Jaarverslag ROC van Amsterdam ROC van Flevoland

Transcriptie

1 Jaarverslag 2017 ROC van Amsterdam ROC van Flevoland

2 Stichting ROC van Amsterdam Bezoekadres Fraijlemaborg CV Amsterdam Postadres Postbus CN Amsterdam Telefoon Internet Kamer van Koophandel Amsterdam Stichting ROC van Flevoland Bezoekadres Straat van Florida PA Almere Postadres Postbus AC Almere Telefoon Internet matchpoint@rocvf.nl Kamer van Koophandel Lelystad

3 Inhoud Inleiding... 5 Bestuursverslag Bestuur en organisatie Koers Organisatiestructuur Governance Medezeggenschap Goed bestuur Verslag Raad van Toezicht Onderwijs MBO Studentenpopulatie Kwaliteit van het onderwijs Kwaliteit van de examinering Onderwijsontwikkeling Innovatie Begeleiding Onderwijs VOvA Onderwijsprestaties Onderwijsontwikkeling Professionalisering Onderwijs aan volwassenen Vavo Educatie Personeel Personele bezetting In- door en uitstroom Professionalisering Welbevinden medewerkers Bedrijfsvoering Huisvesting Schoolklimaat Duurzaamheid ICT Onderwijsinformatie Financiën Ontwikkeling en beleid Continuïteitsparagraaf Risicobeheersing Compliance Bijlagen Bijlage 1 Gebruikte afkortingen Bijlage 2 Organogrammen Bijlage 3 Overzicht van mbo-colleges en vo-scholen Bijlage 4 Leden Raad van Bestuur Bijlage 5 Leden Raad van Toezicht Bijlage 6 Studentenpopulatie Bijlage 7 Examenproducten Bijlage 8 RIF-aanvragen Bijlage 9 Helderheid Jaarrekening ROCvA Jaarrekening ROCvF

4 Beste lezer, Voor u ligt het Jaarverslag 2017 van het ROC van Amsterdam (ROCvA) 1 en het ROC van Flevoland (ROCvF), alsmede het Voortgezet Onderwijs van Amsterdam (VOvA) 2. Met dit document verantwoorden de stichtingen zich over het gevoerde beleid, de bereikte resultaten en de besteding van de aan hun toevertrouwde middelen. Hoofdstuk 7 behelst het financiële verslag, met daarin opgenomen de continuïteitsparagraaf, risicobeheersing en compliance. Het Jaarverslag 2017 sluit af met de jaarrekeningen 2017 van het ROCvA en het ROCvF. Vanwege hun structurele samenwerking hebben het ROCvA en het ROCvF gekozen voor het schrijven van één gezamenlijk bestuursverslag. De samenwerking leidt immers tot één inhoudelijk verhaal. De resultaten van beide roc s 3 worden steeds gescheiden weergegeven. Ook zijn twee afzonderlijke jaarrekeningen opgenomen. Het bestuursverslag en de jaarrekeningen worden gepubliceerd op de websites en Hoofdstuk 1 van het bestuursverslag behandelt alle bestuurlijke zaken. Hierin worden de ambitie en strategie toegelicht, wordt de inrichting van de organisatie besproken en komen zaken aan de orde als medezeggenschap van medewerkers en studenten. Ook zijn in dit hoofdstuk opgenomen de verslagen van de Raad van Bestuur en de Raad van Toezicht. In de hoofdstukken 2, 3 en 4 wordt het onderwijs beschreven, respectievelijk mbo 4, vo 5 en volwassenenonderwijs. Aandacht wordt besteed aan prestaties, onderwijsontwikkeling, samenwerking en kwaliteit. In het hoofdstuk over het mbo is een aparte paragraaf opgenomen over passend onderwijs. Hoofdstuk 5 is gewijd aan personele zaken, zoals personele bezetting, professionalisering en de tevredenheid van de medewerkers. Hoofdstuk 6 gaat in op de bedrijfsvoering, met de onderwerpen huisvesting, schoolklimaat, duurzaamheid, ICT en onderwijsinformatie. 1 Voor een verklaring van gebruikte afkortingen, zie bijlage 1. 2 Het VOvA maakt conform de wetgeving voor vo-scholen een eigen jaarverslag; in dit document worden slechts de hoofdlijnen weergegeven. 3 Roc: regionaal opleidingscentrum. 4 Mbo: middelbaar beroepsonderwijs. 5 Vo: voortgezet onderwijs. 4

5 Inleiding Alleen ga je sneller, samen kom je verder In 2017 hebben we de eerste stappen gezet richting het doel in 2020: elk team een superschool. De tevredenheid van studenten is toegenomen. De studiewaarde die we weten te realiseren is hoog. De jaar- en diplomaresultaten evenals de vsv-resultaten, zijn stabiel. De organisatie is financieel gezond en is gehuisvest in goed geoutilleerde gebouwen. De titel van de Kaderbrief 2017 luidde: Alleen ga je sneller, samen kom je verder. Met als ondertitel: Ruimte binnen de ROC-gemeenschap. Over de doelen die we daarin stelden, kunnen we het volgende zeggen. De gemeenschap van mbo-colleges krijgt vorm. Het nieuwe bestuursreglement is erop gericht zo veel mogelijk onderwijskundige ruimte te bieden aan de onderwijsteams in de mbo-colleges. Een nieuwe vorm van samenwerking tussen mbo-colleges vindt plaats in Lelystad, waar luchtvaartopleidingen verzorgd zullen worden op de nieuwe luchthaven. De teams zijn aan de slag gegaan met hun ambities voor Dat genereert nieuwe energie en enthousiasme. De betrokkenheid en de bevlogenheid van medewerkers zijn hoog. De tevredenheid van de medewerkers is toegenomen. Tegelijkertijd ervaren de teams druk door alle veranderingen die zij moeten realiseren, zoals de keuzedelen en de examenorganisatie. De aandacht voor pedagogisch en didactisch handelen is toegenomen. Zo wordt onderwijskundige expertise ingezet om het lesprogramma te verbeteren, zijn de auditoren geschoold in het beoordelen van didactisch handelen en zet de Centrale Studentenraad zich in voor lesevaluaties door studenten. Wij als bestuur stimuleren deze rechtstreekse feedback van studenten zeer. Docenten krijgen hierdoor de waardering die ze verdienen en worden gestimuleerd hun lessen in dialoog met hun studenten te verbeteren. Dit zal uiteindelijk de kwaliteit van het onderwijs in de breedte ten goede komen. De vernieuwing van de examenorganisatie die vorig jaar werd ingezet, is in 2017 voltooid. Interne audits wezen in 2015 uit dat de teamexamencommissies hun controlerende rol onvoldoende uitvoerden. Dat is nu verleden tijd. De aanscherping van het toezicht wordt breed gedragen en gezien als een duidelijke vooruitgang. Innovatie heeft een vlucht genomen. In samenwerking met bedrijven zijn innovatieve trajecten gestart waarin wordt ingespeeld op de veranderingen in de beroepspraktijk en wordt geëxperimenteerd met nieuwe vormen van leren. Ook nieuwe vormen van onderwijs worden verkend, zoals leven lang ontwikkelen en een nieuwe vorm van associate degree, dat zicht richt op het vakmanschap van mbo-studenten. Financieel gaat het goed. Net als voorgaande jaren hebben het ROCvA en het ROCvF meer middelen ontvangen dan verwacht. Deze middelen worden in de komende jaren op een beheerste manier aangewend ten behoeve van het onderwijs. Hierdoor ontstaat een relatieve rust in de exploitatie en kunnen de onderwijsteams zich richten op doelen die verder weg liggen dan een jaar. Het streven om 70% van de baten aan personeel te besteden wordt ruim gehaald. De bezetting van het ROCvA en het ROCvF als totaal is het afgelopen jaar met circa 10% toegenomen. Hieraan is te zien dat de ruimere bekostiging voornamelijk wordt besteed aan personeel. Alles bij elkaar is 2017 dus een jaar om tevreden op terug te kijken. Tegelijkertijd stropen we de mouwen op voor het komende jaar. In 2018 worden de innovatieprojecten uitgebouwd en krijgt de dialoog met studenten steeds meer effect. Een voorbeeld van dat laatste zijn de initiatieven van de Centrale Studentenraad om lesevaluaties te houden en om in 2018 de JOB Monitor te vervangen door ons eigen tevredenheidsonderzoek. Het motto van 2018 luidt: Op weg naar honderd superscholen! Edo de Jaeger Ronald Wilcke Gerrit Vreugdenhil Raad van Bestuur ROC van Amsterdam - ROC van Flevoland 5

6 Bestuursverslag 6

7 1.1 Koers Visie 1 Bestuur en organisatie De missie van het ROCvA en het ROCvF luidt: Ik investeer in mensen om een brug te slaan naar werk, vervolgopleiding en samenleving. De missie is in de ikvorm geformuleerd om het belang van de betrokkenheid van iedere medewerker te benadrukken. Samenwerkend in teams, met een grote mate van zelfstandigheid, vormen de medewerkers de spil in het bereiken van een hoge kwaliteit van het onderwijs. Daarbij gaat het niet alleen om het aanleren van een vak, maar ook om de ontwikkeling van de student als burger en als persoon. Op deze gedachte is de visie geënt: Wij verzorgen onderwijs dat je uitdaagt je te ontwikkelen tot gewaardeerd vakman, actief burger en succesvol student. Ambitie De meerjarenstrategie koerst op elk team een superschool in Deze ambitie is gebaseerd op het antwoord dat studenten gaven op de vraag wat hun idee was over de ambitie voor 2020: Elk team zou voor zijn studenten een superschool moeten zijn. Het sluit aan bij onze overtuiging dat het team als hart van het onderwijs het best in staat is passende keuzes te maken, omdat de teamleden als geen ander het zicht hebben op de mogelijkheden van de student en tevens in verbinding staan met het werkveld en de vervolgopleidingen. Wat dat betekent, een superschool zijn, wordt bepaald door de teams, samen met studenten, bedrijven, ouders en vervolgonderwijs. In beeld ziet de meerjarenstrategie er als volgt uit: 7

8 Het team wordt gesymboliseerd door een zeilboot. Het heeft de ruimte om zijn eigen bestemming te kiezen en vanuit zijn eigen onderwijsvisie zijn koers te bepalen. Centraal staan de prestaties en de ontwikkeling van elke student. Daar omheen zien we het spanningsveld waarin het onderwijs plaatsvindt: tegenover een heldere structuur staat de behoefte aan Figuur 1 Meerjarenstrategie flexibiliteit en maatwerk; tegenover het gericht zijn op de beroepspraktijk staat het belang van de school als sociale omgeving. De bakens bij het varen van de nieuwe koers zijn niet veranderd. In de bovenste punt staan: presteren, profileren, professionaliseren en positioneren. Presteren duidt op het behalen van goede resultaten, zoals weinig uitval en een hoge tevredenheid van studenten, bedrijven en medewerkers. Professionaliseren duidt op de lerende houding van alle medewerkers, zichtbaar in het systematisch werken aan verbetering. Profileren duidt op het aanbod van opleidingen. En positioneren doen we door ons te organiseren in klein binnen groot. De basis van het zeil wordt gevormd door de waarden van waaruit we werken. Links staan de kernwaarden, die aangeven waar wij als organisatie voor staan. Rechts staan de begrippen eigenaarschap en betrokkenheid; twee elementen die van groot belang zijn voor zowel succes als plezier in het werk. Het varen van deze koers vraagt om een open houding van ons allemaal. We zoeken naar manieren om dingen mogelijk te maken. Dit leidt tot de volgende uitgangspunten: De vraagstukken van het onderwijs staan centraal. Onze deuren staan open. Studenten, bedrijven, instellingen en bestuurders worden uitgenodigd binnen te komen en mee te denken. We erkennen en maken ruimte voor verschillen. Er is niet één maat die iedereen past. We hebben een open blik naar de toekomst en zijn in staat flexibel op ontwikkelingen in te spelen. We benutten de kwaliteiten van alle medewerkers. Iedereen heeft de ruimte om invloed uit te oefenen vanuit zijn expertise. Verder op reis De grondslag voor de koers naar 2020 werd gelegd tijdens een grote bijeenkomst in november Studenten, docenten, managers, bestuurders en ondersteuners gingen met elkaar in gesprek, wat veel energie en ideeën opleverde. Ook ontstond een informeel circuit, buiten de bestaande structuur om, waarin mensen elkaar op onderwerp weten te vinden. Om deze kracht nogmaals te benutten, besloot de Raad van Bestuur tot een tweede bijeenkomst in Op 30 maart 2017 maakten vijfhonderdtwintig mensen een rondvaart met vijftien boten. Op elke boot werd gewerkt aan een thema. Na ongeveer twee uur had elke groep een lijst met concrete acties die de meerjarenstrategie verder zullen helpen. Opvallend was dat veel concrete ideeën bij meerdere thema s terugkwamen. Drie rode draden waren te identificeren, die als input hebben gediend voor de Kaderbrief 2018: maatwerk, echte aandacht en superstages. 8

9 1.2 Organisatiestructuur Geen bus, maar een taxi. Studenten hebben behoefte aan een individuele leerroute. Zelf je doel, je tempo en je vakken kiezen. One size fits nobody. Een voorbeeld van hoe je dat kunt doen is: een curriculum waarbij de student zelf bepaalt welke lessen hij bezoekt. Een ander voorbeeld is: examen kunnen doen wanneer je daaraan toe bent. Echte aandacht voor elkaar. Voorwaarde om te kunnen leren is vertrouwen hebben. Dat krijg je als docenten en studenten elkaar echt leren kennen. Voorbeelden van acties zijn: teambuilding met docenten en studenten samen, elkaar feedback en complimenten geven en niet alleen digitaal communiceren, maar face to face. Superstages. Wat studenten op school leren, willen ze kunnen toepassen in hun stage. Ook willen ze weten waar ze naartoe werken. Hoe kunnen we dat een nieuwe impuls geven? Voorbeelden zijn het inzetten van ambassadeurs, realistische projecten en nauw samenwerken met de leerbedrijven. Twee roc s onder één koepel In 2009 hebben het ROCvA en het ROCvF besloten hun krachten te bundelen en is de Koepelstichting ROCvA-ROCvF opgericht. De Koepelstichting voorziet in een structurele samenwerking van beide stichtingen met als doel: leren van elkaar en borgen van de kwaliteit. De samenwerking vindt plaats binnen de daaraan door de wet gestelde eisen en beperkingen. De Koepelstichting is de civielrechtelijk bestuurder van de beide onderwijsinstellingen. De Koepelstichting kent twee bestuursorganen: de Raad van Bestuur en de Raad van Toezicht. Het ROCvA en het ROCvF hebben beide een eigen College van Bestuur 6, dat als bevoegd gezag belast is met de wettelijke taken en bevoegdheden opgenomen in de WEB 7. Dit houdt in dat de instellingen zelf de kern van de door Figuur 2 Organogram koepelstichting 6 Voor een organogram van beide roc s, zie bijlage 2. 7 WEB: Wet Educatie en Beroepsonderwijs. 9

10 hen aangeboden opleidingen verzorgen en zelfstandig verantwoording afleggen over de kwaliteit van het onderwijs aan de Raad van Toezicht en de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW). De bekostiging die toegekend wordt voor het verzorgen van het onderwijs, blijft binnen de betreffende instelling en wordt gebruikt ter aanwending van het onderwijs en alle direct daarmee verband houdende kosten. Zowel het ROCvA als het ROCvF verzorgen middelbaar beroepsonderwijs (mbo), dat is ondergebracht in totaal elf mbo-colleges. De mbo-colleges van het ROCvA zijn gesitueerd in Amsterdam, Amstelveen, Hoofddorp en Hilversum. De mbo-colleges van het ROCvF zijn gesitueerd in Almere en Lelystad. In 2018 wordt in Almere het twaalfde mbo-college geopend: MBO College Poort. Daarnaast kent het ROCvA een school voor algemeen voortgezet volwassenenonderwijs, het Joke Smit College. De afdelingen Educatie van beide roc s zijn met ingang van 1 januari 2018 samengevoegd. De kleinste maat is echter niet het mbo-college maar het team. De teams verzorgen de opleidingen. Zij hebben een eigen, herkenbare plaats in het gebouw of daarbuiten, waar docenten en studenten elkaar kennen en zich thuis voelen. De teams hanteren een eigen onderwijsconcept, passend bij de opleidingen die zij aanbieden en de doelgroep die zij bedienen. Zij voeren hun eigen dialoog met studenten en bedrijven. De meerjarenstrategie is gericht op het ruimte geven aan en ondersteunen van de teams om hen daarmee de mogelijkheid te geven voor hun studenten een superschool te worden. Het vo-onderwijs en het vavo zijn op dezelfde manier ondergebracht in kleine zelfstandige scholen. Ook de afdeling Educatie heeft een eigen identiteit. Het ROCvA is de statutaire bestuurder van de Stichting Voortgezet Onderwijs van Amsterdam (VOvA). Het VOvA kent acht vo-scholen 8, gesitueerd in Amsterdam. Per 1 januari 2015 hebben het ROCvA en het ROCvF een strategische samenwerkingsovereenkomst gesloten waarin opgenomen is dat de medewerkers van de centrale diensten formeel in dienst van het ROCvA zijn. Het ROCvF huurt de diensten in. Klein binnen groot Het uitgangspunt bij het organiseren van het onderwijs is klein binnen groot. De gemeenschappelijke visie en kaders laten ruimte voor de mbo-colleges om hun eigen visie te formuleren en op basis daarvan hun organisatie in te richten. De mbo-colleges hebben een eigen portfolio, gericht op een specifieke sector en/of regio. De mbo-colleges hebben elk een Studentenraad waarvan de leden vertegenwoordigd zijn in de Centrale Studentenraad. Figuur 3 Verspreiding mbo-colleges 8 Voor een overzicht van vo-scholen en mbo-colleges, zie bijlage 3. 10

11 SCALA In 2017 is besloten tot de oprichting van SCALA, een samenwerkingsverband tussen MBO College Airport en MBO College Lelystad. Aanleiding daarvoor was het besluit van het kabinet om de luchthaven Lelystad echt tot ontwikkeling te brengen. SCALA bundelt de kennis op het gebied van luchtvaartonderwijs van MBO College Airport met de lokale verbondenheid van MBO College Lelystad. Door de betrokkenheid van Lelystad Airport, Werkbedrijf Lelystad, Luchtvaart Themapark Aviodrome, de provincie Flevoland en de gemeente Lelystad, kan beroepsonderwijs worden gecreëerd dat direct aansluit op de behoefte van de nieuwe luchthaven. Samen met Viggo, G4s en Asito wordt een nieuw hybride leerconcept ontwikkeld, waarbij het leren vrijwel uitsluitend op de toekomstige luchthaven gaat plaatsvinden. Het portfolio is mede gebaseerd op publiek-private samenwerkingsafspraken met het bedrijfsleven. Vooralsnog gaat het om de opleidingen: o o o o o o Stewardess Travel & Hospitality Facilitair Luchthaven beveiliger Logistiek Vliegtuigonderhoud De huisvesting wordt ontwikkeld in samenwerking met Aviodrome, Lelystad Airport en OMALA. Met Schipholgroep en Viggo wordt gesproken over participatie in het nieuw te realiseren luchthavenkantoor. De komende twee á drie jaar wordt gebruik gemaakt van locatie Agorawagenplein in Lelystad. 1.3 Governance Beleidscyclus De beleidscyclus is ingericht als een jaarlijks cyclisch proces, wat leidt tot een systematische verbetering van kwaliteit. Dit cyclische proces zien we in alle organisatieonderdelen terug: mbo-colleges, vo-scholen, teams, domeinen en centrale diensten werken volgens deze systematiek. Ook individuele medewerkers volgen een jaarcyclus met functionerings- en beoordelingsgesprekken. De beleidscyclus start met de kaderbrief en de begrotingsbrief. Vervolgens maken de mbo-colleges en centrale diensten hun jaarplannen en gekoppeld daaraan hun begroting. De jaarplannen van de mbo-colleges komen tot stand in wisselwerking met die van de teams. Driemaal per jaar worden de resultaten en ontwikkelingen besproken in de Q- gesprekken. De Q staat voor quadrimester, een periode van vier maanden. Deze gesprekken vinden plaats op drie niveaus: Opleidingsmanagers verantwoorden aan de directie van het mbocollege; Directeuren van diensten en directies van mbo-colleges verantwoorden aan de Raad van Bestuur 9 ; De Raad van Bestuur verantwoordt aan de Raad van Toezicht 10. De beleidscyclus eindigt met het opmaken van de staat van de instelling. Op alle niveaus worden de resultaten van het afgelopen jaar geëvalueerd. Zo wordt de verbinding gelegd tussen waar willen wij heen (meerjarenstrategie), wat gaan wij doen (jaarplannen) en waar staan wij (staat van de instelling). In figuur 4 is te zien hoe de beleidscyclus van een mbo-college verbonden is met die van de Raad van Bestuur enerzijds en met die van de teams anderzijds. Voor de andere organisatieonderdelen geldt hetzelfde principe. Er loopt een lijn van boven naar beneden waarin kaders gesteld worden en er loopt een lijn van 9 Voor de leden van de Raad van Bestuur en hun nevenfuncties, zie bijlage Voor de leden van de Raad van Toezicht en hun maatschappelijke functies, zie bijlage 5. 11

12 beneneden naar boven waarin verantwoord wordt. In het gesprek worden verwachtingen, ambities en principes op elkaar afgestemd. Begrotingsbrief nov dec okt Q2 feb RvB sep Q3 mrt aug Begroting & Jaarplan MBO College Team jan jul Q1 mei nov jun dec okt Q3 feb sep Q2 aug sep Begrotingsboek okt jan jul Q1 mei Prestatiebox jun dec nov Q3 jan aug Q2 Q1 apr jul Kaderbrief apr mrt apr Staat van het team mei feb mrt Jaarverslag & -rekening Staat van MBOC Teamplan Lerende organisatie Om het leren van elkaar te bevorderen bestaan diverse overlegvormen over de mbo-colleges heen. Onderwijskundig overleg tussen opleidingsmanagers die opleidingen aanbieden in dezelfde sector, vindt plaats in de domeinen. Belangrijke taken van de domeinen zijn het afstemmen van innovatie en het vaststellen van examenplannen en examenproducten. Daarnaast bestaan diverse andere vormen van college-overstijgend overleg. Directeuren onderwijs bijvoorbeeld overleggen maandelijks in het zogenaamde DOOR; docenten wisselen ervaringen en ideeën uit in de vorm van learning jouneys en kenniscafés. De tweede manier om het leren van elkaar te bevorderen is het in company organiseren van scholingen, opdat mensen uit verschillende delen van de organisatie elkaar ontmoeten. Zo nemen bijvoorbeeld aan de leergang voor opleidingsmanagers ook de hoofden van diensten deel. Andere voorbeelden zijn de didactische training voor rekendocenten, de LC-scholing en de scholing van leden van de examencommissies. Om de kwaliteit van de trainingen te borgen, worden zij afgesloten met een certificaat of gevolgd door een certificeringstraject. De derde manier van leren vindt plaats via het afnemen van audits. Eens in de drie jaar wordt bij elk team een audit afgenomen. Bij een van de opleidingen die het team aanbiedt, kijken de auditoren naar examinering, onderwijs en kwaliteitszorg. De auditrapporten worden intern gepubliceerd. jun Evaluatie okt sep aug dec nov Functioneren & Beoordelen jan jul Medewerker jun mei Figuur 4 Beleidscyclus Kaders en kernwaarden Verantwoording en input vanuit eigenaarschap en betrokkenheid feb mrt apr Feedback Dialoog met studenten De kracht van onze organisatie ligt in de dialoog met de student. Deze dialoog vergroot het inzicht van de medewerkers en de betrokkenheid van de student. De dialoog met studenten wordt gevoerd op drie niveaus. Het bestuur spreekt met de Centrale Studentenraad. Voor een globaal beeld van de tevredenheid zet het bestuur jaarlijks een vragenlijst uit. Om de teams maximaal ruimte te geven voor hun eigen onderzoeken, wordt deze vragenlijst met ingang van 2017 nog maar één maal per jaar afgenomen. 12

13 Het mbo-college heeft een eigen studentenraad. Daarnaast nodigen mbocolleges studenten bij verschillende gelegenheden uit om mee te praten. Een voorbeeld daarvan is het Talking Dinner: bedrijven, docenten en studenten praten over leren in de praktijk tijdens een diner. Het team betrekt studenten bij allerhande zaken, zoals het uitzetten van verbeteracties naar aanleiding van het centrale studentenonderzoek en het evalueren van verloop van de examens. De meest voorkomende structuur hiervoor is die van klassenvertegenwoordigers. De docenten spreken met de klas over de lessen. Hiervoor kunnen diverse middelen gebruikt worden, zoals de app OnzeLes, de methodiek Hack je Les, Post-its met feedback op de muur, Kahoot, of gewoon een klassengesprek. Het team heeft de mogelijkheid vragenlijsten uit te zetten via ROC-Spiegel. Klachten Klachten worden bij voorkeur opgelost binnen het opleidingsteam. Wanneer dat niet lukt, is een klachtencommissie op het mbo-college beschikbaar. Wanneer een klacht niet naar tevredenheid is behandeld op het mbo-college kan de klacht worden ingediend bij de Interne Klachtencommissie. De Centrale Studentenraad en het Platform OR zijn hierin vertegenwoordigd. Liever dan klachten behandelen, richten het ROCvA en het ROCvF zich op klachten voorkomen. De ombudsman speelt daarbij een belangrijke rol. Hij kan bij een conflict door studenten en medewerkers als bemiddelaar en adviseur geraadpleegd worden. Zie ook paragraaf 6.2 Veiligheid. Macrodoelmatigheid Dialoog met de omgeving Het ROCvA en het ROCvF publiceren jaarlijks een jaarverslag en een jaarmagazine. In het jaarverslag wordt verslag gedaan van de ontwikkelingen op instellingsniveau. Het jaarmagazine vertelt het verhaal van de mbo-colleges, het Joke Smit College en Educatie. Het VOvA brengt een eigen jaarverslag uit. Inhoudelijk wordt op verschillende niveaus met een groot aantal stakeholders overlegd. Zo werken het ROCvA en het ROCvF samen met gemeenten, instellingen en bedrijven in de MRA, de MBO Agenda, topsectoren en publiekprivate samenwerkingsverbanden. Medewerkers nemen veelvuldig deel aan bijeenkomsten met onderwijsinstellingen, de SBB, de MBO Raad, het Ministerie van OCW, het Kwaliteitsnetwerk mbo, de CVI, enzovoort. Daarnaast organiseren domeinen en teams bedrijfsadviescommissies en hebben zij contacten met de toeleverende scholen. De roc s en vakscholen in de regio zijn met elkaar in gesprek over het aanbod van opleidingen; zo ook het ROCvA en het ROCvF. Een belangrijk onderwerp was in 2017 het gesprek met ROC TOP naar aanleiding van het advies van de Commissie Macrodoelmatigheid MBO. De door de commissie geadviseerde uitruil van opleidingen leidde in 2016 niet tot een oplossing. In 2017 is daarom samen met ROC TOP gezocht naar een ander pakket van afspraken. In de eerste maanden van 2018 wordt dit afgerond. Het ministerie van OCW zal de afspraken monitoren. Informeren is een ander onderdeel van de dialoog met de omgeving. Voor aankomend studenten zijn er open dagen, opleidingsbrochures, websites en meeloopdagen. Voor ouders en zittende studenten zijn er studiewijzers, nieuwsbrieven, websites, ouderraden en ouderavonden. Voor decanen zijn er decanendagen en een nieuwsbrief. 13

14 1.4 Medezeggenschap dat teams de regie over hun eigen werk nemen. De vijftig leden van de Onderdeelcommissies zijn ook ieder lid van een team en leveren in die rol een belangrijke bijdrage aan de ontwikkeling in hun eigen team. Medezeggenschap medewerkers In 2017 is het Platform OR van start gegaan, een samengaan van de ondernemingsraden van het ROCvA en het ROCvF. In het Platform OR zijn de Onderdeelcommissies van de mbo-colleges vertegenwoordigd, alsmede een afvaardiging van het ondersteunend personeel. Het Platform OR zet zich in voor een constructieve dialoog met de Raad van Bestuur en de directies van de mbo-colleges. Succesfactoren voor een constructieve dialoog zijn respect voor elkaar, een open houding en volledige transparantie. Om hierin sterker te worden organiseerde het Platform OR workshops voor de leden van de Onderdeelcommissies. Het voeren van een constructieve dialoog lukt de ene keer beter dan de andere. Het Platform OR is tevreden over de manier waarop zij is meegenomen in het proces van kaderbrief, begrotingsbrief en begrotingsboek. Er was volop gelegenheid voor gesprekken met de portefeuillehouder van de Raad van Bestuur en de directeur Financiën. Het Platform OR vindt het belangrijk dat zeggenschap en medezeggenschap zo laag mogelijk in de organisatie belegd zijn. Een stap vooruit is in 2017 gemaakt met het vaststellen van het nieuwe bestuursreglement. Nog niet eerder was zo helder vastgelegd op welke manier besluiten worden voorbereid en genomen. In december 2017 is in een gezamenlijke vergadering van Raad van Bestuur, Platform OR en Centrale Studentenraad instemming gegeven op de hoofdlijnen van de begroting Hiermee is invulling gegeven aan de nieuwe Wet Versterking Bestuurskracht Onderwijsinstellingen. Het Platform OR is van mening dat de financiering van de organisatie gezond is en dat de organisatie de uitgaven voor overhead en diensten onder controle heeft. Daarmee kan de organisatie garanderen dat de extra baten in 2018 vooral ten goede zullen komen aan het onderwijsproces. In 2018 zal excellent werkgeverschap een belangrijk speerpunt van het Platform OR zijn. Hoe brengen we de oudere medewerkers fit naar de finish en zorgen we dat jonge medewerkers graag bij het ROCvA en het ROCvF willen werken. Daarnaast blijft onderwijs natuurlijk een belangrijk onderwerp. Het is van belang Medezeggenschap studenten Het jaar 2017 stond voor de van de Centrale Studentenraad in het teken van het afscheid van de voorzitter, de secretaris en de penningmeester. Het zoeken naar vervangers was spannend; het was een sterk Dagelijks Bestuur geweest dus de lat lag hoog. De vicevoorzitter was de enige die in het Dagelijks Bestuur bleef en had het geluk om nagenoeg haar eigen team te kiezen. Dat is behoorlijk goed gelukt zegt ze zelf. In maart werden een nieuwe voorzitter en een nieuwe secretaris gekozen. De rol van penningmeester is verdeeld onder de voorzitter en vicevoorzitter. Om te zorgen voor continuïteit in de activiteiten van de Centrale Studentenraad trokken het oude en nieuwe Dagelijks Bestuur van maart tot de zomervakantie samen op. Een belangrijk speerpunt zijn de lesevaluaties. Bij twee mbo-colleges zijn pilots uitgevoerd, die in schooljaar verder gebracht zullen worden. De nieuwe voorzitter is blij dat vooruitgang wordt geboekt met lesevaluaties. Hij is hier zelf al sinds 2016 mee bezig en hoopt dat aan het eind van schooljaar op ieder mbo-college lesevaluaties gehouden worden. Samen werkten het oude en nieuwe bestuur mee aan de pre-conferentie van de CVI. Mbo-studenten uit het hele land kwamen hier bijeen. Ik mag toch wel zeggen dat wij trots waren op de opkomst, zegt de vicevoorzitter. Het deelnemen aan de CVI-conferentie was leerzaam: Hier leer je elkaar toch beter kennen wat erg voordelig is voor een goede samenwerking. Daarna volgde de spetterende Studentenraad Conferentie. Hier bleek weer waar de Centrale Studentraad sterk in is: alles was tot in de puntjes uitgedacht en verzorgd. Ook in 2018 wordt een conferentie georganiseerd; MBO College Almere zal dan gastcollege zijn. De band tussen de Centrale Studentenraad en het Platform OR is in 2017 beter geworden. Waar wij enorm trots op zijn is dat we als gelijkwaardige partij naast de Ondernemingsraad plaatsnamen in de Benoemingsadviescommissie van het nieuwe lid van de Raad van Toezicht, zegt de voorzitter. Een ander punt waar 14

15 het bestuur positief op terugkijkt is de samenwerking met het Platform OR bij het verlenen van instemming op de hoofdlijnen van de begroting. Na de zomervakantie ging het nieuwe Dagelijks Bestuur zelfstandig van start. Het begon in september met een leerzame en gezellige trainingsdag. Daarmee was de toon gezet: het zou een goed jaar worden met enthousiaste leden. De spits werd afgebeten met het ingrijpende voorstel om in 2018 niet mee te doen met de JOB Monitor. De Centrale Studentenraad is van mening dat de eigen evaluatieinstrumenten van het ROCvA-ROCvF doelgerichter zijn en sneller leiden tot acties. Denk hierbij aan het studentenonderzoek en de hierboven genoemde lesevaluaties. Het voorstel werd gehonoreerd door de Raad van Bestuur. In het najaar onderzocht het Dagelijks Bestuur aan de hand van Management Drives het groepsprofiel. De voorzitter: De uitkomst bevestigde waarom we zo n sterk Dagelijks Bestuur zijn: de voorzitter en vicevoorzitter hebben nagenoeg dezelfde profielen en de secretaris heeft een zogenoemd geschakeld profiel ; daarmee versterken we elkaars drijfveren en remmen we elkaar waar nodig een beetje af. De Centrale Studentraad zal een raad zijn waar niemand omheen zal kunnen en waaraan nog vaak teruggedacht zal worden, zeggen de voorzitter en de vicevoorzitter. Dat lijkt te gaan lukken. De raad is een goede afspiegeling van de studentenpopulatie en is bereid om hard te werken om haar doelen waar te maken eindigde met een gezellig diner, waarbij de studenten terugkeken op een succesvol en waardevol jaar. Op naar 2018! 1.5 Goed bestuur Naleving branchecode Het ROCvA en het ROCvF werken volgens de Branchecode goed bestuur in het mbo 11. In 2017 is besloten op één punt hiervan af te wijken: in 2018 neemt de organisatie niet deel aan de landelijke JOB Monitor. Het verzoek voor dit besluit is gekomen van de Centrale Studentenraad. De reden is dat het afnemen van de JOB Monitor veel onderwijstijd kost en weinig oplevert. Vanwege het grote aantal vragen haken veel studenten halverwege het invullen af. Het ROCvA en het ROCvF meten de tevredenheid van studenten al jaren met een eigen (korte) vragenlijst. Deze wordt ook in 2018 gebruikt. Evalueren eigen functioneren Naast het wekelijks regulier overleg, houdt de Raad van Bestuur een aantal maal per jaar thematische bijeenkomsten in het bijzijn van interne en externe sleutelfiguren. Tijdens deze bijeenkomsten worden de ontwikkelingen in de sector besproken en strategische vraagstukken verkend. Ook worden de dagen benut voor het reflecteren op het eigen functioneren. Zo is in 2017 de portefeuilleverdeling geëvalueerd, wat resulteerde in een verschuiving van twee portefeuilles. Een ander reflectie-onderwerp was het voeren van Q-gesprekken met de directies van mbo-colleges. De wijze waarop de portefeuillehouders deze gesprekken voeren is vergelijkbaar. De gesprekken zijn gericht op het krijgen van een beeld van het in control zijn van de directie en op het bespreken van dilemma s en vraagstukken. De reflectie richtte zich op de manier waarop de portefeuillehouders de directieleden motiveren en een open gesprek bewerkstelligen

16 1.6 Verslag Raad van Toezicht HRM-strategie, waar de Raad van Toezicht feedback op gaf. De Raad van Bestuur heeft zich vervolgens opnieuw op de strategie bezonnen. Missie Wij nemen onze taken als Raad van Toezicht uitermate serieus. Bij het ROCvA en het ROCvF zitten dertigduizend jongeren op school, daar zijn we samen met de Raad van Bestuur verantwoordelijk voor. Tevens zijn we met elkaar verantwoordelijk voor het voortbestaan van de instelling, in het belang van de samenleving, de studenten en de werknemers. De samenwerkingsrelatie met de Raad van Bestuur is goed. De Raad van Toezicht wordt door de Raad van Bestuur goed meegenomen. Alle belangrijke issues worden geagendeerd en steeds vindt discussie plaats als opmaat naar de volgende stap. Tegelijkertijd zijn wij scherp in onze rol als toezichthouder. Blijf alert We adviseren de Raad van Bestuur alert te zijn op de energie in de organisatie. Omdat iedereen hard werkt is het van belang dat er energie naar de mensen terugvloeit. Dat kan de Raad van Bestuur doen door in de buitenwereld zichtbaar te maken wat er in de organisatie gebeurt en door op te komen voor de belangen van de medewerkers. Daarnaast is het van belang dat het bestuur steeds opnieuw zijn waardering voor de medewerkers laat blijken. Daarmee genereer je zelfvertrouwen en trots op de organisatie Ook adviseren we de Raad van Bestuur alert te zijn op het verslappen van de aandacht. Veel zaken komen te voet en gaan te paard. Ook wanneer het goed gaat is het van belang de zorgvuldigheid niet uit het oog te verliezen. Belangrijke onderwerpen Een belangrijk onderwerp voor ons als Raad van Toezicht is de besteding van middelen: hoe zorgen we dat het geld echt ten goede komt aan het onderwijs? Wij hebben waardering voor de scherpe ambities van de Raad van Bestuur en hebben de leden in 2017 uitgedaagd om de manier waarop zij aan de realisatie van de ambities werken, zichtbaar te maken. Dat heeft geleid tot een nieuwe vorm van rapporteren, waarin de voortgang op de gestelde doelen goed in beeld wordt gebracht. Een tweede onderwerp was de vraag wat het principe klein binnen groot betekent voor de aansturing. Als je de verantwoordelijkheden dieper in de organisatie legt, heeft dit gevolgen voor de wijze van sturen. Hoe creëer je een klimaat waarin alles bespreekbaar is? Hoe zorg je voor samenhang? Hoe weet je of het goed gaat? Daar is nu meer beeld bij. Een derde onderwerp het afgelopen jaar was de HRM-strategie. HRM is een majeur onderwerp voor zowel de Raad van Toezicht als de Raad van Bestuur. Het zijn immers de mensen die het onderwijs maken en de ambities vragen veel van de medewerkers. In 2017 presenteerde de Raad van Bestuur een nieuwe Functioneren Raad van Toezicht We hebben als Raad van Toezicht ons eigen functioneren geëvalueerd aan de hand van Management Drives. We hebben gekeken naar de kwaliteit van de vergaderingen, naar de manier waarop we de rol van werkgever invullen en naar hoe de raad is samengesteld qua competenties en drijfveren. Ons voornemen is de Raad van Bestuur meer bij de evaluatie te betrekken. In 2018 staat een bijeenkomst gepland om gezamenlijk naar het functioneren van beide raden te kijken. Met het vertrek van de voorzitter in zicht, hebben we ons in 2017 bezonnen op de portefeuilleverdeling. Renate Litjens vervangt met ingang van 1 januari 2018 Geke Faber als voorzitter. Ter versterking van de portefeuilles onderwijs en HRM worden twee nieuwe leden geworven met expertise op de onderwerpen onderwijs, HRM en medezeggenschap. 16

17 Agenda 2017 De volgende onderwerpen zijn in 2017 aan de orde geweest: Ambitie Ambitieplan Raad van Bestuur Staat van de mbo-colleges Governance Begroting 2018 Herziening bestuursreglement Partiële statutenwijziging Treasury Statuut Aanbesteding accountantsdiensten Verantwoording Onderwijs HRM Externe ontwikkelingen Overige onderwerpen Q-rapportages Geïntegreerd jaardocument 2016 Het nieuwe onderzoekskader van de Inspectie van het Onderwijs Interne benchmark met onderwijsprestaties per team Strategische HRM-agenda Macrodoelmatigheid in Groot Amsterdam Functioneringsgesprekken Raad van Bestuur Zelfevaluatie Raad van Toezicht Werving nieuwe leden Raad van Toezicht 17

18 2.1 Studentenpopulatie Aantal studenten Het aantal studenten van het ROCvA groeit in 2017 met 1%. Opvallend is de groei van de ICT- en media-opleidingen van MBO College Hilversum. De verwachte groei bij de zorgopleidingen is vooralsnog niet gerealiseerd. Ook opvallend is dat de verhouding bol-bbl is verschoven van 83-17% in 2016 naar 85-15% in Onderwijs MBO Het aantal studenten van het ROCvF daalt met 2%. De daling wordt veroorzaakt door MBO College Almere. MBO College Lelystad heeft voor het eerst sinds jaren 1% meer studenten ingeschreven. In tegenstelling tot het ROCvA, zien we bij het ROCvF een toename van het aantal bbl-studenten. de verhouding is verschoven van 90-10% in 2016 naar 87-13% in

19 2.2 Kwaliteit van het onderwijs Steeds beter De kwaliteit van het mbo-onderwijs van het ROCvA en het ROCvF is ruim voldoende. Steeds minder teams scoren onvoldoende op audits of inspectieonderzoeken, steeds meer teams scoren goed. De tevredenheidscijfers nemen langzaam toe. De jaar- en diplomaresultaten evenals de vsv-resultaten, zijn stabiel. De studiewaarde die het ROCvA en het ROCvF weten te realiseren is hoog. Populatiekenmerken Het ROCvA en het ROCvF hebben een typische grotenstedenpopulatie 12. Beide instellingen hebben te maken met een groot aandeel studenten afkomstig uit APCG 13 en niet-westerse migrantendoelgroepen. Ook het aandeel studenten op niveau 1 en 2 ligt iets hoger dan landelijk gemiddeld. Studentenpopulatie mbo * Schooljaar ROCvA ROCvF Landelijk Studenten uit APCG 45,8% 52,7% 20,7% Studenten uit niet-westerse migratendoelgroepen 47,6% 47,5% 19,5% Studenten niveau 1 3,5% 2,9% 2,5% Studenten niveau 2 20,0% 22,4% 17,7% *Bron MBO Scanner De problematiek van studenten is de laatste jaren complexer van aard geworden. Tegelijkertijd zijn de medewerkers competenter geworden in het omgaan daarmee. De aandacht voor pedagogisch- en didactisch handelen en het leren in de praktijk werpen hun vruchten af. Bij het ROCvF speelt ook mee dat medio 2015 de reorganisaties achter de rug waren. Toen de rust in de organisatie terugkeerde, stegen de resultaten. Inspectie van het Onderwijs Bij de onderzoeken Staat van de Instelling in 2016 werden twee opleidingen onvoldoende beoordeeld op onderwijsproces. In 2017 heeft de Inspectie van het Onderwijs de heronderzoeken uitgevoerd. Ditmaal was het oordeel voldoende. Het ging om de opleidingen Advies en leiding in de verkoop niveau 3, MBO College Hilversum en Verkoper niveau 2, MBO College Lelystad. De Inspectie van het Onderwijs heeft van zes opleidingen de opbrengsten herbeoordeeld. Drie opleidingen voldoen nu aan de norm: Advies en leiding in de verkoop niveau 3, Signmaker niveau 2, en Medewerker bediening niveau 2. Drie opleidingen van het ROCvF voldoen nog niet aan de norm: Middenkader engineering niveau 4, Sport en bewegen niveau 3 en Verkoper niveau 2. De opbrengsten van deze opleidingen worden over een jaar opnieuw beoordeeld, onder het nieuwe toezichtkader en met de nieuwe (aangescherpte) normering. 12 Voor een overzicht van populatiekenmerken, zie bijlage APCG: armoedeprobleemcumulatiegebieden 19

20 Audits In schooljaar zijn 31 audits uitgevoerd op het onderzoeksgebied Onderwijsproces. Eén opleiding scoorde goed, achtentwintig opleidingen scoorden voldoende en drie scoorden onvoldoende. Dat is een grote vooruitgang ten opzichte van vorig jaar, toen van de vijftien afgenomen audits negen voldoende waren. Om de kwaliteit van de audits te garanderen volgen de auditoren voor zij starten een scholing en lopen zij een paar keer met audits mee. Wanneer zij zelf een aantal audits hebben afgenomen, doen zij een assessment dat leidt tot een certificaat. Vanaf dat moment mogen zij zelfstandig audits afnemen. Zij houden hun kennis op peil middels intervisiebijeenkomsten en workshops. In 2017 is in de workshops voor auditoren aandacht besteed aan het beoordelen van didactisch handelen. Op basis waarvan vorm je je oordeel? Hoe kijk je naar een les? Welke vragen stel je? Gezamenlijk hebben de auditoren een visie ontwikkeld die houvast geeft en tegelijkertijd ruimte laat voor de verschillen tussen teams. Tevredenheid studenten In de eerste maanden van 2017 is het studentenonderzoek afgenomen. Van te voren is het onderzoek nog eens kritisch bekeken en is samen met studenten een nieuwe opzet gemaakt. Na afname is de nieuwe opzet geëvalueerd met docenten. Het beperkte aantal vragen en de scherpe formulering werden ervaren als een vooruitgang. De wens is om de vragenlijst volgend jaar ook via een app te kunnen invullen. De respons op het onderzoek was bij het ROCvA 51% en bij het ROCvF 56%.Daarmee is het onderzoek voldoende representatief Vergeleken met de resultaten van het onderzoek dat in 2015 werd afgenomen, scoren negen van de elf mbo colleges een hoger cijfer voor de opleiding. Gemiddeld stegen de scores bij het ROCvA van 6,4 naar 6,6 en bij het ROCvF van 6,0 naar 6,4. Studenten zijn in het algemeen het meest tevreden over de begeleiding en de sfeer. Zij zijn het meest ontevreden over de informatievoorziening. Tevredenheid leerbedrijven De tevredenheid van leerbedrijven wordt het hele jaar door opgehaald. Telkens wanneer een stageperiode is afgelopen, krijgt de praktijkopleider van het leerbedrijf een enquête toegestuurd. Eind oktober worden de resultaten verzameld. In de uitkomsten van 2017 vallen de volgende dingen op. Het aantal bedrijven dat deelnam aan het onderzoek, is toegenomen: 2646 bij het ROCvA en 619 bij het ROCvF. De gemiddelde score van het ROCvA is het afgelopen jaar niet veranderd, die van het ROCvF is met 0,2 procent gestegen. De gemiddelde scores per mbo-college liggen tussen de 6,5 en 8,1 Om de mening van leerbedrijven op te halen maken het ROCvA en het ROCvF al zes jaar gebruik van een eigen instrument dat de informatie op teamniveau ontsluit. Daarnaast worden de bedrijven sinds enige tijd bevraagd door de SBB. Die dubbele bevraging levert nogal wat klachten op van bedrijven. Het ROCvA en het ROCvF zijn met de SBB in overleg om te komen tot één monitor die de informatie op teamniveau beschikbaar heeft en de bedrijven maar één keer bevraagt. 20

21 Jaar- en diplomaresultaat Zowel het jaar- als het diplomaresultaat 14 van het ROCvA en het ROCvF liggen lager dan het landelijk gemiddelde. Maar het percentage studenten dat na het behalen van een diploma doorstroomt naar een hoger niveau, ligt hoger dan het landelijk gemiddelde. Ook de studiewaarde die het ROCvA en het ROCvF weten te realiseren is hoog. De beschikking van DUO met de definitieve scores studiewaarde over schooljaar , laat zien dat bij het ROCvA 64% van de gediplomeerden een hoger niveau behaalt dan op basis van hun voorloopleiding verwacht mocht worden. Bij het ROCvF is dat 57%. Dit beeld komt overeen met dat van roc s met een vergelijkbare studentenpopulatie: Albeda, Mondriaan en Zadkine. Mogelijk zegt dit iets over de bijdrage van de roc s in de grote steden aan het bestrijden van kansenongelijkheid. 14 De cijfers voor het jaar- en diplomaresultaat komen uit onze eigen administratie (EduArte). Deze cijfers wijken af van de cijfers uit DUO, omdat er in onze eigen administratie voor gekozen is het ROCvA en het ROCvF als één instelling te beschouwen. Studenten die overstappen van het ROCvA naar het ROCvF of vice versa, worden derhalve niet als instellingsverlaters beschouwd. 21

22 Kijkend naar de resultaten per niveau, is te zien dat beide roc s voldoen aan de normen die de Inspectie van het Onderwijs stelde voor schooljaar In augustus 2017 zijn de normen aangescherpt. Het jaarresultaat van de niveau 2- opleidingen van het ROCvF komt dan onder druk te staan. Voortijdig schoolverlaters Sinds 2006 is het reduceren van het aantal voortijdig schoolverlaters (vsv) een speerpunt in zowel het landelijke als het instellingsbeleid. Het ministerie heeft ter ondersteuning van dit beleid de zogenaamde Programmagelden vsv ter beschikking gesteld. Daarnaast is vsv als thema opgenomen in de Regeling kwaliteitsafspraken mbo. Om de reductie te stimuleren zijn landelijk taakstellingen vastgesteld. Deze taakstellingen werden de eerste jaren steeds verder aangescherpt. Maar omdat continue verbeteren niet voor elk niveau haalbaar bleek, is met ingang van schooljaar gekozen voor een andere systematiek. Voor niveau 1 is de norm verruimd en voor niveau 3 en niveau 4 zijn twee verschillende normen gesteld. Een instelling die de taakstelling realiseert, komt in aanmerking voor een prestatiesubsidie. 22

23 Normen VSV Resultaten vsv ROCvF Schooljaar Niveau 1 32,50% 27,50% 22,50% 22,50% 27,50% 27,50% Niveau 2 13,50% 11,50% 10,00% 10,00% 9,50% 9,40% Niveau 3-4 4,25% 3,50% 2,75% 2,75% Niveau 3 3,60% 3,50% Niveau 4 2,75% 2,75% Schooljaar * Niveau 1 25,7% 40,4% 28,8% 39,1% 23,5% Niveau 2 14,1% 15,2% 11,3% 9,9% 9,0% Niveau 3-4 3,4% 4,0% 5,0% 4,9% Niveau 3 5,9% Niveau 4 5,0% Totaal 6,9% 7,9% 7,3% 7,1% 6,7% * voorlopige cijfers In 2017 heeft het ROCvA een prestatiesubsidie ontvangen omdat in schooljaar op niveau 1 een verbetering is gerealiseerd. Het ROCvF heeft een prestatiesubsidie ontvangen voor het behalen van de taakstelling op niveau 2. In de voorlopige cijfers van schooljaar is bij beide roc s een verbetering te zien bij niveau 1 en 2. Het ROCvA haalt de norm op niveau 1, het ROCvF haalt de norm op niveau 1 en 2. Resultaten vsv ROCvA Schooljaar * Niveau 1 26,0% 34,9% 31,8% 28,7% 26,8% Niveau 2 13,3% 12,3% 10,2% 11,0% 10,4% Niveau 3-4 5,3% 5,3% 4,2% 4,9% Niveau 3 4,6% Niveau 4 5,2% Totaal 7,9% 7,8% 6,2% 6,7% 6,7% * voorlopige cijfers Afwijking van urennorm Binnen de ruimte van de wet is het bestuur akkoord gegaan met het afwijken van de urennorm bij vier opleidingen. Bij MBO College Airport wordt afgeweken van de urennorm bij de bbl-opleiding Beveiliger niveau 2. Het onderwijsprogramma omvat 155 klokuren in plaats van 200 klokuren. De reden hiervoor is dat de opleiding tot stand is gekomen in samenwerking met de beveiligingsbedrijven op luchthaven Schiphol en in zijn huidige vorm tot tevredenheid en goede resultaten leidt. Bij MBO college Centrum wordt afgeweken van de urennorm bij de opleiding Hospitality Management. Bij deze opleiding staat leren in de beroepscontext centraal. Doel is het bevorderen van de verbinding tussen kennis en vaardigheden en deze op een verantwoorde manier te gebruiken. Vanaf de eerste schooldag worden alle kennis en vaardigheden in de beroepscontext aangeboden. Het tweedejaarsprogramma bevat 250 lesgebonden klokuren in plaats van 450. De bpv is geïntensiveerd. Bij MBO College Hilversum wordt in het traject Productief Leren van de opleiding Verkoper Detailhandel afgeweken van de urennorm. Dit is een traject voor jongeren die het vo ongediplomeerd hebben verlaten en een grote afstand hebben tot het reguliere onderwijs. Het traject is opgezet in overleg met de 23

24 gemeente Hilversum en vo-scholen uit de regio. Het eerstejaarsprogramma bevat 626 les gebonden klokuren in plaats van 700. Bij MBO College Zuid wordt afgeweken van de urennorm bij twee bol-opleidingen van het Johan Cruyff College. Het betreft hier een landelijke afspraak voor topsportopleidingen. Het onderwijsprogramma omvat per jaar 850 klokuren in plaats van 1000 klokuren. De reden is dat de opleiding gecombineerd moet kunnen worden met trainingen. 2.3 Kwaliteit van de examinering Succesvolle invoering examenorganisatie 2.0 Aan het eind van 2017 kunnen we concluderen dat de invoering van Examenorganisatie 2.0 succesvol is geweest. In de terugkoppeling na een heronderzoek zei de onderzoeksleider van de Inspectie: De examencommissies weten wat ze moeten doen en doen dat ook. Examenorganisatie 2.0 werd, na een voorbereidingsperiode van een jaar, op 1 oktober 2016 ingevoerd. De directe aanleiding was tweeledig. Ten eerste constateerden we zelf dat de kwaliteit van examinering nog onvoldoende was geborgd. Ten tweede vroegen veranderende wetgeving en branche-afspraken vanuit de Examenagenda MBO Raad om aanpassingen. In de kern ging het bij de wijziging om aanscherping op het punt van verantwoordelijkheden en taken van de verschillende actoren. Eind 2017 is de implementatie van Examenorganisatie 2.0 geëvalueerd. Daaruit blijkt dat de doelstellingen zijn gehaald en dat de kwaliteitscultuur een flinke impuls heeft gekregen. Het aantal examencommissies is terug gebracht van 75 naar 32, de examencommissies zijn buiten de teams geplaatst en de eindverantwoordelijkheid ligt niet meer bij de manager maar bij een onafhankelijke voorzitter. De voorzitters, secretarissen en leden van de nieuwe examencommissies zijn geschoold en gecertificeerd. Het Handboek Examinering en de onderliggende reglementen en beleidsnotities zijn herschreven. Uit de evaluatie blijkt ook dat de nieuwe examenorganisatie door de medewerkers wordt gezien als een vooruitgang. De positionering van de teamexamencommissies en de facilitering van hun leden, in de vorm van scholing en tijd, zorgen voor een hoge mate van eigenaarschap. De examencommissies concentreren zich sec op hun toezichthoudende taken, waardoor de kwaliteit en de zorgvuldigheid toeneemt. Op een aantal plekken moesten managers nog wennen aan hun veranderde rol: zij zijn geen voorzitter van de examencommissie meer en hebben daardoor geen invloed meer op (de snelheid van het) diplomeringsproces. 24

25 Inkopen tenzij Landelijk zijn drie routes zijn ontwikkeld om tot gevalideerde examenproducten te komen: 1) inkopen bij een gecertificeerde instantie, 2) samen met andere instellingen producten ontwikkelen en 3) zelf construeren en laten valideren. Het beleid van het ROCvA en het ROCvF is: inkopen bij een gecertificeerde instantie, tenzij zwaarwegende redenen bestaan om daarvan af te wijken. In dat laatste geval wordt de tweede route gevolgd 15. De teleurstellende resultaten zijn verklaarbaar doordat in een audit de meest recente diplomering bekeken wordt, wat in dit geval betrof. Toen waren de teamexamencommissies nog volop bezig met de implementatie van het nieuwe Handboek Examinering. De eerste resultaten van audits in laten vooruitgang zien in het hanteren van de juiste procedures voor diplomering. Wat nog achter lijkt te blijven is het zicht houden op de examinering buiten de instelling. De generieke instellingsexamens voor talen worden allemaal ingekocht. De beroepsgerichte examens en examens van keuzedelen worden grotendeels ingekocht. Uitzonderingen worden gemaakt wanneer de examenproducten nog niet beschikbaar zijn of wanneer de kwaliteit van het examenproduct niet voldoet. In alle gevallen worden de examens extern gevalideerd en vastgesteld door de Domein Examencommissie. Inspectie van het onderwijs Bij de onderzoeken Staat van de Instelling in 2016 werden vijf opleidingen onvoldoende beoordeeld op Examinering. In 2017 heeft de Inspectie van het Onderwijs de heronderzoeken uitgevoerd. Ditmaal was het oordeel voldoende. Het ging om de opleidingen: Signmaker niveau 2, MBO College Noord; Medewerker bediening niveau 2, MBO College Almere; Middenkader engineering niveau 4, MBO College Almere; Sport en bewegen niveau 3, MBO College Almere; Verkoper niveau 2, MBO College Lelystad. Audits De achtentwintig audits die in schooljaar zijn afgenomen op het onderzoeksgebied Examinering leverden nog twintig onvoldoendes op. De volgende tekortkomingen werden veel geconstateerd: niet voldoende scheiding tussen beoordelaars en opleiders, niet voldoende betrouwbare beoordelingen bij examens in leerbedrijven en slordigheden in de beoordeelde diplomadossiers. 15 Voor een overzicht van examenproducten, zie bijlage 7. 25

26 2.4 Onderwijsontwikkeling Keuzedelen De invoering van de herziene kwalificatiestructuur is nagenoeg voltooid. De teams hebben de gelegenheid aangegrepen de curricula in samenwerking met het bedrijfsleven te herzien. Het onderwijs is daardoor moderner en actueler geworden. Het enige struikelblok dat er nog ligt, zijn de keuzedelen. De keuzedelen hebben een tweeledig doel: studenten de mogelijkheid bieden hun profiel naar keuze aan te vullen en snel kunnen aansluiten op ontwikkelingen in het beroepenveld. Uit een tussentijdse evaluatie bleek dat deze doelstelling niet gehaald wordt. Doordat de keuzedelen gekoppeld zijn aan bepaalde opleidingen, is de keuzevrijheid voor studenten beperkt. Ook het snel kunnen inspelen op ontwikkelingen in het beroepenveld valt tegen doordat de kaders van de kwalificatiestructuur vaak te weinig ruimte bieden. De vraagstukken van teams liggen vooral op de uitvoerbaarheid van de examinering van keuzedelen. Het ROCvA en het ROCvF hebben gekozen voor afronding door middel van landelijk ontwikkelde examens en die zijn over het algemeen erg omvangrijk. In de beleving van studenten en docenten komt de nadruk daardoor meer te liggen op examentrainen dan op leren. Een tweede probleem is dat studenten door de zwaarte van het examen soms liever iets kiezen wat ze makkelijk afgaat dan dat ze iets kiezen wat ze interesseert. Het ministerie van OCW heeft het opnemen van keuzedelen in de slaag-zakregeling inmiddels met twee jaar uitgesteld. Intern is besloten enige variatie toe te staan met betrekking tot het inkopen van examens. In schooljaar zijn 46 verzoeken ingediend voor het volgen van een niet-gekoppeld keuzedeel. Alle verzoeken zijn gehonoreerd. Een verzoek wordt alleen geweigerd wanneer er zwaarwegende organisatorische bezwaren zijn of als er een overlap is met het kwalificatiedossier. Een student dient het verzoek in bij zijn eigen opleiding. De opleiding beoordeelt het verzoek en de examencommissie controleert of er geen overlap is met het kwalificatiedossier. Hiervoor wordt gebruik gemaakt van de overlapchecker van de SBB. Dertig van de zesenveertig verzoeken kwamen van studenten van de opleiding Schoonheidsspecialiste niveau 3 en betreffen het keuzedeel Coaching bij voeding en beweging. Dit keuzedeel is gekoppeld aan Allround schoonheidsspecialiste niveau 4. Een aanvraag is gedaan om dit keuzedeel ook te koppelen aan niveau 3, gezien de grote vraag van studenten en de arbeidsmarktrelevantie. De koppeling is toegezegd en wordt op 6 maart 2018 in de sectorkamer geaccordeerd. Wanneer een opleiding criteria stelt aan het al dan niet doorgaan van een keuzedeel, zoals een minimum aantal deelnemers, wordt deze in de studiewijzer vermeld. Dit is in 2017 vijf maal voorgekomen. Ook is een paar maal voorgekomen dat een keuzedeel iets later werd aangeboden dan gepland. In 2017 zijn drie keuzedelen uit het aanbod gehaald om redenen die van te voren niet voorzien waren. De opleiding Musical Artiest van MBO College Zuid heeft twee keuzedelen uit het aanbod gehaald: Oriëntatie op ondernemerschap en Ondernemend gedrag. De reden was dat men op het moment van aanbieden nog geen goed zicht had op de inhoud van het examen. Achteraf bleek veel overlap te bestaan met het reguliere examen. Inmiddels is aan de opleiding een keuzedeel gekoppeld dat beter bij het beroep past: Ondernemen EDAZ. De opleiding Haarverzorging van MBO College Zuid heeft het keuzedeel Visagie uit het aanbod gehaald omdat het examen voor het team niet uitvoerbaar bleek. Voortgang kwaliteitsplannen Eind februari 2017 hebben het ROCvA en het ROCvF aan MBO in Bedrijf gerapporteerd over de voortgang van de in 2015 ingediende kwaliteitsplannen. In de rapportages wordt ingezoomd op de voortgang per thema: onderwijsarbeidsmarkt, aansluiting met vmbo en hbo, taal en rekenen, excellentie, professionalisering, studiewaarde en onderwijslogistiek. Het hoofdbeeld is: we liggen op koers. De extra investeringen werpen vruchten af. Met het doel elk team een superschool is de lat van onderwijskwaliteit hoger gelegd. Geïnvesteerd is op het versterken van eigenaarschap bij onderwijsteams en op het investeren in onderwijsontwikkeling langs de thema's van het kwaliteitsplan. Hierbij is aangesloten bij de fase van ontwikkeling van de 26

27 onderwijsteams. De resultaten, zichtbaar in de scores op de indicatoren en in het oordeel van de Inspectie van het Onderwijs, geven vertrouwen in een succesvolle doorontwikkeling. MBO in Bedrijf heeft vertrouwen in de gekozen lijn, zowel de koers als de governance. De consequente doorvertaling naar teams, de beweging naar meer eigenaarschap bij teams en de vertaling van die beweging in de aanpak, krijgen waardering. De verankering in de lijn van de meerjarenstrategie wordt positief beoordeeld. De aanbevelingen van MBO in Bedrijf zijn gericht op de beweging: Aandacht hebben voor de balans tussen individuele ruimte en collectieve verantwoordelijkheid; Doorgaan met experimenteren op het gebied van ontregelen, nieuwe manieren van leren en verantwoorden; Breder stimuleren van excellentie-aanpak door kennisdeling en ondersteuning. Beroepspraktijkvorming (bpv) In februari 2017 is door MBO in Bedrijf goedkeuring verleend op de in 2016 ingediende bpv-verbeterplannen Kijk op de praktijk van ROCvA en ROCvF. De ambities in de plannen zijn geformuleerd rondom drie thema s: matching, begeleiding en aansluiting van de programma s. De doelstellingen op de drie thema s zijn uitgedrukt in percentages tevreden praktijkopleiders en studenten. Voor het vaststellen daarvan wordt gebruik gemaakt van gegevens uit de eigen beleidscyclus. In de verbeterplannen is opgenomen dat naast kwantitatief onderzoek narratieve methoden beproefd zullen worden om de vraagstukken die met bpv samenhangen te onderzoeken. Een eerste vorm van narratief onderzoek is uitgevoerd bij vier opleidingen. Het gesprek vond plaats met twee teams tegelijk. Studenten, praktijkopleiders en bpv-begeleiders van het ene team deelden hun ervaringen met de bpv, terwijl het andere team luisterde. Daarna draaiden de rollen om. De deelnemende teams waren enthousiast over de vorm. Ze deden daardoor nieuwe ideeën op. De Voortgangsrapportage bpv, die in augustus 2017 bij MBO in Bedrijf is ingeleverd, laat zien dat de tevredenheid van de praktijkopleiders op de genoemde thema s toeneemt, maar die van de studenten (nog) niet. Op basis van de rapportage heeft MBO in Bedrijf OCW geadviseerd de prestaties met de factor 1,0 (voldoende) te belonen. OCW heeft deze beloning toegekend. Excellentie Een excellente student zoekt meer uitdaging dan het gangbare curriculum aanbiedt. Het zijn studenten die echt gemotiveerd zijn en zelfsturend handelen. Voor deze groep studenten heeft ieder mbo-college aantrekkelijke en uitdagende excellentie-trajecten vormgegeven. De trajecten zijn een verzwaring van het bestaande curriculum en kunnen verbredend dan wel verdiepend zijn. Deze zijn ontwikkeld en worden uitgevoerd in samenspraak met brancheverenigingen, het bedrijfsleven en/of regionale samenwerkingsverbanden. Excellentietrajecten worden op verschillende manieren vormgegeven. Hieronder volgen enkele voorbeelden. Wedstijden Het ROCvA en het ROCvF waren voor de tweede keer organiserend partner van de finales van Skills Heroes in de RAI in Amsterdam. Zeven studenten van het ROCvA en het ROCvF deden mee aan de finales. Vijf van hen veroverden een plek op het podium en een van hen ging door naar de World Skills, die in oktober 2017 gehouden werd in Abu Dhabi. Daarnaast doen studenten mee aan allerlei vakwedstrijden, veelal georganiseerd door de branches. Zo hebben de studenten van MBO College Centrum (internationale) prijzen en hoge klasseringen behaald in de categorieën koken, toerisme hotelreceptie, patisserie, kok, bakkers en gastheer. Internationalisering In 2017 in een beleidsplan Internationalisering opgesteld. Dit plan beoogt de organisatie een leidraad te bieden bij de doorontwikkeling van het internationale perspectief in de opleidingen. Het doel ervan is studenten goed voor te bereiden op een arbeidsmarkt en samenleving die in toenemende mate globaliseren. Een voorbeeld hiervan zijn de stages in het buitenland die het team Travel & Hospitality van MBO 27

28 College Airport organiseert. Het team is aangesloten bij het internationaliseringsproject CHASE, een samenwerking met een Europees Consortium van scholen uit de branche. Extra curriculair programma Dit zijn extra lessen naast het reguliere programma. Voorbeelden hiervan zijn het PowerLab in MBO College Zuid en de masterclasses Bedrijfsovername in MBO College Zuidoost. Certificaten in samenwerking met de branche Bij de tweetalige opleiding IBS in MBO College Amstelland kunnen studenten naast het reguliere programma extra diploma s halen, zoals NIMA A, Fenedex, Cambridge Engels en een Europees rijbewijs. Het excellentieprogramma wordt geëvalueerd door het Kenniscentrum Onderwijs en Opvoeding van de Hogeschool van Amsterdam. Tweemaal wordt een vragenlijst afgenomen onder docenten om veranderingen na verloop van tijd te kunnen vaststellen. De rapportage over het eerste meetmoment is onlangs opgeleverd. Het overall beeld van de docenten is positief. De informatie- en kennisoverdracht over excellentie(programma s) aan niet direct betrokken docenten is een aandachtspunt. Onderwijs ontregeld Sinds 2014 bestaat binnen het ROCvA en het ROCvF de pilot Onderwijs Ontregeld. Aanvankelijk werd de pilot klein gehouden en werd er weinig publiciteit aan gegeven om de ruimte te hebben voor vallen en opstaan. Na drie jaar is de pilot een nieuwe fase in gegaan. Nieuwe teams hebben zich aangesloten en met enige regelmaat komen mensen van buiten kijken hoe de pilot is aangepakt en wat hij oplevert. De pilot Onderwijs ontregeld is gestart in schooljaar , in samenspraak met het ministerie van OCW, de Inspectie van het Onderwijs en Bureau Leerplicht Plus Amsterdam. Het doel van de pilot is teams weer eigenaar te maken van het verzorgen van goed onderwijs. Wanneer het team daarbij op grenzen stuit, zoeken we daarvoor een oplossing. Dat kan wet- en regelgeving zijn, maar ook interne regels en gebruiken. Met uitzondering van de kwalificatiedossiers, de examens en de financiering, is alles bespreekbaar. Drie teams namen indertijd de uitdaging aan: Luchtvaartdienstverlening MBO College Airport, Ondersteunende Beroepen MBO College Zuidoost en Juridische dienstverlening MBO College Amstelland. Na één jaar was de conclusie al dat de vrijheid om te mogen ontregelen leidde tot mentale ruimte bij de betrokkenen om zich te richten op waar het werkelijk om gaat: goed onderwijs. De regels zelf bleken van secundair belang. In 2017 is de pilot uitgebreid met negen teams. Opvallend is dat de helft van de teams meedoet omdat zij sterk eigenaarschap vertonen, terwijl de andere helft meedoet omdat de directie daarmee eigenaarschap bij de teams wil bevorderen. Dit laatste betreft de teams van MBO College Zuidoost: als onderdeel van de reis naar elk team een superschool, hebben alle teams de mogelijkheid van de ontregelpilot gebruik te maken. De pilot wordt gevolgd door een klankbordgroep. Hierin zijn vertegenwoordigd het bestuur, directeuren, de deelnemende teams, het ministerie van OCW, Bureau Leerplicht en de contactinspecteur. De klankbordgroep is onlangs uitgebreid met de SBB. Voorbeelden van onderwerpen waarop ontregeld wordt, zijn de planning van landelijke examens, de 16-uurs meldingen, het onderscheid tussen begeleide onderwijstijd en bpv en het aanbieden van niet-gekoppelde keuzedelen. De pilot biedt mogelijkheden om op kleine schaal nieuwe manieren van samenwerken uit te proberen, zoals die tussen de leerplichtambtenaar en het onderwijsteam. De verantwoordelijkheid voor de resultaten ligt, net als bij andere teams, in de lijn. De directie van het mbo-college besluit of en hoe het proces ingezet wordt en verantwoordt de resultaten in de Q-gesprekken. MBO Agenda Amsterdam In 2015 heeft de gemeente Amsterdam het besluit genomen om in de collegeperiode tot 2019 fors te investeren in het Amsterdamse mbo. De MBO Agenda Amsterdam die hieruit voortkwam, richt zich op het realiseren van drie ambities: de kwaliteit van het mbo is goed, elke jongere doorloopt met succes de schoolloopbaan en het mbo sluit goed aan op de arbeidsmarkt. 28

29 Om deze ambities te realiseren worden drie instrumenten ingezet: lerarenbeurzen, teambeurzen en projectgelden. In heeft het ROCvA voor ruim 1,8 miljoen toegewezen gekregen vanuit deze regelingen. In zijn de toegekende aanvragen van het ROCvA toegenomen tot een bedrag van 2,1 miljoen. Vooral de belangstelling voor de teambeurzen is groot. Voor het schooljaar hebben tweeëntwintig van de Amsterdamse teams een aanvraag ingediend in het kader van de MBO Agenda. Veel aanvragen liggen op het pedagogischdidactische vlak. Andere teamaanvragen hebben betrekking op bijvoorbeeld het invoeren van gepersonaliseerd leren, verbetering van de studieloopbaanbegeleiding en professionalisering van de teamcultuur. In de projectaanvragen is de profilering van de mbo-colleges terug te zien. Zo zet MBO College Centrum in op innovatieve horeca-opleidingen en richt MBO College Zuid zich met de Start up Academy en de Start up Community op de creatieve mbo er. MBO College Zuidoost zet in op ondernemerschap en de directe schoolomgeving van de Bijlmer. MBO Colleges Westpoort en Noord doen aanvragen op een doorgaande leerlijn in de techniek en op Internationalisation at Home. MBO College West gaat door op het thema van superdiversiteit, waarmee het in 2015 al startte. Op 2 oktober 2017 organiseerde de gemeente Amsterdam de bijeenkomst Toekomst van het Amsterdamse mbo. Doel van de bijeenkomst was vooral om input op te halen voor een vervolg op de MBO Agenda, die in juli 2019 afloopt. De uitkomsten van de bijeenkomst worden meegegeven aan het nieuw te vormen college van burgemeester en wethouders na de gemeenteraadsverkiezingen in maart De meeste politieke partijen in Amsterdam hebben al iets hierover opgenomen in hun verkiezingsprogramma s. In 2018 wordt onderzocht hoe de lerende aanpak en de energie die de MBO Agenda genereert, behouden kan worden. Samen met docenten, opleidingsmanagers, werkgevers en bestuurders wordt besproken welke uitdagingen de komende jaren op het Amsterdamse mbo afkomen en welke rol een lokale agenda kan spelen om die uitdagingen het hoofd te bieden. Pabo-schakelprogramma Op 1 september is de eerste groep studenten gestart met het Paboschakelprogramma. De elf studenten komen uit vijf verschillende mboopleidingen. Als de studenten het schakelprogramma succesvol afsluiten, kunnen zij in februari 2018 instromen bij de pabo. Studenten met een mbo-diploma die leraar willen worden laten zich vaak ontmoedigen door de toelatingseisen van de pabo. De Minister van Onderwijs is om die reden eind 2016 akkoord gegaan met een schakeltraject voor mbostudenten in de drie grote steden: Rotterdam, Den Haag en Amsterdam. In Amsterdam is het onderwijsprogramma ontwikkeld (en wordt uitgevoerd) door het ROCvA, ROC TOP, de Hogeschool van Amsterdam en de Ipabo. Het programma beslaat een half jaar; de studenten verdiepen zich in hbo studievaardigheden en bereiden zich voor op de toelatingstoetsen aardrijkskunde, geschiedenis en natuur & techniek. Ook wordt aandacht besteed aan rekenen, taal, algemene ontwikkeling en het beroep van onderwijzer. Ondersteuning mbo-onderwijs op Bonaire In maart 2017 zocht het ministerie van OCW een roc dat wilde meewerken aan het ondersteunen van het mbo op Bonaire. Het ROCvA heeft daar positief op gereageerd. Voor de medewerkers van het ROCvA biedt het kansen om buiten de Europese grenzen kijken en voor de studenten biedt het kansen op stageplekken of uitwisseling. Vanuit het ministerie wordt de samenwerking toegejuicht omdat het ROCvA vanwege de multiculturele populatie van docenten en studenten goede slagingskansen biedt. De samenwerking wordt aangegaan voor vier jaar, zodat goede contacten kunnen worden ontwikkeld. Jaarlijks vindt een evaluatie plaats op basis waarvan bepaald wordt of de ondersteuning wordt voortgezet. In oktober 2017 hebben het ROCvA en het ministerie van OCW Bonaire bezocht om een beeld te krijgen van de Scholengemeenschap Bonaire. De inrichting van het mbo-onderwijs op Bonaire is sterk vergelijkbaar met die in Nederland. De gevraagde ondersteuning richt zich op onderwijslogistieke en onderwijskundige vragen. 29

30 De focus van het ondersteuningsplan voor schooljaar is: huis op orde. In schooljaar wordt een vervolgplan opgesteld. Dan zal ook gekeken worden naar andere mogelijkheden van samenwerking, zoals uitwisseling van studenten en van docenten. Er is geen subsidie aan de ondersteuning gekoppeld. Zo nodig kunnen gemaakte kosten bij het ministerie gedeclareerd worden. 2.5 Innovatie Investeren in regionale samenwerking Sinds 2014 doen het ROCvA en het ROCvF ervaring op in het samenwerken met bedrijven en instellingen in publiek-private samenwerkingsverbanden (PPS). Met behulp van middelen uit het Regionaal Investeringsfonds wordt in verschillende regionale samenwerkingsverbanden de opleiding van studenten in een actuele en innovatieve omgeving gestalte gegeven. De regeling van het Regionaal Investeringsfonds heeft als doel om de aansluiting van het onderwijs op de arbeidsmarkt te verbeteren en de doelmatigheid van het opleidingsaanbod te versterken. Negen PPS en zijn in 2017 operationeel 16. Deze helpen prototypes voor nieuw beroepsonderwijs ontwikkelen en de perspectieven voorbij 2020 steeds concreter te maken. In de praktijk blijkt dat de samenwerking het beste gestalte krijgt in een nieuwe omgeving, dus niet in een klaslokaal. Ook blijkt een goede matching van belang: deze manier van werken moet passen bij zowel de student als de docent. Een gemeenschappelijk element in alle projecten is het enthousiasme waarmee de betrokkenen antwoorden zoeken op de vragen van de veranderende samenleving. Door het permanent samenwerken leren bedrijven en onderwijsinstellingen elkaars vraagstukken kennen en ontwikkelen daarvoor gezamenlijk oplossingen. De projecten waarin het lukt om de ontwikkeling van de student het verbindende element te laten zijn, blijken de meeste kans op verduurzaming te bieden. Een belangrijk resultaat van het werken in de PPS en zijn de ervaringen met vormen van hybride leren. Het leren vindt plaats buiten het schoolgebouw in contextrijke, reële werkomgevingen. Het werken op deze manier heeft consequenties voor alle betrokkenen: de student, de docent en de praktijkopleider. De traditionele positie die zij ten opzichte van elkaar innemen, verandert. De student krijgt meer regie op zijn eigen leerproces, de docent vervult 16 Voor financiering van PPS en zie paragraaf 8.4, voor een overzicht van RIF-aanvragen, zie bijlage 8. 30

31 naast de rol van kennisoverdrager een coachende rol en de praktijkopleider wordt gids in het werkveld en lid van het onderwijsteam. Ook nieuwe actoren dragen bij aan het leren: de medestudent, de ondernemer en branche-netwerken van (jonge) professionals. Een belangrijk voordeel van hybride leren is dat aantrekkelijker onderwijs voor de studenten ontstaat en dat docenten en medewerkers van bedrijven op een informele manier bijleren. In het ROCvA en het ROCvF wordt steeds meer ervaring met hybride leren opgedaan, niet alleen in de PPS en maar ook in andere samenwerkingsvormen met regionale partners. Een voorbeeld is het Gilde Leren. AD-anders Het ROCvA en het ROCvF zien kansen voor een nieuw soort associate degree (AD), dat uitgaat van vakmanschap en in co-creatie door het mbo en het werkveld wordt ontwikkeld. De gemeente Amsterdam ondersteunt het initiatief; het past in de plannen van de Economic Board om werknemers in het middensegment in de Metropool Regio Amsterdam beter en duurzamer in te zetten. Wie verder wil na zijn mbo niveau 4 diploma kan nu kiezen voor doorstroom naar een hbo-opleiding of naar een AD-opleiding. Beide opleidingen nemen de theorie als vertrekpunt en niet het vakmanschap. Een vervolgstudie die de verdieping van beroepscompetenties als uitganspunt heeft, zou voor een groot aantal mbostudenten aantrekkelijker kunnen zijn. Recent heeft de Minister van Onderwijs besloten om de AD-opleidingen een zelfstandige status te geven en niet langer te koppelen aan een vierjarig hbotraject. Door deze zelfstandige status is meer ruimte ontstaan om de ADopleidingen een nieuwe invulling te geven, passend bij de verschillende doelgroepen en een antwoord te geven op de vraag van de arbeidsmarkt. Leven lang ontwikkelen De Metropoolregio Amsterdam (MRA) heeft het initiatief genomen om vorm te geven aan het House of Skills, een netwerkorganisatie voor leven lang ontwikkelen in de MRA. De aangevraagde ESF EFRO subsidie is voor drie jaar toegekend en op 1 september 2017 is het House of Skills formeel van start gegaan. In het House of Skills werken zeventien partners samen aan een stevige ambitie: gezamenlijk oplossingen formuleren voor de groeiende mismatch in het middensegment op de arbeidsmarkt in de MRA. De overtuiging van de initiatiefnemers is dat deze complexe puzzel alleen kan worden gelegd door een netwerkorganisatie, waarin verschillende partijen nauw met elkaar samenwerken: overheid, onderwijsinstellingen, kennisinstituten, vakbonden, uitzendbranche, O&O fondsen en bedrijfsleven. Al deze partijen hebben een stukje van de puzzel in handen. Het ROCvA en het ROCvF zijn gevraagd mee te werken aan het ontwikkelen van een breed, toegankelijk en betaalbaar post-initieel aanbod voor het middensegment in de MRA. De vraag naar goed geschoold personeel groeit en adequate scholing is nu niet voorhanden. De ambitie is een modulair scholingsaanbod te ontwikkelen voor werkenden en werkzoekenden vanaf 24 jaar. Naast beroepsvaardigheden zullen ook generieke vaardigheden aan bod komen, zoals digitale vaardigheden, taal en rekenen. Deze intensieve samenwerking in het House of Skills geeft het ROCvA en het ROCvF de gelegenheid onderdeel te worden van een netwerk en kennis en ervaring op te doen. Dit zal bijdragen aan het ontwikkelen van een eigen visie en aanbod op leven lang ontwikkelen. AD-anders is de werktitel van een AD-opleiding waarin studenten met een niveau 4-diploma van hun vakmanschap meesterschap kunnen maken. Om dit te realiseren, werken het ROCvA en het ROCvF verschillende scenario s uit, in samenwerking met hbo-instellingen en in samenwerking met een geaccrediteerde particuliere aanbieder. 31

32 2.6 Begeleiding Toelatingsrecht Op 1 augustus 2017 is de Wet Vroegtijdige aanmelddatum en Toelatingsrecht mbo in werking getreden. Deze wet heeft grote implicaties voor het toelatingsbeleid van opleidingen. Leerlingen met de juiste vooropleiding die zich op of voor 1 april bij het mbo aanmelden, hebben recht op plaatsing op de opleiding van hun keuze. Voor slechts een beperkt aantal opleidingen mogen aanvullende toelatingsvoorwaarden worden gesteld. De minister heeft vastgesteld voor welke opleidingen dit aan de orde is en welke eisen mogen worden gesteld. Daarnaast mogen de mbo s verplichte kennismakingsactiviteiten organiseren. Leerlingen die hier niet aan deelnemen, verliezen hun toelatingsrecht. Zij moeten worden herplaatst bij een (andere) opleiding van de instelling. De grote winst van de invoering van de wet Toelatingsrecht voor het ROCvA en het ROCvF is dat de mbo-colleges een gemeenschappelijke visie op een warm welkom hebben geformuleerd en dat alle intakeprocessen weer eens kritisch tegen het licht gehouden zijn. De uitdaging ligt in het scheppen van een cultuur waarin het talent van elke student centraal staat. Naast het herinrichten van processen en systemen was de aandacht dan ook vooral gericht op het trainen van de intakers die het warme welkom vorm gaan geven. Ook is veel tijd gestoken in voorlichting, zowel aan medewerkers als aan externe partners, zoals het voortgezet onderwijs. Voor een aantal opleidingen is een numerus fixus gesteld. Het is spannend om te zien of deze opleidingen inderdaad snel volstromen en of we de samenwerking tussen de mbo-colleges bij het doorgeleiden van studenten weten te optimaliseren. In november 2017 is ook gestart met het vormgeven van het laatste onderdeel van de Wet Toelatingsrecht: het bindend studieadvies. Studenten die vanaf augustus 2018 met hun opleiding starten, krijgen in hun eerste studiejaar een advies over de voortzetting van de studie. Werksessies zijn gestart en naar verwachting worden de beleidsuitgangspunten voor het bindend studieadvies in de eerste maanden van 2018 vastgesteld. Voortijdig schoolverlaters Met inzet van de Programmagelden VSV zijn in 2017 diverse nieuwe projecten uitgevoerd met het doel het aantal voortijdig schoolverlaters te reduceren. In de voorgaande jaren bleken een nauwe samenwerking tussen scholen, leerplicht en hulpverleners alsmede een aanpak op maat belangrijke succesfactoren te zijn. Daarop is in 2017 voortgebouwd. MBO College West en Centrum hebben samen met Bureau Leerplicht de verzuimaanpak tegen het licht gehouden. De bestaande preventieve aanpak is geoptimaliseerd en afspraken zijn gemaakt om actief en intensief kennis met elkaar te delen. Een voorbeeld hiervan zijn de themabijeenkomsten in de vorm van kenniscafés, die een aantal keer per jaar worden georganiseerd MBO College Zuid, Westpoort en Noord hebben een traject ontwikkeld voor een specifieke groep potentiële uitvallers. Het betreft een overbruggingstraject voor studenten die van de ene naar een andere mbo-opleiding overstappen. Het is een succesvol project. Van de deelnemende studenten haalde 90% gedurende het traject een niveau 2-diploma. Ouders en studenten gaven aan te waarderen dat de school deze nieuwe mogelijkheid bood en het een zinvolle besteding van de tijd te vinden. De succeservaring was goed voor het gevoel van eigenwaarde van de student. De mbo-colleges in Amsterdam hebben vanuit de programmagelden gezamenlijk een Overstapcoach mbo-mbo aangesteld. Deze heeft als taak het begeleiden van studenten bij hun overstap. De overstapcoach sluit met een breed palet aan mogelijkheden zoveel mogelijk aan bij de behoefte van de student. Zo kan hij de student begeleiden bij het aanmelden voor een opleiding, bij het voorbereiden van een intakegesprek en bij het vinden van de motivatie van de student. De resultaten van de inzet van de overstapcoach mbo-mbo zijn positief: 67% van de begeleide studenten volgt weer een opleiding. De andere 33% volgt een alternatief traject, buiten school (via leerplicht) of werkt. Vaak zijn dit studenten waarvan de persoonlijke situatie het schoolgaan (al dan niet tijdelijk) belemmert. De mbo-colleges in de regio RMC 21 (dit zijn de Amsterdamse mbo-colleges en de MBO Colleges Amstelland en Airport) hebben in 2017 samen met het vo, de gemeenten en de mbo-instellingen een nieuw systeem in gebruik genomen voor de monitoring van de overstap vo-mbo. Het systeem is gebouwd op basis van een plan van eisen waar alle partijen aan bijgedragen hebben. De uitwisseling 32

33 van statussen vindt in het systeem automatisch plaats en is direct zichtbaar in het leerlingvolgsysteem van de vo-scholen. Bovendien voldoet de werkwijze aan de wet- en regelgeving met betrekking tot privacy. De samenwerking die nu georganiseerd is voor het monitoringsysteem, sluit naadloos aan bij de initiatieven rondom loopbaanbegeleiding in Amsterdam. De vo-scholen in Amsterdam werken samen aan een Amsterdamse standaard voor loopbaanbegeleiding met als doel een succesvolle overstap van het vmbo naar het mbo. De ontwikkeling van deze standaard wordt uitgevoerd in goed overleg met de mbo-instellingen. MBO College Almere en Lelystad deden een onderzoek naar de voortijdig schoolverlaters in Hieruit bleek wijst uit dat de helft uitviel vanwege motivatiegebrek, gedragsproblemen of ongeoorloofd verzuim. De meeste voortijdig schoolverlaters waren 18 jaar of ouder en waren al meerdere keren met een mbo-opleiding gestart. Deze studenten ontwikkelden een gedragspatroon waar het onderwijs onvoldoende vat op krijgt, de intensieve samenwerking met leerplicht ten spijt. Daarnaast bleek uit het onderzoek dat de problematiek van studenten de laatste jaren complexer van aard is geworden. Vaak kampen studenten met een veelheid aan problemen en kost het tijd voordat de ketenaanpak hiervan tot resultaten leidt. Van studenten vraagt het veel om in een dergelijke situatie hun opleiding succesvol te blijven volgen. Het onderzoek heeft een herijking van de zorgstructuur bij MBO College Almere en Lelystad tot gevolg gehad. Het bestuurlijke Ronde Tafel Overleg VSV in Flevoland zet zich in lijn met de uitkomsten in voor een zo effectief mogelijke ketensamenwerking. Hiertoe zijn de Programmagelden VSV in 2017 merendeels regionaal ingezet. Uitvalredenen voortijdig schoolverlaters ROCvF Kwetsbare jongeren Beroepskeuze Persoonsgebonden factoren Arbeidsmark t- gerelateerde factoren Instellingsgebonden factoren Om de overgang van kwetsbare jongeren naar het mbo beter te kunnen begeleiden zijn in 2017 bij de Amsterdamse mbo-colleges Overstapcoaches vmbo-mbo aangesteld. De overstapcoaches besteden extra aandacht aan de overstap, maar kunnen ook inspringen als om een andere reden de intake stagneert. De overstapcoaches onderhouden tevens de contacten met de vmboscholen. Overige redenen Niveau 1 41% 7% 5% 7% 40% Niveau 2 50% 18% 5% 21% 6% Nivea % 10% 4% 34% 13% In de vsv-aanpak van het ministerie van OCW wordt sinds 2016 expliciet aandacht gevraagd voor jongeren in een kwetsbare positie. Dit zijn jongeren in het eerste jaar van het mbo die afkomstig zijn uit het praktijkonderwijs, het voortgezet speciaal onderwijs en de basisberoepsgerichte leerweg (bbl) van het vmbo. Voor deze studenten is de overgang van het relatief beschermde vooronderwijs naar het mbo een grote stap. Ze hebben vaak een bijzondere thuissituatie, gedragsmoeilijkheden of specifieke leerbehoeften en lopen daarmee een verhoogd risico uit te vallen. De succesvolle leerlijn PrO-Entree 17, die wordt uitgevoerd in samenwerking met praktijkscholen, is in 2017 voortgezet. Ongeveer 300 praktijkschoolleerlingen volgen in deze leerlijn een dag per week onderwijs bij het mbo en hebben de mogelijkheid op die manier een entree-diploma te halen. 17 PrO: praktijkonderwijs 33

34 Een bijzondere groep kwetsbare jongeren vormen leerlingen uit internationale schakelklassen (ISK). Deze jonge vluchtelingen starten met een of twee jaar taalonderwijs en vervolgen hun opleiding vaak binnen entree. Het aantal ISKleerlingen is het afgelopen jaar met name in Amsterdam sterk gestegen. Om de overstap naar het mbo zo goed mogelijk te laten verlopen zijn in Amsterdam sluitende afspraken gemaakt tussen de ISK-scholen en de entree-opleidingen. Voor ISK-leerlingen in Hilversum en Almere zijn soortgelijke afspraken in voorbereiding. In Lelystad wordt de ISK vooralsnog door MBO College Lelystad uitgevoerd en is de overstap eenvoudiger. Niet alleen aan de voorkant maar ook aan de achterkant hebben kwetsbare jongeren meer aandacht en begeleiding nodig. Het overgrote deel van hen gaat na de opleiding werken. Bij deze overstap naar de arbeidsmarkt, en ook bij het vinden van een stageplaats, kunnen deze jongeren ondersteuning krijgen van Leerwerkcoaches. Op de Amsterdamse mbo-colleges en op MBO College Hilversum en Airport zijn leerwerkcoaches aangesteld. RIF-aanvraag voor Lelytalent De regio Lelystad heeft een relatief groot aantal kwetsbare jongeren. Zij komen moeilijk aan een baan, terwijl in de regio tegelijkertijd een groeiende vraag is naar laagopgeleid personeel. Dat laatste heeft diverse oorzaken, zoals de uitbreiding van Lelystad Airport en de komst van het distributiecentrum van Inditex. Het project Lelytalent richt zich op het klaarstomen van kwetsbare jongeren voor de arbeidsmarkt. De focus van het project ligt op het bieden van intensieve begeleiding. De doelgroep behoeft vaak speciale zorg en aandacht. Zowel de docenten als de begeleiders op de werkplek worden hierin getraind. Lelytalent is een initiatief van ROCvF, gemeente Lelystad, Werkbedrijf Lelystad en Eduvier Onderwijsgroep. Inmiddels hebben zich achttien bedrijven aangesloten. De projectpartners hebben bij het Regionaal Investeringsfonds een subsidiebijdrage aangevraagd van ongeveer 1,4 miljoen voor de opstart en versnelling van Lelytalent. Na de opstartfase van 4 jaar moet het project zichzelf kunnen onderhouden. Pluscoaches Ook studenten die niet het label kwetsbare jongere dragen, hebben soms extra begeleiding nodig. Op alle opleidingen komen studenten voor met grote (multi-) problematiek. Om hen bij het volgen van hun leerroute te ondersteunen, worden pluscoaches ingezet. In 2017 hebben in totaal zo n 70 pluscoaches ruim 1400 studenten extra ondersteuning geboden. De pluscoaches helpen de student vooral bij het plannen, het maken van keuzes, en het wegwerken van (persoonlijke) obstakels. Dit alles om te realiseren dat de student weer goed op de rails staat. Dit gebeurt vanuit een eenduidige begeleidingsmethodiek, namelijk die van het oplossingsgericht werken. Deze methodiek is erop gericht de student in zijn kracht te zetten, te doen wat werkt en na te laten wat niet werkt. De effecten van het oplossingsgericht werken zijn inmiddels zodanig positief dat niet alleen de pluscoaches maar ook veel loopbaanbegeleiders getraind worden in de methodiek. De plusvoorzieningen, die aanvankelijk met tijdelijke extra middelen vanuit het ministerie zijn opgezet, zijn inmiddels uitgegroeid tot een solide bouwwerk, waarvoor de financiering tot 2020 gegarandeerd is. Het ROCvA en het ROCvF zijn beide contactschool voor hun regio en hebben in 2017 de gelden voor de periode verantwoord. Voor de Agglomeratie Amsterdam ging het om een bedrag van ruim 22 miljoen en voor de regio Flevoland om 4,5 miljoen. Passend onderwijs Passend onderwijs vindt zo veel mogelijk plaats in de klas. Docenten kunnen goed omgaan met verschillen tussen studenten, waardoor ieder tot zijn recht komt. Waar nodig wordt de student extra ondersteuning geboden. Dat kan bijvoorbeeld gaan om ondersteuning bij motorische of auditieve beperkingen, dyslexie, leerachterstanden of faalangst. Op elk mbo-college is een Loopbaan Expertise Centrum (LEC) aanwezig. Het LEC beheert het passend-onderwijsbudget, wijst de specialistische ondersteuning toe en adviseert de teams bij plaatsingen in het kader van passend onderwijs. De ondersteuning wordt in hoofdzaak geleverd door interne specialisten van het LEC, maar soms ook door extern ingekochte specialisten. 34

35 De begeleiding heeft meestal een individueel karakter. Waar wenselijk en mogelijk gebeurt dit groepsgewijs. De ondersteuning kan worden ingedeeld naar intensiteit (licht, midden, zwaar) en duur (kort, midden, lang). In 2017 hadden meer dan 1000 studenten een ondersteuningsplan met in meerderheid een licht of midden-arrangement met een duur van 40 weken. Daarnaast werden ruim 1500 studenten begeleid in verband met dyslexie of dyscalculie en bedroeg het aantal studenten dat gebruikt maakt van aangepaste examinering meer dan Het passend-onderwijsbudget voor het ROCvA en het ROCvF bedroeg in ,1 miljoen. Een deel van dit budget werd besteed aan centrale inkoop van ambulante begeleiding en aan het Expertisecentrum Passend Onderwijs (ExPO) dat intern en extern adviseert bij vragen over plaatsing van passendonderwijsstudenten. De rest van het budget werd verdeeld over de mbo-colleges, die vervolgens eigen keuzes maakten, passend bij hun populatie. Zo werd er bijvoorbeeld gezorgd voor dyslexiebegeleiding en rekenondersteuning. Kijk op alumni De aandacht van de mbo-colleges voor afgestudeerden neemt toe. Voor het creëren van een alumninetwerk is een instrument ontwikkeld: het loopbaanonderzoek. Voorafgaand aan de diplomering van de student vraagt de opleiding via het online loopbaanonderzoek wat de vervolgstappen van de student zijn. Ook wordt gevraagd of de student als alumnus contact wil houden met zijn opleiding. Het onderzoek is gekoppeld aan EduArte. De informatie die het genereert is via Power-BI beschikbaar. Alumni-netwerken dienen een wederzijds belang. De afgestudeerde kan het netwerk van de school benutten en de opleiding kan gebruik maken van de expertise van de alumnus. Vervolgactiviteiten in het kader van leven lang ontwikkelen kunnen via het netwerk van alumni worden aangeboden. Het loopbaanonderzoek wordt inmiddels op enkele mbo-colleges gebruikt. De opgedane ervaringen, zoals met de Alumnivereniging oud-studenten MBO College Zuidoost kunnen dienen als aangrijpingspunt voor andere mbo-colleges. 35

36 3.1 Onderwijsprestaties Leerlingenaantal Het aantal kinderen in Amsterdam in de vo-leeftijd groeide in 2017 weer licht. De verwachtingen voor de toekomst zijn gespannen: in sommige stadsdelen, zoals Noord en Oost, groeit het aantal, in andere krimp het. De concurrentie tussen de scholen neemt toe, vooral in de gebieden waar groei verwacht wordt. 3 Onderwijs VOvA Bij het VOvA zien we dat het algemeen vormend onderwijs groeit, terwijl de groei van de vmbo-scholen stagneert. Als gevolg van de groei bij het Hyperion Lyceum en de Vox-klassen is het totaal aantal leerlingen van het VOvA met 87 toegenomen. Aantal leerlingen VOvA Schooljaar Bredero beroepscollege Bredero Mavo De Nieuwe Havo Hubertus & Berkhoff Hyperion Lyceum LUCA Praktijkschool Stelle College Tobiasschool VOX Profielklassen TOTAAL

37 Examenresultaten De examenresultaten geven aanleiding tot tevredenheid. Dit neemt niet weg dat veel aandacht gaat naar het nog verder ophogen van de resultaten. Bij Hubertus & Berkhoff heeft het hoge slagingspercentage ertoe geleid dat de Vakmanschapsroute is herzien en de leerlingen nu onder gunstiger condities in het mbo-programma kunnen instromen. Hierover zijn nieuwe afspraken in de maakt met de opleidingen Horeca en Bakkerij van MBO College Centrum. Tevredenheid De tevredenheid van leerlingen wordt jaarlijks gemeten, die van ouders eenmaal in de twee jaar. De tevredenheid van ouders is hoog en zelfs nog toegenomen ten opzichte van De tevredenheid van de leerlingen is ruim voldoende In 2017 is aan leerlingen, naast hun tevredenheid over de school en de lessen, gevraagd naar hun beleving van het schoolklimaat en de veiligheid. Voor veiligheid werd gemiddeld een 9 gegeven, voor schoolklimaat een 7. Percentage geslaagden VOvA Tevredenheid leerlingen VOvA Schooljaar Bredero Beroepscollege basis 91,3 95,8 kader 82,1 93,9 Bredero Mavo 98,7 94,3 De Nieuwe Havo 88,2 88,4 Hubertus & Berkhoff basis kader 98,8 100 Hyperion Lyceum 82,5 Stelle College basis ,6 kader Tobiasschool basis 90 90,3 kader ,6 Schooljaar Bredero Beroepscollege 6,7 6,8 Bredero Mavo 6,9 6,6 De Nieuwe Havo 6,7 6,7 Hubertus & Berkhoff 6,7 6,7 Hyperion Lyceum 7,1 7,1 LUCA Praktijkschool 7,4 7,9 Stelle College 6,5 6,3 Tobiasschool 7,2 7,5 Tevredenheid ouders VOvA Schooljaar Inspectie van het Onderwijs De kwaliteit van het onderwijs is bij alle scholen van het VOvA op orde. Alle scholen hebben een basisarrangement van de Inspectie van het Onderwijs. Bredero Beroepscollege 7,9 7,9 Bredero Mavo 7,8 8,2 De Nieuwe Havo 6,9 6,9 Hubertus & Berkhoff 8,2 8,7 Hyperion Lyceum 8 8,2 LUCA Praktijkschool 7,7 8,8 Stelle College 7,5 8,6 Tobiasschool 7,8 8,6 37

38 Visie 3.2 Onderwijsontwikkeling Het VOvA staat voor openbaar en toegankelijk voortgezet onderwijs met gelijke kansen voor iedereen, ongeacht afkomst en geloofsovertuiging. De scholen van het VOvA bieden jongeren uit Amsterdam de beste kans op de beste toekomst door ze kundig, sterk, zelfstandig en verantwoordelijk te maken en door ze diplomagericht op te leiden. scheikunde beter voorbereid op het mbo-opleidingen in de techniek. De LUCA Praktijkschool heeft een initiatief in voorbereiding dat leerlingen met een advies praktijkschool in staat stelt na een jaar door te stromen naar het vmbo. De goede samenwerking van de scholen met de mbo-colleges van het ROCvA is terug te zien in het percentage leerlingen dat doorstroomt naar de mbocolleges; deze zijn relatief hoog. De Nieuwe Havo laat een daling zien vanwege de logische focus op het hbo. Percentage leerlingen dat doorstroomt naar het ROCvA Breed, samenhangend aanbod Compleet en samenhangend aanbod van kwalitatief en diplomagericht onderwijs. Betrouwbare kwaliteit Optimale doorstroming Maximale kansen op op- en doorstroom naar de beste plek in het vervolgonderwijs Schooljaar Bredero Beroepscollege Bredero Mavo De Nieuwe Havo 30 8 Hubertus & Berkhoff Stelle College Tobiasschool Aansluitende leer culturen Empowering didactiek Authentieke en veilige scholen met een leercultuur die bij de leerling past en waarin hij zich het beste kan ontwikkelen Kansengelijkheid Figuur 5 Visie VOvA Pedagogische en didactische aanpak die de leerling kundig, sterk, zelfstandig en verantwoordelijk maakt. Elke leerling moet binnen het VOvA de kans krijgen examen te doen op een hoger niveau dan oorspronkelijk werd ingeschat. Er zijn al heel goede voorbeelden van hoe dat vorm kan krijgen. Op de Bredero Mavo kunnen de leerlingen examen op havo-niveau doen en is gestart met het vergemakkelijken van de overstap naar de De Nieuwe Havo. Leerlingen van De Nieuwe Havo kunnen gemakkelijk overstappen naar het vwo van het Hyperion Lyceum. Leerlingen van het Bredero Beroepscollege worden met behulp van extra programma s wis-, natuur- en Loopbaanbegeleiding Om doorstroom te optimaliseren is naast afspraken tussen de scholen een goede loopbaanbegeleiding van belang. De succesvolle werkwijze van de vmboscholen is in 2017 ook geïmplementeerd bij De Nieuwe Havo en het Hyperion Lyceum. Het doel van de loopbaanbegeleiding is de leerlingen te laten ontdekken wat ze leuk vinden en waar ze goed in zijn, te laten ontdekken welke mogelijkheden er zijn en vervolgens te helpen een juiste keuze te maken. Hiervoor wordt gebruik gemaakt van een portfolio, leercoaches en doorstroomcoördinatoren. Het portfolio nemen de leerlingen mee naar het vervolgonderwijs. In Amsterdam werkt het voortgezet onderwijs aan een standaard voor LOB met als doel een succesvolle overstap van het vmbo naar het mbo. De ontwikkeling van deze standaard wordt uitgevoerd in goed overleg met de mbo-instellingen in 38

39 de stad. Nieuw aanbod en maatwerk De vmbo-scholen van het VOvA hebben in 2017 invulling gegeven aan de keuzedelen. De keuzedelen hebben tot doel leerlingen breder op te leiden en meer kansen te geven om door te stromen. Het Stelle College heeft samen met MBO College Zuidoost een keuzedeel ontworpen voor leerlingen die verder willen in dienstverlenende mboopleidingen. Het Bredero Beroepscollege werkt aan de versterking van het techniekonderwijs. In het programma Assistenten in techniek werken docenten samen met onderwijsassistenten op de nieuwe techniek-leerpleinen. Dit levert niet alleen meer maatwerk en aandacht voor individuele leerling op, maar ook nieuwe kennis uit de bedrijven. Op De Nieuwe Havo kunnen leerlingen met ingang van het schooljaar een keuzeprogramma met minors volgen. Hiervoor zijn nieuwe praktijkruimten n ingericht. In de vernieuwde mediatheek kunnen de leerlingen vakoverstijgend aan de projecten werken die een onderdeel vormen van de minors. Maatschappelijke betrokkenheid De scholen willen dat de leerlingen van betekenis zijn voor de maatschappij. Om die reden worden verschillende maatschappelijke projecten georganiseerd. Op het Stelle College is het stedelijk thema Vreedzame school verder uitgewerkt. Een van de doelen van dit programma is openstaan voor verschillen en zorgzaam met elkaar omgaan. Het thema is doorlopend te zien in de lessen en de pedagogische aanpak. Leerlingen van De nieuwe Havo deden mee aan de manifestatie in Amsterdam Noord ter herdenking van de slachtoffers van de Spaanse Burgeroorlog. De leerlingen van het Bredero Beroepscollege kregen lessen brandveiligheid en gingen met brandweerman Van der Peijl mee de wijk in om met mensen te bespreken hoe ze hun huis brandveilig konden maken. Ook hielpen ze de brandweerauto schoonmaken. De leerlingen van de LUCA Praktijkschool organiseerden een goede-doelenmarkt in samenwerking met de organisatie Day for Change 18 De opbrengst ging naar het educatieve programma Aflatoun voor kinderen in Senegal. De leerlingen van Hubertus & Berkhoff zijn in actie gekomen voor de organisatie Mothers On the Move dat zich inzet voor een veiliger bevalling van Keniaanse moeders. De LUCA Praktijkschool heeft ingezet op het gepersonaliseerd leren met behulp van innovatiemiddelen en een scholenbeurs van de gemeente Amsterdam. Deze middelen hebben het mogelijk gemaakt om het jaarklassensysteem te doorbreken en de leerlingen meer op hun eigen niveau in gedifferentieerde groepen te laten leren. De leerlingen komen op deze wijze meer tot recht en de leeropbrengsten zijn beter

40 3.3 Professionalisering Gezamenlijke visie Naast de kennis en didactische bekwaamheid van docenten, wordt de kwaliteit van het onderwijs bepaald door de kwaliteit van hun relatie met leerlingen en door hun relatie met andere bij het onderwijs betrokken partijen, zoals ouders. Van medewerkers wordt daarom verwacht dat zij actief blijven werken aan deze relatie en actief geïnteresseerd zijn in de mening van leerlingen en ouders over de lessen en de school. Daarnaast reflecteert elke medewerker op eigen vaardigheden en competenties en werkt hij aan het op peil houden van zijn kennis en vaardigheden. Scholingsplan Elke school afzonderlijk heeft een scholingsplan opgesteld. Belangrijke uitgangspunten zijn dat scholing altijd moet bijdragen aan de uitgangspunten van het onderwijs en de onderwijskwaliteit. Het credo is: leren van elkaar Opleidingsschool Een belangrijk motor achter de professionalisering van medewerkers is het opleiden van nieuwe docenten. Met de honorering van de subsidieaanvraag door het ministerie van OCW (Oplis) heeft de opleidingsschool een nog betere en meer structurele plek gekregen binnen het VOvA. 40

41 4.1 Vavo Joke Smit College 4 Onderwijs aan volwassenen Het voortgezet algemeen volwassenenonderwijs (vavo) is ondergebracht bij het Joke Smit College in Amsterdam. (Jong)volwassenen uit de regio volgen er vakken op mavo-, havo- of vwo-niveau. Soms omdat zij een vervolgopleiding willen volgen die niet aansluit op het profiel dat zij op hun veertiende moesten kiezen, soms omdat zij een paar jaar langer nodig hadden om volledig tot bloei te komen en soms omdat ze op hun vorige school een paar vakken niet hebben gehaald. Allen schrijven zich in op het vavo omdat ze een plek in de samenleving willen verwerven door middel van onderwijs. Leerlingenaantal Het aantal leerlingen in schooljaar is Daarmee is de populatie 3% gegroeid ten opzichte van , toen het Joke Smit College nog 1218 leerlingen telde. Van de 1258 leerlingen valt 87,1% onder de categorie 18+, met de consequentie dat zij onder de Rijksfinanciering vallen. De overige 12,9% is jonger dan 18 en wordt uitbesteed door het vo, de zogeheten Rutte-leerlingen. Examenresultaten In 2017 gaf het Joke Smit College 407 diploma s uit, tien meer dan in Het aantal diploma s alleen geeft echter onvoldoende zicht op de resultaten, omdat niet alle leerlingen opgaan voor een diploma. Een andere belangrijke maatstaf is het aantal vakken dat met een voldoende is afgesloten. In 2017 was dat 67,73% van degenen die zijn opgegaan voor het examen. Voortijdige uitschrijvingen zijn dus buiten beschouwing gelaten. Het vak rekenen telde niet mee, dus ook dat is buiten beschouwing gelaten. 41

42 Op het eindexamen in 2017 is een voldoende behaald voor 176 vakken op mavoniveau, 930 vakken op havo-niveau en 689 vakken op vwo-niveau. Relatief is daarmee het resultaat gelijk aan Percentage geslaagden vavo Schooljaar mavo 62% 62% havo 65% 65% vwo 64% 64% Het gemiddelde cijfer dat voor de eindexamens werd behaald ligt dicht bij het gemiddelde cijfer dat voor de schoolexamens werd gehaald. De verschillen zijn daarmee kleiner dan de norm van maximaal 0,5 punt die de Inspectie van het Onderwijs stelt. Presentie In schooljaar is op het Joke Smit College een presentieplicht ingevoerd. Minimaal 70% van de lessen moet zijn bezocht om te mogen deelnemen aan het schoolexamen en alleen als de gemiddelde presentie bij een vak voor het hele jaar 80% of meer is, heeft een leerling recht op een herkansing. De volgende grafiek laat zien dat de gemiddelde aanwezigheid nog altijd licht stijgt. In was de gemiddelde presentie 78% onder mavo-leerlingen, 83% onder havo-leerlingen en 85% op het vwo. Onderwijskwaliteit Door het unieke karakter van het vavo zijn de resultaten niet per se een goede graadmeter voor de kwaliteit van het onderwijs. De beperkte verschillen tussen de schoolexamencijfers en de resultaten op het landelijke eindexamen laten zien dat de kwaliteit van de toetsen goed is. De kwaliteit van de lessen wordt jaarlijks geëvalueerd. De uitkomsten daarvan worden door de docenten benut als basis voor hun ontwikkeling. Door de kwaliteit van de lessen een vast en belangrijk onderwerp te laten zijn tijdens de jaarlijkse functioneringsgesprekken, wordt de ontwikkeling van de onderwijskwaliteit geborgd. Het evalueren van de kwaliteit van de lessen gebeurt op drie manieren. Gedurende het schooljaar bezoeken docenten elkaars lessen, om over en weer van elkaar te leren. Deze praktijk is sinds 2016 geïntensiveerd door het invoeren van de methode van stichting LeerKRACHT. Daarbij worden vaker korte lesbezoeken worden afgelegd. In de tweede plaats bezoekt de schoolleiding de lessen van docenten. En in de derde plaats beoordelen de leerlingen de kwaliteit van het onderwijs door middel van een enquête. Het hierna volgende overzicht toont een paar resultaten uit de leerlingentevredenheidsenquête van

43 Vraag Ja Neutraal Nee Ik vind dat de docent goed luistert als een leerling iets vertelt of uitlegt 81,0% 15,0% 4,0% 4.2 Educatie Ik vind dat de docent duidelijk uitlegt 71,0% 21,9% 7,1% De docent doet veel om alle leerlingen bij de les te betrekken 68,3% 24,9% 6,8% De docent kan zich goed inleven in iemand die niet alles begrijpt 66,3% 27,7% 6,0% De docent is enthousiast 78,4% 18,9% 2,7% De modulewijzer en het verdere lesmateriaal zijn goed 70,8% 23,7% 5,5% De lessen zijn duidelijk en overzichtelijk opgebouwd 70,4% 23,6% 6,1% Bovenstaande resultaten zijn gemiddelde beoordelingen van alle leerlingen over alle vakken samen. Dit biedt de grondslag voor een aantal van de gezamenlijke professionaliseringsactiviteiten. De resultaten worden ook uitgesplitst per docent en komen in die vorm aan bod tijdens de jaarlijkse functioneringsgesprekken. Taal-vak werk(t), een scenario voor De afdelingen Educatie van het ROCvA en het ROCvF zijn de afgelopen jaren sterk gegroeid, ondanks het feit dat de gemeentelijke verplichting om WEBmiddelen te besteden bij roc s geleidelijk afgebouwd werd. De afdelingen Educatie wisten zich te onderscheiden op de aanbestedingsmarkt en bleken een antwoord te hebben op de vraag die ontstond toen Nederland een groot aantal vluchtelingen huisvestte. Met deze groei werd de vraag Hoe nu verder? weer actueel. In 2018 zal de marktwerking volledig haar intrede gedaan hebben. Tevens lopen in 2019 verschillende contracten af. Wat betekent dit voor Educatie? Is dit het moment om af te bouwen of door te ontwikkelen? Extra ondersteuning Alle leerlingen op het Joke Smit College hebben een mentor. Leerlingen met uitdagingen die meer tijd of specialisme vereisen, kunnen daarnaast terecht bij de leerlingbegeleiding of de schoolmaatschappelijkwerker. Meer expertise op het gebeid van loopbaanoriëntatie bieden de decanen. Ook op inhoud is extra ondersteuning mogelijk. Daarvoor wordt gebruik gemaakt van student-docenten: uitblinkende oud-leerlingen die naast hun studie ervaring opdoen in het onderwijs. Zij geven bijles en extra individuele uitleg tijdens lessen. Omdat de roep om ondersteuning bij de bèta-vakken erg groot was, is daarvoor een ondersteuningsklas gecreëerd die door vakdocenten wordt geleid. Het vavo is een belangrijke schakel voor mensen van wie het Nederlands niet de eerste taal is, of die om andere redenen worstelen met de taal. Daarom is er een apart programma voor zogenoemde nieuwkomers, worden extra lessen Nederlands aangeboden en is er een speciale dyslexieklas. Dit alles draagt eraan bij dat zoveel mogelijk leerlingen zich zoveel mogelijk ontwikkelen in hun tijd op het Joke Smit College. In de samenleving zien we een noodzaak om mensen met een niet-nederlandse achtergrond toe te rusten voor maatschappelijke participatie op het niveau van hun capaciteiten. Gemeenten worstelen met het gegeven dat het merendeel van de statushouders langdurig in een uitkering terechtkomt. Ook andere groepen jongvolwassenen met een taalachterstand komen niet aan het werk. Tegelijkertijd wordt de vraag naar gekwalificeerde vakmensen groter door het aantrekken van de arbeidsmarkt. Het antwoord daarop is een lenige voorziening die snel kan inspelen op vragen vanuit het mbo, de gemeenten en de deelnemers zelf. 43

44 Besloten is daarom de afdelingen Educatie niet af te bouwen maar door te ontwikkelen en daarbij gebruik te maken van de unieke situatie van het in huis hebben van zowel mbo-opleidingen als Educatie. De activiteiten van de afdeling Educatie komen daarmee in het verlengde te liggen van de primaire taak van het mbo: het opleiden voor de arbeidsmarkt. Per 1 januari 2018 zijn de afdelingen Educatie van het ROCvA en het ROCvF gebundeld tot één afdeling. Dit biedt een bredere basis en ontsluit nieuwe mogelijkheden voor uitwisselen van kennis, het gezamenlijk ontwikkelen van programma s en de inzet van personeel. Onder de titel Taal-vak-werk(t) richt de nieuwe afdeling zich vooral op trajecten met een grote kans op duurzame arbeidsparticipatie: gecombineerde trajecten, schakeltrajecten en taalsteun naast het reguliere aanbod. Nu al is te zien dat dit een goede weg is: de klassen die gekoppeld zijn aan een specifieke opleiding of baan lopen storm. Taaltrajecten uit WEB-middelen In 2017 werden de volgende trajecten gefinancierd uit WEB-middelen en uit eigen middelen van gemeenten, instellingen en bedrijven: Aanbod NT2, rekenen, digitale vaardigheden en maatwerktrajecten t.b.v. de inwoners van Amsterdam Noord, Oost en Centrum; Aanbod NT2 en NT1 Haarlemmermeer, Amstelland, Almere, Lelystad, Dronten en Hilversum; Intensieve Taalboost voor statushouders in Amsterdam die geplaatst gaan worden in het mbo; Maatwerktrajecten voor niet-inburgeringsplichtige inwoners van Amsterdam, waaronder mbo+taal-trajecten; Goudenmannentraject, activeringsprogramma voor oudere allochtone mannen in Amsterdam; De Kwekerij, taalscholing voor voormalig dak- en thuislozen in Amsterdam; Pantar, taalscholing voor mensen met een arbeidsbeperking in Amsterdam; Kverneland Gruppe, taal op de werkvloer bij een landbouwmachinefabriek in Nieuw-Vennep. Inburgeringstrajecten In 2017 werden 752 inburgeringstrajecten verzorgd voor volwassen statushouders. Ongeveer tachtig van hen combineerden het inburgeren met een bol-opleiding. In september 2017 werden de volgende gecombineerde trajecten aangeboden: WOW-Hostel, een opleiding in de horeca waarbij de studenten werken in het WOW-hostel. De opleiding wordt op de werkvloer verzorgd door MBO College Centrum en de afdeling Educatie. Entree Techniek, een opleiding in het Ambachtshuis, verzorgd door MBO College Westpoort en Noord en de afdeling Educatie. Entree Logistiek, een opleiding die wordt verzorgd door MBO College Airport en de afdeling Educatie. Voorschakeltraject MBO3 IG, een schakelopleiding die leidt tot toelating op de opleiding MBO3 IG. De deelnemers die worden toegelaten, zijn verzekerd van een BBL-baan bij Amstelring of Cordaan. Het schakelprogramma wordt verzorgd door MBO College West en de afdeling Educatie. Handel & Ondernemen, een bol-opleiding tot verkoper op niveau 2. De opleiding wordt verzorgd door MBO College Westpoort en de afdeling Educatie. In Beweging+, een schakelprogramma voor jonge statushouders (maximaal 29 jaar) dat toeleidt naar een beroepskwalificatie en een duurzame plaats op de arbeidsmarkt. De deelnemers worden peer-topeer begeleid door hbo-studenten. IB+ is een samenwerkingsverband van de gemeente Almere, MBO College Almere, de afdeling Educatie, Windesheim en maatschappelijke organisaties. Het traject duurt een jaar. 44

45 5.1 Personele bezetting Aantal medewerkers Het aantal medewerkers neemt in 2017 wederom toe. Deels is dit te verklaren uit de toename van studenten en leerlingen. Een andere oorzaak ligt in het feit dat tijdelijke middelen worden ingezet op formatie. Zo wordt bijvoorbeeld voor docenten die over een of twee jaar met pensioen gaan, soms nu al vervanging aangesteld. 5 Personeel 45

46 Functiecategorieën Om de instellingen te kunnen vergelijken op de landelijke benchmark, is in 2016 de functiecategorie secundair personeel opgesplitst in drie delen: direct onderwijsondersteunend personeel, zoals een roosteraar of de deelnemersadministratie; indirect onderwijsondersteunend personeel, zoals de dienst Financiën; directie en management. Leeftijdscategorieën Hoewel de meerderheid van de medewerkers nog altijd ouder dan 40 jaar is, begint het beleid om jonge mensen aan te nemen vruchten af te dragen. De gemiddelde leeftijd is gedaald van 49,0 jaar in 2015 naar 47,4 jaar in 2016 en naar 47,1 in De verjonging gaat extra snel op plaatsen waar het aantal studenten toeneemt en waar dus nieuwe docenten aangenomen kunnen worden. Het volgende overzicht laat de verhouding tussen de verschillende categorieën zien op peildatum 31 december Doordat het ROCvF en het VOvA geen centrale diensten kennen maar deze inhuren bij het ROCvA, wordt het meest reële beeld verkregen door alle stichtingen gezamenlijk weer te geven. Ten opzichte van 2016 is het aandeel onderwijzend personeel met 2% gestegen en het aandeel direct ondersteunend personeel met 2% gedaald. 46

47 Flexibele contracten Het werken met flexibele contracten is een van de manieren om fluctuaties in het studentenaantallen op te kunnen vangen. Afdelingen die sterk van contractactiviteiten afhankelijk zijn werken veel met zzp ers 19. Daarnaast bieden flexibele contracten mensen de mogelijkheid naast ander werk tijdelijk wat uren les te geven. Creatieve opleidingen huren voor de beroepsgerichte vakken merendeels zzp ers in. Mannen en vrouwen Het percentage mannen en vrouwen is al enige jaren ongeveer hetzelfde. Aantal fte's man en vrouw per 31 december ROCvA Man 1.089, ,64 44% 45% Vrouw 1.383, ,93 56% 55% ROCvF Man 183,71 174,63 47% 47% Vrouw 204,72 196,45 53% 53% VOvA Man 168,15 163,91 49% 49% Vrouw 172,71 172,23 51% 51% Participatiewet Vanaf 1 januari 2015 is de participatiewet van kracht. De wet verplicht werkgevers om mensen met een arbeidsbeperking in dienst te nemen. Op 31 december 2017 waren 40 mensen in het kader van de participatiewet werkzaam bij het ROCvA en het ROCvF. Hiermee is de doelstelling van 65 niet gehaald. Verschillende factoren zijn aan te wijzen voor de moeizame vorderingen. In de eerste plaats gaan de plaatsingen niet altijd goed. Soms haakt de kandidaat af 19 Zzp er: zelfstandige zonder personeel 47

48 omdat de werkplek toch niet voldoet aan zijn verwachting of omdat de functie niet past bij de beperking van de kandidaat. In de tweede plaats leert de ervaring dat de participanten vooral in de beginfase veel begeleiding nodig hebben. Dit is niet altijd goed gegaan. In de derde plaats is het samenstellen van een takenpakket voor de kandidaten lastig. Voor de werkzaamheden die binnen de scholen te organiseren zijn, is het niet makkelijk geschikte kandidaten te vinden. De doelstelling voor 2018 is om 82,5 participatiebanen te realiseren voor het ROCvA en 18,4 voor het ROCvF. Een externe jobcoach zal ingezet worden om de participanten te begeleiden. Het werkgeversservicepunt wordt geconsulteerd voor het evalueren van de huidige werkwijze. Werving 5.2 In- door en uitstroom In 2017 is de specifieke arbeidsmarkt van het ROCvA en het ROCvF onder de loep genomen. Het wordt steeds lastiger om vacatures voor docenten vervuld te krijgen. Toch is de demografische trend niet ongunstig. Tussen de ontwikkelingen in de Randstad en die in de zogenoemde periferie bestaat een groot verschil. Zo slaat de vergrijzing in de regio s waarin het ROCvA en het ROCvF gevestigd zijn minder hard toe dan op landelijk niveau wordt verwacht. Verschillende prognoses tonen aan dat Amsterdam de snelst groeiende stad van Nederland is. Tussen 2015 en 2030 wordt een bevolkingsgroei van 18,1% verwacht 20. Omdat het vooral jonge mensen zijn die zich in de hoofdstad vestigen, zal in 2030 een relatief laag aandeel van de inwoners ouder dan 65 zijn. De verwachting is dat de potentiële Amsterdamse beroepsbevolking de komende 15 jaar met 12,5 % zal stijgen. Vacatures worden gepubliceerd op de websites van het ROCvA en het ROCvF en veelal ook op LinkedIn. Een enkele keer wordt gebruik gemaakt van een advertentie in dag- en vakbladen of op specifieke websites. In 2017 is een begin gemaakt met het plaatsen van beeldmateriaal op de werken-bij pagina van de website. Ook de vacatureteksten zijn verbeterd. In 2017 heeft de instelling de beschikking gehad over een corporate recruiter. Op verzoek van de mbo-colleges zocht zij naar kandidaten en adviseerde over de in te zetten wervingskanalen. Voor een aantal moeilijker in te vullen functies bracht de recruiter het bestand van open sollicitanten in beeld. In 2017 werden 807 open sollicitaties via de website ontvangen. Om de kwaliteit van de selectie te verhogen wordt steeds meer gebruik gemaakt van selectie-instrumenten, zoals de werkproef en het e-assessment. In 2017 is ruim vijftig keer een e-assessment afgenomen

49 Doorstroom 5.3 Professionalisering Om over voldoende mensen te kunnen blijven beschikken is het ook van belang ongewenst vertrek van medewerkers te voorkomen. Het loopbaancentrum biedt medewerkers verschillende mogelijkheden om aan de slag te gaan met loopbaanontwikkeling: gesprekken, workshops, tests en scholing. In 2017 is het gebruik van deze mogelijkheden licht afgenomen. Om meer inzicht te krijgen in de vraag naar dienstverlening gericht op loopbaanontwikkeling zal in 2018 een onderzoek gehouden worden. Uitstroom Ook in 2017 is uitvoering gegeven aan de begeleiding van uitkeringsgerechtigden naar werk. Dit zijn medewerkers van wie het contract niet verlengd is of beëindigd is. De begeleiding bestond uit verschillende activiteiten, individuele begeleiding, groepsbegeleiding, workshops en jobsearch. Onderdeel van de begeleiding is het controleren of de betreffende persoon voldoende inspanningen levert om een nieuwe functie te verwerven. Indien geconstateerd wordt dat dit niet overeenkomstig de afspraken is wordt een melding van verwijtbaar gedrag gedaan bij het UWV. In 2017 is dit vier keer gebeurd. Pedagogisch didactisch handelen Amsterdam telt 178 nationaliteiten en dat is ook te zien in onze scholen. Die diversiteit aan studenten vraagt om docenten met goede pedagogische en didactische vaardigheden. Daaraan wordt dan ook veel aandacht besteed. Teams en mbo-colleges maken hun eigen keuze waar het gaat om het bijhouden of versterken van deze vaardigheden. Zo heeft MBO College West het gedachtengoed van de Transformatieve school omarmd. Daarbij leren alle medewerkers, maar vooral docenten en conciërges, om te gaan met straatgedrag op school. Ook in de LC-scholing die roc-breed wordt aangeboden, is veel aandacht voor pedagogisch en didactisch handelen. De modules zijn geëvalueerd en inhoudelijk grondig herzien. De onderwerpen klassenmanagement en kwaliteitszorg zijn beter op elkaar afgestemd. Actuele onderwerpen als omgaan met diversiteit zijn toegevoegd. Het aantal docenten dat een lerarenbeurs heeft aangevraagd voor het volgen van een masteropleiding, is toegenomen van dertig in 2016 naar vijfenveertig in Dit is bemoedigend; uit onderzoek blijkt dat in landen waar de leerlingen goed presteren, de leraren relatief hoog zijn opgeleid. De interne auditoren zijn geschoold in het kijken naar didactisch handelen. Veel auditoren zijn beleidsmedewerkers en hebben zelf nooit voor de klas gestaan. Met een goede basiskennis en een gezamenlijk ontwikkelde kijkwijzer zijn zij beter toegerust voor het geven van feedback op lesobservaties en het stellen van vragen over didactisch handelen. Onderwijskundig leiderschap en kwaliteitscultuur De koers naar elk team een superschool, beoogt de teams (weer) eigenaar te maken van het onderwijs. Dat brengt vrijheid en verantwoordelijkheid met zich mee. Een goede docent zijn is daarvoor niet voldoende. Een kwaliteitscultuur 49

50 kenmerkt zich door teamleden die samenwerken, elkaar aanspreken en feedback geven. Met als doel het onderwijs steeds opeen hoger plan te brengen. Teams en mbo-colleges maken hun eigen keuzes waar het gaat om teamontwikkeling. Zo zijn de teams van MBO College Centrum aan de slag gegaan met de Veranderbrigade en heeft MBO College Zuidoost begeleiding ingezet van Dat moeten we vaker doen. Het Management Development Programma voor opleidingsmanagers en hoofden van ondersteunende diensten, is in 2016 vernieuwd. Het sluit aan op de doelstellingen op het gebied van onderwijskundig leiderschap. Aan de orde zijn vraagstukken als: hoe stimuleer je dat mensen met elkaar samenwerken, wat kun je doen om de werkdruk hanteerbaar te houden, hoe kweek je een cultuur waarin mensen leren van elkaar. Het programma is een combinatie van aandacht voor de persoon van de manager en voor de ontwikkeling van zijn team. De eerste deelnemers sloten het traject af op 8 december Uit de evaluatie bleek dat de trainers hoog worden gewaardeerd en dat de kruisbestuiving tussen opleidingsmanagers en hoofden van ondersteunende diensten goed beviel. Het traject geeft volgens de deelnemers een degelijk fundament en sluit goed aan bij actuele ontwikkelingen. De indruk van de trainers is dat vooral de individuele coaching en de begeleiding van de managers op de werkvloer het verschil hebben gemaakt. Onderwijsdirecteuren en programmamanagers zijn in het najaar van 2017 gestart met een traject Lerend Veranderen. Het traject wordt verzorgd door Sioo en bouwt voort op het open aanbod dat Sioo in samenwerking met het Kwaliteitsnetwerk MBO voor de doelgroep ontwikkelde. Gekozen is voor een in company variant om de onderlinge samen werking en het leren van elkaar te bevorderen. Startpunt voor het leren en ontwikkelen vormen concrete activiteiten die voortvloeien uit de Onderwijs- en Innovatieagenda Examenfunctionarissen Figuur 6 Uitgangspunten traject Lerend Veranderen Van de honderdveertig TEC-leden 21 die in september 2016 begonnen met de TEC-scholing, hebben negentig op 2 november 2017 hun certificaat behaald. Hiervoor moesten zij een traject doorlopen dat bestond uit een tweedaagse scholing, een kennistoets, het verzamelen van bewijsstukken voor het portfolio en tenslotte een criteriumgericht interview. De geslaagden zijn opgenomen in het Register van de Nederlandse Vereniging voor Examens (NVE). Met het behalen van het certificaat is het traject niet afgerond. Het TEC-lid blijft verplicht bewijzen te verzamelen waarmee hij aantoont bekwaam te zijn. Tevens worden voor de gecertificeerde TEC-leden themabijeenkomsten georganiseerd waarin diverse onderwerpen verder worden uitgediept. In oktober 2017 is een nieuwe TEC-scholing gestart. Ditmaal zowel voor nieuwe TEC-leden als voor mensen die de scholing nog niet hadden afgerond. 21 TEC: Team Examen Commissie 50

51 Pedagogisch didactisch getuigschrift Instructeurs die beschikken over een hbo-diploma, kunnen deelnemen aan de opleiding Pedagogisch Didactisch Getuigschrift BVE 22 (PDG) om een onderwijsbevoegdheid te halen. Het programma wordt in company uitgevoerd in samenwerking met de Hogeschool van Amsterdam en de Hogeschool Utrecht. In 2017 zijn zes PDG-groepen gestart. Vijf daarvan zijn reguliere groepen; dat wil zeggen dat de deelnemers de training in achttien maanden afronden. De zesde groep bestaat uit zij-instromers met een pabo-opleiding en met ervaring in het basisonderwijs. Met deze lesgroep is een lang gekoesterde wens in vervulling gegaan: het aanbieden van een verkort PDG-traject. De deelnemers volgen een traject van elf maanden. Op basis van de eindtermen en hun reeds opgedane kennis en ervaring, plannen de deelnemers zelf hun opleidingstraject. Het verkorte traject lijkt een succes te worden; de deelnemers stimuleren elkaar het maximale uit de opleiding te halen. Opleiden in de school Portaal voor loopbaan en scholing Op Hart voor Talent, het portaal voor loopbaan en scholing van het ROCvA en het ROCvF, kunnen medewerkers zich digitaal aanmelden voor trainingen uit het roc-brede scholingsaanbod. Daarnaast biedt het portaal verschillende tips om actief met loopbaanontwikkeling aan de slag te gaan, zoals een boekenlijst, links naar artikelen, filmpjes en testen. Een nieuw en succesvol onderdeel van Hart voor Talent is de digitale bibliotheek. Hier kunnen medewerkers kosteloos educatieve e-boeken downloaden over verschillende onderwerpen. Tijdens de pilotfase (oktober tot en met december 2017) zijn ruim e-boeken gedownload. Op basis van dit succes zal de digitale bibliotheek in 2018 verder uitgebreid worden. Onderzocht wordt hoe ook studenten gebruik kunnen maken van de gratis e-boeken. Een aantal trainingen in het aanbod loopt heel goed, maar er zijn ook trainingen waar niet veel belangstelling voor is. Het gebruik van het loopbaandeel vertoont een dalende lijn. In 2018 zullen daarom gesprekken plaatsvinden met de gebruikers: waar hebben zij behoefte aan? Met die input zal het portaal vernieuwd worden. In 2017 hebben bijna vijfhonderd studenten van lerarenopleidingen stagegelopen bij het ROCvA en het ROCvF. Het belang van het begeleiden van stagiaires wordt door de scholen al jaren onderkend. Niet alleen brengen ze nieuwe ideeën en elan, ook zijn zij een belangrijke kweekvijver voor nieuwe collega s. Een goede afstemming en een goede samenwerking met de lerarenopleidingen zijn dan ook van het grootste belang. Om zij-instromers, stagiaires en startende docenten optimaal te begeleiden wordt sinds 2016 de cursus Werkbegeleider aangeboden aan docenten. De cursus richt zich op ontwikkelingsgericht coachen. Inmiddels hebben ruim veertig docenten van het ROCvA en het ROCvF de cursus gevolgd. 22 BVE: Beroepsonderwijs en volwasseneneducatie 51

52 5.4 Welbevinden medewerkers Tevredenheid De tevredenheid van medewerkers is ten opzichte van 2015 flink gestegen. Het medewerkersonderzoek is in januari 2017 uitgezet onder alle medewerkers van de drie stichtingen. Het onderzoek is uitgevoerd door Effectory met behulp van een vernieuwde vragenlijst. Dit keer is een groter aantal open vragen gesteld, waardoor medewerkers meer konden vertellen. Daardoor waren de resultaten door het team makkelijker te interpreteren en te bespreken. De respons was goed: 71,9% bij het ROCvA en het ROCvF en 72,8% bij het VOvA. Manier van leidinggeven. Leidinggevenden worden gewaardeerd. De manier van leidinggeven is belangrijk voor de tevredenheid en de bevlogenheid van medewerkers. Ook is helder wat nog verbeterd kan worden: Betrokkenheid. De grootste beïnvloeders van betrokkenheid zijn waardering, trots en passen bij de cultuur. Dit zijn onderwerpen waarop nog verbetering mogelijk is. De trots op wat we bereikt hebben en de waardering voor elkaar, kunnen we nog meer uitdragen. Werkdruk. De score op werkdruk wisselt per team. Op teamniveau zal dus gekeken moeten worden wat nodig is. Wanneer de werkdruk als hoog ervaren wordt, helpt het om gesprekken te voeren over welke factoren daarbij van belang zijn, zoals de hoeveelheid werk, maar ook de werksfeer, waardering en controle. Faciliteiten. De tevredenheid over arbeidsomstandigheden is flink gestegen. Toch zijn veel opmerkingen gemaakt over faciliteiten, zoals te weinig lokalen en computerproblemen. Per mbo-college wordt besproken waar de belangrijkste pijnpunten zitten. Op het VOvA krijgen de medewerkers veel voldoening van het werk en de collega s. De werksfeer is prettig en de onderlinge samenwerking is goed. Op sommige scholen krijgt de schoolleiding veel pluimen (inzet, leiding nemen, duidelijkheid). In het algemeen wordt ervaren dat er ruimte is jezelf te ontwikkelen. Alle mbo-colleges stegen op de onderwerpen tevredenheid, bevlogenheid en betrokkenheid. Dat is een behoorlijke prestatie, die vooral veroorzaakt wordt door: Ontwikkelingsmogelijkheden. Om jezelf te ontwikkelen zijn voldoende tijd en middelen beschikbaar. Dit wordt gewaardeerd. Professionele ontwikkeling. De opzet van de meerjarenstrategie wordt gewaardeerd. De visie en missie zijn door deze opzet beter bekend. Ziekteverzuim In 2016 lag het gemiddelde percentage ziekteverzuim in het onderwijs op 4,9%. Van alle duizend te werken dagen worden 49 dagen verzuimd vanwege ziekte. Dit is één procent meer dan het gemiddelde verzuim over alle beroepsgroepen, wat onder andere kan worden verklaard uit de aard van de werkzaamheden in het onderwijs en de kenmerken van het personeelsbestand, zoals het relatief hoge aandeel ouderen. 52

53 Het streven van het ROCvA en het ROCvF voor 2017 was om het ziekteverzuim te beperken tot maximaal 5%. Dat is niet gelukt; het verzuim ligt bij alle drie de stichtingen boven deze norm. Het is een onderwerp waar moeilijk vat op te krijgen is, alle inspanningen ten spijt. Wanneer mbo-colleges met een hoog verzuim vergeleken worden met mbo-colleges met een laag verzuim, blijkt het antwoord te liggen in toevalligheden, zoals medewerkers met een langdurige ziekte. In onderstaande grafiek is te zien dat het verzuim het hoogst is in de leeftijdsgroep 60 jaar en ouder. In 2018 zal daarom preventief voor het 60 e levensjaar bekeken worden hoe uitval voorkomen kan worden. Dit kan onder andere door met de medewerkers zelf te bespreken wat ze nodig hebben om duurzaam te kunnen blijven werken. In 2017 zijn succesvolle maatregelen op dit gebied geïnventariseerd. Daarnaast kan de op hand zijnde generatieregeling bijdragen aan het langer vitaal blijven werken. Figuur 7 Ziekteverzuim

54 Fit naar de finish Het perspectief op pensioen is de laatste jaren sterk veranderd. Niet alleen wordt de pensioengerechtigde leeftijd in stappen verhoogd, maar tegelijkertijd zijn de regelingen om eerder te stoppen met werken, zoals bijvoorbeeld de FPU, afgeschaft. de wijze van koppelen zijn de gegevens in alle systemen gelijk en is op inrichtingsniveau uniformiteit gecreëerd. De implementatie verliep helaas niet vlekkeloos. Eind 2017 draaien de boekhouding en de salarisadministratie stabiel. In het voorjaar van 2018 zal de migratie naar het nieuwe organogram worden afgerond. Dit snel veranderde perspectief heeft gevolgen voor de werknemers. Velen vinden het zowel fysiek als psychisch zwaar om door te werken tot de AOWleeftijd. In het kader van goed werkgeverschap en duurzame inzetbaarheid willen het ROCvA en het ROCvF medewerkers in de laatste fase van hun loopbaan faciliteren om op een gezonde manier de eindstreep te halen. Blijvende betrokkenheid en vitaliteit zijn daarbij speerpunten. De Raad van Bestuur wil een aantal hulpmiddelen aanreiken die door de individuele medewerker ingezet kunnen worden om, rekening houdend met persoonlijke wensen en omstandigheden, de toekomst naar eigen inzicht vorm te geven. Een van die middelen is de voorgenomen introductie van een generatieregeling in In het kort houdt de regeling in dat een medewerker de mogelijkheid heeft om vanaf 62 jaar maximaal 50% minder te gaan werken met een salariskorting van 30% en een pensioenopbouw van 100%. De medewerker kiest zelf of hij gebruik wil maken van de regeling. De vrijgevallen formatie kan worden ingevuld door jongere medewerkers, waardoor een meer evenwichtige leeftijdsopbouw van het personeel mogelijk wordt. De regeling maakt deel uit van het beleid met betrekking tot duurzame inzetbaarheid. In feite gaat het om fit van start tot finish en om een organisatiecultuur waarin bewust omgegaan wordt met fysieke inzetbaarheid, werkplezier en kwaliteiten van mensen. In 2018 wordt verdere invulling gegeven aan dit beleid. AFAS Met als doel het gebruikersgemak voor medewerkers en managers te verbeteren is in 2017 overgestapt naar een nieuw informatiesysteem: AFAS. Hiermee is een belangrijke stap gezet in de vereenvoudiging van de gegevenshuishouding. Door 54

55 6.1 Huisvesting MBO College Almere In Almere worden drie onderscheidende scholen ontwikkeld met een doelgroepgerichte profilering. Twee scholen worden gehuisvest in MBO College Almere (in stadsdeel Almere Buiten), dat daarvoor ingrijpend verbouwd wordt. Voor de derde school wordt een nieuw mbo-college gebouwd in Almere Poort. 6 Bedrijfsvoering De eerste school biedt een breed assortiment niveau-2-opleidingen die optimaal aansluiten bij wat de arbeidsmarkt vraagt. Dat kan specifiek zijn denk hierbij aan een opleiding tot kok of militair maar ook een cross-over tussen verschillende opleidingen. De gebouwen waarin deze school gehuisvest is, zijn in 2017 gerenoveerd. Gerealiseerd zijn een moderne leeromgeving met een goede klimatisering. Voor de opleidingen Techniek, ICT en Media is een volkomen nieuwe outillage gemaakt. Door een nieuwe dubbelhoge entree is de uitstraling van het gebouw verbeterd. De tweede school biedt opleidingen op niveau 3 en 4 waarbij het ambacht centraal staat. Dit deel van de renovatie wordt in 2018 afgerond. De derde school biedt opleidingen op niveau 3 en 4 waarbij het ondernemen en pionieren van studenten centraal staat. De opleidingen van deze teams evolueren in relatie tot de ontwikkelingen in het stadsdeel Almere Poort waar sport en recreatie belangrijk zijn. De nieuw te bouwen school wordt opgeleverd op 22 mei 2018, ingebruikname is gepland in augustus Tot augustus 2018 wordt gebruik gemaakt van tijdelijke huisvesting tegenover het nieuwbouwterrein. MBO College Centrum De renovatie van de locatie Elandsstraat in Amsterdam heeft even stil gelegen, maar is in de loop van 2017 na herdefiniëring van het concept hervat. Doel van het nieuwe concept is om de verbinding met de omgeving duidelijker gestalte te geven. In het nieuwe ontwerp zijn de bakkersopleidingen aan de buitenkant 55

56 zichtbaarder. De vergunningprocedure is in gang gezet, de uitvoering zal plaatsvinden in de zomervakanties van 2018 en MBO College Airport Aan de Diamantlaan in Hoofddorp is een locatie gehuurd die het mogelijk maakt alle logistieke opleidingen van MBO College Airport onder één dak te brengen. De logistiekstudenten van de Kwadrantweg Amsterdam en Opaallaan Hoofddorp verhuizen in maart 2018 naar de nieuwe locatie, waar het nieuwe onderwijsconcept House of Logistics het licht zal zien. In dit concept staat het praktijkleren centraal. De locatie Kwadrantweg Amsterdam is niet meer nodig en wordt direct na de verhuizing afgestoten. MBO College Hilversum MBO Hilversum heeft gekozen voor een profilering op het gebied van media en ICT, wat resulteerde in een sterke groei van de betreffende opleidingen. Om die te kunnen opvangen is de onderwijsruimte in het Mediapark Hilversum fors uitgebreid. De context voor deze opleidingen is op het Mediapark uiteraard optimaal: het onderwijs midden tussen de studio s en de bedrijven uit de branche. MBO College Westpoort In 2017 is door de Coöperatie NexTechnician een voorwaardelijke huurovereenkomst gesloten met een ontwikkelaar die gaat bouwen op de locatie Kabelweg Amsterdam. De coöperatie bestaat uit MBO College Westpoort en de Vereniging NexTechnician. De bedoeling is dat de coöperatie een leeromgeving gaat realiseren waarbij school en bedrijfsleven in de mobiliteitsbranche onder hetzelfde dak samenwerken. Voor de bouw en inrichting is een omgevingsvergunning aangevraagd. Deze was ultimo 2017 nog niet verleend. Daardoor is de beoogde datum van ingebruikname, oorspronkelijk 1 september 2018, opgeschoven naar 1 januari MBO College Zuid In 2017 is een probleem ontstaan door loslatende leistenen van de gevel aan de Europaboulevard Amsterdam. Met acute maatregelen kon de veiligheid in eerste instantie weer worden geborgd. Netten zijn opgehangen die de afvallende leistenen opvangen. Om te komen tot een structurele oplossing is door de Verenging van Eigenaren een volledig gevelonderzoek uitgevoerd. Om helderheid te verschaffen over aansprakelijkheid is juridische expertise ingeschakeld. VOvA Het Hyperion Lyceum krijgt een spraakmakend gebouw midden in een dynamische en hoogstedelijke context. Het Hyperion Lyceum, zelf 30 meter hoog, wordt straks geflankeerd door woontorens van respectievelijk 75 en 90 meter. De nieuwbouw van het Hyperion Lyceum heeft in 2017 veel aandacht gevraagd door een probleem met de levering van het staal voor de gevel. Daardoor is een vertraging in de bouw ontstaan van twee tot drie maanden. De ingebruikname van de nieuwe school kan desondanks plaatsvinden zoals gepland: bij de aanvang van schooljaar Ook is in 2017 een landelijk spelende kwestie naar voren gekomen met betrekking tot de gebruikte breedplaatvloeren. In februari 2018 heeft een praktijkonderzoek uitgewezen dat zich geen gebreken in de vloeren voordoen. Tevens is een officieel ambtelijk advies uitgegeven dat de kosten voor het onderzoek toewijst aan de gemeente Amsterdam. De nieuwbouw op het Zeeburgereiland in Amsterdam is zeer voorspoedig verlopen. De inhuizing van het Stelle College, dat verder gaat onder de naam Cburg College, kan daardoor vervroegd worden van mei 2018 naar maart Het gebouw kenmerkt zich door een ruimtelijke beleving, die wordt versterkt door het gebruik van rustgevende kleuren. De bouw van de gemeentelijke sporthal naast het Cburg College is ook in 2017 gestart. De sporthal zal gereed zijn aan het eind van de zomer van Daarmee wordt een belangrijk knelpunt in de gemeentelijke schoolsportvoorzieningen opgelost. 56

57 Educatie Het voormalige gebouw van het Stelle College aan de Treublaan Amsterdam is in gebruik genomen door de afdeling Educatie. Educatie deelt het gebouw met het door brand getroffen lyceum Fons Vitae. Zo is van de nood van zowel het ROCvA als van de gemeente Amsterdam een deugd gemaakt. De Treublaan biedt minimaal tot eind 2018 onderdak aan schoolgaande jongeren en volwassenen. In Almere is voor Educatie tot eind 2018 ruimte gehuurd aan de Louis Armstrongweg 46. Daarna zal Educatie verhuizen naar de Straat van Florida in Almere, waar dan de renovatie zal zijn afgerond. De locaties Plein nummer 5 Amsterdam en Louis Armstrongweg 36 Almere zijn afgestoten. 6.2 Schoolklimaat Schone en frisse scholen Een schone, prettige en veilige leeromgeving is een voorwaarde om te kunnen leren. Met deze visie is in 2017 het aanbestedingstraject voor de schoonmaak gestart. In gesprek met drie marktpartijen zijn verschillende concepten ontwikkeld. Uiteindelijk is Hago Next als partner gekozen. Hago Next biedt twee schoonmaakconcepten waaruit de mbo-colleges kunnen kiezen. De implementatie is op 1 juli 2017 gestart. Figuur 8 Schoonmaakconcepten In 2017 is het besluit genomen om bij alle locaties die in eigendom zijn, de leslokalen en alle verblijfsruimten te laten voldoen aan de norm Frisse Scholen C. In 2017 zijn de locaties Da Costastraat Amsterdam (3 panden) en Agorawagenplein Lelystad opgeleverd. De locaties Arena Hilversum en Opaallaan Hoofddorp worden in 2018 afgerond. De locaties Fraijlemaborg en Tempelhofstraat Amsterdam zullen in 2018 worden opgestart. Veiligheid De Regiegroep Veiligheid richt zich op alle aspecten van veiligheid: fysieke, sociale en digitale veiligheid. De Regiegroep Veiligheid heeft als taak de integrale veiligheid te verhogen en doet dat door trends te signaleren en de communicatie 57

58 in de organisatie te verbeteren. In dat kader zijn crisiscommunicatieteams ingericht. Elk mbo-college heeft een eigen crisiscommunicatieteam dat nauw samenwerkt met de dienst PR, Communicatie & Marketing. De taak van het team is zaken die aanleiding zijn voor een crisis vroegtijdig te onderkennen en er zodanig over te communiceren dat de situatie beheersbaar blijft. De Regiegroep Veiligheid ziet erop toe dat adequaat op incidentmeldingen gereageerd wordt Op elk mbo-college is een vertrouwenspersoon beschikbaar voor studenten. De vertrouwenspersoon ondersteunt en begeleidt bij kwesties die zich afspelen rond ongewenst gedrag. Dat kan zijn in de schoolgebouwen, maar ook tijdens stages of excursies. Voor medewerkers is er een aparte vertrouwenspersoon. Bij de functionaris gegevensbescherming kunnen studenten en medewerkers terecht met een klacht over privacy, bijvoorbeeld als iemand ongewenst informatie online heeft gezet. De ombudsman speelt een belangrijke rol bij het oplossen van conflicten. De ombudsman kan door studenten en medewerkers als bemiddelaar en adviseur geraadpleegd worden als de bestaande klachtenprocedures niet voldoen. De kracht van de ombudsman zit vooral in zijn onpartijdigheid. De ombudsman doet onafhankelijk onderzoek en baseert daarop zijn aanbevelingen. Een ander sterk punt is dat voor het vragen van advies geen formaliteiten vereist zijn. De ombudsman kan ook op eigen initiatief een onderzoek instellen. Deze procedure kan eindigen met een beleidsadvies of aanbevelingen aan directies en de Raad van Bestuur. De ombudsman doet geen bindende uitspraken. Airport en het calamiteitenteam van het Facilitair Bedrijf. Doel van evaluatie was vooral te bezien hoe ROC-breed risico s teruggedrongen kunnen worden. Naar aanleiding hiervan is met schoonmaakbedrijf HAGO afgesproken dat zij een scan maken van de opbergruimtes die het ROC beschikbaar stelt en dat zij in beeld brengen hoe schoonmaakpersoneel wordt geïnstrueerd rond gebruik van middelen en apparatuur. Op basis van de incidenten die de afgelopen veertien jaar bij een van de mbocolleges geregistreerd zijn, is een beeld ontstaan van hoe een jaar in het algemeen verloopt. De eerste maanden van het schooljaar zijn relatief onrustig. De onbekendheid met regels aan de start van het schooljaar en de najaarsstemming zijn daar onder andere debet aan. Na de jaarwisseling treedt een rustiger periode in, die duurt tot de examens beginnen. Het geschetste beeld wordt door de andere mbo-colleges herkend en heeft tot diverse maatregelen geleid. Zo wordt in oktober uitgebreider schoongemaakt en is in november meer toezicht ingezet. Aan het begin van het schooljaar worden studenten uitgebreid geïnformeerd over de kluisjes en aan het eind van het schooljaar worden zij proactief uitgenodigd voor begeleidingsgesprekken. Incidenten In 2017 hebben zich een paar keer door slechte weersomstandigheden, brandjes en interne storingen dermate ontregelende situaties voorgedaan dat het calamiteitenplan moest worden geactiveerd. De test is goed doorstaan: de continuïteit van het onderwijs heeft nauwelijks geleden onder de gebeurtenissen. Niettemin zijn er optimalisatiemogelijkheden. Het calamiteitenplan schrijft voor dat na activering altijd een evaluatie wordt opgesteld; dit is begin 2018 gebeurd. De evaluatie van de interne storingen heeft geleid tot extra aandacht voor de serverruimtes. De dienst ICT en het Facilitair Bedrijf werken hierin nauw samen. Het brandje op de Opaallaan is geëvalueerd met de directie van MBO College 58

59 . 6.3 Duurzaamheid door zelfstandig een inkomen te verdienen. Al in 2006 sloot moederbedrijf Vebego een joint venture met SW-bedrijf IBN-Groep in Uden. Inmiddels zijn binnen de holding Vebego meer dan 6500 medewerkers met een afstand tot de arbeidsmarkt (MAA) aan het werk geholpen. Energiebesparing Het ROCvA en het ROCvF hebben zich de afgelopen jaren gericht op het terugdringen van het energieverbruik. In 2017 is het energieverbruik teruggebracht met 7,7%. In 2016 was dit 6%. Daarmee zijn de energiekosten in 2017 teruggebracht met ,- en in 2016 met ,-. De gebouwen worden waar mogelijk steeds verder geoptimaliseerd. Alle eigendomsgebouwen hebben een energielabel. Het op te leveren pand in Almere Poort is zo duurzaam is gebouwd dat het in aanmerking komt voor groene financiering. In 2017 is begonnen met het plaatsen van slimme meters. Door het energieverbruik voortdurend te monitoren, kunnen de installaties effectiever worden afgesteld. Hierdoor is de verwachting in 2018 wederom een besparing te kunnen realiseren. Daarnaast is 2017 een inventarisatie gemaakt van mogelijke RVO-maatregelen, zoals zonnepanelen en ledverlichting. In 2018 wordt een begin gemaakt met de realisatie. De ambitie is in 2020 te voldoen aan het predicaat Groene School. Voor de catering zijn het ROCvA en het ROCvF in zee gegaan met Vital 4 Skool. Vital 4 Skool biedt in de kantines gezonde voeding aan met minimaal het predicaat zilver. In het aanbod is voedsel te vinden uit verschillende culturen: Mediterraan, Turks, Marokkaans en Surinaams. Door een product volgens de No-Waste formule van kop tot staart in maaltijden te verwerken, wordt zo min mogelijk voedsel verspild. Daarnaast genereert ook Vital 4 Skool werkplekken voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Op het gebied van klimaat is de ambitie dat alle eigendomsgebouwen minimaal voldoen aan de definitie Frisse Scholen C. In 2018 wordt dit project nagenoeg afgerond. Aanbestedingen Bij de aanbestedingen voor catering en schoonmaak zijn uitdrukkelijke bepalingen met betrekking tot duurzaamheid opgenomen. Voor de schoonmaak is de keuze gevallen op Hago Next. Hago Next werkt samen met Returnity voor circulair afvalmanagement, is zuinig met water en energie en gebruikt ecologisch verantwoorde schoonmaakmiddelen van Vive. Hago Next laat duurzaamheidsscans uitvoeren om inzicht te krijgen in verbeterpunten. Naast de zorg voor onze planeet, vindt Hago Next het belangrijk dat iedereen een kans krijgt volwaardig onderdeel te zijn van de maatschappij 59

60 6.4 ICT 6.5 Onderwijsinformatie ICT doet het gewoon Het motto ICT doet het gewoon is de basis geweest voor het handelen van de Dienst ICT de afgelopen jaren. Het resultaat van die focus is dat de systemen werken en veilig zijn. Ontwikkelingen in de ICT worden voor de organisatie benut en storingen worden verholpen. Een belangrijke taak daarbij is het verlenen van service.. De Dienst ICT is in 2017 voorgedragen als kandidaat voor Beste Leerbedrijf. De inzet van stagiaires bij de Servicebalies heeft geleid tot tevredenheid bij de gebruikers. Ook de studenten zelf zijn enthousiast. Doordat de Servicebalies werk overnemen van de centrale Servicedesk, zijn de doorloop- en wachttijden verkort. ICT verbindt De Dienst ICT zoekt naar de manier waarop het best aangesloten kan worden bij innovaties in het onderwijs. In 2017 is in MBO College Zuidoost een innovatieruimte gerealiseerd waar docenten (ook van niet-ict-opleidingen) ervaring kunnen opdoen met nieuwe technologie. Zij kunnen er lessen verzorgen met gebruik van innovaties als een HoloLens of een 3D-printer. In 2018 zal de aandacht voor ICT-innovatie in het onderwijsuitgebreid worden, zowel het gebruik van ICT in de beroepspraktijk als de toepassing van ICT bij het leren in het algemeen. Standaardiseren Enkele jaren geleden besloten het ROCvA en het ROCvF de onderwijslogistieke processen te standaardiseren. Met het in gebruik nemen van applicaties zoals EduArte en Xedule is bepaald welke gegevens vastgelegd worden om het onderwijs te faciliteren. De wereld staat echter niet stil. Veranderingen in wet- en regelgeving leiden ertoe dat processen wijzigen en dat leidt weer tot aanpassingen in de systemen. Een mooi voorbeeld is het toelatingsrecht dat van kracht wordt op 1 augustus Het nieuwe beleid rond aanmelding en plaatsing vroegen om aanpassingen in EduArte. Deze aanpassingen zijn in de tweede helft van 2017 gerealiseerd. Wat in 2017 ook veel aandacht vroeg, was het proces rond de keuzedelen. Ook dit proces vraagt om vormgeving van het beleid in de mbocolleges, waarna de applicatie zodanig wordt ingericht dat studenten digitaal hun keuze kenbaar kunnen maken. EduArte Over de toepassingsmogelijkheden van EduArte is men over het algemeen tevreden. In 2017 zijn op verzoek van de onderwijsteams nieuwe functionaliteiten in EduArte ontwikkeld. Met Digitaal leren en lesgeven kan het team studie-en stagewijzers opnemen in EduArte. De studie-en stagewijzers kunnen voorzien worden van opdrachten, een inlevermogelijkheid en een planning. De beoordeling kan worden doorgezet naar het resultatenoverzicht van de student. Toets- en examenlogistiek ondersteunt het proces van aanmelden voor een generiek examen tot en met de afname ervan. Deze module wordt door één mbo-college uitgeprobeerd voor hij wordt beschikbaar gesteld voor alle mbo-colleges. Onderwijslogistiek ondersteunt het team bij het proces rond keuzedelen. De module wordt door drie teams uitgeprobeerd. 60

61 Xedule De ontevredenheid van studenten over de roosters was aanleiding tot het inzetten van de applicatie Xedule. Xedule is een planning- en roosterpakket, in tegenstelling tot UNTIS dat alleen het roosteren ondersteunt. Negen mbocolleges hebben de applicatie in 2017 geïmplementeerd. De nieuwe werkwijze beoogt drie doelen te bereiken: een hogere tevredenheid van studenten over het rooster; een verbetering van de kwaliteit, de betrouwbaarheid en de tijdigheid van het rooster, kortom: meer grip op de gehele procesketen. 61

62 7.1 Ontwikkeling en beleid Financieel resultaat Dit onderdeel van het bestuursverslag is gebaseerd op de jaarrekeningen Het dient dan ook gelezen te worden in samenhang met de toelichting op de jaarrekening en de overige financiële gegevens. Financieel gaat het goed met het ROCvA en het ROCvF is met een positief exploitatieresultaat van 7,2 miljoen afgesloten. Begroot was - 6,2 miljoen, derhalve is 13,4 miljoen hoger resultaat gerealiseerd. Per stichting is het beeld: 7 Financiën ROCvA : + 5,5 mln (begroot mln); ROCvF : + 2,0 mln (begroot - 0,7 miljoen). De belangrijkste oorzaken van de hoger dan begrote resultaten zijn: een hoger dan begrote compensatie door OCW voor loon- /prijsstijgingen en stijging pensioenlasten; hoger gerealiseerde studiewaarde (meer studenten zijn op een hoger dan verwacht niveau gediplomeerd); meer geld voor BPV dan begroot door als voldoende beoordeelde voortgang op BPV verbetering; hogere groei in aantal deelnemers mbo; meer uitgevoerde educatie- en inburgeringstrajecten in met name Amsterdam. Verder blijft de organisatie kostenbewust. Steeds wordt bezien of een extra uitgave van waarde is voor de verbetering van het onderwijs en het worden van een superschool! De financiële ratio s bevinden zich boven de inspectie- en eigen normen. De vermogenspositie is en blijft solide. De positieve resultaten van 2017 worden toegevoegd aan de bestemmingsreserves van met name de mbo-colleges. De besteding van de hiervan kan begrijpelijkerwijze pas na 2017 plaatsvinden. Hierbij wordt uitgegaan van een lichte groei van studentenaantallen, mede als gevolg van onze investeringen in moderne en kwalitatief hoogwaardige 62

63 huisvesting in Almere (MBO) en Amsterdam (m.n. VO). Hiernaast innoveert de organisatie op diverse fronten. De veelheid aan (verbeter-)projecten, RIFsubsidies, MBO Agenda projecten e.a. leiden echter ook tot werkdruk. Een gezonde balans hierin vinden lijkt een belangrijke opdracht voor De personele bezetting is net als in 2016 ook in 2017 aanzienlijk toegenomen, over 2016 en 2017 met in totaal 10%. O.b.v. ons strategisch personeelsbeleid hebben we de ruimere bekostiging en overige middelen dus voornamelijk ingezet om extra personeel aan te nemen. Drivers hierachter zijn de gewenste extra aandacht voor studenten en het faciliteren van teams om zelf invulling te geven aan modern onderwijs. Ook vermindering van de werkdruk van met name het onderwijzend personeel heeft een rol gespeeld in de keuzes die in de personele bezetting zijn gemaakt. Het is tijd te bezien of verdere (kwantitatieve) groei van bezetting en personele lasten effectief is in het bereiken van de 100 superscholen. De mbo-colleges zijn in financiële zin in control. Via het gebruik van de zogenaamde bestemmingsreserves per mbo-college/organisatieonderdeel bestaat een relatieve rust in de exploitatie van de organisatieonderdelen. Ook in 2017 worden de middelen aan deze publieke reserves toegevoegd met het oog op een effectieve besteding in latere jaren. Hierdoor kunnen ze zich meer op de langere termijn richten waar voorheen vooral één jaar vooruit werd gekeken. De omvang van de bestemmingsreserves bedraagt voor het ROCvA eind 2017 geconsolideerd circa 18,3 miljoen en voor het ROCvF circa 6,7 miljoen. Doordat de inkomsten vanuit de kwaliteits- en excellentiemiddelen per kalender jaar geschiedt en de uitvoering van de plannen (lees: uitgaven) veelal schooljaarsgewijs,hebben we elk jaar te maken met een doorschuif van middelen. Om de lasten 2018 te dekken wordt voor het ROCvA daarom 1,5 miljoen aan baten doorgeschoven naar 2018 en voor het ROCvF is dit 0,6 miljoen. De overloop van baten is mede gericht op financiering van de ambities vanuit de door het bestuur vastgestelde Onderwijs-agenda. Het VOvA eindigt met een financieel resultaat van 0,1 miljoen negatief. Dit resultaat is beïnvloed door een eenmalige, incidentele last van 0,3 miljoen verband houdende met een correctie van teveel ontvangen middelen voor de in 2016 overgedragen ROC's op Maat. Het resultaat in 2016 was hierdoor bovengemiddeld hoog. Het VOvA heeft in 2017 met succes 0,3 miljoen ingezet vanuit de bestemmingsreserve ten behoeve van innovatie en verbetering van het onderwijs en ontwikkeling van de marktpositie. Het VOvA groeit in leerlingaantallen en onderwijskwaliteit. De voorziening wachtgeldverplichtingen is bij het ROCvA afgenomen met circa 2,9 miljoen en bij het ROCvF afgenomen met circa 0,7 miljoen. De kosten voor uitkeringsverplichtingen WW en de bovenwettelijke WW nemen met name door de huidige hoogconjunctuur substantieel af. Baten 2017 Baten ROCvA De organisatie groeit in deelnemersaantallen en presteert ook op variabele bekostigingselementen (o.a. studiewaarde) naar behoren. Hierdoor zijn zowel de lumpsum als de variabele bekostiging in 2017 ruimer geweest dan in 2016 en dan was begroot. De totale baten zijn t.o.v ,3% toegenomen, hetgeen vooral de financiering vanuit het Rijk en de gemeenten betreft. Deze baten (Rijk/Gemeenten) maakten in 2017 circa 94,9% van de totale baten uit (94,8% in 2016). De cursusgelden en onze contractactiviteiten bleven vrij stabiel in omvang en in geldelijke opbrengst. De focus ligt op het publiek bekostigde onderwijs. Baten ROCvA (x 1.000) Mutatie t.o.v Mutatie t.o.v Realisatie Begroot Realisatie begroot Rijksbijdrage OCW ,9% ,6% ,3% ,8% ,8% Overige overheidsbijdragen ,0% ,9% ,5% ,0% ,9% College-, cursus en examengelden ,5% ,1% ,6% ,8% ,5% Baten werk in opdracht van derden ,5% ,7% ,5% ,1% 7 0,4% Overige baten ,1% ,7% ,0% ,3% 380 4,3% Totaal baten ,0% ,0% ,0% ,8% ,3% De hoger dan begrote rijksbijdrage OCW komt vooral door extra uitgekeerde compensatie voor loon-/prijsstijgingen en stijging pensioenpremies (+ 6,8 miljoen). Een bedrag van 1,2 miljoen is ontvangen vanuit de Regeling Compensatie langere inschrijvingsduur (d.d ). Deze tijdelijke OCWregeling is bedoeld om voor onze studenten financiële belemmeringen weg te

64 nemen om het hoogst haalbare diploma te behalen. Dit waren nieuwe gelden in 2017 en deze waren niet begroot. De afdeling Educatie Amsterdam opereerde ook in 2017 met succes op de door Amsterdam openbaar aanbestede Educatietrajecten. Ook een toenemend aantal inburgeringstrajecten werd door deze afdeling verzorgd, leidende tot extra baten over 2017 (onder overige overheidsbijdragen). De overige baten liggen in lijn met voorgaand jaar. Ten opzichte van de begroting zijn meer baten gerealiseerd ten aanzien van detachering personeel en verhuuropbrengsten. Baten ROCvF De baten van het ROCvF zijn t.o.v met 2% toegenomen. Ondanks een lichte krimp in deelnemersaantallen stegen zowel lumpsum- als variabele bekostiging, zij het minder dan bij het ROCvA. Ook hier bestaan de baten voor het grootste gedeelte uit de overheidsbijdragen van Rijk en gemeenten. Deze bijdragen bedroegen in ,0% van de totale baten (96,9% in 2016). Ook in Flevoland namen de activiteiten van de afdeling Educatie toe. Vanuit de vrije WEB- middelen werd meer omzet gegenereerd. Ook hier zien we een hoger aantal trajecten dat door deze afdeling t.b.v. de inburgeraars is verzorgd, leidende tot extra baten over 2017 van ca. 0,8 miljoen (onder overige overheidsbijdragen). De baten werk in opdracht van derden zijn lager dan voorgaand jaar en begroting. De realisatie van 2016 bevat hogere opbrengsten met name vanuit het project doorstroom Internationale Schakelklassen naar mbo. Lasten ROCvA Voor het ROCvA stegen in 2017 ten opzichte van vorig jaar de baten met 3,3%, de lasten stegen met liefst 6%. Een rechtstreeks gevolg van de inzet van extra personeel om de ambities op het gebied van kwaliteit én ondersteuning van het onderwijs waar te kunnen maken. De overige kostencategorieën bleven in 2017 relatief stabiel. Lasten ROCvA Baten ROCvF (x 1.000) Mutatie t.o.v Mutatie t.o.v Realisatie Begroot Realisatie begroot 2016 (x 1.000) Mutatie t.o.v Mutatie t.o.v Realisatie Begroot Realisatie begroot 2016 Rijksbijdrage OCW ,8% ,7% ,2% ,5% 215 0,5% Overige overheidsbijdragen ,2% ,8% ,7% ,5% ,2% College-, cursus en examengelden 481 1,0% 50 0,1% 278 0,6% ,0% ,0% Baten werk in opdracht van derden 38 0,1% 378 0,9% 394 0,8% ,9% ,4% Overige baten 938 1,9% 229 0,5% 831 1,7% ,6% ,9% Totaal baten ,0% ,0% ,0% ,1% 975 2,0% De hoger dan begrote rijksbijdrage OCW komt vooral door extra uitgekeerde compensatie voor loon-/prijsstijgingen en stijging pensioenpremies (+ 1,2 miljoen). Een bedrag van 0,2 miljoen is ontvangen vanuit de Regeling Compensatie langere inschrijvingsduur (d.d ). Deze tijdelijke OCWregeling is bedoeld om voor onze studenten financiële belemmeringen weg te nemen om het hoogst haalbare diploma te behalen. Dit waren nieuwe gelden in 2017 en deze waren niet begroot. Personeelslasten ,2% ,1% ,2% ,1% ,0% Afschrijvingen ,2% ,4% ,2% ,6% ,8% Huisvestingslasten ,4% ,5% ,6% 120 0,6% 555 3,1% Overige lasten ,1% ,0% ,0% 628 1,7% ,6% Totaal lasten ,0% ,0% ,0% ,0% ,0% Ten opzichte van 2016 is het aantal medewerkers gestegen met circa 185. Deze stijging is vooral het gevolg van: de groei in aantal deelnemers (mbo) en leerlingen (vo). strategische ingrepen in de bezetting (w.o. dakpanconstructies ). Uitgaven aan inhuurpersoneel is toegenomen door hoger dan verwachte ziektevervanging en door forse inzet op tijdelijke onderwijsprojecten (bijvoorbeeld RIF-projecten, MBO Agenda, examinering). Maar ook door extra inzet die we hebben gepleegd op projecten ten behoeve van de noodzakelijke ondersteuning van het onderwijs (bijvoorbeeld implementatie van AFAS en Xedule). 64

65 De afschrijvingen lagen in 2017 op een normaal niveau. In 2016 waren deze lasten atypisch hoog doordat we in dat jaar besloten hebben de afschrijvingsduur voor devices te verlagen. Overige lasten: De ruimere bekostiging heeft in 2017 ook geleid tot extra uitgaven aan leer- en hulpmiddelen. Ook hiermee investeerden we in kwaliteit van het onderwijs. Door de toenemende aandacht en ruimte die er binnen onze organisatie is voor innovatie en andere vormen van onderwijs zien we ook een toename in advieskosten in 2017, veelal projectgebonden. Ook onze inzet op verdere professionalisering en efficiency van Inkoop en aanbesteding heeft in 2017 geleid tot hogere advieskosten. Lasten ROCvF genoemde verwachte groei in Almere is de uitbreiding van het vliegveld in Lelystad voor ons mbo college aldaar aanleiding om te investeren in de bezetting. Ook in onze colleges van het ROCvF is het nodig gebleken meer in te huren vanwege een hoger dan verwacht ziekteverzuim. De bij het ROCvA aangehaalde inzet op tijdelijke onderwijsprojecten (zoals RIF-projecten, MBO Agenda en examinering) en ondersteuningsprojecten (implementatie AFAS, Xedule) geldt evenzo voor het ROCvF. Hiernaast is de groei aan educatietrajecten deels opgevangen met extern personeel. Gezien de verwevenheid van de renovatieprojecten in Almere Buiten, bestaande uit 3 gebouwdelen) hebben we besloten om pas na definitieve oplevering in 2018 te gaan starten met afschrijven. Hierdoor onderschrijden we de begroting 2017 enigszins. De hogere huisvestingslasten ten opzichte van de begroting zijn met name gerelateerd aan de verhuiskosten in Almere Buiten. Een vergelijkbare ontwikkeling zien we bij het ROCvF. De baten namen toe met 2%, de lasten met 5,6%. Met name mbo-college Almere anticipeert in haar personele bezetting op de verwachte toename in deelnemersaantallen, volgend op de nieuw- en verbouw van haar onderwijslocaties. M.i.v. het schooljaar beschikt dit mbo-college over moderne faciliteiten waar uitdagend onderwijs zal worden gegeven. Lasten ROCvF (x 1.000) Mutatie t.o.v Mutatie t.o.v Realisatie Begroot Realisatie begroot 2016 Personeelslasten ,6% ,0% ,7% 550 1,6% ,6% Afschrijvingen ,2% ,4% ,7% ,5% ,8% Huisvestingslasten ,2% ,5% ,9% ,1% ,4% Overige lasten ,1% ,1% ,7% ,1% ,3% Totaal lasten ,0% ,0% ,0% ,5% ,6% Ten opzichte van 2016 is het aantal medewerkers gestegen met circa 13, zij het dat dit vooral in het tweede halfjaar heeft plaatsgevonden. De groei was m.a.w. beperkt. Uit strategische overwegingen heeft de krimp in deelnemersaantallen van het ROCvF niet geleid tot krimp van de personele bezetting. Naast de reeds 65

66 Beleid vrij besteedbare vermogen Ratio's ROCvA Het eigen vermogen heeft drie functies: 1. Buffer (o.b.v. risicoprofiel) 2. Besteding (inkomsten niet synchroon met uitgaven) 3. Financiering (sparen voor investeringen) Met betrekking tot de bufferfunctie is het beleid een minimale solvabiliteit van 35% (inspectienorm is 30%). In 2016 is de eigen normering voor een minimale solvabiliteit herijkt. Dit is in relatie gebracht met de bestaande risico s. Financiële prestatie-indicatoren Het ROCvA en het ROCvF kennen een aantal financiële kaders. Deze zijn gerelateerd aan de strategische ambities en aan het financiële toetsingskader van de Inspectie van het Onderwijs. T.o.v. het OCW-kader zijn enkele financiële indicatoren toegevoegd. Verder zijn de rentabiliteits- en solvabiliteitseis scherper gesteld dan de OCW signaleringswaarde. Hieronder allereerst een samenvatting van de huidige stand van deze indicatoren op basis van enerzijds de geconsolideerde en enkelvoudige jaarrekeningen 2017 en anderzijds de verwachtingen voor de toekomst ( ) vanuit de door de Raad van Toezicht goedgekeurde meerjarenbegrotingen zoals opgesteld eind 2017 (enkelvoudig). Vervolgens worden de indicatoren en de prestatie ten opzichte van de (interne) norm uitgezet Norm Geconsolideerd Enkelvoudig Enkelvoudig Enkelvoudig Enkelvoudig Enkelvoudig Enkelvoudig Current Ratio > 0,5 1,00 0,84 0,76 0,99 1,22 1,49 1,65 Current ratio incl. rc faciliteit > 0,5 1,00 0,88 0,85 0,99 1,14 1,30 1,41 Solvabiliteit II (incl. voorzieningen) 35% 49% 48% 54% 55% 56% 57% 58% Solvabiliteit I (excl. voorzieningen) 35% 42% 41% 45% 46% 48% 49% 50% Weerstandsvermogen > 5% 38% 41% 40% 41% 43% 44% 45% Interest Coverage Ratio > 3,0 6,69 6,60 5,64 6,57 6,77 6,73 6,42 Debt Service Coverage Ratio > 1,5 1,84 1,86 2,38 2,79 2,83 2,74 2,57 Loan to value < 50% 43% 43% 43% 42% 41% 41% 40% Rentabiliteit 1% 1,8% 2,1% 0,6% 1,1% 1,1% 0,8% 0,4% Huisvestingslasten in % Rijksbijdrage 9% 6,9% 6,3% 7,6% 7,8% 7,7% 7,8% 7,9% Huisvestingsratio < 15% 9,3% 9,0% 9,1% 9,3% 9,4% 9,6% 9,8% Personeelslasten in % totale baten 70% 73,8% 73,8% 75,9% 75,2% 75,2% 75,6% 76,3% Ratio's ROCvF Norm Enkelvoudig Enkelvoudig Enkelvoudig Enkelvoudig Enkelvoudig Enkelvoudig Current Ratio > 0,5 1,18 0,71 0,70 0,75 0,81 0,90 Current ratio incl. rc faciliteit > 0,5 1,13 0,78 0,78 0,82 0,86 0,93 Solvabiliteit II (incl. voorzieningen) 35% 50% 41% 40% 41% 42% 43% Solvabiliteit I (excl. voorzieningen) 35% 39% 31% 31% 31% 32% 33% Weerstandsvermogen > 5% 39% 39% 37% 36% 36% 36% Interest Coverage Ratio > 3,0 9,68 3,08 5,76 7,92 8,66 9,64 Debt Service Coverage Ratio > 1,5 4,65 0,59 1,38 1,92 2,02 2,16 Loan to value < 50% 89% 46% 46% 45% 44% 43% Rentabiliteit 1% 4,1% -3,4% -2,3% -0,5% 0,0% 0,5% Huisvestingslasten in % Rijksbijdrage 9% 7,5% 7,5% 5,9% 5,7% 5,7% 5,7% Huisvestingsratio < 15% 10,0% 12,4% 11,1% 11,0% 11,1% 11,1% Personeelslasten in % totale baten 70% 71,8% 71,3% 70,5% 69,5% 69,4% 69,3% Current ratio Liquiditeit wordt genormeerd via de indicator current ratio. De current ratio van het ROCvF zal in 2018 afnemen als gevolg van de afronding van de nieuwbouwen renovatieprojecten in Almere. Het resterende investeringsbedrag in 2018 zal circa 13 miljoen bedragen, waarvan 7,3 miljoen gefinancierd wordt via ING. Beide roc s hebben nog een, momenteel niet gebruikte, rekening-courantfaciliteit bij het ministerie van Financiën (ROCvA 20,4 miljoen en ROCvF 4,5 miljoen). Indien deze faciliteit in beschouwing wordt genomen, wordt de current ratio norm eveneens gehaald. In de toekomst bevindt de liquiditeit zich op een gezond niveau. Solvabiliteit Vanuit het toezichtkader van de Inspectie van het Onderwijs worden twee definities voor de solvabiliteit gehanteerd. Solvabiliteit I (eigen vermogen, uitgedrukt in percentage van het totaal vermogen) en solvabiliteit II (eigen 66

67 vermogen vermeerderd met voorzieningen, als percentage van het totaal vermogen). De solvabiliteit I van het ROCvF daalt in 2018 onder de interne norm, als gevolg van de aanvullende externe financiering voor de realisatie van de nieuwbouw- en renovatieprojecten in Almere. Met een begrote solvabiliteit van 31% zal het ROCvF boven de inspectienorm (30%) blijven. Interest coverage ratio Deze ratio geeft aan hoe vaak de rentelast van een jaar betaald kan worden uit de operationele kasstroom en is hiermee van belang voor de financierbaarheid en de financiers. De Inspectie van het Onderwijs heeft hier nog geen normering voor vastgesteld. De interne norm is gesteld op 3,0. Beide roc s voldoen voor 2017 en toekomstige jaren (ruim) aan deze norm. Conform begroting zal het ROCvF in 2018 krap boven de norm uitkomen, om in de volgende jaren weer te stijgen. Debt-Service coverage ratio Deze ratio geeft aan hoe vaak de rente- én aflossingsverplichtingen betaald kunnen worden uit de operationele kasstroom. De Inspectie heeft hier nog geen normering voor vastgesteld. De interne norm is gesteld op 1,5. De DSCR van het ROCvA in 2017 (1,86) is inclusief extra vrijwillige aflossingen van in totaal 3,4 miljoen. Exclusief deze extra aflossingen is de DSCR 2,24. De begrote DSCR van het ROCvF komt in 2018 en 2019 onder de interne norm en zal zich in de daaropvolgende jaren weer herstellen. Het bestuur ziet op dit moment nog geen reden om hierop bij te sturen maar monitort de liquiditeitspositie van het ROCvF nauwgezet. Rentabiliteit De rentabiliteit is gedefinieerd als het exploitatieresultaat, uitgedrukt als percentage van de totale baten. Het toezichtkader van de Inspectie van het Onderwijs hanteert als norm een rentabiliteit van meer dan 0%. Intern wordt aan alle organisatieonderdelen een normatief percentage opgelegd van 1%. Zoals te zien is in de tabellen op voorgaande pagina s wordt deze norm in 2017 ruimschoots gehaald. In de volgende jaren blijft de rentabiliteit van zowel het ROCvA als het ROCvF veelal onder de interne norm van 1%. In deze jaren worden middelen besteed die in 2017 en eerder zijn ontvangen. Financieel-technisch worden deze extra uitgaven onttrokken aan het vermogen, waar de baten immers eerder (in 2017 en eerder) aan zijn toegevoegd. Gecorrigeerd hiervoor komt de rentabiliteit gemiddeld uit boven de interne norm 1%. Personeelslasten in % totale baten Doelstelling is om van elke euro aan baten een percentage te besteden aan personeel. De interne norm hierbij bedraagt 70%. Dit betreft alle personele lasten inclusief externe inhuur en overige personele lasten. Zoals te zien is in de tabellen op voorgaande pagina, wordt deze norm bij het ROCvA en het ROCvF gehaald in Bij het ROCvA is dit eveneens het geval in de daarop volgende jaren. Bij het ROCvF zal het percentage dicht bij de norm liggen. De impact van de generatieregeling is vooralsnog niet meegenomen in de prognoses. Loan to value Deze indicator normeert de langlopende financiering als een percentage van de waarde van de gefinancierde vaste activa (gebouwen en terreinen). Het geeft aan welk deel van de vaste activa het roc maximaal wilt financieren met (langlopend) vreemd vermogen. De Inspectie heeft hier nog geen normering voor vastgesteld. De interne norm is gesteld op maximaal 50%. Beide roc s voldoen meerjarig aan de norm. De loan to value van het ROCvF is inclusief de activa in uitvoering en vooruitbetalingen gerelateerd aan de nieuwbouw en renovatie in Almere (0,39 ultimo 2017). Als gevolg van deze nieuwbouw en renovatie zal de loan to value van ROCvF in 2018 verder toenemen. 67

68 7.2 Continuïteitsparagraaf Meerjarige raming studentenaantallen Meerjarige ontwikkeling studentenaantallen (ongewogen) Vooruitblik Vanuit een financieel robuuste positie is de meerjarenbegroting opgesteld. Op hoofdlijnen voldoen begroting en de meerjarenbegroting aan alle eisen vanuit de externe toezichthouders. Cruciaal is de effectieve besteding van de beschikbare bekostiging die deels in eerdere jaren is overgehouden. Hierbij is de, soms weerbarstige, discussie over de toedeling van formatie naar de teams het meest in het oog springend. Het faciliteren van de teams, in het bereiken van hun superschool is hierbij leidend. Het deel van de beschikbare middelen dat wordt uitgegeven aan personeel overstijgt ruim de norm van 70%. Het komende jaar worden belangrijke huisvestingsprojecten opgeleverd zowel in het mbo als in het vo. Voor het VOvA en voor MBO College Almere wordt 2018 met de oplevering van de nieuwbouw een bijzonder jaar. In 2018 zullen de investeringen de vanuit afschrijving beschikbare middelen overstijgen, als gevolg van de nieuwbouw. Het ROCvA verbetert haar financiële positie en blijft groeien. Meerjarig wordt een lichte afname van de baten verwacht (in overeenstemming met de Rijksbegroting 2018 OCW). De organisatie is in financiële zin zodanig in control dat hier zodra het zich gaat voordoen snel op kan worden gereageerd. Voor het ROCvF geldt dat ondanks de toename van baten door deelnemersgroei, een meerjarige inzet van reserves nodig is om aan de minimale normen te voldoen. Anticiperend op groei door de investeringen in onderwijs en huisvesting wordt dit door het bestuur acceptabel geacht en in overeenstemming met de bestemming van de daartoe gevormde reserves. Hierdoor komen de ratio s weliswaar onder druk te staan maar blijven boven het minimumniveau Bekostiging Raming Raming Raming Raming Raming Raming ROCvA ROCvF Totaal mbo Groei in studenten ROCvA 1,42% 0,16% 1,87% 0,61% 0,35% 0,09% Groei in studenten ROCvF -1,73% 1,18% 7,42% 2,17% 1,39% 0,94% Totaal mbo 0,93% 0,31% 2,71% 0,86% 0,52% 0,23% De (ongewogen) aantallen 2016 zijn gebaseerd op de accountantstelling De raming 2017 is gebaseerd op de interne, zogenoemde, beleidstelling. Dit is de telling die aan de accountant wordt voorgelegd ter controle. De ramingen van 2018 t/m 2022 zijn afkomstig uit de ramingen van onze mbo-colleges, gemaakt bij het opstellen van de meerjarenbegroting. De algehele verwachting van het ROCvA is dan sprake zal zijn van autonome groei. De verwachte groei bij ROCvF wordt voornamelijk veroorzaakt door de bouw van Almere Poort en de daar te starten opleidingen met groeipotentie, de oplossing rondom de macrodoelmatigheidsdiscussie in Almere en de verwachting dat groei in studenten toeneemt voor beroepen die op of om de luchthaven Lelystad in ontwikkeling zijn. Het mbo laat een groei zien van 0,93% in de raming Voor 2018 wordt een stijging (0,31%) voorzien voor het mbo. Volgens het ministerie van OCW wordt op macroniveau een daling verwacht van de studenten in het mbo. In de meerjarenbegroting wordt ervan uitgegaan dat de bekostigde studentenaantallen zich zullen stabiliseren. De verwachting is dat de relatieve aandelen (landelijk aandeel in de Rijksbekostiging) hierdoor zullen toenemen. Vooralsnog is niet geanticipeerd op een hoger niveau van de Rijksbekostiging (lumpsum). De demografische en economische ontwikkelingen in de regio zijn zodanig dat niet 68

69 verwacht wordt dat op korte termijn een krimp in studentenaantallen zal optreden. De mbo-colleges zijn goed gepositioneerd en gefundeerd in de regio. De onderwijskwaliteit is in zijn algemeenheid op orde. Staat van baten & lasten en balansen (meerjarig) In onderstaande tabellen zijn de gegevens betreffende het jaar 2017 gebaseerd op de geconsolideerde en enkelvoudige jaarrekeningen 2017 en de gegevens betreffende de jaren op de in december 2017 door de Raad van Toezicht goedgekeurde (enkelvoudige) meerjarenbegrotingen. De meerjarenbegrotingen zijn ontleend aan de planning & control cyclus. De begrotingscijfers betreffen de door Raad van Bestuur en Raad van Toezicht goedgekeurde meerjarenbegroting Dit leidt tot een afwijking in het eigen vermogen tussen 2017 en 2018, omdat de werkelijkheid in 2017 afwijkt van wat in de meerjarenbegroting werd voorspeld. De jaarrekening is opgesteld ná resultaatsbestemming, maar voor de vergelijkbaarheid van de komende jaren is dat niet verwerkt in navolgende cijfers en is het resultaat boekjaar afzonderlijk gepresenteerd. In de navolgende tabellen wordt de balans alsmede de staat van baten & lasten van het ROCvA zowel geconsolideerd als enkelvoudig weergegeven. Echter een toelichting wordt gegeven op enkelvoudig niveau voor de ramingen van aantal studenten/leerlingen, formatie, financiële kengetallen alsmede huisvesting. 69

70 ROCvA geconsolideerd Staat van baten en lasten ROCvA geconsolideerd (x 1.000) geconsolideerd geconsolideerd geconsolideerd geconsolideerd geconsolideerd geconsolideerd Rijksbijdrage Overige overheidsbijdragen College-, cursus en examengelden Baten werk in opdracht van derden Overige baten Totaal baten Personeelslasten Afschrijvingen Huisvestingslasten Overige lasten Totaal lasten Resultaat uit gewone bedrijfsvoering Financiele baten en lasten Resultaat uit financiele bedrijfsvoering Belastingen/Resultaat deelneming Totaal resultaat Balans ROCvA geconsolideerd (x 1.000) Geconsolideerd Geconsolideerd Geconsolideerd Geconsolideerd Geconsolideerd Geconsolideerd Materiele vaste activa Financiele vaste activa Vaste activa Voorraden Vorderingen Liquide middelen Vlottende activa Totaal activa Algemene reserve Herwaarderingsreserve Bestemmingsreserve privaat Bestemmingsreserve publiek Resultaat boekjaar Totaal eigen vermogen Voorzieningen Langlopende schulden Kortlopende schulden Totaal passiva

71 ROCvA enkelvoudig Staat van baten en lasten ROCvA enkelvoudig (x 1.000) Enkelvoudig Enkelvoudig Enkelvoudig Enkelvoudig Enkelvoudig Enkelvoudig Rijksbijdrage Overige overheidsbijdragen College-, cursus en examengelden Baten werk in opdracht van derden Overige baten Totaal baten Personeelslasten Afschrijvingen Huisvestingslasten Overige lasten Totaal lasten Resultaat uit gewone bedrijfsvoering Financiele baten en lasten Resultaat uit financiele bedrijfsvoering Belastingen/Resultaat deelneming Totaal resultaat Balans ROCvA enkelvoudig (x 1.000) Enkelvoudig Enkelvoudig Enkelvoudig Enkelvoudig Enkelvoudig Enkelvoudig Materiele vaste activa Financiele vaste activa Vaste activa Voorraden Vorderingen Liquide middelen Vlottende activa Totaal activa Algemene reserve Herwaarderingsreserve Bestemmingsreserve privaat Bestemmingsreserve publiek Resultaat boekjaar Totaal eigen vermogen Voorzieningen Langlopende schulden Kortlopende schulden Totaal passiva

72 ROCvF enkelvoudig Staat van baten en lasten ROCvF (x 1.000) Enkelvoudig Enkelvoudig Enkelvoudig Enkelvoudig Enkelvoudig Enkelvoudig Rijksbijdrage Overige overheidsbijdragen College-, cursus en examengelden Baten werk in opdracht van derden Overige baten Totaal baten Personeelslasten Afschrijvingen Huisvestingslasten Overige lasten Totaal lasten Resultaat uit gewone bedrijfsvoering Financiele baten en lasten Resultaat uit financiele bedrijfsvoering Resultaat deelneming Totaal resultaat Dekking uit bestemmingsreserve Genormaliseerd resultaat Balans ROCvF (x 1.000) Enkelvoudig Enkelvoudig Enkelvoudig Enkelvoudig Enkelvoudig Enkelvoudig Materiele vaste activa Financiele vaste activa Vaste activa Voorraden Vorderingen Liquide middelen Vlottende activa Totaal activa Algemene reserve Herwaarderingsreserve Bestemmingsreserve privaat Bestemmingsreserve publiek Resultaat boekjaar Totaal eigen vermogen Voorzieningen Langlopende schulden Kortlopende schulden Totaal passiva

73 Fte s (meerjarenformatieplan) Door gebruik van de zogenaamde SPP-tool 23 bestaat gedetailleerd inzicht in de formatieplanning over de periode Aan de hand hiervan nemen de organisatieonderdelen maatregelen ten aanzien van investeringen in de kwaliteit van de onderwijsteams, ten aanzien van het anticiperen op toekomstige uitstroom en ten aanzien van personele fricties. In de navolgende tabellen zijn per roc de prognoses opgenomen van de personele bezetting tot en met Personele bezetting ROCvA (fte gemiddeld) Bestuur / Management 35,9 25,4 25,1 24,4 24,4 24,4 Personeel primair proces / docerend personeel 1.634, , , , , ,1 Ondersteunend personeel / Overige medewerkers 717,3 779,5 765,3 758,3 755,7 754,4 Totaal medewerkers 2.387, , , , , ,9 Personele bezetting ROCvF (fte gemiddeld) Bestuur / Management 10,0 8,5 8,5 8,5 8,5 8,5 Personeel primair proces / docerend personeel 297,7 299,7 273,1 273,5 272,9 273,1 Ondersteunend personeel / Overige medewerkers 73,0 75,8 67,2 67,2 67,2 67,5 Totaal medewerkers 380,7 384,0 348,8 349,2 348,6 349,1 De formatiegegevens in de bovenstaande tabellen betreft het intern personeel met een vast of tijdelijk dienstverband (inclusief LIO s 24 ). De categorie ondersteunend personeel/overige medewerkers betreft direct (DOP) en indirect onderwijsondersteunend personeel (IOP). In de aantallen van het ROCvA is het VOvA niet opgenomen. De belangrijkste kwantitatieve conclusies ten aanzien van de vervangingsvraag in de periode zijn: De vervangingsvraag als gevolg van leeftijd/uitstroom bedraagt bij het ROCvA circa 215 fte o.b.v. pensionering (waarvan 142 fte onderwijzend personeel en daarnaast 66 fte die vervangen moet worden, waarvan 51 fte onderwijzend personeel). Bij het ROCvF bedraagt deze 39 fte (waarvan 29 fte primair) en daarnaast 6 fte die vervangen moeten worden, waarvan 4 fte onderwijzend personeel. De uitbreidingsvraag met betrekking tot de groei in studentenaantallen bedraagt bij het ROCvA 48 fte (waarvan bijna 30 primair). Bij het ROCvF bedraagt deze 3 fte (waarvan 3 secundair). De verhoudingen OP/DOP/IOP/DM 25 (eigen formatie) hebben in de afgelopen jaren een positieve ontwikkeling laten zien bij beide roc s en liggen dan ook dicht bij de norm in fte. 87% van ons personeelsbestand was in 2017 OP/DOP. De norm is 86%. Het formatiebeleid kent de volgende (financiële en formatieve) kaders: Als definitie hanteren we voor de loonsom de definitie van de GPL 26 van de Benchmark MBO. 70% van de baten wordt ingezet voor de loonsom en 30% voor materiele kosten. Van de totale loonsom wordt minimaal 70% van de arbeidsplaatsen (in fte 27 ) ingezet voor onderwijsuitvoerend personeel (zie in voorgaande tabellen de categorie Docerend personeel) en 30% van de arbeidsplaatsen in onderwijsondersteunend en management personeel (zie in de tabellen de categorieën Overige medewerkers en Bestuur/Management); deze verdeling geldt voor het totaal van de formaties van het ROCvA en het ROCvF. 23 SPP: strategische personeelsplanning 24 LIO: leraar in opleiding 25 OP: Onderwijzend personeel; DOP: Direct Onderwijsondersteunend personeel; IOP: Indirect Onderwijsondersteunend personeel; DM: Directie & management 26 GPL: Gemiddelde personeelslast 27 Fte: full time equivalent

74 Voor de mbo-colleges geldt een verdeling van minimaal 80% van de formatie in OP en maximaal 20% van de formatie in eigen DOP, IOP en D&M. Elke mbo-college heeft een flexibele schil van minimaal 15% in zijn totale formatie. Elke docent of andere OP-functionaris wordt minimaal voor 50% van zijn arbeidstijd ingezet op primaire onderwijstaken en/of activiteiten. In het kader van een evenwichtige en rechtvaardige taakverdeling in een team, en in het kader van de werkdrukspreiding wordt een (fulltime) leraar maximaal voor lessen ingezet op circa 850 klokuren per jaar (21 klokuren x 40 weken) en minimaal op 480 klokuren per jaar. Een parttime docent wordt naar rato van de betrekkingsomvang op lessen ingezet. Ieder mbo-college formuleert een personeelsplan waarin onder andere is opgenomen hoe men de uitstroom van pensionerende docenten en de instroom van jonge docenten gaat reguleren, met de opdracht om de continuïteit en kwaliteit te borgen en de GPL te beheersen. De impact van de generatieregeling is niet meegenomen in de prognoses, zowel financieel als formatief niet. Meerjarige ontwikkeling VOvA Het VOvA hanteert voor dit onderwerp het model zoals verstrekt door het ministerie van OCW. De gegevens met betrekking tot meerjarige continuïteit zijn gebaseerd op, en direct gekoppeld aan, de verwachte omvang van het aantal leerlingen. In 2017 is het aantal leerlingen met nagenoeg gelijk aan het aantal leerlingen in Als gevolg van de overgang in 2016 van de ROC op Maat scholen naar het mbo van het ROCvA is het aantal leerlingen toen gedaald. Dit verlies aan leerlingen is in 2017 bijna geheel gecompenseerd door de groei van de andere scholen. In de nabije toekomst (2019 en 2020) verwacht het VOvA een groei van 2,6% respectievelijk een daling van het aantal leerlingen met 2,8%. De daling is een gevolg van de krimp die optreedt in het vmbo en de uitstroom van een extra groep die in 2013 op het Hyperion Lyceum is gestart. Meerjarig verwachten wij een lichte groei in lijn met de groeiprognoses van de gemeente Amsterdam. De formatie van onderwijzend personeel ontwikkelt zich in lijn met de leerling-prognoses, die van overige medewerkers is daar verhoudingsgewijs minder gevoelig voor en daarom stabiel gehouden in de meerjarenraming vanaf Personele bezetting VOvA (fte gemiddeld) Hierbij zijn de volgende opmerkingen te maken: De inzet van middelen is direct gekoppeld aan leerlingaantallen en inkomsten. Jaarlijks worden de leerling prognoses geactualiseerd. De leerling prognoses zijn gekoppeld aan de verwachte ontwikkelingen m.b.t. groei en krimp. Voor de overige verplichte onderwerpen ten aanzien van de Continuïteitsparagraaf van het VOvA, wordt verwezen naar het afzonderlijke jaarverslag van het VOvA. Meerjarige ontwikkeling huisvesting Bestuur / Management 11,1 11,8 11,3 11,3 11,3 11,3 Personeel primair proces / docerend personeel 233,5 226,4 225,2 212,5 217,7 225,4 Ondersteunend personeel / Overige medewerkers 97,7 89,5 88,4 87,4 87,4 87,4 Totaal medewerkers 342,3 327,7 324,9 311,2 316,4 324,1 Leerlingenaantallen Toe-/afname leerlingenaantallen 2,9% 2,6% -2,8% 1,8% 2,8% Het ROCvA, het VOvA en het ROCvF hanteren een gedetailleerd strategisch huisvestingsplan. Daarin is de optimale huisvestingssituatie aangegeven, hetgeen inhoudt: de meest geschikte gebouwen, op de meest geschikte plaats voor de mbo-colleges, VOvA, Vavo en Educatie afzonderlijk en voor de koepelstichting als geheel. In 2017 is het Strategisch Huisvestingsplan verder uitgewerkt op basis van de referentietelling 2017 en de prognoses voor de jaren Door de 74

75 voortdurende lichte groei van het ROCvA in de afgelopen jaren bij een gelijkblijvend metrage is op bijna elk mbo college de normatieve 60&-OKF-grens bereikt. Dit betekent dat er bij voortgaande groei feitelijk geen opnamecapaciteit meer is binnen de bestaande huisvesting. Dat levert kwantitatief geen probleem op. Voor het ROCvA wordt namelijk gezien de demografische trends tot 2021 geen groei van het aantal studenten verwacht. De omvang van de huisvesting zal over het geheel gezien tot 2021 passend blijven. Wel bestaan duidelijke verschillen tussen de mbo-colleges: op de ene plek is er groei, op een andere krimp. Ook binnen opleidingen zijn grote verschillen. Zo is bijvoorbeeld een verschuiving zichtbaar van administratieve opleidingen naar creatieve en mediaopleidingen, met gevolgen voor de aard van de huisvesting. Knelpunten kunnen dus toch ontstaan door de van elkaar verschillende situaties per mbo college en opleiding. Dat is al gebleken in : begin 2018 is aan de Diamantlaan Hoofddorp een huurpand van 3000 m2 in gebruik genomen om structureel ruimte te maken om de groei van MBO College Airport op te vangen en daarbij tevens onderdak te kunnen bieden aan het toekomstige House of Logistics. De 700 m2 grote vestiging voor Logistiek aan de Kwadrantweg Amsterdam is per 28 februari 2018 gesloten. In Hilversum is inmiddels bijna 2000 m2 extra gehuurd op het Mediapark om de sterk groeiende mediaopleiding van MBO College Hilversum een contextrijke leeromgeving te kunnen bieden. Ook voor de komende jaren is het plausibel dat verschuivingen in opleidingskeuzes zullen leiden tot verhuizingen en/of verbouwingen. We zien daarbij tevens de tendens dat het leren waar mogelijk in strategische samenwerkingsvormen met bedrijven of andere onderwijsinstelllingen wordt ondergebracht. Voorbeelden zijn de initiatieven voor nieuwe vestigingen voor Laboratoriumonderwijs samen met Inholland en Mobiliteitstechniek samen met het bedrijfsleven. Voor het ROCvF is het uitgangspunt voor de huisvesting een groei in het mbo van 3% 28 per jaar tot aan Op basis hiervan komt in 2018 de nieuwbouw in Almere Poort en de vernieuwbouw aan de Straat van Florida in Almere Buiten gereed. Er is voldoende opnamecapaciteit voor extra studenten. In Lelystad is ook voldoende opnamecapaciteit. Hier wordt getracht via samenwerking met het vo in de stad en met ROC Landstede de bezetting van het Agorawagenplein te verbeteren. Daarnaast hebben de toekomstige ontwikke-lingen rondom het vliegveld in Lelystad gezorgd voor het strategische samen-werkingsverband SCALA met de bedoeling contextrijke huisvesting op Lelystad Airport te realiseren. Tot 2021 is er nog een tweetal factoren dat de huisvestingsbehoefte beïnvloedt: de invoering van het toelatingsrecht en de macrodoelmatigheidsafstemming tussen het ROCvA-ROCvF en ROC TOP. Het is nu nog onduidelijk hoe deze factoren precies gaan uitpakken voor de studentenaantallen. Vanaf 2021 verwacht DUO-OCW op basis van demografische cijfers een duidelijke terugloop van het aantal mbo-studenten. In Amsterdam en omgeving sterker dan in Flevoland. Deze verwachting onderstreept nog eens dat het niet voordehandliggend is om de komende jaren groei van het aantal vierkante meters huisvesting te plannen. Bij VOvA zien we in 2018 een tweetal forse huisvestingsmutaties. Op Zeeburgereiland wordt in maart 2018 de nieuwbouw voor het Cburg College (het voormalige Stelle College) in gebruik genomen, in augustus 2018 gevolgd door de nieuwbouw op Overhoeks voor het Hyperion Lyceum. Tevens wordt het initiatief genomen om in nauwe samenwerking met de gemeente Amsterdam tussen 2020 en 2022 een nieuw pand te kunnen maken op de locatie Buiksloterweg, passend binnen het nieuwe stedenbouwkundig plan ter plaatse. Voor Educatie Amsterdam en Flevoland, eind 2017 samengevoegd, geldt dat de ontwikkeling samenhangt met de marktwerking. De huisvestingsbehoefte is daardoor sterk wisselend, afhankelijk van de resultaten van aanbestedingen. Flexibiliteit moet voorop staan. Overigens is bij Educatie sprake van een stijgende lijn in het aantal deelnemers. De roc s slagen er steeds beter in een plek op de markt te veroveren. Al met al bestaat het leeuwendeel van het metrage onroerend goed per 2018 uit eigendomspanden, uitvloeisel van bewust beleid om een hoge mate van eigendom te realiseren met daaromheen een kleine flexibele schil. Waarbij door de meest recente ontwikkelingen het aandeel huur iets toeneemt. Voor de VOvA- 28 In de meerjarenbegroting wordt rekening gehouden met een stabilisatie van studentenaantallen en de financiële uitwerking van de Rijksbekostiging is hierop gebaseerd. 75

76 locaties geldt in eigendomsituaties overigens dat alleen het juridisch eigendom bij de VOvA berust. Het economisch claimrecht ligt bij de gemeente Amsterdam. In financieel opzicht blijft gelden dat de centrale uitgaven (eigenaarslasten) voor huisvesting niet boven 9% van de lumpsum vermeerderd met additionele middelen uitkomen. Dit is al jaren expliciet beleid. In het ROCvA is deze norm al sinds vele jaren bereikt. Sterker: inmiddels is de 8%-grens naar beneden gepasseerd. Bij ROCvF blijven bij de geprognosticeerde groei van 3% per jaar de lasten eveneens binnen de 9%-norm. Bij de toetsing van plannen voor ruimte uitbreiding zal steeds aan de mbo-colleges worden gevraagd of aan de plannen een harde prognose ten grondslag ligt die niet opgevangen kan worden binnen bestaande huisvesting. Net als in het verleden zal door middel van halfjaarlijkse actualisering van de financiële meerjarenraming worden geborgd dat de huisvesting niet uit de pas gaat lopen ten opzichte van de studentenaantallen. Minstens zo belangrijk als de kwantiteit in vierkante meters is de kwaliteit van de gebouwen. In het mbo verschuift het accent na de moderniseringsslag van bouwen en renoveren naar kwaliteitsborging door middel van goed beheer en optimalisering van de voorzieningen. In dat kader is een model ontwikkeld om de prestaties van de verschillende gebouwen, zowel afzonderlijk als ten opzichte van elkaar, te meten en beoordelen. Het gaat daarbij om financiële en technische aspecten, maar ook om belevingsaspecten van studenten en medewerkers. Het gebouwprestatiemodel wordt in 2018 geïmplementeerd Belangrijk onderdeel van de beleving vormen de leerklimaatvoorzieningen licht, ventilatie, warmte en geluid. Op dit terrein wordt voor wat betreft de ventilatie bij de bestaande bouw versterking van het niveau Frisse Scholen ingezet tot een beter niveau dan de landelijke norm klasse C. De warmtelast wordt beperkt door extra koeling toe te passen. Akoestische voorzieningen worden waar nodig toegepast. En er wordt maximaal ingezet op het profiteren van natuurlijk licht. Voorts wordt uitdrukkelijk aandacht besteed aan duurzaamheid. Naast de al gerealiseerde energiebesparing komen de zgn. RVO-maatregelen aan bod: investeringen in duurzaamheid met een terugverdientijd van hoogstens 5 jaar. Te denken valt aan zonnepanelen en ledverlichting. Op het gebied van duurzaamheid is het streven in 2020 te voldoen aan de criteria om het predikaat groene school te mogen voeren. Hiertoe wordt expliciet beleid ingezet. Op veiligheidsgebied ligt het blijvend accent op het borgen van zowel de sociale als de fysieke veiligheid. Hiertoe zijn diverse protocollen geïmplementeerd, onder andere op het gebied van calamiteitenbeheersing en crisiscommunicatie. Meerjarige financieringsstructuur De financierbaarheid van het ROCvA zal de komende jaren verder verbeteren. De kasstroom ontwikkelt zich positief en de current ratio ligt structureel boven de inspectienorm van 0,5. De financieringsratio s ICR 29 en DSCR 30 zullen in 2018 en verdere jaren ruim boven de interne normeringen blijven. Ook de solvabiliteit ontwikkelt zich jaar op jaar positief in lijn met de positieve begrote jaarresultaten. De financierbaarheid van het ROCvF wordt beïnvloed door de investeringen in Almere Poort en Almere Buiten. In 2018 wordt circa 13 miljoen uitgegeven ter afronding van deze renovatie- en nieuwbouwprojecten. Hiervan wordt 7,3 miljoen gefinancierd via ING. Het restant wordt door ROCvF uit eigen middelen gefinancierd. Dit legt uiteraard een groot beslag op de financiële middelen van het ROCvF in De current ratio bevindt zich structureel boven het inspectienorm van 0,5. Als gevolg van de ten dele interne financiering van de investeringen in 2018, zal de current ratio in 2018 dalen (naar circa 0,71), om vanaf 2020 weer jaarlijks te stijgen. Door de investeringen dalen tevens de financieringsratio s ICR en DSCR in Hierna herstellen ook deze ratio s zich weer. De begrote solvabiliteit (exclusief voorzieningen) blijft boven de inspectienorm van 30%. Als gevolg van de toegenomen externe financiering zal de solvabiliteit in 2018 zal dalen tot onder de interne norm van 35%. De solvabiliteit zal in de opvolgende jaren stapsgewijs groeien richting de interne norm. 29 Interest Coverage Ratio; deze ratio geeft aan hoe vaak de rentelast van een jaar kan worden betaald uit de operationele kasstroom (exclusief rente). 30 Debt Service Coverage Ratio; deze ratio geeft aan hoe vaak de rente- en aflossingsverplichtingen kunnen worden betaald uit de operationele kasstroom. 76

77 7.3 Risicobeheersing We onderscheiden risico s op het gebied van strategie, operationele activiteiten, financiële positie, financiële verslaglegging en wet- en regelgeving. Intern risicomanagementsysteem Visie en beleid Risico's kunnen de verwezenlijking van de gestelde doelen bedreigen en de materiële en immateriële belangen van onze instellingen schaden. Onder inschatting van de kans dat een risico zich voordoet en de impact hiervan, worden keuzes gemaakt en zo nodig beheermaatregelen getroffen. Van belang is te onderscheiden dat een risico betrekking heeft op een onzeker voorval. In lijn met de meerjarenstrategie vervolgen we in 2018 e.v. de volgende stappen op het gebied van risicomanagement: - Aandacht niet alleen voor bedreigingen maar ook voor kansen. Belangrijk onderwerp zijn de ontwikkelingen in het veld. Om deze in beeld te krijgen blijft de dialoog met studenten en bedrijven onmisbaar. - Aandacht voor de doelstellingen en de vraagstukken van teams, zoals ambitie, toenemende complexiteit van de doelgroep, professionaliteit docenten, faciliteiten, regeldruk. - Aandacht voor soft controls, dat wil zeggen controls gericht op cultuur en gedrag, waaronder risicohouding. Deze ontwikkeling is in lijn met de beweging naar team als superschool: het centraal stellen van de vraagstukken van de teams (niet praten óver de teams, maar het gesprek voeren mét de teams), het afstemmen met het bedrijfsleven en het luisteren naar studenten. In de kaderbrief zijn de stappen concreet gemaakt en is de focus zichtbaar verschoven van hard controls naar soft controls. Risicomanagement maakt deel uit van de beleidscyclus. Risico s zijn onderwerp van gesprek in de verantwoordingsgesprekken en in de professionele dialoog. De mbo-colleges hebben op het gebied van risicobewustzijn een positieve ontwikkeling doorgemaakt. Binnen beide roc s wordt gewerkt volgens een vaste planning- en control-cyclus. Jaarlijks start de cyclus met de kader- en begrotingsbrief, waarin het kader en de aandachtspunten voor het opstellen van de jaarplannen en bijbehorende deelbegrotingen zijn beschreven. De begroting wordt door de Raad van Bestuur en de Raad van Toezicht vastgesteld en goedgekeurd. Per quadrimester (viermaandelijks) wordt door de mbo-colleges en centrale diensten een uitgebreide rapportage opgesteld, die de Raad van Bestuur sturingsinformatie geeft op het gebied van onderwijs, personeel en financiën (in brede zin). Zo wordt bijvoorbeeld gerapporteerd over het diploma- en jaarresultaat, de formatie ten opzichte van de begroting, het ziekteverzuim en de financiële realisatie versus de begroting. Tevens is onderdeel van deze rapportage een risicoparagraaf, waarin zowel in- als extern gesignaleerde risico s worden beschreven, gerelateerd aan de gestelde doelen en kansen. De Raad van Bestuur legt verantwoording af aan de Raad van Toezicht in zijn periodieke rapportages inzake zowel intern als extern gesignaleerde risico s. Het profiel van deze risico s wordt weergegeven in een grafiek, waarbij de kans dat een gebeurtenis zich voordoet wordt afgezet tegen de mogelijke financiële impact. Bij het in beeld brengen van risico s is actuele en betrouwbare managementinformatie onontbeerlijk. Op het niveau van de stichtingen, de mbo-colleges en de teams is informatie beschikbaar over studenten (aantallen, tevredenheid, uitval), over financiën, (realisatie versus begroting) en over personeel, (ziekteverzuim, verhouding OP/IOP/DOP/DM, fte- realisatie versus begroting). Zie hiervoor ook Governance. 77

78 Risico s en onzekerheden Het onderwijs bevindt zich in een complexe omgeving. Hieronder volgen de risico s die in 2017, bij het opstellen van de meerjarenbegroting , geïdentificeerd zijn. Strategie Demografische ontwikkeling De komende jaren vinden belangrijke verschuivingen in (o.a. aantallen) leerlingen en studenten plaats. Het aantal leerlingen in het primair onderwijs (po) en voortgezet onderwijs (vo) neemt als gevolg van demografische krimp af, terwijl het aantal studenten in het hoger onderwijs gaat toenemen. Deze laatste ontwikkeling komt voort uit een verschuiving in onderwijsdeelname. Met name vanuit het vmbo kiezen steeds meer leerlingen voor de havo-route naar het hbo in plaats van het mbo. Ook wordt terugloop veroorzaakt door een dalend aantal jongeren in het algemeen. Dit vraagt om een strategische heroverweging van de positionering van het VOvA. Deze ontwikkelingen hebben vervolgens impact op het personeelsbestand en huisvesting. Operationele activiteiten Opleidingsportfolio s Kennis en innoverend vermogen zijn steeds belangrijker. Door technologische ontwikkelingen is de dynamiek op de arbeidsmarkt aanzienlijk vergroot. Het middensegment van de arbeidsmarkt (mbo) staat daardoor onder druk. Daarom is in de afgelopen jaren op meerdere plekken in de organisatie geïnvesteerd in andere werk- lesmethoden en zal dit ook in de komende jaren noodzakelijk blijven, om aangesloten te blijven bij deze veranderingen. Naast de krimp als gevolg van demografische ontwikkeling, wordt een afname in aantal deelnemers verwacht in het mbo (landelijk). Vooralsnog zien wij in onze ramingen een voorzichtige groei/stabilisatie van het aantal deelnemers. Bij enkele specifieke opleidingen als Economie en Handel is sprake van onduidelijkheid over een mogelijke overheveling van opleidingen niveau 1 en 2 naar het vmbo. In 2018 staat de responsiviteit van het mbo op de agenda. De beheersbaarheid van de innovaties/ambities staat door de hoeveelheid en complexiteit enigszins onder druk. Personeelsbestand Veranderingen (waaronder wisseling in leidinggevend kader) vergen veel van de organisatie als geheel en medewerkers in het bijzonder. De medewerkerstevredenheid komt hierdoor onder druk te staan. De grens van het absorptievermogen als gevolg van veranderingen van sommige medewerkers lijkt bereikt. Hierdoor ontstaat het risico op uitval. Het ziekteverzuim is hoog bij meerdere mbo-colleges. Het ontwikkelen van diverse personeelsinstrumenten (bewust belonen, opleidingen, coaching, etcetera) om medewerkers optimaal te kunnen laten functioneren, zal meer de aandacht moeten krijgen. Personele fricties zullen zich steeds meer voordoen. De komende jaren zal steeds beter gekwalificeerd personeel nodig zijn. Doordat relatief veel mensen met pensioen gaan de komende jaren, is veel nieuw personeel nodig. Bij een onder druk staande arbeidsmarkt is dit extra moeilijk. Vanuit de dienst HRM krijgt duurzame inzetbaarheid in 2018 en daarna de aandacht onder het thema fit van start tot finish. Inhuur externen/zzp ers Er wordt veelvuldig gebruik gemaakt van inhuur derden. Met name de regelgeving omtrent ede inzet van externen en het gebruik van modelovereenkomsten is complex. Het op de juiste manier omgaan met externe inhuur blijft een aandachtspunt. Financiële positie Bekostiging Ondanks dat enkele middelen een tijdelijk karakter hebben, geeft de begroting 2018 van het ministerie van OCW geen aanleiding om aan te nemen dat deze middelen in de nabije toekomst zullen verdwijnen. Mogelijk zal wel sprake zijn van verschuiving tussen bepaalde incidentele en structurele baten. Inmiddels is bekend dat de zogeheten cascadebekostiging wordt afgeschaft per 1 januari Door de afschaffing wordt de afnemende bekostiging voor de studenten die lang(er) in het mbo verblijven ongedaan gemaakt. Door het 78

79 afschaffen van de cascade wordt het beschikbare mbo-budget op een andere wijze verdeeld. Sommige instellingen zullen qua bekostiging er op vooruit gaan en anderen achteruit. De stijging of daling van de Rijksbijdragen als gevolg van de afschaffing van de cascade zal in een overgangsregime van drie jaar per mboinstelling invulling krijgen. Onduidelijk is vooralsnog welk effect dit heeft op de aan het ROCvA en het ROCvF toe te kennen budgetten. Vooralsnog is uitgegaan dat de budgetten gelijk blijven en dat geen materiele afwijking hierin zal plaatsvinden als gevolg van de afschaffing van cascade. Vooralsnog zijn wij terughoudend in het aangaan van nieuwe structurele lasten. Daarnaast is vanuit SAMBO-ICT een raamwerk ontwikkeld dat bij de verdere implementatie wordt gehanteerd. De toenemende afhankelijkheid van internet, ook in het onderwijs, betekent dat cybersecurity hoog op de agenda blijft staan. Subsidies Binnen het ROCvA en het ROCvF is sprake van een groot aantal subsidieprojecten waarvan de stichtingen penvoerder zijn. Hierover dient zowel inhoudelijk als financieel verantwoording afgelegd te worden. In het geval dat sprake is van cofinanciering door externe partners is ook sprake van verantwoording van de baten/lasten. Het risico bestaat dat uitbetaling van subsidiegelden (ten dele) uitblijft als gevolg van een onvolledige verantwoording. Monitoring van voortgang en verantwoording vindt plaats door het Loket Regievoering Subsidies. Pensioenlasten De verwachting is dat de pensioenpremies in 2018 en daarna zullen stijgen. De exacte stijging van de premies en wat het effect daarvan zal zijn, is nog onbekend. Tevens is nog niet duidelijk of een verhoging zal leiden tot compensatie. Wet- & regelgeving Informatiebeveiliging & privacy 25 mei 2018 wordt de wet Europese Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) van kracht. De roc s dienen zich bewust te zijn van de risico's op het gebied van internetbeveiliging en de gevaren van cyberaanvallen, maar ook van hun eigen verantwoordelijkheid in het omgaan met data. Het niet voldoen aan de AVG kan tot hoge boetes leiden. De organisatie van informatiebeveiliging en privacy is belegd binnen de regiegroep Veiligheid. 79

80 Het profiel van bovenstaande risico s is als volgt: 7.4 Compliance Risicoprofiel Kans Financiële impact Demografische ontwikkeling Hoog Midden Subsidies Laag Hoog Informatiebeveiliging & privacy Laag Hoog Opleidingsportfolio's Midden Midden Personeelsbestand Midden Midden Bekostiging Midden Midden Pensioenlasten Midden Midden Inhuur externen/zzp'ers Midden Laag De hiervoor benoemde risico s zijn opgenomen in de pdca-cyclus. Periodiek wordt de kans en (financiële) impact opnieuw beoordeeld en vastgesteld welke maatregelen getroffen dienen te worden om de risico s te mitigeren dan wel tot een minimum te beperken. Rapportage Raad van Toezicht Voor de wijze waarop de Raad van Toezicht het bestuur ondersteunt en/of adviseert over de beleidsvraagstukken en de financiële problematiek, wordt verwezen naar paragraaf 1.6. Helderheid Het ROCvA en het ROCvF voldoen aan alle richtlijnen van de Notitie Helderheid. In deze paragraaf worden de acht thema s op hoofdlijnen besproken. Voor een gedetailleerde verantwoording zie bijlage 9. Uitbesteding Zowel het ROCvA als het ROCvF werkt samen met instellingen waarbij de onderwijstaak in beperkte mate is uitbesteed. Dit zijn zowel commerciële als nietcommerciële instellingen. Het ROCvA en het ROCvF houden toezicht op de uitvoering en hebben in alle gevallen de eindverantwoordelijkheid voor kwaliteit van onderwijs en examinering. Investeren publieke middelen in private activiteiten Alle activiteiten die het ROCvA en het ROCvF verrichten vallen onder publieke activiteiten dan wel onder private activiteiten die in het verlengde liggen van de publieke taak. Indien sprake is van private activiteiten dan worden hiervoor kostendekkende tarieven bepaald. Publieke middelen worden dientengevolge niet gebruikt voor private activiteiten. Het verlenen van vrijstellingen In enkele gevallen wordt aan studenten vrijstelling verleend voor examenonderdelen. De vrijstelling kan uitsluitend worden toegekend door de examencommissie en wordt vastgelegd in het studentvolgsysteem. Les- en cursusgeld niet betaald door de student zelf In een aantal gevallen wordt het wettelijk cursusgeld niet betaald door de student zelf maar door derden (bedrijven of instellingen). Dit geschiedt, conform de voorschriften, via een schriftelijke machtiging van de student zelf. Het ROCvA en het ROCvF kennen geen fonds voor het betalen van les- en cursusgelden. Tevens betalen het ROCvA en het ROCvF geen wettelijk verplicht cursusgeld voor studenten. 80

81 In- en uitschrijving en inschrijving van studenten in meer dan één opleiding tegelijk Een student staat bij twee opleidingen tegelijk ingeschreven in gecombineerde trajecten educatie-mbo. Deze trajecten versterken elkaar. Voorwaarde is dat de beroepsopleiding aan alle gestelde eisen blijft voldoen. Dubbele inschrijvingen met andere scholen worden alleen na melding door DUO (signaallijst BRON) inzichtelijk. Strategisch gedrag gericht op financieel gewin, zoals uitschrijvingen vlak na 1 oktober, vindt bij het ROCvA en het ROCvF niet plaats. Omzwaaiers Het intakeproces is erop gericht studenten in de meest passende opleiding te plaatsen. Met een breed aanbod als dat van het ROCvA en het ROCvF is dat vrijwel nooit een probleem. Het ROCvA en het ROCvF garanderen dat het onderwijs wordt gegeven dat daadwerkelijk bij de opleiding behoort. Het voorkomen van horizontale, in de tijd verspreide, stapeling van diploma s wordt voortdurend gemonitord. Het behalen van een diploma op een lager niveau dan de gevolgde opleiding, komt voor wanneer de student zich heeft laten uitschrijven voor de opleiding op het hogere niveau en de eindtermen behorend bij de opleiding op het lagere niveau heeft behaald. Dit kan uitsluitend plaatsvinden na goedkeuring door de examencommissie. Wat ook voorkomt is dat studenten beginnen aan een opleiding op een hoger niveau terwijl zij de opleiding op het lagere niveau formeel nog moeten afronden. Ook dan ontvangen zij een diploma op een lager niveau dan de opleiding waarin zij inschreven staan. Werving van gediplomeerde studenten voor opleidingen op een lager of hetzelfde diplomaniveau, vindt niet plaats. Alleen op uitdrukkelijk verzoek van individuele studenten, kan inschrijving op een lager of hetzelfde diplomaniveau plaatsvinden. Kortom, strategisch gedrag gericht op winstmaximalisatie komt niet voor. Het belang van de student staat in alle gevallen voorop. Maatwerktrajecten ten behoeve van bedrijven Zowel het ROCvA als het ROCvF heeft in beperkte mate maatwerktrajecten uitgevoerd voor bedrijven en instellingen. Dit betreft werkzaamheden die zijn uitgevoerd door de afdeling Educatie (zie hoofdstuk 4) en enkele aanvullende werkzaamheden voor studenten van crebo-geregistreerde opleidingen. Buitenlandse studenten en onderwijs in het buitenland Van buitenlandse studenten wordt vastgesteld dat deze rechtmatig in Nederland verblijven. Het onderwijs, inclusief de examinering, dat door het ROCvA en het ROCvF wordt verzorgd, vindt volledig plaats in Nederland. Met regelmaat volgt een aantal studenten de beroepspraktijkvorming (stage) in het buitenland, onder voorwaarden dat de stageplek is geaccrediteerd voor de betreffende bekostigde opleiding. Publiek Private Samenwerking (PPS) In het bedrijfsleven gaan de ontwikkelingen snel. Vaak zijn de banen van de toekomst op het moment van opleiden nog niet bekend. De vraag vanuit het bedrijfsleven om toekomstbestendig personeel is groot. Om te voldoen aan deze vraag moeten bedrijfsleven, beroepsonderwijs en overheid nauw samenwerken. Het ministerie van OCW heeft om dit te stimuleren in 2013 het Regionaal Investeringsfonds MBO (RIF MBO) ingericht. Het mbo kan namens een samenwerkingsverband tussen scholen, het bedrijfsleven en de regionale overheden een aanvraag indienen voor een bijdrage uit het RIF MBO. Binnen het ROCvA en het ROCvF zijn negen PPS en gestart met behulp van de subsidieregeling. Het RIF MBO vereist een samenwerkingscontract en een substantiële investering van de verschillende partners. De partners uit het bedrijfsleven zijn met elkaar verantwoordelijk voor de cofinanciering van ten minste een derde van de meerjarenbegroting. Behalve bedrijven, instellingen en roc s zijn ook gemeenten en provincies partner in de samenwerking. Voor de start van een PPS moeten er vier documenten opgesteld worden. Het eerste document is een regiovisie. In deze regiovisie wordt de vraag uit de regionale arbeidsmarkt in kaart gebracht, waarna er samen met het regionale bedrijfsleven een passend antwoord op de vraag geformuleerd wordt. Het tweede document is een plan van aanpak. In het plan van aanpak formuleert het samenwerkingsverband het wat en het hoe. Wat gaan we doen om de vraag uit de arbeidsmarkt te adresseren en hoe wordt dit vormgegeven? In het plan van aanpak worden de risico s en de beheersstructuur in beeld gebracht. Het derde document is de begroting. Deze is uitgesplitst in een begroting voor de eerste vier jaar (de looptijd van de RIF MBO) en de vier jaar erna. Het vierde document 81

82 is een samenwerkingsovereenkomst. Hierin wordt de samenwerking tussen de private en publieke partijen geborgd. De cofinancieringsovereenkomsten zijn een onderdeel van de samenwerkingsovereenkomst. Iedere PPS wordt ingericht volgens een projectstructuur, met een stuurgroep, een projectleider en een projectgroep. De stuurgroep is samengesteld uit vertegenwoordigers van het samenwerkingsverband. Iedere PPS die een bijdrage uit het RIF MBO ontvangt, verantwoordt de voortgang en het eindresultaat van de activiteiten in een eigen projectrapportage aan de subsidieverstrekker. In de rapportages wordt ook over het beheersen van de risico s gerapporteerd. Treasury Het treasurybeleid sluit aan op de voor het ROCvA en het ROCvF geldende weten regelgeving, waaronder de Regeling beleggen, lenen en derivaten OCW Hierin is onder andere aangegeven dat de instellingen de publieke middelen, net als de overige middelen voor zover deze niet afgescheiden zijn van de publieke middelen, risicomijdend dienen te beleggen en te belenen. Binnen beide roc s wordt geen gebruik gemaakt van derivaten. Het treasury beleid is gericht op besturing en beheersing, verantwoording en toezicht op de financiële vermogenswaarden en geldstromen, de financiële posities en de hieraan verbonden risico s. In dit kader wordt periodiek een monitoring uitgevoerd op de financiële baten en lasten, de liquiditeitspositie en de debiteurenpositie. De treasury commissie behandelt de relevante ontwikkelingen. In maart 2017 is het treasury statuut herijkt en goedgekeurd door de Raad van Bestuur. De roc s hebben een meerjarig financieringsplan en een daarvan afgeleid liquiditeitsoverzicht. In de jaarrekeningen is in de toelichting op langlopende schulden een overzicht opgenomen van de lopende financieringen en de overeenkomst met het ministerie van Financiën inzake schatkistbankieren. De roc s hebben in 2017 geen beleggingen en beleningen uitgezet of aangetrokken. In 2017 heeft de focus van de treasury uitvoering gelegen op: Het volgen van de kasstromen van het VOvA op eenzelfde wijze als die van de roc s; Vervroegde aflossing van 2 leningen van het ROCvA van ruim 3.4 miljoen als gevolg van de hoge liquiditeitsstand; Inventarisatie van de mogelijkheden tot schatkistbankieren voor het VOvA als gevolg van het doorbelasten van negatieve creditrente door ING. Het komend jaar wordt verder gewerkt aan het terugbrengen van het aantal rekeningen dat wordt aangehouden bij ING. Het VOvA zal gaan deelnemen aan schatkistbankieren en wordt verder gewerkt aan volledige automatische afroming van rekeningen naar het ministerie van Financiën. De lening van het VOvA aan het ROCvA zal worden afgelost. Fiscaliteit Een Tax Control Framework is ingericht en dient als basis om het omgaan met fiscaliteiten binnen de roc s op juiste en volledige wijze te laten plaatsvinden. De risico s die de roc s lopen ten aanzien van fiscale aspecten zijn inzichtelijk, beheersmaatregelen zijn benoemd en de effectiviteit wordt meegenomen in de interne controles. Hiermee wordt gewaarborgd dat aangiftes juist en volledig worden ingediend. De Belastingcommissie monitort de fiscaal relevante ontwikkelingen. Het ROCvA en het ROCvF hebben met de Belastingdienst het convenant Horizontaal Toezicht ondertekend. Op kwartaalbasis vindt overleg plaats met de Belastingdienst waarbij lopende en verwachte fiscale issues worden besproken. In 2018 zullen bijvoorbeeld hernieuwde afspraken worden gemaakt inzake de pro rata regeling voor 2019 en verder. Alle medewerkers van de financiële administraties volgen jaarlijks de workshop btw bij het roc. Een expert-team fiscaliteiten is ingericht, dat vragen met betrekking tot fiscaliteiten uit de organisatie behandelt. In de handleiding btw is aangegeven hoe het roc met specifieke fiscale issues omgaat. 82

83 In 2017 is het fiscaalstatuut opgesteld en goedgekeurd door de Raad van Bestuur. Onderwerpen die in 2017 door de Belastingcommissie zijn behandeld, omvatten onder meer: het monitoren van ontwikkelingen op het gebied van BTW, Loonbelasting, VPB en OZB; het uitvoering geven aan gemaakte afspraken met de Belastingdienst; het toegankelijk maken van de informatie met betrekking tot fiscaliteiten bij het roc; het monitoren van tijdige aangiften. Naleving wet- en regelgeving omtrent aanwezigheid verplichte documentatie bij inhuur personeel; Naleving wet- en regelgeving omrent aanwezigheid verplichte documentatie bij in- en uitdiensttreders; Rechtmatigheid besteding van middelen. Daarnaast heeft de afdeling Internal Audit diverse financial audits verricht op balansposten van de jaarrekening. Het ROCvA beschikt over de ANBI (algemeen nut beogende instelling) status. Deze status zorgt dat de organisatie en haar eventuele begunstigers gebruik kunnen maken van belastingvoordelen bij bijvoorbeeld giften en schenkingen. Op de internetsite van het ROCvA is de hiertoe vereiste informatie gepubliceerd. Bij het ROCvF is de voorbereiding voor de aanvraag voor de ANBI status gestart. Compliance audits Het ROCvA en het ROCvF kennen een afdeling Internal Audit. Deze afdeling voert audits uit op de gebieden: onderwijs, personeel, financiën, fiscaliteit en rechtmatigheid. De uitkomsten van de audits worden gerapporteerd aan de Raad van Bestuur. In de rapportages worden aanbevelingen gedaan waarvan de opvolging periodiek door het bestuur wordt gemonitord. In 2017 heeft de afdeling Internal Audit onder andere de volgende compliance audits verricht: Amsterdam, 30 mei 2018 E.C.M. de Jaeger R.C.A. Wilcke G. Vreugdenhil Raad van Bestuur Koepelstichting ROC van Amsterdam en ROC van Flevoland Controle programmering onderwijstijd 16/17; Naleving subsidievoorwaarden; Naleving declaratierichtlijnen; Naleving aanwezigheid Verklaring Omtrent Gedrag in personeelsdossier; Naleving wet- en regelgeving omtrent Europese Aanbesteding; 83

84 Bijlagen 84

85 Bijlage 1 AD AKA APCG Arbo Bol Bbl BTW Bpv BVE CE Crebo CSR CVI DBA DM DOP DSCR DUO ExPO Fte GPL Havo HRM ICR ICT IOP ISK Gebruikte afkortingen Associate Degree Arbeidsmarkt gekwalificeerd assistent Armoedeprobleemcumulatiegebied Arbeidsomstandigheden Beroepsopleidende leerweg Beroepsbegeleidende leerweg Belasting toegevoegde waarde Beroepspraktijkvorming Beroepsonderwijs en volwasseneneducatie Centraal examen Centraal register beroepsopleidingen Centrale studentenraad Consortium voor Innovatie Deregulering beoordeling arbeidsrelaties Directie & management Direct onderwijsondersteunend personeel Debt Service Coverage Ratio Dienst Uitvoering Onderwijs Expertisecentrum Passend Onderwijs Full time equivalent Gemiddelde personeelslast Hoger algemeen voortgezet onderwijs Human resource management Interest Coverage Ratio Informatie- en communicatietechnologie Indirect onderwijsondersteunend personeel Internationale schakelklas LB, LC LEC LGF LIO Lwoo Mbo MRA OCW OP OZB Pdca PDG PP PPS PrO RIF Roc ROCvA ROCvF RMC SBB SCALA SE SR STO Q-gesprekken Vavo Vmbo Vo VOvA VPB Vsv Vwo WEB Loonschalen voor docenten Loopbaan Expertise Centrum Leerlinggebonden financiering Leraar in opleiding Leerwegondersteunend onderwijs Middelbaar beroepsonderwijs Metropool Regio Amsterdam Onderwijs, cultuur en wetenschappen Onderwijzend personeel Onroerende zaakbelasting Plan do check act Pedagogisch didactisch getuigschrift Primair proces Publiek private samenwerking Praktijkonderwijs Regionaal Investeringsfonds Regionaal opleidingscentrum ROC van Amsterdam ROC van Flevoland Regionaal meld- en coördinatiepunt Samenwerkingsorganisatie Beroepsonderwijs Bedrijfsleven Samenwerkingscollege Amsterdam Lelystad Airport Schoolexamen Studentenraad Student tevredenheidsonderzoek Quadrimester-gesprekken Voortgezet algemeen volwassenenonderwijs Voorbereidend middelbaar beroepsonderwijs Voorgezet onderwijs Voortgezet Onderwijs van Amsterdam Vennootschapsbelasting Voortijdig schoolverlaten Voorbereidend wetenschappelijk onderwijs Wet Educatie en Beroepsonderwijs JOB Jongerenorganisatie Beroepsonderwijs ZZP Zelfstandige zonder personeel 85

86 Bijlage 2 Organogrammen 86