Discussienotitie Naar een toekomstbestendige acute zorg

Transcriptie

1 Discussienotitie Naar een toekomstbestendige acute zorg Vergadering : Ledenraad Datum : 7 februari 2017 Betreft : Mogelijke oplossingen voor problemen ANW-zorg Inleiding Huisartsen ervaren het werken tijdens avond-, nacht- en weekend(anw)-uren in toenemende mate als zwaar. Zij geven aan met de huidige organisatie in de knel te komen en vrezen zo geen goede zorg meer te kunnen leveren. Deze signalen waren voor de LHV aanleiding om in oktober een enquête over de werkdruk tijdens de ANW-zorg onder huisartsen uit te zetten. Deze werd massaal ingevuld door zo n 4000 huisartsen en laat zien dat 75% van deze huisartsen de werkdruk tijdens ANW-uren als een probleem ervaart. Een belangrijk knelpunt vormen vooral de nachtdiensten vanwege de grotere belasting en de nadelige invloed op de dagpraktijk. Praktijkhouders slagen er niet altijd in om nachtdiensten te verkopen omdat waarnemers onvoldoende beschikbaar zijn. Uit de enquête blijkt ook wat als voornaamste oorzaken voor de toegenomen werkdruk gezien wordt en welke oplossingsrichtingen denkbaar zijn. Als oorzaken worden vooral genoemd het hoge aantal niet-acute patiënten, een vaak onterecht hoge urgentie en in het algemeen het toegenomen aantal patiënten. Daarnaast zien huisartsen ook een verschuiving van dagzorg naar de HAP en patiënten met een complexere zorgvraag, wat eveneens bijdraagt aan de drukte. Op basis van de enquête uitkomsten, de reacties en suggesties in de open invulvelden, de gesprekken in het land, de debatavonden en een themabijeenkomst met de Ledenraad, zijn de belangrijkste oplossingsrichtingen verder onderzocht. In deze notitie stelt de LHV oplossingen voor die op korte en lange termijn de werkdruk moeten verlagen en moeten leiden tot een toekomstbestendige ANW-zorg.

2 Leeswijzer Deze discussienotitie dient als input voor bespreking van de toekomst van de ANW-zorg in de Ledenraad. Er zijn veel verschillende oplossingen aangedragen. Per oplossingsrichting is de verwachte haalbaarheid, de wenselijkheid (past een oplossing bij de LHV-uitgangspunten voor de ANW) én het draagvlak bekeken. Deze weging leidt tot een voorstel waarin een voorkeur wordt uitgesproken voor oplossingen, zowel voor de korte als de langere termijn. Hierbij wordt rekening gehouden met landelijke, maar ook regionale oplossingen omdat de problemen niet in elke regio in dezelfde mate spelen. Bij het lezen van deze notitie is het verder belangrijk dat we ons een aantal zaken realiseren. Er zijn zeer veel oplossingsrichtingen aangedragen. Met een wisselend draagvlak onder de leden, met een wisselende haalbaarheid of regionale relevantie. In een aantal gevallen staan oplossingen lijnrecht tegenover elkaar. In deze notitie staan de oplossingsrichtingen waarvoor op dit moment (aan de hand van de discussies, bijeenkomsten en enquête-uitkomsten) het meeste draagvlak is. Dit betekent dat een aantal oplossingsrichtingen nu afvallen, die voor leden (en dus ook Ledenraadsleden) als zeer belangrijk kunnen worden ervaren. Het gaat er bij het bespreken van deze notitie dus niet alleen om dat we nu keuzes maken wat we gaan doen, maar ook dat we op dit moment keuzes maken wat we expliciet niet gaan doen. En dat we huisartsen in het land goed uitleggen waarom we dit nu niet gaan doen. Om op die manier te zorgen voor de eensgezindheid die nodig is om de problemen op te lossen. Aan de Ledenraad worden de voorgestelde oplossingen voorgelegd ter beoordeling voordat deze verder uitgewerkt worden. Ter aanvulling op de notitie is een uitgebreide bijlage toegevoegd. Hierin worden alle oplossingen beschreven die door een substantieel aantal huisartsen genoemd zijn in met name de enquête, Dit overzicht is niet volledig; oplossingen die slechts door een enkeling genoemd zijn, zijn buiten beschouwing gelaten. In deze bijlage worden mogelijke uitwerkingen beschreven voor de belangrijkste oplossingsrichtingen, te weten: 1. verbeterd instroommanagement (triage); 2. taakverdeling binnen de post en binnen de keten; 3. verantwoordelijkheidsverdeling van de diensten; 4. bereikbaarheid en beschikbaarheid dagzorg; 5. financiering; 6. overige oplossingen. Per oplossing wordt aangegeven wat overwegingen zijn om een maatregel op dit moment wel of juist niet te kiezen om verder uit te werken. Vragen aan de Ledenraad: Onderschrijft de Ledenraad de 3 uitgangspunten zoals weergegeven in deze notitie? In het bijzonder het vasthouden aan de verantwoordelijkheid van huisartsen voor de 24-uurs beschikbaarheid van huisartsenzorg? Ondersteunt de Ledenraad de voorgestelde oplossingen op korte termijn? Deelt de Ledenraad de oplossingen op langere termijn en ondersteunt de Ledenraad een aantal pilots hiervoor? 2/19

3 Voorgestelde oplossingen Er zijn diverse oplossingsrichtingen met verschillende uitwerkingen denkbaar zodat op veel manieren in de huidige organisatie van de ANW-zorg ingegrepen kan worden. Bij het wegen hiervan heeft de LHV een aantal uitgangspunten geformuleerd, voortkomend uit onder andere de Toekomstvisie 2022 en LHV standpunten. Uitgangspunten 1. De beschikbaarheid van 24x7 huisartsenzorg is een gezamenlijke (morele) verantwoordelijkheid van alle huisartsen. De beroepsgroep stelt de randvoorwaarden vast waarop zij verantwoorde ANW-zorg kan leveren. Hier hoort ook bij dat de organisatie van de 24-uurs zorg aan de eisen van de tijd wordt aangepast. 2. In het Aanbod huisartsenzorg 2015 is duidelijk vastgelegd welke zorg huisartsen dienen te leveren tijdens de 24x7 beschikbaarheid en dat het zorgaanbod buiten kantooruren zich alleen richt op spoedeisende huisartsgeneeskundige zorg. Dit aanbod is leidend en geeft tegelijk de grenzen van de huisartsenzorg aan. Acute medische zorg is een zaak van meerdere ketenpartners en door de gezamenlijke inzet van hun expertise kan doelmatige acute zorg geleverd worden. Huisartsen zetten hun duidelijk omschreven aanbod hierbij in. Tegelijkertijd wordt ook van ketenpartners verwacht dat zij hun rol pakken. 3. Er wordt gestreefd naar een marktconforme betaling voor de gehele beroepsgroep. Dit betekent concreet dat wij aan de verantwoordelijkheid voor 24-uurs zorg willen vasthouden. Het niet langer beschikbaar zijn van huisartsenzorg tijdens ANW-uren wordt onwenselijk geacht vanwege de continuïteit van zorg als kernwaarde van het huisartsenvak en de belangrijke positie van de huisarts in het gezondheidssysteem. Wel moeten de randvoorwaarden waaronder de ANW-zorg geleverd wordt verbeteren zodat huisartsen deze zorg op een veilige manier kunnen blijven leveren. Hoewel alle huisartsen samen moreel verantwoordelijk zijn voor de 24x7 huisartsenzorg, is het op dit moment niet haalbaar om hier een verplichting voor alle huisartsen aan te koppelen. Voor praktijkhouders ligt de verplichting vast in het contract met de zorgverzekeraar voor de zorg voor patiënten die op naam ingeschreven staan in de praktijk. Een vergelijkbaar systeem is voor waarnemers niet mogelijk, omdat zij niet individueel gecontracteerd worden door de verzekeraar. Zij gaan overeenkomsten aan met praktijkhouders en huisartsenposten die wel bepalingen over aantallen en soorten diensten kunnen bevatten. Waarnemers, die een kwart van de huisartsen uitmaken, doen op dit moment een derde van de diensten. Zij dragen daarmee in belangrijke mate bij aan hun verantwoordelijkheid voor het leveren van de gewenste continuïteit aan huisartsenzorg. Dit betekent concreet dat het voorstel is om het verbreden van de verplichting naar alle huisartsen niet verder als een oplossingsrichting uit te werken. Voor de instandhouding van de 24x7 beschikbaarheid van huisartsenzorg moeten wel de randvoorwaarden voor het leveren van deze zorg veranderen. Hiervoor zijn meerdere aangrijpingspunten. In het vervolg wordt verder ingegaan op de voorgestelde oplossingen. Een deel van de mogelijke opties is betrekkelijk eenvoudig en kan op korte termijn ingevoerd worden, een ander deel heeft grotere gevolgen en vereist daarom veel meer voorbereiding. Daarnaast zijn er oplossingen die een landelijke aanpak vragen, maar ook mogelijkheden die regionaal of per HAP ingevoerd kunnen worden. Gezien de veelheid aan oorzaken die bijdragen aan de werkdruk tijdens de ANW-uren is er niet slechts één oplossing. Er wordt daarom gekozen voor een pakket aan maatregelen dat uitgaande van de te verwachten impact en haalbaarheid het meeste effect zal sorteren. 3/19

4 Juist de combinatie van verschillende opties zal het beste resultaat opleveren, mede omdat veel oplossingen raakvlakken met elkaar hebben of elkaar beïnvloeden. Hier zal bij de implementatie rekening mee gehouden moeten worden. Tenslotte geldt voor alle oplossingen dat de LHV deze niet alleen kan bewerkstelligen, maar zo nauw mogelijk zal samenwerken met andere huisartsenorganisaties en eerstelijns partners. Hierbij spelen de HAP s zelf uiteraard ook een essentiële rol. Goed overleg met InEen is daarom cruciaal. De samenwerking op bureauniveau is inmiddels goed opgestart en InEen heeft al op deze notitie kunnen reageren. Ook met andere belangenbehartigers van de huisartsen zoals VPH is en wordt samenwerking gezocht om met een zo breed mogelijk gedragen en zo mogelijk gezamenlijk plan van aanpak te kunnen komen. Mogelijkheden op korte termijn die landelijk ingevoerd kunnen worden De problemen die tijdens diensten ervaren worden vragen om oplossingen, die liefst op korte termijn de werkdruk verlagen en de belasting van huisartsen verminderen. Als belangrijkste opties worden hiervoor gezien: Verbeteren van de triage De huidige NTS wordt door de huisartsen als te defensief ervaren. Dit betekent dat huisartsen vinden dat er te veel patiënten op de HAP komen die geen acute zorgvraag hebben en daarmee buiten het aanbod voor spoedeisende huisartsgeneeskundige zorg vallen. Voorgestelde maatregelen: Samen met het NHG en InEen, die reeds met een evaluatie bezig zijn, wordt bekeken op welke punten de NTS verbeterd kan worden om onder andere het hoge aantal (onterechte) hoge urgenties te verminderen. Daarnaast is het van belang dat de NTS zo optimaal mogelijk gebruikt wordt. Hiervoor kijkt InEen hoe de opleiding en scholing van triagistes verbeterd kan worden. Publiekscampagne De zorg op de HAP wordt op dit moment teveel gezien als een verlenging van de zorg in de dagpraktijk. Het besef dat de HAP uitsluitend bedoeld is voor acute zorgvragen die niet kunnen wachten tot de volgende dag is onvoldoende aanwezig bij patiënten. Voorgestelde maatregelen: Via een publiekscampagne moet het publiek hierover geïnformeerd te worden. Hierin ligt een rol voor zowel de overheid, zorgverzekeraars, als de posten zelf, die hun informatievoorziening hierop af kunnen stemmen. De LHV kan en wil deze campagne niet zelf organiseren of financieren. Maar wij willen wel, samen met andere eerstelijnspartners, stimuleren dat er een (door de overheid of zorgverzekeraars gefinancierde) publiekscampagne komt. Werkverdeling SEH-HAP Vanwege de grote belasting van nachtdiensten is het wenselijk dat er gedurende de nacht intensiever met de SEH samengewerkt wordt en deze voor zover mogelijk een deel van de zorg (bijvoorbeeld consulten) overneemt. Voorgestelde maatregelen: Er wordt geïnventariseerd hoe taken tussen SEH en HAP anders verdeeld kunnen worden om de beschikbare capaciteit optimaal te benutten. Er dienen goede afspraken gemaakt te worden hoe de regierol van huisartsen gewaarborgd blijft. 4/19

5 Beschikbaarheid van ketenpartners Onder huisartsenzorg valt geen specialistische (verpleeg)zorg voor oudere of psychiatrische patiënten. De beschikbaarheid van ketenpartners zoals crisisdienst en verpleegzorg tijdens ANW-uren is echter vaak een probleem dat het werken op de HAP belemmert. Bovendien krijgt de patiënt niet tijdig de juiste zorg op de juiste plek. Voor optimale zorg moeten ketenpartners ook 24x7 bereikbaar en beschikbaar zijn. Voorgestelde maatregelen: De LHV gaat, samen met InEen, bij landelijke partners nadrukkelijk aandacht vragen voor een betere bereikbaarheid en beschikbaarheid van de totale acute keten in de zorg. Voor zover mogelijk worden met ketenpartners bindende afspraken gemaakt, landelijk en regionaal, ook over de implementatie. Anios huisartsgeneeskunde Veel praktijkhouders willen graag minder diensten doen terwijl waarnemers (die naar verhouding al meer diensten doen) niet nog meer diensten op zich willen nemen. Een mogelijke oplossing is de invoering van de anios huisartsgeneeskunde. Voorgestelde maatregelen: Door het creëren van de functie anios huisartsgeneeskunde voor afgestudeerde basisartsen die affiniteit hebben met het huisartsenvak, met een duidelijk afgebakend takenpakket, komen er extra artsen beschikbaar op de HAP die, onder supervisie van de huisarts, zelfstandig patiënten kunnen zien. De dienstenlast voor praktijkhouders zou hierdoor verminderen. Dit zou door middel van een pilot in een aantal regio s getest kunnen worden en bij succes landelijk vervolg kunnen krijgen. Differentiatie van het ANW-tarief Met name nachtdiensten worden als belastend ervaren en verstoren de dagpraktijk. Bovendien is het in veel beroepen gebruikelijk om een onregelmatigheidstoeslag te krijgen voor werken s nachts of op feestdagen. Voorgestelde maatregelen: Vanuit het oogpunt van een marktconforme beloning streven we naar een hoger tarief voor nachtdiensten en feestdagen, onder andere om de waarneming die in de dagzorg na een dienst nodig is te kunnen bekostigen. Naast deze inzet op (voornamelijk) landelijk niveau zijn er ook mogelijkheden om per HAP of huisartsenpraktijk wijzigingen door te voeren: Bereikbaarheid overdag De bereikbaarheid (bijvoorbeeld telefonisch) en beschikbaarheid (hoe snel kan ik terecht) overdag is nog niet overal ideaal. Dit draagt bij aan een groter beroep op de huisartsenzorg buiten kantooruren. Voorgestelde maatregelen: Door gebruik te maken van moderne digitale ondersteuning en een verbeterde telefonische bereikbaarheid overdag kan een deel van het bezoek aan de HAP door patiënten die tot de volgende dag hadden kunnen wachten worden voorkomen. Andere inroostering Per HAP kan worden bekeken in hoeverre er mogelijkheden zijn om door middel van een andere inroostering de diensten beter behapbaar te maken. Bijvoorbeeld het doen van nachtdiensten in blokken of het wisselen tussen consult en visite halverwege een dienst. Van belang is dat huisartsen hierover goede afspraken kunnen maken met de HAP. 5/19

6 Voorgestelde maatregelen: Op een aantal plekken wordt hiermee al geëxperimenteerd. Door dit te monitoren kunnen best practices verzameld worden, uitgewisseld worden en vervolgens ook in andere regio s geïmplementeerd kunnen worden. Andere planning niet-urgente patiënten HAP s zouden ook kunnen experimenteren met een andere planning van patiënten met minder en niet acute zorgvragen (U3, U4, U5). In plaats van de huidige manier, waarbij patiënten een afspraak krijgen, zouden patiënten aan de telefoon te horen kunnen krijgen dat hun urgentie van hun klacht zodanig laag is dat zij rekening moeten houden met een bepaalde wachttijd. Voorgestelde maatregelen: Een aangepast systeem van de planning van patiënten kan op een aantal HAP s getest worden, waarbij er ook evaluatie plaats dient te vinden van de daadwerkelijke effecten. Op langere termijn De oplossingen op korte termijn zijn noodzakelijk, maar zij zullen de onderliggende problemen slechts gedeeltelijk beïnvloeden. Het is daarom ook belangrijk om te schetsen welke veranderingen grotere impact op de geconstateerde problematiek hebben maar pas op langere termijn te realiseren zijn. Een eerste stap hierin kunnen pilots zijn waarin de voorgestelde oplossingen op kleine schaal getoetst worden. Hiervoor worden twee mogelijkheden gezien: Praktijkverkleining Door kleinere praktijken wordt de huisartsenzorg over meer praktijkhouders verdeeld en krijgt de huisarts meer tijd voor zijn patiënten. De winst zit hem enerzijds in het positieve effect op de dagzorg waardoor huisartsen de toegankelijkheid tot hun dagzorg kunnen verbeteren, meer tijd aan hun patiënten kunnen besteden en daardoor nog betere zorg kunnen leveren. Anderzijds vermindert dit de verplichte dienstenlast per praktijkhouder. Voorgestelde maatregelen: Het verkleinen van het aantal patiënten per FTE huisarts, waarvoor de LHV reeds een project heeft lopen onder de noemer Meer tijd voor de patiënt. Uitbreiding beschikbaarheid overdag De ANW-zorg wordt door patiënten nu vaak gebruikt als uitbreiding van de dagzorg of als gemakkelijk loket om buiten kantooruren een huisarts te raadplegen. Dat is een maatschappelijk fenomeen, waarbij ook de winkels en bijvoorbeeld de gemeentekantoren inmiddels langere openingstijden kennen. Uitbreiding van de toegankelijkheid van de normale huisartsenzorg kan deze aanloop naar de ANW-spoedzorg beperken. Voorgestelde maatregelen: Huisartspraktijken kunnen zelf verantwoordelijk zijn voor de huisartsenzorg tussen 8 en 20 uur. Voor de verlenging van 17 tot 20 uur zijn verschillende invullingen denkbaar. Deze invullingen zullen per hagro en HAP-gebied gekozen kunnen worden afhankelijk van de wensen en mogelijkheden van de betrokken huisartsen. Denk daarbij aan een afwisselend avondspreekuur met een aantal praktijken. Dit vergroot de beschikbaarheid van huisartsenzorg overdag, verhoogt de drempel om naar de post te gaan en biedt patiënten meer continuïteit van zorg. Voor de HAP betekent dit dat deze beschikbaar is voor de acute huisartsenzorg tussen 20 en 8 uur. 6/19

7 Financiering Voor zowel praktijkverkleining als uitbreiding van de beschikbaarheid overdag geldt dat de organisatie van de zorg aangepast moet worden en daarmee ook een uitbreiding van het beschikbare budget nodig is. Dat betekent dat hier financiële consequenties mee verbonden zijn die goed onderzocht moeten worden alvorens deze mogelijkheden ingevoerd kunnen worden. Hierbij moet ook rekening gehouden worden met regionale verschillen. Aan het uitwerken van deze scenario s wordt op dit moment gewerkt. Een aantal te ontwikkelen pilots kan helpen om de gevolgen goed in beeld te krijgen. Samenhang Juist in de combinatie van beide scenario s zit het potentieel: door de toename in praktijkhouders die met praktijkverkleining gepaard gaat zijn er meer huisartsen beschikbaar die voor een flexibelere invulling van het dagvenster kunnen zorgen. Dat biedt meer mogelijkheden voor patiënten die zorg bij de eigen huisarts krijgen, maar ook voor de huisartsen zelf die qua wensen en samenstelling van de beroepsgroep veranderen. Daarbij komt dat de eventuele introductie van een anios huisartsgeneeskunde ervoor zorgt dat er voldoende capaciteit is om ook de ANW-uren te blijven invullen. Het is dan ook van belang om praktijkverkleining en de uitbreiding van de beschikbaarheid van dagzorg in samenhang verder te onderzoeken. Een en ander neemt natuurlijk niet weg dat de oplossingen ook los van elkaar te organiseren en te implementeren zijn. Vervolg Indien de Ledenraad met de voorgestelde oplossingen akkoord gaat, zal de LHV aan de hand van deze voorstellen de problematiek rond de ANW-zorg verder aanpakken. Dit betekent in eerste instantie een zo concreet mogelijke uitwerking van de oplossingen, waarin bijvoorbeeld financiële consequenties doorgerekend worden. Daarnaast zullen voorstellen in de praktijk getoetst moeten worden. In veel regio s lopen al diverse projecten die de ANW-zorg moeten verbeteren. Aanvullend kunnen pilots opgezet worden die op korte termijn van start zouden moeten gaan. Door deze zorgvuldig te monitoren en te evalueren kan bepaald worden in hoeverre landelijke invoering wenselijk is. Bij de aanpak van de ANW-problematiek wordt nadrukkelijk zo veel mogelijk de samenwerking gezocht met andere huisartsenorganisaties, eerstelijns partners en andere stakeholders. 7/19

8 Bijlage - Overzicht van oplossingsrichtingen Deze bijlage dient ter aanvulling op de notitie. In deze bijlage worden alle oplossingen beschreven die door een substantieel aantal huisartsen genoemd zijn in met name de enquête, Dit overzicht is niet volledig; oplossingen die slechts door een enkeling zijn genoemd, zijn buiten beschouwing gelaten. Per oplossing wordt aangegeven wat overwegingen zijn om een maatregel op dit moment wel of juist niet te kiezen om verder uit te werken. 1. Verbeterd instroommanagement (triage) Triage: NTS aanpassen Een van de meest gehoorde klachten is het te defensieve karakter van de NTS die volgens veel huisartsen te weinig ruimte laat voor eigen inzicht en gezond verstand. Het geheel vervangen van de NTS op korte termijn is niet mogelijk, wel kan gekeken worden in hoeverre de huidige systematiek aangepast kan worden. Het NHG en InEen zijn op dit moment bezig met een evaluatie van de NTS en met name het sterk gestegen aantal hoge urgenties. Op basis van de uitkomsten zal overlegd worden welke verbeteringen mogelijk /wenselijk zijn. Betere opleiding/meer scholing voor triagistes Een andere veel gemaakte opmerking over de triage is dat deze te vaak gedaan wordt door triagistes die sterk leunen op de NTS en zich niet vertrouwd genoeg voelen om te acteren op gezond verstand. Daarbij is het eveneens van groot belang dat de NTS op de juiste manier gebruikt wordt en scholing hierover eenduidig is. Om zo optimaal mogelijk gebruik te kunnen maken van dit triagesysteem, zal met InEen worden overlegd in hoeverre het aanbod voor opleiding en scholing voor triagistes voldoende is en hoe dit verbeterd kan worden. Landelijke publiekscampagne Er is een grote wens voor meer voorlichting voor patiënten over het doel van de HAP en dat deze uitsluitend voor spoed bedoeld is. Op dit moment zien huisartsen te veel niet-acute klachten die beter de volgende dag door de eigen huisarts gezien hadden kunnen worden. Er is nu reeds een campagne die patiënten adviseert om in plaats van naar de SEH naar de HAP te gaan. Hoewel inhoudelijk correct, zou de boodschap natuurlijk moeten zijn dat de patiënt het beste af is bij de eigen huisarts die de persoon en achtergrond kent. Daarnaast zorgt een vermindering in het aantal niet-acute patiënten er ook voor dat de echte spoedgevallen sneller geholpen kunnen worden wat de kwaliteit van zorg ten goede komt. Vanuit de overheid moet ingezet worden op een landelijke campagne die bewustzijn kweekt over waarvoor de HAP bedoeld is. Vanuit de Nederlandse Vereniging voor Doktersassistenten is reeds een oproep gedaan aan de minister van VWS om een voorlichtingscampagne op te starten. De LHV kan, samen met andere partijen zoals InEen, deze oproep ondersteunen. Daarnaast nemen de huisartsenposten zelf ook een rol in het verbeteren van deze informatievoorziening, bijvoorbeeld het stimuleren van het gebruik van apps of de website Thuisarts. 8/19

9 Triage wordt gedaan door huisartsen Bij het voorstel om de triage door huisartsen te laten doen is de gedachte dat een huisarts op basis van zijn ervaring beter in kan schatten of een patiënt wel of niet gezien moet worden en daardoor minder patiënten onterecht naar de HAP komen. Daarnaast zijn patiënten mogelijk eerder geneigd om het advies af te wachten of de volgende dag naar de eigen huisarts te gaan op te volgen wanneer dit door een huisarts gegeven wordt. Ook wanneer de triage door huisartsen gedaan wordt is niet een zodanige vermindering van het aantal contacten op de HAP te verwachten dat er veel minder huisartsen voor consulten en visite nodig zullen zijn. Daarmee betekent triage door huisartsen dat er meer diensten bijkomen en is daarom geen wenselijke oplossing. Meer huisartsen beschikbaar voor overleg met triagistes Een grotere beschikbaarheid van huisartsen voor overleg met triagistes is een oplossing waarbij de triage niet volledig door huisartsen gedaan wordt (zie vorige optie), maar de huisarts wel laagdrempeliger beschikbaar is voor het inwinnen van advies en hierdoor de triage beter kan ondersteunen. Ook hiervoor geldt dat de extra inzet van huisartsen voor ondersteuning van de triage niet mag betekenen dat de dienstenlast toeneemt. Wanneer door effectievere triage de druk op de post zodanig afneemt dat huisartsen hiervoor vrijgemaakt kunnen worden, zou het een mogelijkheid kunnen zijn om de triage verder te verbeteren. Dit zal echter alleen in combinatie met andere oplossingen haalbaar zijn. Gebruikmaken van moderne communicatiemiddelen voor triage Door gebruik van moderne communicatiemiddelen zoals beeldbellen is op afstand een betere beoordeling van de patiënt mogelijk (bijvoorbeeld hoe ernstig de klachten van een benauwde patiënt zijn). Uit eerste pilots blijkt dat bijvoorbeeld beeldbellen een goede aanvulling kan zijn die de triage effectiever maakt. Dit zal echter ook gecombineerd moeten worden met andere oplossingen om de triage te verbeteren. 9/19

10 2. Taakverdeling binnen de post en binnen de keten Meer inzet van ondersteunend personeel Een veel aangedragen oplossing voor de verlaging van de werkdruk is meer inzet van ondersteunend personeel op de HAP. Het evidente voordeel is dat een deel van de taken gedelegeerd kan worden en de huisarts zo werk uit handen genomen wordt. Er zitten echter ook nadelen aan: het ondersteunend personeel moet gesuperviseerd worden, dus het is de vraag of dit voldoende tijdsbesparing oplevert. Daarnaast geven veel huisartsen aan dat juist de afwisseling in taken prettig is en zij het geen goede ontwikkeling zouden vinden als door taakdelegatie voor hen vooral de patiënten met complexe problematiek overblijven. Veel van de patiënten die nu op de HAP komt en ook door bijvoorbeeld een verpleegkundige gezien had kunnen worden horen eigenlijk niet op de HAP thuis. Patiënten met weinig urgente klachten zouden immers beter de volgende dag naar de eigen huisarts kunnen gaan. In plaats van in te zetten op meer capaciteit van ondersteunend personeel lijkt het daarom beter te kiezen voor andere oplossingen, zoals een verbeterde triage, om zo te zorgen dat bij de HAP alleen terecht komt wat ook daadwerkelijk daar hoort en door de huisarts gezien moet worden. Bovendien, indien gekozen wordt voor de verbreding van het dagvenster van 8-20u, dan zal de zorgvraag op de HAP complexer worden. Dit kan niet worden opgevangen door meer ondersteunende capaciteit. Meer inzet van huisartsen Er wordt geopperd om de werkdruk te verlagen door meer huisartsen in te zetten op de post, bijvoorbeeld door de achterwacht standaard een aantal uren mee te laten werken. Dit heeft echter alleen een positief effect op de werkdruk, de dienstenlast zou hierdoor juist enorm toenemen en daarmee de totale werkbelasting. Deze optie is dan ook zeer onwenselijk. Inzet van anios huisartsgeneeskunde op de post Huisartsen zouden op de post mogelijk wel ondersteund kunnen worden door afgestudeerde basisartsen die belangstelling hebben voor de huisartsgeneeskunde. Door de functie van anios huisartsgeneeskunde op de HAP te creëren zouden basisartsen die hier affiniteit mee hebben ervaring met het huisartsenvak op kunnen doen. Wel dient het takenpakket duidelijk afgebakend te zijn (basisartsen hebben vanzelfsprekend niet dezelfde verantwoordelijkheid als huisartsen) en moet de kwaliteit van de geleverde zorg bewaakt worden. Doordat er op dit moment een overschot aan basisartsen is, zou er naar verwachting voldoende capaciteit voor zijn. In Noorwegen is een vergelijkbaar model zeer succesvol. Basisartsen zouden onder supervisie van huisartsen op de post kunnen werken. Dit lijkt een wenselijke oplossing die de dienstenlast voor praktijkhouders kan verlagen. Immers, er zijn minder praktijkhouders op de HAP nodig als ook basisartsen een deel van de diensten voor hun rekening nemen. De basisarts zou mogelijk wel een vorm van concurrentie voor de waarnemers kunnen zijn. Maar omdat waarnemers ook diensten kunnen blijven doen en in toenemende mate ook voldoende aanbod in de dagpraktijk hebben is het de vraag of dit een probleem gaat opleveren. (Zeker indien er gekozen wordt voor een verbreding van het dagvenster van 8-20u, zie verderop). 10/19

11 Hierbij gelden waarschijnlijk wel regionale verschillen afhankelijk van het aanbod voor waarnemers, het is dus belangrijk om hier rekening mee te houden. Werkverdeling SEH-HAP Met name de nachtdiensten vormen een probleem, mede vanwege de grote belasting en nadelige effecten voor de dagpraktijk. Er wordt daarom regelmatig geopperd om de samenwerking met de SEH anders in te richten. Een optie is om bijvoorbeeld in de nacht (van 0:00 tot 8:00 uur) vanuit de HAP alleen visites te rijden en consulten naar de SEH te verwijzen. Als het gaat om een andere verdeling van taken tussen SEH en HAP vergt dit goede afspraken en de invulling is afhankelijk van de beschikbare capaciteit. Daarnaast is het belangrijk dat huisartsen wel een regierol blijven vervullen. Betere beschikbaarheid van ketenpartners zoals crisisdienst, care etc. Huisartsen ervaren tijdens de diensten problemen met de beschikbaarheid van ketenpartners zoals bijvoorbeeld de crisisdienst of de thuiszorg. Voldoende beschikbaarheid en 24x7 bereikbaarheid van de ketenpartners is een essentiële voorwaarde voor het kunnen verlenen van de juiste en tijdige zorg. Het verbeteren van de bereikbaarheid en beschikbaarheid van ketenpartners is zeer wenselijk. De LHV heeft echter geen middelen om dit af te dwingen. Wel wordt hier in overleggen met landelijke partners zoals bijvoorbeeld GGZ, verpleegzorg en thuiszorg nadrukkelijk aandacht voor gevraagd en wordt dit ook bij de overheid aangekaart. Voor zover mogelijk zullen met ketenpartners bindende afspraken gemaakt worden, zowel op landelijk als op regionaal niveau, ook over de implementatie. Schaalvergroting Een mogelijke oplossing is schaalvergroting, waardoor er minder HAP s zijn. Dit zou met name gedurende de nacht voor een verlichting van de dienstenlast kunnen zorgen. Dit is niet op korte termijn te realiseren. In eerste instantie dient daarom ingezet te worden op andere mogelijkheden voor het verlagen van de werkdruk om de nachtdiensten beter behapbaar te maken. Een mogelijk bijkomend voordeel van schaalvergroting van de HAP is dat door de toegenomen afstand een zekere drempel ontstaat voor het gebruik ervan door patiënten. Dit zal door patiënten als minder fijn ervaren worden. In combinatie met andere oplossingen, waaronder uitbreiding van de beschikbaarheid overdag, kan het echter juist voordelig uitpakken voor de kwaliteit van zorg. Sterker nog, wanneer de belasting van huisartsen door nachtdiensten vermindert en zij hierdoor fitter zijn komt dit de kwaliteit ook ten goede. 11/19

12 3. Verantwoordelijkheidsverdeling van de diensten Gelijkere verdeling van verplichte dienstenlast over alle geregistreerde huisartsen Veel praktijkhouders hebben bezwaar tegen de verplichting om 24x7 zorg te leveren voor hun patiënten vanwege het aantal diensten dat zij hierdoor toegewezen krijgen. Ook blijven praktijkhouders verantwoordelijk wanneer een waarnemer aan wie een dienst verkocht is ziek wordt. Praktijkhouders zouden daarom graag willen zien dat waarnemers ook verplicht worden om diensten te doen. Voor waarnemers geldt dat zij weinig zien in een verplichting en juist de vrijheid op prijs stellen die bij het waarnemerschap hoort. Daarnaast vinden zij dat tegenover de verplichte lasten van het diensten doen voor praktijkhouders ook lusten staan die bij een eigen praktijk horen. De meeste waarnemers (zo n 75%) willen op termijn praktijkhouder worden, inclusief de dienstenlast die erbij hoort. Zij kiezen ervoor om tijdelijk als waarnemer te werken omdat dit beter met hun persoonlijke situatie (bijvoorbeeld jong gezin) te combineren is. Ook is er een deel dat graag al een eigen praktijk zou hebben, maar waarvoor tot nu toe geen mogelijkheden geweest zijn tot overname van een praktijk. Gezien er voor zowel praktijkhouders als waarnemers voordelen en nadelen bestaan door de manier waarop zij het huisartsenvak uitoefenen lijkt het niet wenselijk om een andere verdeling van de dienstenlast te verplichten. Dit kan bovendien een averechts effect hebben: wanneer waarnemers verplicht worden om een bepaald aantal diensten te doen zijn zij mogelijk minder beschikbaar voor diensten die praktijkhouders willen verkopen. Waarnemers nemen bovendien al verantwoordelijkheid voor de diensten. Op dit moment wordt een derde van de diensten door waarnemers gedaan, terwijl zij slechts een kwart van de huisartsen uitmaken. Los van deze overwegingen zijn er ook praktische bezwaren want er zijn nauwelijks manieren om een andere verdeling af te dwingen. Wel zijn er op dit moment al mogelijkheden voor bijvoorbeeld een poule voor de diensten via de HAP, waarbij zowel praktijkhouders als waarnemers zich aan kunnen sluiten. Dit is echter op basis van vrijwilligheid. Een HAP kan daarnaast bij het aangaan van contracten eisen stellen aan het minimum aantal diensten dat een waarnemer moet doen. Dit kan ook voor onwenselijke situaties zorgen, bijvoorbeeld in regio s waar meerdere HAP s zijn en een tekort aan waarnemers. Het lukt praktijkhouders dan soms nog moeilijker om diensten te verkopen omdat waarnemers zich vanwege de minimumverplichting per HAP slechts bij een beperkt aantal HAP s aansluiten. Ook kan een praktijkhouder in zijn contract met een waarnemer naast afspraken over de dagzorg, afspraken over de te leveren ANW-zorg maken. Het verplichten van waarnemers om meer diensten te doen is niet alleen praktisch niet haalbaar, maar betekent waarschijnlijk ook een verzwaring van de dienstenlast voor praktijkhouders omdat waarnemers minder beschikbaar zullen zijn voor diensten die praktijkhouders willen verkopen. Wel moet er aandacht zijn voor regionale verschillen, waarbij in sommige regio s nauwelijks waarnemers te vinden zijn. Dit betekent voor praktijkhouders in deze regio s een grotere belasting. Loskoppeling van dagzorg en ANW-zorg Een deel van de huisartsen ziet de loskoppeling van de dagzorg en de ANW-zorg als de oplossing. Er zijn echter ook huisartsen die hier tegen zijn omdat zij vinden dat huisartsenzorg 24-uurs zorg is en vrezen voor de positie van de huisarts in het gezondheidssysteem. 12/19

13 Voor de LHV is de 24x7 beschikbaarheid van huisartsenzorg een belangrijk uitgangspunt gebaseerd op de kernwaarde van continue zorg, zoals ook geformuleerd in de Toekomstvisie Dit betekent dat huisartsen verantwoordelijk zijn voor de beschikbaarheid van 24-uurs zorg en loskoppeling van de ANW-zorg geen goede optie is. Als voorbeeld kan hier naar Engeland verwezen worden waar men de dienstverplichting heeft losgelaten waardoor in veel gebieden zorg tijdens ANW-uren beperkt beschikbaar en daarmee slecht toegankelijk is. Dit heeft ook gezorgd voor minder invloed van de huisartsen binnen het zorgstelsel en voor een verminderde populariteit van het vak bij jonge artsen. Een zodanige inperking van de verantwoordelijkheid van de huisarts zou ook in Nederland kunnen betekenen dat de huidige positie van de huisarts als spil in het Nederlandse gezondheidssysteem uitgehold wordt. Dit is onwenselijk. Uitgaande van continue zorg als kernwaarde van de huisartsenzorg is het loslaten van de 24x7 beschikbaarheid onwenselijk. Daarnaast zou dit een verzwakking van de positie van de huisarts kunnen betekenen. Wel dienen er randvoorwaarden te zijn waardoor de 24-uurs beschikbaarheid op een veilige manier uitgevoerd kan worden zonder de huisartsen te zwaar te belasten. Kleinere praktijken De drukte die tijdens de ANW-uren voor problemen zorgt staat niet op zichzelf. Ook overdag is de belasting van de huisartsen toegenomen. Te denken valt aan patiënten met complexere problematiek, ouderen die langer thuis wonen en meer ggz patiënten die in de wijk wonen. Deze vragen niet alleen tijdens de diensten, maar ook in de dagpraktijk meer tijd. Om huisartsen in staat te stellen om daadwerkelijk meer tijd per patiënt te hebben, is het voorstel om praktijken te verkleinen. Hiervoor zijn heel veel redenen aan te voeren, waaronder de te verwachten verbeterde kwaliteit van zorg. Een normpraktijk zou verlaagd kunnen worden naar minder dan de huidige 2168 patiënten. Dat betekent dat er meer praktijkhouders bijkomen en de huisartsenzorg over meer praktijkhouders verdeeld wordt. Van praktijkverkleining zijn positieve effecten te verwachten voor de dagzorg waarbij de toegang tot en kwaliteit van patiëntenzorg verbeterd. Meer tijd voor patiënten kan ook bijdragen aan meer werkplezier voor de huisarts. Daarnaast vermindert de dienstenlast per praktijkhouder en zal een beter behapbare dagpraktijk eraan bijdragen dat huisartsen fit aan hun dienst kunnen beginnen. De LHV is groot voorstaander van praktijkverkleining. Op dit moment wordt onderzocht op welke manier dit gerealiseerd zou kunnen worden. Voorwaarde is daarbij dat de huidige praktijkhouders hun inkomen behouden. De financiering hiervan is echter niet op korte termijn geregeld. 13/19

14 4. Bereikbaarheid en beschikbaarheid dagzorg Betere bereikbaarheid en beschikbaarheid overdag Als een van de redenen waarom patiënten naar de HAP komen wordt vaak aangevoerd dat de eigen huisarts overdag onvoldoende bereikbaar en beschikbaar was. De vraag is dan ook of je met betere bereikbaarheid overdag een deel van de drukte op de HAP weg zou kunnen vangen. Het gaat dan niet zo zeer om het behalen van een bepaalde norm voor telefonische bereikbaarheid met een maximale wachttijd. Uiteraard is het streven om de wachttijd zo kort mogelijk te houden. Maar daarnaast is vooral winst te verwachten van zo min mogelijk gebruik van bandjes zodat patiënten tussen 8 en 17 uur liefst altijd een assistente aan de lijn krijgen die advies kan geven en beoordelen in hoeverre het noodzakelijk is om nog dezelfde dag door een huisarts gezien te worden. Naast de telefonische bereikbaarheid zou ook nog beter gebruik gemaakt kunnen worden van alle mogelijkheden die de moderne communicatie biedt, zoals het online maken van een afspraak, aanvragen van een herhaalrecept of het inzien van een uitslag. Een bijkomend voordeel is dat het verruimen van de mogelijkheden via de website idealiter ook de telefonische bereikbaarheid verbeterd en wachttijden verkort. Tenslotte zou tijdens de wachttijd verwezen kunnen worden naar bijvoorbeeld de website thuisarts.nl. Het is zeker wenselijk om de bereikbaarheid overdag zo optimaal mogelijk in te vullen. Maar dat alleen zal niet voldoende zijn om de werkdruk tijdens diensten substantieel te verlagen. Uiteindelijk gaat het niet alleen om de bereikbaarheid, maar ook om de beschikbaarheid, dat wil zeggen de mogelijkheden die een huisarts heeft om patiënten die in de middag bellen diezelfde dag nog te zien. Vanwege de ook toegenomen belasting overdag is hier in de meeste gevallen geen ruimte voor en komen patiënten dan toch alsnog bij de HAP terecht. In spreekuurplanning ruimte voor patiënten die naar de HAP bellen Een ander argument voor patiënten om naar de HAP te gaan is dat de eigen huisarts niet op korte termijn plek beschikbaar zou hebben. Een hiervoor aangedragen oplossing is het reserveren van bijvoorbeeld 2 consulten aan het begin van het eigen spreekuur voor patiënten die de vorige avond/nacht naar de HAP gebeld hebben. Als deze patiënten zeker weten dat ze de volgende dag bij de eigen huisarts terecht kunnen, zouden ze mogelijk makkelijker accepteren dat ze niet diezelfde nacht nog gezien worden. Hier zijn echter een aantal argumenten tegenin te brengen. Ten eerste zou de triage zodanig moeten functioneren dat mensen die niet per direct gezien hoeven worden niet op de HAP terecht komen zij kunnen immers wachten tot de volgende dag. Of als een telefonisch advies eigenlijk volstaat, hoeven deze patiënten ook niet door de eigen huisarts gezien te worden. Daarnaast is het lastig om in te schatten hoe vaak gebruik gemaakt zou worden van deze optie. Bij veel huisartsen die spreekuurplekken vrij houden zullen deze niet daadwerkelijk elke dag gebruikt worden. Omgekeerd is het incidenteel ook mogelijk dat meer patiënten zich melden dan plekken beschikbaar zijn, dus het is lastig te plannen. Het vrijhouden van spreekuurplekken voor patiënten die naar de HAP bellen maar daar niet hoeven worden gezien is organisatorisch lastig en zal slechts beperkt invloed hebben op het verminderen van de drukte op de HAP. 14/19

15 Uitbreiding van de beschikbaarheid overdag Gezien de maatschappelijke ontwikkelingen is het de vraag hoe lang het houdbaar is om voor de huisartsenzorg vast te houden aan de huidige tijden van 8 tot 17 uur. Door het ontstaan van de 24-uurs economie zijn mensen gewend om ook s avonds te kunnen winkelen of bijvoorbeeld energie- of bankzaken te kunnen regelen. De populariteit van de HAP komt voor een deel ook voort uit de beschikbaarheid van huisartsenzorg wanneer het mensen uitkomt. Op termijn zou de beschikbaarheid overdag uitgebreid kunnen worden tot 20 uur. Dat wil zeggen dat de huisartsenzorg in de dagpraktijk langer dan nu beschikbaar is, maar dat hoeft niet te betekenen dat alle praktijken ook daadwerkelijk langer open zijn. Per hagro zou bekeken kunnen worden wat de meest wenselijke invulling is. Te denken valt aan een regulier avondspreekuur dat in de verschillende praktijken op wisselende avonden is, maar ook aan een telefonische bereikbaarheid van de eigen huisarts. Voor sommige regio s kan het ook betekenen dat de huisartsen ervoor kiezen om de HAP tussen 17 en 20 uur open te houden. Door dit per hagro te regelen kunnen huisartsen zelf kiezen wat voor hen het beste werkt. Op deze manier sluit de zorg beter aan bij de kernwaarden van het huisartsenvak: persoonsgericht en continu. Door met de patiënt bekende huisartsen kan de situatie beter beoordeeld worden dan door een onbekende huisarts op de post. Ook kan de patiënt tijdens een groter tijdvak terecht in de eigen praktijk en is er meer continuïteit van zorg. Er dient uiteraard rekening gehouden te worden met regionale verschillen. In regio s waar nu al een tekort aan huisartsen dreigt is dit mogelijk lastiger te implementeren. Je zou door pilots juist in deze regio s te houden mogelijke knelpunten kunnen identificeren om te zien welke oplossingen hiervoor mogelijk zijn. Daarnaast moet zorg gedragen worden dat de uitbreiding van de beschikbaarheid geen onevenredig nadelige gevolgen voor bijvoorbeeld solisten heeft. Ook verandert de huisarts : meer vrouwen en meer mensen die parttime willen werken maakt dat de huisarts in de toekomst waarschijnlijk andere eisen aan de flexibiliteit van het werk stelt. In combinatie met praktijkverkleining en de uitbreiding van het aantal praktijkhouders biedt een langer dagvenster wel veel mogelijkheden voor een flexibele invulling van de werkdag. Het valt te overwegen om de huisartsen direct zelf verantwoordelijk te maken voor de huisartsenzorg van 8 tot 20 uur. De HAP blijft dan bestaan voor de acute huisartsenzorg van 20 tot 8 uur. Voordelen voor de huisartsen zijn meer autonomie bij de concrete invulling van deze uren en meer continuïteit voor de eigen patiënten. Qua financiering zal goed moeten worden onderzocht hoe dit het beste geregeld kan worden. Bijvoorbeeld of er een ander tarief komt vanaf 17 uur of een verhoging van het inschrijftarief. Met de HAP s moet worden overlegd op welke manier en termijn deze uren in te leveren zijn ten behoeve van de dagzorg. 15/19

16 5. Financiering Differentiatie van het ANW-tarief voor nachten en feestdagen Op dit moment is er geen verschil in het uurtarief voor diensten, ongeacht of het om avond-, nacht- of weekenddiensten gaat. Nachtdiensten vormen echter een zwaardere belasting en hebben bovendien het meeste impact op de dagpraktijk. In veel beroepen is het gebruikelijk om een onregelmatigheidstoeslag te betalen voor werk dat s nachts of op feestdagen wordt verricht. De LHV vindt dat er een marktconforme betaling moet zijn voor de diensten. Vanwege de zwaardere belasting is het redelijk om voor nachtdiensten en diensten op feestdagen een hogere vergoeding vast te stellen en zal de LHV zich hiervoor inzetten. Ander tarief voor diensten afhankelijk van soort dienst of HAP Er is ook voorgesteld om het uurtarief voor diensten verder te differentiëren, afhankelijk van hoe druk een dienst is. Te denken valt dan aan verschillende tarieven voor regie-, consult- en visitediensten. Ook is er vaak verschil tussen HAP s waarbij de een meer bezocht wordt dan de ander. In de praktijk zal het heel lastig zijn om te bepalen welk tarief passend zou zijn bij een bepaald soort dienst of een bepaalde HAP. Voor een deel gaat het ook om subjectieve beleving, zo zijn er huisartsen die juist een voorkeur voor regiediensten hebben en huisartsen die deze liever niet doen. De drukte objectiveren en hiermee rekening houden in het tarief zal buitengewoon lastig zo niet onmogelijk zijn. Compensatie van praktijkhouders voor het laten waarnemen van hun praktijk na een dienst Voor praktijkhouders is een groot nadeel van nachtdiensten dat zij de volgende dag niet zelf hun praktijk kunnen doen en hiervoor een waarnemer in moeten huren. Mede daardoor geven veel praktijkhouders aan nachtdiensten zo veel mogelijk te verkopen. Het idee is dat een financiële compensatie voor praktijkhouders het hen makkelijker maakt om een waarnemer in te huren en hierdoor hun bereidheid om zelf nachtdiensten te doen toeneemt. Voor waarnemers betekent dit idealiter een toename in het aanbod overdag. Hoewel wenselijk is deze maatregel lastig te implementeren. Een algemene verhoging van het tarief voor nachtdiensten zal in de praktijk wat makkelijker te realiseren zijn en mogelijk deels hetzelfde effect hebben. Zelfde tarief voor praktijkhouders en waarnemers Door een relatief tekort aan waarnemers lopen de tarieven op en wordt het verschil tussen wat praktijkhouders per uur krijgen voor een dienst en wat waarnemers per uur vragen groter. Vanuit praktijkhouders is dan ook de wens om hier grenzen aan te stellen. 16/19

17 Het tarief dat waarnemers vragen per uur kan niet gemaximeerd worden omdat het een vrij tarief betreft. Bovendien verschillen waarnemers en praktijkhouders in de manier waarop zij inkomsten krijgen. Waarnemers zijn in grotere mate afhankelijk van de diensten als inkomstenbron. Daarnaast betalen waarnemers uit dit uurtarief ook hun kosten, zoals verzekeringen en lidmaatschappen. Het is dan ook de vraag in hoeverre ernaar gestreefd dient te worden hetzelfde tarief voor praktijkhouders en waarnemers te realiseren. Wel dienen de verschillen in tarief niet zodanig op te lopen dat dit een probleem wordt voor praktijkhouders en is in meer algemene zin de vraag of het huidige uurtarief voor praktijkhouders nog marktconform is. 17/19

18 6. Overige oplossingen Eigen bijdrage voor HAP Het invoeren van een eigen bijdrage voor de HAP (of als alternatief dat de HAP onder het eigen risico valt) is een principiële kwestie. Het is een optie die geregeld door huisartsen genoemd wordt om de drempel voor het bezoek aan de HAP te verhogen. De genoemde bedragen lopen daarbij sterk uiteen en ook wordt gewezen op de noodzaak om geen zodanige drempels op te werpen dat patiënten met weinig geld van noodzakelijke zorg afzien. Bepaalde groepen vrijstellen van een bijdrage is echter lastig uitvoerbaar. Los van de praktische beperkingen is een eigen bijdrage niet wenselijk om de laagdrempelige toegang tot huisartsenzorg te beperken. Er moet naar gestreefd worden om de drukte op de post eerst op andere manieren te verlagen, bijvoorbeeld door betere triage en voorlichting over de aard van de ANW zorg: alleen voor spoedeisende zorg. Alleen als dit onvoldoende verbetering oplevert, zou je kunnen heroverwegen om voor een eigen bijdrage te pleiten. Minder consulten per uur Vanwege de toenemende complexiteit van veel consulten in combinatie met onbekende patiënten op de HAP wordt een consulttijd van 10 minuten niet langer realistisch geacht. Er is daarom de wens om het aantal consulten per uur te verminderen, naar 5 of 4 consulten per uur. Ook op de HAP is het wenselijk dat huisartsen meer tijd voor de patiënt hebben. Het verminderen van het aantal consulten zal echter alleen haalbaar zijn als tegelijkertijd ook de instroom beperkt wordt. Nachtdiensten doen in blokken van 1 week Vanwege de verstoring van het bioritme bij incidentele nachtdiensten en de gevolgen voor de dagpraktijk is het idee geopperd om nachtdiensten in blokken te doen. Door een aantal nachtdiensten achter elkaar te doen is de omstelling makkelijker en kan voor die week voor de praktijk een oplossing gevonden worden. Deze oplossing is makkelijk te realiseren bij het verdelen van de diensten door de HAP en zou op korte termijn ingevoerd kunnen worden. Wel moeten tussen HAP en huisartsen goede afspraken gemaakt worden en is de vraag of dit aan alle huisartsen opgelegd wordt of huisartsen de optie krijgen om hiervoor te kiezen. Splitsen van diensten in consult- en visitedienst (wisselen na de helft) Consultdiensten worden doorgaans als drukker ervaren dan visitediensten. Bij posten die met een verdeling van diensten werken zou het een optie zijn om na de helft van de dienst te wisselen: degene die eerst consulten deed, rijdt dan visite en andersom. Het idee is dat dit de diensten minder belastend maakt. Ook hier geldt dat een HAP een andere verdeling van consult- en visitediensten op korte termijn in zou kunnen voeren, mits er afspraken gemaakt worden met de huisartsen hierover. 18/19

19 Andere planning niet-urgente patiënten Op dit moment krijgen patiënten op de HAP een afspraak op een bepaald tijdstip, vergelijkbaar met de dagpraktijk. Op basis van de urgentie zou deze planning ook aangepast kunnen worden. Patiënten met weinig tot niet urgente klachten (urgentie U3, U4 en U5) krijgen dan geen afspraak meer, maar worden op volgorde van binnenkomst gezien (een nummertjessysteem zoals op de meeste SEH s, waarbij wel rekening gehouden wordt met de urgentie). Alternatief kan de urgentie naar patiënten gecommuniceerd worden als zij bellen. Zij krijgen dan bijvoorbeeld te horen we schatten de urgentie van uw klacht zodanig in dat wij u op de HAP binnen 4 uur zullen zien. Rekening houdend met de wachttijd zullen daardoor mogelijk minder patiënten naar de HAP komen. Dit geeft meer ruimte om patiënten te zien die wel urgente klachten hebben. Deze oplossing zou per HAP ingevoerd kunnen worden. Er dient wel goed gemonitord te worden wat het daadwerkelijke effect op patiënten is. Huisartsen vanaf bepaalde leeftijd vrijstellen van nachtdiensten Door oudere huisartsen wordt regelmatig de wens geuit om geen nachtdiensten meer hoeven te doen. Ook is bekend dat naarmate men ouder wordt, verstoringen van het bioritme minder makkelijk gecompenseerd kunnen worden en nachtdiensten naar verhouding voor oudere huisartsen dus zwaarder zijn. Uitgangspunt hierbij zou vrijwilligheid zijn, dat betekent dat oudere huisartsen wel nachtdiensten mogen doen, maar hiertoe niet verplicht zijn. Uiteraard blijven ze wel avond- en weekenddiensten doen. Wanneer huisartsen vanaf een bepaalde leeftijd vrijgesteld worden van nachtdiensten, betekent dit wel dat er voor de overige huisartsen extra nachtdiensten bijkomen. Dit vraagt solidariteit van de jongere huisartsen, maar zij hebben op hun beurt wel het vooruitzicht om op oudere leeftijd ook geen nachtdiensten meer hoeven te doen. De wens van oudere huisartsen om geen nachtdiensten te hoeven doen is invoelbaar. Voor dit ingevoerd kan worden zal goed moeten worden onderzocht of het inderdaad haalbaar is en jongere huisartsen niet te zwaar belast. Ook zal dit in regio s met weinig waarnemers mogelijk minder goed uitvoerbaar zijn. Tenslotte moet na worden gedacht vanaf welke leeftijd dit in zou kunnen gaan. Naast een vaststaande leeftijd (bijvoorbeeld 62 jaar) is het ook denkbaar om, in verband met de oplopende pensioengerechtigde leeftijd, een flexibele leeftijd te hanteren van bijvoorbeeld 5 jaar voorafgaand aan de pensioengerechtigde leeftijd. 19/19