek
Bewaren van voedsel Biotechniek Vraag 1 Additieven of E-nummers zijn stoffen die opzettelijk aan voedingsmiddelen worden toegevoegd. Om welke reden? Technologisch (bewaring) Organoleptisch (smaak, geur
Nadere informatieMarinade Italiaans Pesto
Smedes Fine Food Lichtgroene marinade op oliebasis. et een fijne tekening & pesto smaak. Namen Commerciele naam Wettelijke benaming Functionele naam arinade Ingrediënten informatie Plantaardige olie (Raapzaad,
Nadere informatieVoor een blijvend fit en slank lichaam. Trainer Hormoonfactor- voeding en lifestyle coach
Voor een blijvend fit en slank lichaam klacht oorsprong oplossing online 10 weken lang elke week een weekmenu en alles wat je moet weten over hormonen en je gezondheid. Trainer Hormoonfactor- voeding en
Nadere informatieLand van oorsprong Product met AOC/AOP label Biologisch product Type gewicht Variabel (zonder e) Nettogewicht 2 kg
Algemene Informatie Productinformation Commerciële verkoopsbenaming ANTWERPS PIKANTJE Artikelnummer Dupontcheese 5935_000 Intrastatcode 04069088 Wettelijke verkoopsbenaming Kaas op basis van gepasteuriseerde
Nadere informatieMetrologische Reglementering
K_740329.DOC - 2000-02-01 MINISTERIE VAN ECONOMISCHE ZAKEN Bestuur Kwaliteit en Veiligheid Afdeling Metrologie Metrologische Dienst Metrologische Reglementering Koninklijk besluit van 29 maart 1974 betreffende
Nadere informatieDienstverlenende werkzaamheden Les 3
Dienstverlenende werkzaamheden Les 3 Wat moet je nu wel eten en wat niet? Waarom wel en waarom niet? Hoe kun je er achter komen wat gezonde keuzes zijn? Eten is voor ons het zelfde als brandstof voor
Nadere informatieEerst kijken dan kopen
voeding & gezondheid Test schouderham Eerst kijken dan kopen De supermarkt biedt een enorme keus aan hamsoorten. De Consumentenbond onderzocht schouderham, een van de meestverkochte. De prijsverschillen
Nadere informatieProduct met AOC/AOP label Biologisch product Nettogewicht 5 kg
Algemene Informatie Productinformation Commerciële verkoopsbenaming TRENTA 1/1 Artikelnummer Dupontcheese 1597_000 Intrastatcode Wettelijke verkoopsbenaming Kaas op basis van gepasteuriseerde melk Land
Nadere informatieDeze brochure is gebaseerd op de NDF Voedingsrichtlijn Diabetes. Lekker. en gezond eten met diabetes
Deze brochure is gebaseerd op de NDF Voedingsrichtlijn Diabetes Lekker en gezond eten met diabetes 3 Gezond eten heeft zin Met diabetes heb je extra veel plezier van gezond eten: je zit lekkerder in je
Nadere informatieBetaalbaar bio in 6 stappen
Betaalbaar bio in 6 stappen Biologisch eten duur? Veel mensen denken dat biologisch eten niet in hun budget past. Ik heb dat ook heel lang gedacht. Tot ik ontdekte dat je door anders boodschappen te doen
Nadere informatieDe wereld van. Optimel
De wereld van Volop variatie heeft een breed assortiment aan zuivelproducten. De drink, yoghurt en kwark zijn in verschillende fruitsmaken verkrijgbaar. De vla is verkrijgbaar in de smaakvarianten chocolade,
Nadere informatieDe voedingsdriehoek. Wat en hoe?
De voedingsdriehoek Wat en hoe? Wat haal je uit de posters Vind je gezonde voeding belangrijk? Ben je op de hoogte van wat gezonde voeding wel en niet is? Vind je van jezelf dat je gezond eet? Gaat gezond
Nadere informatieProductinformatie: Boter en boterproducten. Waar gaat deze kaart over? Wat wordt er van jou verwacht? Kwaliteitskenmerken van boter
Waar gaat deze kaart over? Deze kaart gaat over de eigenschappen van boter en boterproducten. We vertellen je ook waar je boter en boterproducten voor kunt gebruiken in de keuken en welke soorten boter
Nadere informatie5,4. Antwoorden door een scholier 913 woorden 31 januari keer beoordeeld. Basisstof 1; voedselproductie
Antwoorden door een scholier 913 woorden 31 januari 2003 5,4 145 keer beoordeeld Vak Biologie Basisstof 1; voedselproductie Opdr1 1. Door bacteriën wordt de melk zuur. 2. In de koelkast planten bacteriën
Nadere informatie6.4. Boekverslag door J woorden 6 mei keer beoordeeld. Verzorging. Hoofdst 1. Voedingsstoffen. 1.1 Wat zijn voedingsstoffen?
Boekverslag door J. 1746 woorden 6 mei 2004 6.4 292 keer beoordeeld Vak Verzorging Hoofdst 1. Voedingsstoffen. 1.1 Wat zijn voedingsstoffen? Voedingsstoffen zijn stoffen die je nodig hebt om b.v te lopen
Nadere informatieH.40025.0416. Voedingsadvies voor ouderen met (dreigende) ondervoeding
H.40025.0416 Voedingsadvies voor ouderen met (dreigende) ondervoeding Inleiding Een gezond voedingspatroon is voor iedereen van belang. Gezonde voeding levert de energie en de voedingsstoffen die uw lichaam
Nadere informatieZuivel: een werelds product. Prof.dr. Tiny van Boekel Hoogleraar Levensmiddelentechnologie Wageningen University & Research
Zuivel: een werelds product Prof.dr. Tiny van Boekel Hoogleraar Levensmiddelentechnologie Wageningen University & Research Wat is melk? Afscheidingsproduct van de melkklier van een zoogdier Zuivelproducten
Nadere informatieOlijven konings knoflook op olie (G) (Oliva) Auteur informatie. Telefoon 048 143 26 79 Versie 08-07-2014, 14:10:30
Olijven konings knoflook op olie (G) (Oliva) Auteur informatie Auteur han1 Email info@oliva.nl Telefoon 048 143 26 79 Versie 08072014, 14:10:30 Specificatie Algemeen Productnaam Artikelnummer Doelgroep
Nadere informatieOpdracht door een scholier 2252 woorden 19 januari keer beoordeeld. Verzorging. Gezonde voeding
Opdracht door een scholier 2252 woorden 19 januari 2005 6 89 keer beoordeeld Vak Verzorging Gezonde voeding Gezond blijven en lekker eten. Dat kan toch niet samen? De meeste mensen zien dat als een onmogelijke
Nadere informatieNieuwsbrief HealthyFresh.nl week 15-2014
Nieuwsbrief HealthyFresh.nl week 15-2014 Deze week in de nieuwsbrief: Inhoud HealthyFresh Boxen... 2 Bewaaradvies producten... 3 Adviesrecepten voor de HealthyBox, Proefbox en GroentenBox... 5 HealthyFresh.nl
Nadere informatieWerkblad Vooral volkoren, zoals volkorenbrood, volkoren pasta en couscous en zilvervliesrijst
Volop uit de Schijf van Vijf Veel groente en fruit Werkblad Vooral volkoren, zoals volkorenbrood, volkoren pasta en couscous en zilvervliesrijst Gezond eten: Genoeg zuivel, zoals melk, yoghurt en kaas
Nadere informatieAFVALLEN ZONDER ZWETEN
AFVALLEN ZONDER ZWETEN 5:00 DAG 24 E-nummers Officieel zijn E-nummers door de Europese Unie goedgekeurde toevoegingen aan voedingsmiddelen. Bijvoorbeeld om producten langer houdbaar te maken, om glans
Nadere informatieWij, Nederlanders, hebben er ook veel nieuwe eetgewoontes bij gekregen. Dat komt door drie dingen:
Samenvatting door B. 739 woorden 29 november 2016 6,5 4 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Nectar 7.1 Eten Eet iedereen hetzelfde? Eetgewoontes hangen van verschillende dingen af: je voorkeur voor eten
Nadere informatieKlasseLunch. Over gezond eten 1. Docentenhandleiding KlasseLunch 2008:
Over gezond eten 1 WAAROM IS GEZOND ETEN BELANGRIJK? Je bent nu in de groei. Je lichaam is nog lang niet klaar. Goed en gezond eten is daarom erg belangrijk. Want alleen dan krijg je voldoende voedingsstoffen
Nadere informatieSuperfoods voor meer energie
Superfoods voor meer energie Je bent nu al lekker op weg om een gezonde levensstijl te creëren. Je voelt al meer energie nu je aan het afvallen bent. We zijn ervan overtuigd dat het belangrijk is om continue
Nadere informatieLA VIE kaaskoek vrac 10 st
Naam van de exploitant: LA VIE EST BELLE Merknaam: LA VIE Etikettekst (NL) (nl): KAASKOEK belegen kaas en ajuin Wettelijke verkoopsbenaming (NL) (nl): KAASKOEK belegen kaas en ajuin Biologisch: Ja Biolabel:
Nadere informatieWelkom bij Brasvar. Het Brasvarken van Nevele. Pure kwaliteit. Voeding, zo belangrijk. Charcuterie
BRASVAR D a t s m a a k t, d a t r a a k t Welkom bij Brasvar Het Brasvarken van Nevele Pure kwaliteit Voeding, zo belangrijk Charcuterie 2 3 Welkom bij Brasvar Het Brasvarken van Nevele 3 Pure kwaliteit
Nadere informatieWerkblad. Eten: vroeger en nu. Materiaal. Hoe gaan we te werk? Leestekst. 5 de leerjaar. Schrijf- en tekengerief
Materiaal Schrijf- en tekengerief Hoe gaan we te werk? Opdracht 1 Hieronder vind je een fragment uit De tafel van arm en rijk (bron: http://www.20eeuwennederland.nl/, thema Eten en drinken ). Lees aandachtig
Nadere informatieSWEET MARTIQUE SAUS Art. Nr: 101531 (3l)/ 101551(5l)/ 101561 (10l)
NV DIDDEN SA Gentsestwg 617-619 Chaussée de Gand Brussel 1080 Bruxelles SWEET MARTIQUE SAUS Art. Nr: 101531 (3l)/ 101551(5l)/ 101561 (10l) Leverancier Didden nv Adres van leverancier : Genstesteenweg 617-619
Nadere informatieVeelgestelde vragen over bio
Veelgestelde vragen over bio 1. Biologisch? Wat is dat? 2. Organisch of biologisch? 3. Hoe herken ik een bioproduct? 4. Hoe zit het met de controle op 'biologisch'? 5. Waarom is bio duurder? 6. Hoe duurzaam
Nadere informatieLA VIE kaaskoek 2 st
Legen Heirweg 51, B-9890 Gavere Naam van de exploitant: LA VIE EST BELLE Merknaam: LA VIE Etikettekst (NL) (nl): LA VIE EST BELLE Kaaskoek belegen kaas en ajuin 180g e Wettelijke verkoopsbenaming (NL)
Nadere informatieNieuwsbrief HealthyFresh.nl week 20-2014
Nieuwsbrief HealthyFresh.nl week 20-2014 Deze week in de nieuwsbrief: Inhoud HealthyFresh Boxen... 2 Bewaaradvies producten... 3 Adviesrecepten voor de HealthyBox, Combibox en ProefBox... 5 HealthyFresh.nl
Nadere informatieInfofiche 1. De actieve voedingsdriehoek. Doelstellingen
Infofiche 1 Doelstellingen De leerlingen leren de actieve voedingsdriehoek kennen en begrijpen de indeling ervan. De leerlingen kunnen zelf voedingsmiddelen indelen bij de passende voedselgroep. geeft
Nadere informatieZ O U T : TOP? ZOUT : STOP!
ZOUT : STOP! ZOUT : TOP? Zout, wat is dat nu eigenlijk? In feite is het zout dat we in onze voeding gebruiken natriumchloride of NaCl. Het element dat in deze formule voor problemen zorgt, is het natrium.
Nadere informatieWat is goede voeding? Aanbevelingen & tips voor kinderen 9 t/m 18 jaar
Wat is goede voeding? Aanbevelingen & tips voor kinderen 9 t/m 18 jaar Gezonde leefstijl Ben jij benieuwd hoe je gezond kunt eten? Daar kan de Schijf van Vijf je bij helpen. Door iedere dag producten uit
Nadere informatieG e z o n d e t e n m e t d e Schijf van Vijf
G e z o n d e t e n m e t d e Schijf van Vijf De Schijf van Vijf in het kort Om fit en gezond te leven is het belangrijk om gezond te eten. Gezond eten is samen met voldoende bewegen dé basis voor een
Nadere informatieFood Information Regulation
Artikel ID: 38123 / 26166 Supplier ID: 30795 Barcode: Montepalacio Chardonnay 8,420209025e+012 Witte wijn Bevat sulfiet > 10 mg / kg DGS WIJN Spanje 11,00% Energetische waarde 62,74 kcal/100 ml Eiwitten
Nadere informatieGezond leven betekent dat je; - voldoende beweegt - gezond eet
Gezond leven betekent dat je; - voldoende beweegt - gezond eet Waarom eet je eigenlijk? Je krijgt er energie van! Energie heb je nodig alle processen in je lichaam b.v. voor lopen, computeren Maar ook
Nadere informatieEr zijn zes groepen voedingsstoffen: eiwitten, koolhydraten, vetten, water, mineralen en vitamines.
Samenvatting door een scholier 2153 woorden 12 december 2006 5,7 614 keer beoordeeld Vak Methode Biologie Biologie voor jou Thema 2 Voeding en Vertering Basisstof 1 Woordenlijst: Voedingsmiddelen: voedingsmiddelen
Nadere informatieDienstverlenende werkzaamheden Les 7
Dienstverlenende werkzaamheden Les 7 voedingsadvies Julie hebben in les 1 al een voedingsdagboek moeten invullen en in les drie heb je als het goed is geleerd hoe de schijf van vijf werkt. Met deze kennis
Nadere informatieArtikelnummer: 4075 EAN: 8712200049155. Marinade Spaans Puur
Smedes Fine Food Lichtgele marinade op oliebasis. Een tekening van rode spikkeltjes, met knoflook smaak. Namen Commerciele naam Ingrediënten informatie Plantaardige olie (Raapzaad, onnebloem), Groente
Nadere informatie