Jaarverslag Productschap Pluimvee en Eieren

Transcriptie

1 Jaarverslag 2011 Productschap Pluimvee en Eieren

2 2 Inhoud Voorwoord PPE 3 Hoofdstuk 1 Organisatie 4 PBO 4 GS/PVE 5 Code Goed Bestuur (CGB) 6 Communicatie 8 Duurzaamheid en Maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) 10 Administratieve lasten 10 Handhaving 11 Tuchtrecht 11 Bezwaar en Beroep 12 Hoofdstuk 2 Voedselveiligheid & kwaliteit 13 Beleid voedselveiligheid en kwaliteit 13 Voedselveiligheid 14 Kwaliteit 17 Hoofdstuk 3 Diergezondheid en Welzijn 20 Beleid diergezondheid en welzijn 20 Preventieve Diergezondheid 21 Dierziektebestrijding 21 Welzijn 24 Hoofdstuk 4 Onderzoek en innovatie 27 Beleid Praktijkonderzoek 27 Onderzoeken 28 Innovatie 29 Hoofdstuk 5 Arbeid 30 Beleid Arbeid 30 Projecten arbeid 30 Hoofdstuk 6 Markt en afzetbevordering 32 Beleid Markt en afzetbevordering 32 Marktontwikkeling 33 Sector PR en afzetbevordering 34 Hoofdstuk 7 Veterinair informatiepunt 35 Beleid Veterinair informatiepunt 35 Dierziektes 35 Landeninformatie 35 Informatievoorziening 38 Hoofdstuk 8 EU-regelingen en Medebewind 39 In- en uitvoer 39 EU-Beleid 40 Marktordeningen 42 Hoofdstuk 9 Financiële informatie 43 Managementinformatie 43 Toelichtingen op de balans 43 Toelichtingen op de resultatenrekening 44 Externe financiële relaties 47 Vergoedingen voorzitter en bestuursleden 48 Bijlagen Bijlage I. Bestuur PPE in Bijlage II. Commissies in Bijlage III. Externe financiële relaties in Bijlage IV. Financieel overzicht GS/PVE 56 Bijlage V. Overzicht basisregelgeving PPE Bijlage VI. Regelgeving in werking getreden in Bijlage VII. Adressen 61 Bijlage VIII. Afkortingen 63

3 Voorwoord De Bruto Productiewaarde van de totale primaire agrarische sector, alle boerenbedrijven dus, bedraagt ruim 25 mld. Het aandeel van de pluimvee(vlees)- en eiersector daarin is ruim 1,2 mld. Als het gaat om uitvoer neemt Nederland een leidende positie in de EU: de nummer één exporteur van pluimveevlees en van eieren. Voor het Productschap Pluimvee en Eieren was 2011 een roerig jaar. Want hoewel het Kabinet begin 2011 nog concludeerde dat de schappen een fundamentele taak hebben, daar waar het belang van de sectoren en de maatschappij elkaar raken, liep het in de Tweede Kamer anders. Eind 2011 stemde de Tweede Kamer vóór een motie tot opheffing van de schappen die tegelijkertijd stelt dat een aantal taken toch behouden moet worden. Minister Kamp van SZW zal in 2012 beslissen of hij deze motie uitvoert, verwerpt of als ondersteuning van zijn beleid kan zien. Ook voor de pluimveesectoren was 2011 geen rustig jaar. Een drietal besmettingen met aangifteplichtige LPAI heeft voor de nodige beperkingen gezorgd, ook in de afzet naar derde landen. Oplopende voerprijzen en stijgende energiekosten veroorzaakten in sommige sectoren tegenvallende financiële resultaten. Niettemin investeerde de pluimveeketens in 2011 onverminderd in de maatschappelijke acceptatie van de sector door te streven naar een nog veiliger en verantwoorder eindproduct. Een product met enerzijds minimale voedselveiligheidsrisico s en anderzijds een minimaal gebruik van diergeneesmiddelen in de veehouderij. Nederland behoort tot de kleine groep EU-landen die relatief weinig Salmonellabesmettingen kent. In 2011 werd daarnaast een grote slag geslagen met de aanpak van antibioticaresistentie en het terugdringen van antibioticagebruik. Ten opzichte van 2009 werd in % minder antibiotica gebruikt bij vleeskuikens. En pluimveehouders werden zich zelf steeds meer bewust van het belang van een verantwoord en correct antibioticagebruik. Het zijn maar enkele voorbeelden van inspanningen waar de sector trots op kan zijn en waar het PPE zich ten volle voor kan, wil en zal blijven inzetten. Zaken waar de pluimveevlees- en eiersector, via het PPE, zelf de handen voor ineenslaat en geld bijeenbrengt. Voor verbeteringen voor dier- en mensgezondheid, voor welzijns- en milieuaspecten. Voor een duurzame veehouderijsector, die nog altijd een grote bijdrage levert aan de Nederlandse economie en de werkgelegenheid. Voor een duurzame, maatschappelijk verantwoorde productie met behoud van een goede internationale concurrentiepositie. De pluimveesectoren hebben in 2011 laten weten vertrouwen te hebben in het productschap en haar medewerkers. Uit een ondernemerspeiling door onafhankelijk Bureau Bartels bleek dat 94% van de ondervraagde ondernemers in de pluimvee- en eiersector vond dat het PPE moet blijven voorbestaan. Een hart onder de riem voor alle PPE-medewerkers. Bart Jan Krouwel, voorzitter PPE Ben Dellaert, secretaris PPE

4 4 Hoofdstuk 1 Organisatie PBO De mogelijkheid om schappen in te stellen, is in de Grondwet verankerd en nader geregeld in de Wet op de bedrijfsorganisatie. Volgens deze wet hebben de schappen tot taak: het bevorderen van een het algemeen belang dienende bedrijfsuitoefening door de bedrijven die onder de schappen ressorteren, alsmede het behartigen van het gemeenschappelijk belang van die bedrijven en de daarbij betrokken personen. Belangen van zowel werkgever als werknemer. Productschappen hebben bij wet bevoegdheid gekregen om voor alle bedrijven in een sector bindende regels te stellen (verordeningen) en heffingen te innen. Productschappen zijn kolom- of ketenorganisaties. Organisatie Het Productschap Pluimvee en Eieren (PPE) is een Publiekrechtelijke Bedrijfsorganisatie (PBO). In het bestuur van het productschap zijn werkgevers- en werknemersorganisaties vertegenwoordigd die werkzaam zijn in schakels uit de hele productiekolom van de pluimveevlees- en eiersector, inclusief de konijnen- en edelpelsdierensector. Dit houdt in dat het werk van het productschap de sector bestrijkt van het boerenerf tot en met de verkoop in winkels. Het PPE is een gespecialiseerde organisatie die, op basis van zijn wettelijke verantwoordelijkheid en bevoegdheden, de sociaal-economische ontwikkeling van de pluimvee(vlees)- en eiersector in een maatschappelijk kader ondersteunt bij die zaken die niet of niet voldoende door individuele bedrijven of private organisaties kunnen worden opgepakt. Het PPE legt verantwoording af aan organisaties die in het bestuur vertegenwoordigd zijn en verder aan de bedrijfsgenoten, de SER, de centrale overheid en de maatschappij in brede zin. Missie Het Productschap Pluimvee en Eieren werkt aan een rendabele en geaccepteerde sector met toekomst. Doelstelling Het PPE verricht eigen (autonome) activiteiten die de sector belangrijk vindt in het kader van het publieke belang. Hierbij wordt zo veel mogelijk rekening gehouden met marktsignalen en maatschappelijke wensen. Uitgangspunt is een efficiënte en effectieve dienstverlening, die in beginsel voor iedereen toegankelijk is en in samenspraak met de private organisaties tot stand komt. De organisatie is efficiënt en flexibel. Kernbegrippen zijn kwaliteit, kostenbewustzijn, resultaatgerichtheid en herkenbaarheid. Autonome activiteiten Het PPE behartigt de gezamenlijke belangen van werkgevers én werknemers uit betrokken sectoren. Als overlegplatform, regelgever, bestuurder, informatiebron, financier en aanjager van initiatieven die de pluimveevlees- en eiersector ten goede komen. Met name als het onderwerpen betreft die meer schakels in de productiekolom aangaan, komt het productschap in beeld. Het bepalende criterium is steeds of er draagvlak is voor activiteiten. Autonome werkzaamheden worden namelijk bekostigd uit collectieve gelden, die de hele sector via een verplichte heffing bijeen brengt. In dat kader toetst het PPE continu de administratieve lasten van regelgeving. Medebewindstaken Naast autonome taken voert het PPE ook taken uit op verzoek van de centrale overheid, het zo genoemde medebewind. Het betreft enerzijds taken in het kader van het EU-landbouwbeleid, zoals het afgeven van in- en uitvoercertificaten, het uitbetalen van restituties en het beheer van invoercontingenten. Anderzijds betreft het regelgevende en uitvoerende taken op het gebied van diergezondheid en zoönosebestrijding. Ook is het PPE betrokken bij de voorbereiding van Europese regels en de omzetting in nationale wetgeving. Dit werk kan efficiënt, praktisch en bedrijfsgericht worden afgewikkeld voor de sector. Op het terrein van diergezondheid en kwaliteit nemen medebewindstaken toe. Zo zijn de NCD-verordening en die voor de aanpak van Salmonella door de minister van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie (EL&I) bij het PPE ondergebracht. Het uitvoeren van regelingen voor overheid of bedrijfsleven moet meerwaarde hebben. Voordat regelgeving in werking kan treden, is goedkeuring vereist van de Minister van EL&I, de Sociaal Economische Raad (SER) en soms de Europese Commissie (EC). Een correcte administratieve uitvoering op grond van vaste kwaliteitscriteria vormt de verantwoording naar de overheid. Voor sectorgenoten staan klantvriendelijkheid en zekerheid over te ontvangen bedragen voorop. Bedrijfsgenoten worden betrokken om tot een

5 Taken PPE 2011 optimale service voor het bedrijfsleven te komen. Aandachtsgebieden zijn de exportrestituties, invoerregelingen, informatievoorziening en advisering in Brussel over het EU-beleid. Toezicht overheid Het toezicht op schappen is hoofdzakelijk preventief en bedoeld om te zorgen dat een schap binnen de wettelijke grenzen opereert. De SER of de centrale overheid moeten productschapsverordeningen goedkeuren voordat ze in werking treden. In formele zin kennen de productschappen twee toezichthouders, de SER en de het ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie (EL&I). Op enige afstand zijn de ministers van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) en EL&I toezichthouder. Deze departementen hebben het recht een vertegenwoordiger aan te wijzen in de vergadering van de productschapsbesturen. Ook met het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) zijn betrekkingen. De Europese Commissie en de WTO krijgen verordeningen van schappen ter goedkeuring voorgelegd als mogelijk sprake is van steunverlening of strijdigheid met vrij handelsverkeer tussen lidstaten. De overheid toetst elke vier jaar via een onderzoek of de sector representatief vertegenwoordigd is in het bestuur. In 2008 concludeerde de SER dat het PPE aan deze voorwaarde voldeed. GS/PVE Het Productschap Pluimvee en Eieren voert uit efficiencyoverwegingen samen met het Productschap Vee en Vlees (PVV) één gemeenschappelijk secretariaat (GS). De twee productschappen hebben elk hun eigen bestuurlijke verantwoordelijkheid en dus een eigen bestuur. Medewerkers in dienst van het GS bereiden beleid voor en voeren het uit in opdracht van de twee besturen. Het bestuur van de werkorganisatie, het GS/PVE, bestaat uit een delegatie van de dagelijkse besturen van het PPE en het PVV. Interne organisatie De werkorganisatie van het GS/PVE samen kent zes afdelingen: de afdelingen Beleid, Bureau Brussel, Medebewind, Algemene Zaken, Juridische Zaken en Interne Audit Dienst. De afdeling Beleid is georganiseerd naar vijf kennisclusters (voedselveiligheid en kwaliteit, diergezondheid en -welzijn, markt, pr/pa/communicatie en arbeid). Van de personele en organisatorische aangelegenheden wordt afzonderlijk verslag gedaan in een sociaal jaarverslag. Bestuur en commissies De Kroon benoemt de voorzitter van het PPE-bestuur. Omdat de brancheorganisaties en werknemersorganisaties de bestuursleden aanwijzen, vormen de besturen een afspiegeling Voedselveiligheid en Kwaliteit Beleidsvoorbereiding, regelgeving, toezicht en tuchtrecht. Monitoring, bestrijding zoönosen, terugdringen antibioticagebruik, hygiënecodes, Integrale Keten Beheersing. Diergezondheid en Welzijn Beleidsvoorbereiding, regelgeving, toezicht en tuchtrecht. Preventieve diergezondheid, dierziektebestrijding, Identificatie & registratie, welzijnsnormen, opheffen veterinaire exportbelemmeringen. Innovatie en Onderzoek Beleidsvoorbereiding, coördinatie en (mede) financiering. Dierziekten, milieu, welzijn, kwaliteit, bedrijfsvoering. Arbeid (sociaal-economische zaken) Beleidsvoorbereiding en coördinatie. Arbeidsmarkt, -omstandigheden, -verhoudingen, duurzame werkgelegenheid en scholing. Markt en Afzetbevordering Beleidsvoorbereiding, onderzoek, coördinatie. Marktinformatie, promotie/voorlichting over sectoren (en producten) EU-regelingen en Medebewind In- en uitvoerregelingen, restituties, afgifte certificaten, EU-regelgeving. Gefinancierd door de overheid. Dienstverlening aan private organisaties in de sector Kostendekkende tarieven.

6 6 In 2011 waren bij het GS/PVE 122 fte s in dienst voor PVV en PPE gezamenlijk, inclusief het medebewind PVV 31,6 PPE 28,7 Medebewind 45,5 Ondersteuning 9,9 Derden 6,3 Totaal 122 van de sectoren. Het bestuur draagt de eindverantwoordelijkheid. Ook bedrijfsgenoten die niet zijn aangesloten bij een brancheorganisatie, worden in staat gesteld hun inbreng te leveren (lees verder bij Code Goed Bestuur). Binnen het PPE zijn commissies actief, waarin overlegd wordt over specifieke aangelegenheden in pluimveevlees- en eiersector. Het PPE heeft gekozen voor meer decentrale besluitvorming in sectorale commissies. Daartoe zijn twee sectorcommissies actief; pluimveevlees en eieren, met eigen bevoegdheden. In deze commissies zijn werkgevers en werknemers van de betreffende productiekolom vertegenwoordigd. De adviescommissies hebben tot taak het bestuur van advies te dienen. In de commissies zijn de brancheorganisaties en zo nodig andere externe partijen vertegenwoordigd. Naast vaste adviescommissies en stuurgroepen worden werkgroepen ingesteld die tijdgebonden en onderwerpgericht opereren. Zie bijlage I en II voor een overzicht van de samenstelling van besturen en commissies. Voorzitter Eind 2011 werd de heer B.J. Krouwel herbenoemd als voorzitter van het PPE voor een periode van twee jaar. Samenwerking productschappen Om te zorgen dat er voldoende kritische massa is om een professioneel dienstenniveau te kunnen garanderen, onderzochten de productschappen in 2011 of in de toekomst kon worden samengewerkt bij de ondersteunende activiteiten en het medebewind. Hiertoe werd medio 2011 een blauwdruk opgeleverd. Uitgangspunt was dat het samenbrengen van werkzaamheden geen afbreuk zou doet aan het eigen gezicht en de herkenbaarheid van de afzonderlijke productschappen voor de ondernemingen in de diverse sectoren. In 2011 speelde echter ook een politieke discussie over het voortbestaan van de PBO. Omdat de uitkomst daarvan van invloed kon zijn op de plannen tot samenwerking, besloten de productschappen dit af te wachten alvorens de samenwerking verder vorm te geven. Politieke discussie over de PBO In de Tweede Kamer speelt al enige tijd een discussie over het voortbestaan van de PBO. In dat kader formuleerde het Kabinet in 2011 een standpunt over het voorbestaan van de product- en bedrijfschappen. Kern van dit standpunt was dat de schappen een rol zouden moeten blijven spelen in aangelegenheden die hun betrokken sectoren aangaan, maar die ook een algemeen, publiek belang hebben. De schappen kunnen deze onmisbare taken het efficiëntst uitvoeren, zo bleek uit onderzoek van de commissie Jorritsma c.s. Als de schappen deze taken niet meer zouden uitvoeren, dient een andere organisatie of het ministerie ze te blijven uitvoeren. Eind 2011 stemde de Tweede Formatie in fte s van 2006 t/m 2011; PPE en PVV gezamenlijk = fte Kamer vóór een motie tot opheffing van de schappen die tegelijkertijd stelt dat een aantal taken behouden moet worden. Minister Kamp van SZW zal in 2012 beslissen of hij deze motie uitvoert, verwerpt of als ondersteuning van zijn beleid kan zien. Code Goed Bestuur (CGB) In het kader van de modernisering van het schappenstelsel hebben de gezamenlijke product- en bedrijfschappen een Code Goed Bestuur. In de code staan richtlijnen om te zorgen voor het transparant, democratisch en doelmatig functioneren

7 Organogram GS/PVE 2011 Secretaris PVV Secretaris PPE Bureau Brussel IAD Medebewind Algemene zaken Juridische zaken BELEID Dier gezond heid en welzijn Markt Arbeid Voedsel veilig heid en kwaliteit Communicatie pr/pa van de schappen. De code trad op 1 juli 2007 in begroting, de balans en de jaarrekening zijn op de werking. In 2011 is door de interne toezichthouder website geplaatst. Het PPE legt op tal van het PPE verslag gedaan over de naleving van van manieren verantwoording af aan heffingsplichtigen de Code Goed Bestuur in Uit het verslag blijkt over de verrichtingen van hun productschap dat bestaan en werking van de code door het PPE en over de besteding van de middelen. Zo maakt afdoende zijn aangetoond. Het verslag is op www. het productschap duidelijk wat de meerwaarde is pve.nl geplaatst. van het schap voor de sector en wordt uitgelegd hoe collectieve gelden benut worden. Bijvoorbeeld Financiële verantwoording door informatie met de nota s mee te zenden en In dit jaarverslag wordt ook verantwoording afgelegd door iedere (heffings-) verordening van een toelich over het financiële beleid. Hiermee wordt ting te voorzien waarin uitleg wordt gegeven over tegemoetgekomen aan de richtlijnen van de SER doel en bestemming van de verordening en de en aan de vraag om transparantie op dat vlak. De heffingsgelden. Communicatieplan CGB Het PPE heeft in het kader van de Code Goed Bestuur een openbaar toegankelijk communicatieplan. De doelstelling van het communicatieplan is het verschaffen van inspraak aan alle ondernemers en werknemers in de pluimveevlees- en eiersector door gericht mogelijkheden bieden om mee te denken en mee te sturen in de verschillende fasen van de beleidscyclus. De strategie om dit te bewerkstelligen is gericht op interactie. De middelen in het communicatieplan om bedrijfsgenoten te informeren over en te betrekken bij het beleidsproces zijn overwegend actief van aard. In lijn met de opzet maakt het PPE veel gebruik van actieve middelen om bedrijfsgenoten te informeren over en te betrekken bij het beleidsproces, anders gezegd: het productschap neemt op dit punt duidelijk het initiatief. Om meer betrokkenheid en een groter vertrouwen onder bedrijfsgenoten te realiseren, wil het productschap zoveel mogelijk beleidsinformatie delen. Dit via openbaring op de website enerzijds en anderzijds door aan te sturen op direct en persoonlijk contact met bedrijfsgenoten via keukentafelgesprekken, beursdeelnames en inspraakbijeenkomsten. Ondernemerspeiling 2011 Het Productschap Pluimvee en Eieren heeft een goed draagvlak in de eigen sector. In 2011 liet het

8 8 Informatie uitwisseling in de verschillende stadia van de beleidscyclus Beleidscyclus Hoe Communicatie Reactie mogelijkheid Agendering van Vierjaren visies Sectorbijeenkomsten Tijdens bijeenkomsten onderwerpen Jaarplannen Publicaties Via contactformulier Projectplannen Internet website, per post/telefoon Beleidsbepaling of Sectorcommissies Openbaar Reactieformulier op voor-bereiding van Stukken op internet internet, Post/telefoon jaarplannen e.d. PPE een ondernemerspeiling uitvoeren door onafhankelijk Bureau Bartels. Op de vraag of het PPE moet blijven voortbestaan, antwoordde 94% van de ondervraagde ondernemers in de pluimvee- en eiersector: ja. Het rapport werd onder de aandacht gebracht van betrokken ministers, staatssecretaris en de andere politieke betrokkenen. De beleidscyclus De momenten en mogelijkheden tot kennisname en inspraak in de fasen van deze beleidscyclus zijn in kaart gebracht. Daarnaast zijn communicatiemiddelen ontwikkeld om die inspraak vorm te geven. Voorwaarde om de dialoog aan te gaan, is het toegankelijk maken van de informatie die relevant is voor de ondernemer (werknemers en werkgevers). Bijvoorbeeld informatie over de te starten meerjaren beleidsprogramma's, visies, onderzoeken en projecten, maar ook informatie vanuit de commissies. Een belangrijk aspect is immers dat het productschap door de sector zelf wordt bestuurd. In de commissie worden projecten en onderzoeken goedgekeurd. Het bestuur stelt ook de hoogte van de heffing vast. Klachtenbehandeling Het PPE behandelt klachten conform Hoofdstuk 9 van de Algemene wet bestuursrecht (Awb). Op de voor iedereen toegankelijke website is daarover de Implementatie ofwel Werkorganisatie of via PPE Digitale nieuwsbrieven Via contactformulier de uitvoering van door derden per sector website goedgekeurde jaarplannen De verslag of actielijst van Telefonisch/ per post commissie op de website Bij deelname vakbeurzen, Via de vakpers bedrijfsbezoeken, Publicatie onderzoeksresultaten keukentafelgesprekken, op website studieclubs e.d. Evaluatie en rapportage Evaluatie en rapportage In Evaluatie en rapportage Stukken op internet of besturen en commissies activiteiten agenda op internet Publicatie van stukken Stukken opvraagbaar Vierjaarlijks draagvlak Oproep tot deelname Deelname enquête onderzoek enquête draagvlakonderzoek Afleggen van Begrotingen, jaarplannen Wordt geplaatst op de Via de commissies en verantwoording per sector, het jaarverslag website Via bovenstaande voor de SER en de Wordt per post verstuurd mogelijkheden jaarrekening, Heffingsnota met informatie nodige informatie te vinden. De afdeling Juridische Zaken is belast met de registratie, eerste beoordeling en behandeling van klachten. In het verslagjaar zijn geen klachten ontvangen. is een interne, onafhankelijke toezichthouder aangesteld, die toezicht houdt op de toepassing en naleving van deze wet. Het via de website te raadplegen meldingenregister geeft inzicht in welke persoonsgegevens waarvoor worden verwerkt. Op Privacybescherming Het PPE verwerkt persoonsgegevens van bedrijfsgenoten en van de eigen medewerkers. Daardoor de website is aangegeven welke rechten betrokkenen hebben en hoe ze deze rechten kunnen uitoefenen. heeft zij te maken met regelgeving die betrokkenen bescherming biedt tegen ongeoorloofde aantasting van hun privacy. Met name de Wet bescherming persoonsgegevens (Wbp) is in dat verband van belang. Binnen de werkorganisatie Communicatie Het jaarplan van het PPE volgt een prognose van te verwachten onderwerpen en projecten en van daar uit een beleidslijn voor de communi

9 catie. Hieruit volgt jaarlijks een verdere invulling van communicatiedoelstellingen en activiteiten. Communicatie vormt een integraal onderdeel van de beleidsmatige- taken en activiteiten van het PPE. In het kader van openheid en transparantie werkt het PPE steeds aan verdere verbeteringen in de communicatie met het bedrijfsleven. Zo wordt uitgebreid gebruik gemaakt van het internet, waardoor een goede inspraakmogelijkheid wordt geboden, ook aan de ondernemers die niet zijn aangesloten bij een branchevereniging. De website en de digitale nieuwsbrieven worden gebruikt om de sector geregeld actief te informeren over actuele resultaten van PPE-beleid. Verder spreken PPE-medewerkers met het bedrijfsleven tijdens bijeenkomsten, lezingen en bedrijfsbezoeken. De communicatie-activiteiten vanuit het PPE bestrijken drie deelterreinen. (1) de corporate communicatie over het PPE als organisatie naar sectorgenoten en derden; bijvoorbeeld over het draagvlakonderzoek. (2) de beleidscommunicatie vanuit de beleidsthema s en bijbehorende projecten (voedselveiligheid & kwaliteit, diergezondheid & welzijn, markt en arbeid). (3) de PR/Voorlichting namens de sectoren richting consumenten en samenleving, zoals de kip- en eicampagne en onderwijscommunicatie over de pluimvee- en eiersector. Corporate communicatie Uitgangspunt voor de bedrijfscommunicatie is dat het Productschap Pluimvee en Eieren een dienstverlenende organisatie is. Dit laat zich vertalen in de pay off: Het Productschap Pluimvee en Eieren werkt voor u!. Communicatie activiteiten Op de website ( zijn de data, agenda s en alle onderliggende stukken van het PPE-bestuur en de sectorcommissies te vinden. Bedrijfsgenoten, ook de niet bij een brancheorganisatie aangeslotenen, hebben de mogelijkheid om via reactieformulieren te reageren op vergaderstukken. De reacties worden in de vergaderingen meegenomen. Op de website staan uitgebreide dossiers over beleidsthema s met een reactiemogelijkheid. Via persberichten, digitale nieuwsbrieven en vaste of incidentele publicaties in alle sectoren, worden beleidsvoornemens en -resultaten onder de aandacht gebracht. Daarnaast is er contact met de (vak)pers. Zo is via het blad Pluimveehouderij verantwoording afgelegd over de bestedingen van het PPE richting de heffingbetaler. Om het Productschap dichter bij de pluimveehouders te brengen en om meer in contact te komen met individuele ondernemers, worden gespreid over het jaar bedrijfsbezoeken (keukentafelgesprekken) afgelegd waarbij zowel leden van het bestuur als van het secretariaat betrokken zijn. Ook zijn naast workshops en andere relatiebijeenkomsten in het najaar twee jaarplaninspraakavonden georganiseerd over het PPE- conceptjaarplan. Het PPE neemt twee tot drie keer per jaar deel aan regionale landbouwvakbeurzen om zoveel mogelijk bedrijfsgenoten persoonlijk te kunnen spreken. Bovendien organiseert het schap eens per vier jaar een draagvlakonderzoek onder alle sectorgenoten. De uitkomsten zijn medebepalend bij de afweging óf en welke activiteiten het PPE verricht. Public Affairs Het PPE voert veel activiteiten uit voor de sector, maar heeft ook een verantwoordelijkheid naar de maatschappij. Daarom kijkt het PPE bij de uitvoering van werkzaamheden ook naar het publieke belang. Naast het algemene communicatiebeleid wordt een Public Affairsbeleid gevoerd, dat zich richt op objectieve voorlichting en informatievoorziening van pers, burger en politiek. Een versterking van het sectorimago is hierbij een aandachtspunt, maar de belangen van sector én samenleving worden in maatschap

10 10 pelijke en politieke discussies meegewogen. Het PPE consulteert daarom met regelmaat non-gouvernementele organisaties (NGO) als Dierenbescherming, Consumentenbond. Zo mogelijk worden NGO's betrokken bij overleggen over beleid en onderzoek in de sectoren. Daarnaast zijn er de contacten met parlementariërs en hun medewerkers in Den Haag en Brussel. Het doel van de contacten is de overheid en de politiek te informeren en te adviseren. Daarnaast vindt terugkoppeling plaats richting sectororganisaties en -genoten. In Brussel worden de contacten onderhouden met onder meer de Europese Commissie, het Europees Parlement en de Raad. Ook met andere nationale en Europese organisaties die in de vee-, vlees- en eiersector actief zijn in Brussel, worden intensieve contacten onderhouden. Op de agenda in 2011 stonden onderwerpen als het dierenwelzijn, duurzaam voedsel, vleesconsumptie, welzijn vleeskuikens en leghennen, waaronder het verbod op de traditionele kooihuisvesting begin 2012 in de EU en de overgangstermijn voor bedrijven met een verrijkte of te verrijken kooi, slachtmethoden, NVWA, destructie, diergezondheid, antibiotica, een mogelijk verbod op de pelsdierhouderij en een mogelijk verbod op onbedwelmde rituele slacht. Ook het debat over het voortbestaan van de PBO was een belangrijk onderwerp. Duurzaamheid en Maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) In de Stuurgroep MVO van het PPE zitten vertegenwoordigers uit vrijwel alle schakels van de pluimveeketen en werknemers. Het productschap levert de inhoudelijke kennis, faciliteert, coördineert en voert uit. Met de uitgave van het eerste MVO-jaarverslag geeft de pluimveesector inzicht in de ontwikkelingen op het gebied van maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) en vergroot hiermee de transparantie over de productie van kippenvlees en eieren. Ook stimuleert dit verslag bedrijven in de pluimveesector MVO in te voeren in hun bedrijfsvoering. Daarnaast is een MVO Pluimvee Award ingesteld: een stimuleringsprijs voor bedrijven uit de pluimveevlees- en eiersector die actief bezig zijn met duurzaam ondernemen. Dit kan zijn op het gebied van arbeid, milieu (waaronder energie, water en carbon footprint), diergezondheid en dierwelzijn of volksgezondheid. In 2011 is gezamenlijk met de andere schappen en de betrokken brancheorganisaties gewerkt aan een project Carbon Footprint in de diervoederketen. Resultaat van dit project: een rekenmethode die aangeeft welke uitstoot van broeikasgas ontstaat bij de productie van diervoeder en de omzetting ervan in dierlijk product op het primaire bedrijf. Dit kan bedrijven helpen bij het verminderen van de uitstoot van broeikasgassen. Tot slot zijn in 2011 speerpunten in het MVO-beleid geformuleerd voor 2012 en verder. Administratieve lasten Op verzoek van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) brengt de PBO sinds 2003 de administratieve lasten voor het bedrijfsleven in kaart, die voortkomen uit eigen regelgeving. Door de SER is aangegeven dat de lasten niet langer ieder jaar, maar elke drie jaar moeten worden gerapporteerd. Daarbij wordt een aangepaste berekeningssystematiek gehanteerd. Een integrale (her)berekening over 2011 is daarom achterwege gelaten. Om toch een indruk van de ontwikkeling van de lastendruk te kunnen geven is uitgegaan van de situatie in In 2011 werd regelgeving ingetrokken maar ook vervangen door nieuwe regelgeving, vooral vanwege EU-verplichtingen. Daardoor bleven de administratieve lasten per saldo ongewijzigd. Hoewel de lasten sinds 2003 zijn afgenomen, blijft beperking ervan ook de komende jaren een belangrijk aandachtspunt. Bij de beoordeling of regelgeving noodzakelijk is, wordt de administratieve last ervan voor het bedrijfsleven in de afweging meegenomen. Autonome regelgeving wordt periodiek heroverwogen, waarbij steeds aandacht geschonken wordt aan vermindering van administratieve lasten voor het bedrijfsleven. Ook de directe betrokkenheid van het bedrijfsleven bij het ontwikkelen en vaststellen van regelgeving (via (sector)commissies en

11 Ontwikkeling administratieve lasten autonome PPE-regelgeving (in mln. ) ) ) t.o.v PPE 1,21 1,27 1,14 1,05 1,05 1,05-13% 1) geschat Administratieve lasten Administratieve lasten zijn de kosten die het bedrijfsleven moet maken om te voldoen aan de informatieverplichtingen die voortvloeien uit regelgeving van de overheid. Als last wordt bijvoorbeeld niet de heffing gerekend, maar wel de kosten die gemoeid zijn met het doen van de heffingsopgave en -betaling. Om een goede vergelijking mogelijk te maken, wordt bij de PBO uitgegaan van de definities en modellen zoals die voor de rijksoverheid gelden. bestuur), waarborgt de constante aandacht voor dit aspect. Een overzicht van de van kracht zijnde autonome regelgeving is als bijlage bij dit jaarverslag opgenomen. Handhaving Regelgeving is geen doel op zich. Regelgeving is er om bepaalde (beleids)doelstellingen te verwezenlijken of om aanpassing van gedrag te bewerkstelligen. Het PPE stelt regelgeving vast in het kader van zowel de autonome als de medebewindstaken, bijvoorbeeld op het gebied van diergezondheid, dierenwelzijn en productveiligheid. Om de naleving van regelgeving te bevorderen, wordt veel aandacht besteed aan de aansluiting op de praktijk en en aan de handhaafbaarheid van de voorschriften. Privaatrechtelijke kwaliteitssystemen (zoals Integrale Keten Beheersing) verplichten aangesloten ondernemers het productieproces volgens vaste kwaliteitsnormen in te richten. Een (privaatrechtelijk) controle- en sanctieregime is gericht op de naleving van de kwaliteitsnormen. In veel regelgevingsdossiers bestaat de verplichting voor ondernemers om zich jaarlijks op eigen kosten te laten controleren op de naleving van de betrokken regelgeving door een geaccrediteerde controleorganisatie. Is een ondernemer al gecontroleerd via een privaat kwaliteitssysteem, dan is daarmee de naleving van de regels al getoetst en hoeft er in principe niet opnieuw te worden gecontroleerd. Mede door een intensieve handhaving in de pluimveevleessector is de aanwezigheid van Salmonella op kip aan het eind van de slachtlijn sinds het jaar 2000 van 22% naar ca. 5% gereduceerd. De naleving van regelgeving wordt, in opdracht van het schap, bewaakt door toezichthouders die zijn aangewezen door het bestuur van het PPE. De toezichthouders zijn controleurs in dienst van onafhankelijke geaccrediteerde controleorganisaties. Bij vaststelling van overtreding van de (publieke) regelgeving wordt een berechtingrapport opgesteld ten behoeve van tuchtrechtelijke afdoening (bestraffing). In bepaalde gevallen kan het door de toezichthouder vastgestelde ook aanleiding geven tot het toepassen van bestuursrechtelijke sancties (intrekking van een erkenning bijvoorbeeld). Het handhavingsbeleid van het PPE wordt volgens een vaste systematiek vastgesteld, periodiek geëvalueerd en zo nodig bijgesteld. De inzet van regelgeving en de intensiteit van het toezicht op de naleving hiervan wordt per deelsector/dossier bepaald. Bij overtreding van medebewindnormen is regulier strafrechtelijke handhaving aan de orde. In 2008 is met de Algemene Inspectiedienst (AID) een werkprotocol opgesteld voor de te volgen handelswijze als het PPE een strafrechtelijk te handhaven overtreding vermoedt van een norm uit de Verordening hygiënevoorschriften pluimveehouderij (PPE) Tuchtrecht Overtredingen van de eigen regelgeving kunnen worden aangepakt via tuchtrecht op grond van de Wet tuchtrechtspraak bedrijfsorganisatie Ook overtredingen van regelgeving die op grond van een medebewindopdracht is vastgesteld, kunnen tuchtrechtelijk worden gehandhaafd als de medebewindopdracht dat bepaalt. Het PPE heeft een tuchtgerecht, dat zaken behandelt die namens de voorzitter van het productschap worden aangebracht. In 2011 zijn er in totaal 50 zaken aangebracht bij het Tuchtgerecht PPE. In één zaak was sprake van constateringen van feiten door een controleur van de NVWA. In 2011 hebben meerdere pluimveehouders zich verantwoord bij het Tuchtgerecht voor het niet, of niet goed voldoen aan de verschillende verplichtingen uit de Verordening hygiënevoorschriften pluimveehouderij (PPE) 2007 (35 zaken), de Verordening Vaccinatie Newcastle Disease (NCD) 2006 (2 zaken), de Verordening monitoring Aviaire Influenza (PPE) 2005 (9 zaken), de Verordening identificatie en registratie van pluimveebedrijven, broedeieren en levend pluimvee (PPE) 2005 (1 zaak) en de Verordening welzijnsnormen vleeskuikenouderdieren (PPE) 2005 (4 zaken). Het betrof verplichtingen in het kader

12 12 Ontvangen bezwaarschriften 2011 Onderwerp Aantal Heffingen 7 Medebewind 2 Overig - Afhandeling bezwaarschriften 2011 Onderwerp Ingetrokken Nietontvankelijk Gegrond Ongegrond Gedeeltelijk gegrond/ gedeeltelijk ongegrond Heffingen Medebewind Overig van preventieve hygiënevoorschriften, bestrijdingsmaatregelen, monitorings- of vaccinatieverplichtingen en registratie. In de 50 zaken zijn geldboetes opgelegd van in totaal ruim In het jaarverslag van het Tuchtgerecht PPE worden de concrete resultaten van de door de tuchtrechtkamers afgedane zaken vermeld. De uitspraken worden geanonimiseerd gepubliceerd op de website van de rijksoverheid: nl. In 2011 is in één zaak beroep ingesteld bij het College van Beroep voor het bedrijfsleven tegen een uitspraak van het Tuchtgerecht. Bezwaar en Beroep Belanghebbenden kunnen bezwaar maken tegen besluiten van het PPE. Twee door het bestuur ingestelde bezwaarschriftencommissies behandelen de bezwaren. De commissies behandelen het bezwaar, horen de bezwaarde en adviseren de voorzitter over de op het bezwaar te nemen beslissing. Tegen de beslissing op het bezwaar kunnen bezwaarden vervolgens beroep instellen bij het College van Beroep voor het bedrijfsleven (CBb). Bezwaarzaken In 2011 zijn bij het PPE 9 bezwaarschriften ingediend. Daarvan hadden er 7 betrekking op heffingsbesluiten en twee op besluiten die Ontvangen beroepen 2011 Onderwerp Aantal Heffingen 1 Medebewind - Overig - Afhandeling beroepen 2011 Onderwerp Ingetrokken Niet-ontvankelijk Gegrond Ongegrond Heffingen Medebewind Overig in medebewind zijn genomen. In de categorie overig - bijvoorbeeld de weigering om subsidie te ingetrokken. Eind 2011 stonden nog 9 bezwaarzaken open. verlenen respectievelijk de weigering om inzage te bieden in documentatie zijn geen bezwaren ingediend. De medebewindbezwaren hebben betrekking op besluiten tot het niet-toekennen van uitvoerrestitutie en tot verbeurdverklaring van de certificaatzekerheid. Beroepszaken Bij het PPE is het aantal in het verslagjaar ingestelde beroepen beperkt gebleven tot één. Tijdens het verslagjaar zijn vier beroepszaken afgehandeld, al deze zaken zijn ongegrond verklaard. Eind 2011 stond er nog één beroepszaken open. Er zijn in 2011 in totaal 11 bezwaarzaken behandeld, waarvan er 6 ongegrond en twee gegrond zijn verklaard, in één zaak was de bezwaarde niet-ontvankelijk. De resterende twee zaken zijn

13 Hoofdstuk 2 Voedselveiligheid en kwaliteit Pluimveevlees en eieren vormen een belangrijke component van onze dagelijkse voeding. Behalve dat het lekker moet zijn, is vertrouwen in de veiligheid en kwaliteit van voedsel een voorwaarde om ervan te genieten. Consumenten hebben dat vertrouwen en het PPE wil dit bevestigen en uitbouwen. Uitgangspunt is dat risico's worden geminimaliseerd binnen de wettelijke, economische en maatschappelijke kaders. Het productschap initieert daartoe veel activiteiten. Voedselveiligheid is geen concurrentiefactor, maar een garantievoorwaarde. naar zoönosen gefinancierd om aanvullende kennis te ontwikkelen. Deze kennis komt vervolgens beschikbaar voor de sector. Effect van het beleid Het PPE kent al een groot aantal jaren een aanpak voor de preventie en bestrijding van Salmonella in de pluimveesectoren. Deze aanpak is succesvol en heeft tot een aanzienlijke vermindering van Salmonellabesmettingen op producten geleid. Een Europese studie bij ondermeer leghennen en vleeskuikens heeft aangetoond dat Nederland tot de best scorende landen in de EU behoort. De deelname aan de kwaliteitsregelingen is groot en heeft een positieve uitstraling voor de sector. Met de overheid zijn afspraken over horizontaal toezicht in de eiersector gemaakt. In 2012 wordt dit ingevoerd, evenals gelijkschakeling met buitenlandse kwaliteitssystemen. Dat moet uiteindelijk leiden tot minder controles bij de IKB-deelnemers. Ook is er veel aandacht voor een juist diergeneesmiddelengebruik. Met sectorspecifieke projecten wordt getracht de antibioticaresistentie terug te dringen. De resultaten van de masterplannen antibiotica moeten de komende jaren verder zichtbaar worden. Ten opzichte van 2009 werd in % minder antibiotica gebruikt bij vleeskuikens. Ondertussen resulteert het tevens in steeds meer bewustzijn bij de (pluim)veehouders. Beleid voedselveiligheid en kwaliteit Voedselveiligheid en kwaliteit zijn belangrijke beleidsthema s voor het PPE. Het PPE heeft diverse verordeningen die de productie van veilig voedsel van hoge kwaliteit bevorderen. Deze verordeningen zijn onder andere gericht op de aanpak van Salmonella en Campylobacter. Daarnaast worden via hygiënecodes voedselveiligheidssystemen in verwerkende bedrijven én de primaire sector geïntroduceerd, zodat bedrijven efficiënt invulling kunnen geven aan voedselveiligheidsvoorschriften. Via de kwaliteitsregelingen IKB in de pluimveevlees- en eiersector wordt op vrijwillige basis continu gestreefd naar verdere verbetering van de kwaliteit van de productie en producten. Op diverse onderdelen zijn de IKB-regelingen in 2011 verder ontwikkeld en verbeterd. Voor de vleeskuikensector zijn de masterplannen verder ontwikkeld, gericht op het terugbrengen van het antibioticagebruik. Tevens wordt onderzoek Terugkoppeling effect op (toekomstig) beleid Het beleid ten aanzien van de Salmonellabestrijding in de pluimveesector wordt in afstemming met buitenlandse systemen na 2011 voortgezet. Extra aandacht is uitgegaan naar de EU-norm Salmonella pluimveevlees, die op 1 december 2011 inging voor de serotypen Se/St. De EU-norm zal grote gevolgen hebben voor de pluimveevleessector, ook in praktische zin, bijvoorbeeld voor monstername, doorgifte van informatie, verantwoordelijkheden en aansprakelijkheid in de keten. Het PPE zal de sector begeleiden om de overgang zo hanteerbaar mogelijk te houden. Ook voor het slachten van uitgelegde hennen en de afzet van het vlees heeft de nieuwe EU-norm grote gevolgen. Voor Campylobacter is een nieuw traject ingezet tot en met Dit vindt plaats via NEPLUVI, met collectieve subsidie van het PPE. De resultaten hiervan zullen in de toekomst worden gebruikt voor het heroverwegen van het beleid.

14 14 Het beleid bij de IKB-systemen een continu streven naar verdere kwaliteitsverbetering wordt ongewijzigd voortgezet. De aanpak zoals vastgelegd in de masterplannen, gericht op een verantwoord antibioticagebruik, wordt eveneens voortgezet. Voedselveiligheid Voor de pluimveehouderij ontwikkelt en beheert het PPE programma's ter bestrijding, beheersing en monitoring van bacteriële besmettingen, zoönosen, milieucontaminanten en verboden stoffen. Verder is het productschap betrokken bij onderzoek naar mogelijke nieuwe risico s. Voor de verwerkende industrie zijn met bedrijven en overheid voedselveiligheidssystemen ontwikkeld op basis van HACCP (Hazard Analysis Critical Control Points). Zo kunnen bedrijven efficiënt invulling geven aan wettelijke eisen op het vlak van voedselveiligheid. Ditzelfde gebeurt ook bij de bedrijven in de primaire sector. De systemen, ook wel Gidsen voor de goede praktijk of Hygiënecodes genoemd, zijn toegesneden op de specifieke situatie van betreffende bedrijven of sectoren. Monitoring kritische stoffen Bij de controles in het kader van IKB wordt het logboek medicijngebruik gecontroleerd. De pluimveehouder moet aantonen dat eieren die na het gebruik van diergeneesmiddelen tijdens de wachttijd zijn geproduceerd, naar de destructor zijn afgevoerd. Dat is een wettelijke verplichting. Bij de pakstations wordt nadrukkelijk gecontroleerd of de eieren niet van legkippen komen die diergeneesmiddelen met een wachttermijn gehad hebben. EU-Hygiëneverordeningen De EU-hygiëneverordeningen bieden de mogelijkheid om via Gidsen voor goede praktijk of Hygiënecodes invulling te geven aan de vereisten van de verordeningen voor de primaire sector (veehouders) en voor de verwerkende industrie. Bijna alle sectoren hebben het productschap verzocht deze codes te ontwikkelen. Voedselketeninformatie De Europese Hygiëneverordeningen schrijven voor dat pluimveehouders te slachten dieren voorzien van voedselketeninformatie (VKI). In overleg met de sector en met de NVWA heeft het PPE voor alle diercategorieën vastgelegd welke informatie als VKI geleverd moet worden. Formulieren hiervoor zijn beschikbaar op de website van het Productschap. Het PPE beheert de formulieren voor de melding van voedselketeninformatie door de veehouder aan de slachterij. Het VKI-formulier voor vleeskuikens is in 2011 enkele keren aangepast in verband met nieuwe en van de markt genomen diergeneesmiddelen. Daarnaast is het formulier aangevuld met gegevens die op grond van het Vleeskuikenbesluit moeten worden doorgegeven. Zoönosen In het kader van voedselveiligheid wordt veel aandacht besteed aan zoönosen: ziektes die van dier op mens overgedragen kunnen worden. Het PPE heeft een aanpak ontwikkeld voor het beheersen van salmonellose in de pluimveehouderij. Ook worden onderzoeks- en ontwikkelingsprojecten gesubsidieerd. Salmonella-aanpak pluimveevlees en eieren De uitvoering van de EU-regelgeving met betrekking tot de monitoring en bestrijding van salmonella bij pluimvee is in Nederland door het ministerie van EL&I en VWS in medebewind opgedragen aan het PPE. Periodiek worden resultaten namens de overheid geaudit door de NVWA. Actieplannen Salmonella Het PPE wil het vertrouwen dat consumenten hebben in Nederlandse pluimveeproducten behouden en versterken. Iedere schakel van de pluimveeketen moet aan strenge hygiëne-eisen voldoen. Zo is het voor ieder bedrijf belangrijk te meten of Salmonellabacteriën aanwezig zijn. Zijn deze aanwezig, dan moeten er maatregelen worden genomen. Door de pluimveevlees- en eiersector is in de jaren '90 gestart met plannen

15 Percentage salmonellabesmette* koppels 2011 * Het betreft enkele, niet alle salmonellatypes. Sector Resultaat 2011 Doelstelling EU reproductiesector 0% Maximaal 1% legsector 1,75% Maximaal 2% vleeskuikensector 0,14% Maximaal 1% (per ). van aanpak voor de preventie en bestrijding van Salmonella. In de huidige actieplannen zijn verder aangescherpte maatregelen opgenomen. Al deze plannen zijn gebaseerd op de volgende basisprincipes: Het nemen van hygiënemaatregelen Reiniging en desinfectie van de bedrijfsgebouwen Monitoring bij binnenkomst en vertrek van het koppel kippen/(broed)eieren op het bedrijf Uitwisseling van monitoringsresultaten Maatregelen na een besmetting bij pluimvee Resultaten actieplan Salmonella Het aantal koppels leghennen dat besmet is met Salmonella enteritidis (Se) of typhimurium (St) vertoont sinds 2008 een dalende trend, zij het met incidentele schommelingen. Sinds 2009 zit Nederland ruim onder de Europese norm (2%). In de vleeskuikensector daalde het percentage Se/St fors ten opzichte van Ook de vermeerderingssector heeft haar Europese doelstelling weer gehaald, in 2011 is geen enkele besmetting met één van de top vijf Salmonella types (Se, St, Virchow, Hadar en Infantis) vastgesteld. Centrale Database KIPnet In 2011 is verder gewerkt aan nieuwe mogelijkheden voor het inlezen van Salmonella- en Campylobacteruitslagen in de database KIPnet. Doel voor 2011 was te zorgen dat data van alle pluimveebedrijven werden aangeleverd. De gegevens worden gebruikt bij een snelle signalering van besmettingen en ter bevordering van de handhaving. In het laatste deel van 2010 startten laboratoria met het invoeren van analyseresultaten. Eind 2011 werd het overgrote deel van de analyseresultaten tijdig door de laboratoria ingevoerd in de database KIPnet. Een controle bij vleeskuiken- en leghennenbedrijven wees uit dat van praktisch alle bedrijven gegevens in KIPnet zijn ingelezen. Speerpunt voor 2012 is dan ook de volledigheid en correctheid van de data. Daarnaast worden ondernemers met geen of te weinig analyseresultaten benaderd. Handhaving Actieplan Salmonella en Campylobacter Sectorgenoten zijn verplicht zich jaarlijks te laten controleren. Tegen ondernemers bij wie een tekortkoming in relatie tot één van de hygiëneverordeningen is geconstateerd, treedt het PPE handhavend op. Bij sectorgenoten die zich niet laten controleren, kan moeilijk een tekortkoming geconstateerd worden. In 2011 is door het PPE nadrukkelijk aandacht aan deze bedrijven geschonken. Bij degene die geen controle lieten verrichten heeft het PPE een berechtingsrapport op laten maken. Deze rapporten dienen als proces-verbaal voor het Tuchtgerecht. Stuurgroep Laboratoria De Stuurgroep Laboratoria voorziet het PPE van advies over inhoudelijke en organisatorische vragen bij analysemethoden en laboratoria. Ook wordt met deze Stuurgroep overlegd als een laboratorium een PPE-erkenning wil. In 2011 was het aanpassen van de analysemethoden op een nieuwe variant van Salmonella Typhimurium een belangrijk aandachtspunt. In november 2011 heeft het PPE-bestuur het herziene besluit erkenningsvoorwaarden en werkwijzen laboratoria vastgesteld. In dit besluit is ook de analysemethode voor de zogenaamde monofasische Salmonella Typhimurium opgenomen. Tot op heden zijn nog geen dergelijke stammen gevonden. Op enig moment zal de nieuwe methode worden geëvalueerd. HOSOWO In 2011 is een HOSOWO-werkgroep opgericht. In deze werkgroep hebben HOSOWO-instanties, de controle-organisatie en onafhankelijke adviseurs zitting. In overleg met deze werkgroep heeft het PPE het Besluit erkenningsvoorwaarden en werkwijzen HOSOWO-instanties herzien. Het nieuwe besluit is op 1 januari 2012 in werking getreden.

16 16 De HOSOWO-instanties geïnformeerd over de wijzigingen. Hosowo s zijn organisaties die erkend zijn voor het uitvoeren van hygiëneonderzoeken, swabonderzoeken, water-onderzoek en mestonderzoek. Subsidieverordening Salmonella Het PPE voert de EU-subsidieverordening in het kader van de Salmonella-aanpak uit voor de vermeerderingssector en de leghennensector. De regeling voorziet in vergoedingen voor het ruimen van besmette koppels en het aanschaffen van Salmonellavaccins (zie verder hoofdstuk 8). Nationale plannen Salmonella 2012 In het tweede kwartaal van 2011 zijn de nationale Salmonella bestrijdingsplannen 2012 voor de sectoren vleeskuikens, kalkoenen, vermeerdering en leghennen opgesteld. De plannen zijn vervolgens ingediend in Brussel. De plannen zijn eind november goedgekeurd door de EU. Op grond hiervan heeft de EU voor miljoen aan subsidie beschikbaar gesteld. Dit is net als in 2011 bestemd voor het vergoeden van geruimde vermeerderings- en legkoppels en de aankoop van vaccins. EU-norm Salmonella pluimveevlees In 2011 is door de primaire pluimveevleessector en de pluimveeverwerkende sector gesproken over de implementatie van het nieuwe EU-voedselveiligheidscriterium dat vanaf 1 december 2011 van kracht is. Dit criterium schrijft voor dat vers pluimveevlees rauw en onbewerktdat in de handel wordt gebracht vrij moet zijn van Salmonella enteritidis (Se) en Salmonella typhimurium (St). Praktisch gezien betekent dit dat vlees van koppels vleeskuikens die besmet zijn met Se of St, moet worden verhit. De sector is zich ervan bewust dat het een ketenbelang is de grootst mogelijke garanties te geven dat vers pluimveevlees dat in de handel wordt gebracht niet besmet is met Se of St. Inmiddels heeft de sector een ketenbeleid ontwikkeld waarmee de kans op recalls van vlees geminimaliseerd wordt. Overleg met de verschillende partijen betrokken bij de invoering van de aangescherpte Salmonella eisen, te weten NOP, NVP en Nepluvi, heeft geresulteerd in aangepaste PPE-regelgeving. Deze is per 1 januari 2012 ingegaan. Compensatiefonds De sector wil een collectief fonds oprichten om de verliezen ten gevolge van een Se/St besmetting te compenseren. Hierbij wordt gedoeld op de waardevermindering als gevolg van de verplichte hittebehandeling van het vlees. Het LEI heeft in onderzoek aangetoond dat de waardevermindering tussen de 0,65 en 0,75 per kuiken ligt. Op basis van besmettingsaantallen over 2010 en uitgaande van het maximale verlies van 0,75 per kuiken resulteert dit in een waardevermindering van ruim per jaar. Het fonds wordt gefinancierd vanuit heffingen. Er dient een steunmaatregel in Brussel aangevraagd te worden. Totdat de steunmaatregel goedgekeurd wordt kunnen er geen heffingen opgelegd worden en kunnen er dus nog geen uitkeringen vanuit het fonds gedaan worden. Dit zal met terugwerkende kracht gebeuren. Eind 2011 was nog niet zeker of Nederland daadwerkelijk een fonds mag gaan oprichten. Aanpak Salmonella java Bij vleeskuikens met een salmonellabesmetting wordt het serotype java het meest gevonden. De pluimveevleessector is al jaren bezig dit hardnekkige type te bestrijden. In 2011 zijn de nieuwe voorschriften om Salmonella java beter te kunnen bestrijden uit IKB Kip overgenomen in het Actieplan Salmonella en Campylobacter. In 2011 kwam bij een aantal bedrijven een javabesmetting terug, nadat zij in 2010 met extra begeleiding van het PPE van de besmetting waren afgekomen. Het overwinnen van een Javabesmetting vereist een zeer intensieve schoonmaak en lange wachttijden. Deze aanpak kost veel tijd en geld en dat kan niet ieder bedrijf opbrengen. In 2011 is een evaluatie van de nieuwe voorschriften uitgevoerd. Aan de hand daarvan kan in 2012

17 gewerkt worden aan een aangepaste aanpak. De communicatie over de Salmonella java-aanpak wordt gezamenlijk gedragen door PPE, NOP, NVP en NEPLUVI. Campylobacter Campylobacter wordt in Nederland, na Salmonella, gezien als de belangrijkste oorzaak van voedselgerelateerde infecties bij mensen. Het ministerie van VWS en NEPLUVI hebben eind 2008 een convenant afgesloten om Campylobacter aan te pakken. In 2010 hebben NEPLUVI en het ministerie van NVWA het convenant verlengd. In de tweede convenantsperiode (2011 en 2012) wordt onderzocht welke maatregelen kunnen worden genomen om Campylobacterniveaus in pluimveeslachterijen te verlagen. Daarnaast zal ook de link worden gelegd tussen besmettingsniveau van karkassen na het koeltraject en het besmettingsniveau van aangevoerde koppels. Het onderzoek loopt nog en betreft vleeskuikens, eenden, leghennen en moederdieren. Antibiotica De Nederlandse pluimveesector heeft in 2011 veel inspanningen gedaan om het gebruik van antibiotica in de pluimveesector terug te dringen. In 2011 bleek de eerder gestarte aanpak van antibiotica in de vleeskuikenhouderij vruchten af te werpen. De doelstelling om 20% minder antibiotica te gebruiken ten opzichte van 2009 werd door de vleeskuikenbedrijven ruimschoots gehaald; in 2011 werd 28% minder gebruikt. De registratie van voorgeschreven antibiotica is nagenoeg volledig en individuele vleeskuikenbedrijven en dierenartsenpraktijken hebben benchmarkrapporten ontvangen over hun antibioticagebruik in vergelijking met het sectorgemiddelde en de streefwaarde in de sector. Hoewel in de legsector naar verwachting het antibioticagebruik zeer laag is, is in 2011 besloten de antibiotica-aanpak in de vleeskuikensector te volgen. Dit wil zeggen dat in IKB Ei een verplichting opgenomen is dat de pluimveehouder een één-op-één-relatie heeft met een dierenarts -via een contract-, dat gewerkt wordt met een bedrijfsgezondheidsplan en een bedrijfsbehandelplan en dat de voorgeschreven antibiotica door de dierenarts worden geregistreerd in een centrale database. Ook de kalkoensector heeft in 2011 besloten tot een soortgelijke aanpak. In 2011 is op verzoek van de sector besloten dat de antibiotica-aanpak ook moet gelden voor bedrijven die niet deelnemen aan IKB Kip of IKB Ei. In 2011 is de verordening registratie en verantwoording antibioticagebruik pluimveesector in werking getreden. De antibiotica-aanpak is in 2011 ook verbreed. Naast de bovengenoemde aanpak wordt ook gekeken op welke wijze de keten zou kunnen worden aangepast en welke initiatieven er genomen kunnen worden om op de langere termijn niet of nauwelijks meer afhankelijk te zijn van antibiotica. Ook wordt gekeken of op het gebied van resistente bacteriën (ESBL s) meer gerichte maatregelen genomen kunnen worden om de grote aanwezigheid van deze bacteriën in de vleeskuikenhouderij te verminderen. Kwaliteit Het waarborgen van een optimale kwaliteit van (pluimvee)vlees en eieren in alle schakels van de keten is een belangrijk doel van het Productschap Pluimvee en Eieren. Het Nederlandse bedrijfsleven heeft Integrale Keten Beheersingssystemen (IKB) ontwikkeld om garanties te kunnen geven over de kwaliteit, herkomst en manier van produceren. IKB-producten komen van bedrijven en slachterijen waar (onafhankelijke) controle is op veevoer, kritische stoffen, medicijngebruik, hygiëne en transport. Iedereen in de productieketen kan vrijwillig deelnemen. Pluspunten van IKB zijn de garanties voor de consument, de versterking van de concurrentiepositie van de bedrijven en de verbetering van het imago van de bedrijfstak. Het PPE is continu bezig met verdere verbetering van de bestaande IKB-regelingen. Waar mogelijk wordt gezocht naar samenwerking met andere internationale kwaliteitssystemen: Belplume, KAT,

18 18 QS. Daarnaast is inbreng geleverd in de discussie over het Global-GAP systeem, om te bereiken dat de IKB-voorschriften de basis kunnen gaan vormen van dit mondiale systeem. IKB Kip en QS Al geruime tijd wordt er vanuit de pluimveevleessector gestreefd naar een wederzijdse erkenning tussen IKB Kip en het Duitse QS-systeem; vergelijkbaar met de al bestaande afspraken met het Belgische Belplume. De gesprekken hierover leverden in 2011 nog geen resultaat op. Op dit moment is IKB Kip een eenzijdige erkenning van QS vleeskuikenbedrijven aan het uitwerken. Op deze wijze zouden Nederlandse slachterijen kuikens van QS gecertificeerde Duitse vleeskuikenbedrijven kunnen slachten zonder dat hun IKB Kip-certificaat in gevaar komt. De QS vleeskuikenbedrijven dienen waarschijnlijk nog wel aan extra voorschriften te voldoen, ook word gekeken naar de controlefrequentie. Binnen QS en IKB Kip verschilt dit namelijk. QS kalkoen In 2011 is het PPE als Bundler gecontroleerd, dit is goed verlopen. Voor 2012 staan wederom controles bij kalkoenhouders gepland. In het verleden was dit eens per drie jaar, maar met ingang van 2011 is dit gewijzigd naar eens per twee jaar. IKB Ei-regeling De IKB Ei-regeling is in 2008 geprivatiseerd en ondergebracht bij de Stichting IKB Ei. Sinds juni 2010 zijn de stichting IKB Ei en de regeling IKB Ei formeel geaccepteerd door de Raad voor Accreditatie op basis van de norm In 2011 is IKB Ei op een tweetal punten aangescherpt, namelijk de monitoring op dioxine in eieren en de normen voor de bezettingsgraad voor leghennen. In het laatste geval ging het om het schrappen van een tolerantie van 2%. De IKB-bedrijven zijn hierover uitgebreid geïnformeerd. Horizontaal toezicht Het principe van horizontaal toezicht houdt in dat bedrijven zichzelf (laten) controleren op wet- en regelgeving en dat de overheid beoordeelt of deze controlesystemen goed functioneren. Zo kunnen bedrijven de controles efficiënt inrichten en kan de overheid meer tijd vrijmaken voor de aanpak van notoire overtreders. Uitgangspunt is dat voor de bedrijven duidelijke voordelen behaald dienen te worden bij deelname aan toezicht op controle, zoals lagere controledruk, lagere controlekosten en verminderde administratieve lastendruk. De indruk van het PPE in 2011 was dat IKB Ei aan de doelstellingen voldoet. In overleg met de overheid is besloten door te gaan met toezicht op controle, maar het bestaande arrangement te vereenvoudigen. Het zal meer gebaseerd zijn op het principe van risicogebaseerd of horizontaal toezicht. Ofwel: de nadruk ligt op die bedrijven die de wettelijke eisen niet of minder goed naleven. Eind 2011 waren betrokken partijen druk doende met een concreet voorstel. Dat zal naar verwachting in het eerste kwartaal van 2012 kunnen worden ingevoerd. Belangrijkste discussiepunt betreft de frequentie van de extra controles die bij IKB-deelnemers uitgevoerd blijven worden. Gebruik keurmerk IKB Ei Bijna alle consumptie-eieren in Nederland worden verkocht onder het keurmerk IKB Ei. In opdracht van de stichting IKB Ei wordt regelmatig gecontroleerd of de eieren die onder het keurmerk aangeboden worden, werkelijk afkomstig zijn van IKB-erkende legbedrijven. Tijdens winkelcontroles in 2011 werd geen enkele afwijking geconstateerd. Bij afwijkingen worden betreffende pakstations daarop extra gecontroleerd; ze kunnen het recht om het keurmerk te gebruiken tijdelijk kwijtraken. IKB Ei: project eistromen Vanaf 1 juli 2010 is het vastleggen van de eistromen een verplichting voor pakstations en verzamelaars binnen IKB Ei. Hierbij wordt aangesloten op de werkwijze van KAT. Met de centrale registratie kan nog beter gecontroleerd worden of vermeldingen over huisvestingssysteem, kwaliteit en versheid van eieren die onder het IKB Ei keurmerk verhan

19 deld worden correct zijn. Daarnaast kan de centrale registratie als basis dienen voor risico gebaseerd toezicht door overheid en CPE. Ook de traceerbaarheid van partijen eieren binnen IKB Ei wordt zo verder verbeterd. In 2011 zijn gesprekken gestart met KAT om via wederzijdse informatie-uitwisseling dubbele invoer van gegevens voor de naar Duitsland exporterende bedrijven zoveel mogelijk te voorkomen. Dioxine In 2011 is veel aandacht besteed aan een dioxinebesmetting in Duitsland. Net als in 2010 bleek de oorzaak te liggen bij het diervoeder. Hoewel de oorzaak niet bij de Nederlandse diervoedersector lag, was het toch aanleiding om de gesprekken met de diervoedersector over noodzakelijke verbeteringen in hun kwaliteitssysteem te intensiveren. Dat heeft geleid tot afspraken met de diervoedersector om de actiegrens voor dioxine in (opfok)legvoer te verlagen. Hieraan gekoppeld is de verplichting voor de diervoederleverancier om zijn afnemers bij overschrijding te informeren en tegelijkertijd zelf de oorzaak ervan op te sporen. Verder is gesproken over betere en snellere uitwisseling van analyseresultaten door koppeling van de databanken in de diervoedersector en KIPnet. Als derde punt zal in 2012 gesproken over het beschikbaar stellen aan de pluimveehouder van een contramonster van het voer. De stichting IKB Ei besloot ook het bestaande monitoringsprogramma in IKB Ei op dioxine in eieren aan te scherpen. Dit houdt in dat bij elk legkoppel aan het begin van de legronde eieren op dioxine en PCB s moet worden onderzocht. Deze aanpak is vergelijkbaar met die in het Duitse KAT-systeem. IKB PSB In 2011 zijn de banden tussen IKB PSB en IKB Kip en Ei -de opdrachtgevers van de pluimveeservicebedrijven- aangehaald. Doel hiervan is om beter elkaars aandachts- en knelpunten te kennen en te begrijpen. Om zo te komen tot een nog betere keten, met een gezond product als resultaat. IKB Konijn Het aantal IKB Konijn deelnemers is in 2011 nagenoeg gelijk gebleven. Het animo onder niet deelnemende konijnenhouders is laag en veranderingen hierin zijn niet waarschijnlijk. Toch is de IKB-regeling wel gewenst, omdat deze in België wordt erkend als de daar geldende kwaliteitsregeling. Destructie De overheid is sinds januari 2010 gestopt met de medefinanciering van de kosten voor het transport en de verwerking van kadavers. Sindsdien faciliteert het productschap voor de private organisaties het overleg over de tarieven. Tevens voert het PPE overleg met de convenantspartners van het diergezondheidsfonds over de financiering van de calamiteitenreserve van Rendac. De tariefvoorstellen voor het ophalen en verwerken van kadavers worden besproken in een werkgroep met overheid, Rendac, bedrijfsleven en een vertegenwoordiger van hobbydierhouders. Diverse overleggen van de werkgroep hebben niet tot een eenduidig advies geleid. Daarop heeft Rendac uiteindelijk een tariefvoorstel gedaan waarbij is uitgegaan van een stoptarief en een tarief per dier/vat waarvan de verwerkings- en transportkosten zijn opgenomen die daaraan gerelateerd kunnen worden. Voor houders die kadavers op vaste dagen in vaten aanbieden, geldt een gereduceerd tarief aangezien dat tot een efficiëntere inzet van de transportcapaciteit van Rendac leidt. Het ministerie van EL&I heeft deze voorstellen van Rendac overgenomen en vastgesteld. De tarieven voor 2012 zijn verlaagd ten opzichte van de tarieven van 2011.

20 20 Hoofdstuk 3 Diergezondheid en welzijn Een gezonde veestapel is in het belang van bedrijfsleven én maatschappij. Met oog op de afzet moeten dieren vrij zijn van (handelsbelemmerende) ziekten. Alle schakels in een productiekolom hebben baat bij gezonde dieren. Daarnaast draagt een goede gezondheidsstatus bij aan het welbevinden van de dieren zelf. Omdat niet elke ziekte op bedrijfsniveau kan worden aangepakt, is collectieve bestrijding bij en preventieve gezondheidszorg voor deze ziekten nodig. Daarom subsidieert het PPE de Gezondheidsdienst voor Dieren (GD) om monitoringsprogramma s uit te voeren en worden onderzoeksprojecten gefinancierd. Bovendien wordt geld uitgetrokken voor het Diergezondheidsfonds (DGF): de afspraken met het ministerie van EL&I over de verdeling van kosten bij een onverhoopte dierziekte-uitbraak. Beleid diergezondheid en welzijn In het diergezondheidsbeleid van het PPE staat de preventie van dierziekten centraal. Als toch sprake is van een dierziekte, is het van belang de ziekte snel op te sporen en de juiste maatregelen te nemen. Bestrijding van besmettelijke dierziekten is een taak van de overheid. Preventie van dierziekten is in eerste instantie een verantwoordelijkheid van de individuele ondernemer in de sector. Dit is in veel gevallen niet toereikend. Via private kwaliteitssystemen of door regelgeving kan een hoger niveau bereikt worden. Daar waar de overheid preventieregelgeving afbouwt, wordt bekeken of de sector het nodig vindt zelf maatregelen te nemen via kwaliteitssystemen of regelgeving. Het PPE wil dierenwelzijn stimuleren. Om verslechtering van de concurrentiepositie van de Nederlandse pluimvee- en eiersector te voorkomen, moeten verdere verbeteringen aan dierenwelzijn bij voorkeur via Europese regelgeving worden geregeld. Ook zet het PPE zich in op het meenemen van dierenwelzijn in de onderhandelingen in het kader van de WTO en bilaterale handelsovereenkomsten. Het beleid is er verder op gericht om initiatieven uit de sector en de markt op het gebied van dierenwelzijn te ondersteunen. Daarnaast draagt het PPE bij aan dierenwelzijn door regelgeving te controleren en te handhaven. Het PPE beschikt over een Tuchtgerecht waar overtreders van de regels zich dienen te verantwoorden. Tevens verzorgt het PPE de collectieve financiering van onderzoek naar dierenwelzijn voor de sector, zoals onderzoeken naar ingrepen bij pluimvee. Effect van het beleid Bij het diergezondheidsbeleid is het van belang dat eventuele afwijkingen snel opgespoord worden. Daarvoor bestaan verschillende monitoringsinstrumenten. Veehouders zijn op basis van PPE-regelgeving verplicht om via bloedanalyses een aantal besmettelijke dierziekten te monitoren. Aviaire Influenza bijvoorbeeld wordt gemonitord zoals vastgelegd in een PPE-verordening. Het PPE speelt een rol als financier bij monitoring, door 50% van de uitvoeringskosten van de GD te financieren. Daarbij wordt in het oog gehouden dat de instrumenten blijven passen bij de ontwikkelingen in de sectoren. Een toenemend aantal eisen op het gebied van dierenwelzijn is vastgelegd en wordt gecontroleerd. Dit draagt bij aan een hoger dierwelzijnsniveau in de Nederlandse sectoren. De strenge handhaving en het inzetten van tuchtrecht leiden ertoe dat het aantal overtreders niet hoog is en bovendien een dalende tendens vertoont. Toekomstig beleid Bij preventie en bestrijding van besmettelijke dierziekten blijft een risicogebaseerde benadering voor alle sectoren het uitgangspunt. Voor