INTRON DE ALGEMENE REFERENTIEDATABASE VAN DUBOCALC. BiBLIOTHEEK Bouwdienst Rijkswaterstaat Postbus LA Utrecht

Transcriptie

1 w I

2

3

4 BIBLIOTHEEK BOUWDIENST RIJKSWATERSTAAT 4 INTRON BiBLIOTHEEK Bouwdienst Rijkswaterstaat Postbus LA Utrecht.. DE ALGEMENE REFERENTIEDATABASE VAN DUBOCALC Samenvatting van de bereikte resultaten voor versie 1 S Eindrapport Opdrachtgever! Cliënt Rijkswaterstaat Bouwd enst tav. de heer ir. L.J.E. Duijsens Postbus LA UTRECHT Ons kenmerk / Our reference Autonsatie /Author,sation A R2 246 OIAScIEAI drs. J. P. R. Meijer Datum/Date 8 augustus 23 Auteur/Author drs. A. SchusJ/v'

5 INTRON :: referentiedatabase DuboCaic A814431R2246 INHOUDSOPGAVE Pagina SAMENVATTING INLEIDING Achtergrond: DuboCa/c Aanpak Leeswijzer RESULTATEN MODELLERINGSDATABASE Dataverzamelingsproces, technische modellering, leerervaringen Bereikte resultaten Evaluatie RESULTATEN MILIEUDATABASE Dataverzamelingsproces, leerervaringen Bereikte resultaten Evaluatie CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN Conclusies over bereikte resultaat Conformiteit met de eisen Toepasbaarheid Aanbevelingen REFERENTIES BEGRIPPENLIJST BIJLAGEA. ITEMLIJST BIJLAGE B. BENADERDE LEVERANCIERS EN ORGANISATIES BIJLAGE C. PEDIGREE MATRIX BIJLAGE D. DATAKWALITEIT BIJLAGE E. AANWIJZINGEN VOOR GEBRUIK MILIEU- EN MODELLERINGSGEGEVENS IN DUBOCALC pagina 2 van 83. S

6 INTRON.. referentiedatabase DuboCaic A814431R2246 BIJLAGE F. FORMULIER GEBRUIKERSERVARINGEN pagina 3 van 83. S

7 INTRON -. S referentiedatabase DuboCalc A814431R2246 SAMENVATTING Ontwikkeling van de eerste versie van de DuboCa/c referentiedatabase DuboCa/c is de naam van een software instrument dat Rijkswaterstaat ontwikkelt om milieueffecten van materiaal- en energiegebruik van ontwerpvarianten in de GWW-sector te kunnen bepalen. DuboCalc is gebaseerd op de methode van de milieugerichte levenscyclusanalsye (LCA). DuboCalc maakt gebruik van een algemene referentiedatabase met milieugegevens (gebaseerd op LCA) en modelleringsgegevens (gegevens om de levenscyclus van een ontwerp te beschrijven) van diverse materialen, materieel en processen (ITEMs). De lijst met ITEMs is een geprioriteerde selectie uit een langere lijst, gebaseerd op IbisCalc (kostencalculatie), zie bijlage A. De combinatie INTRON-DHV heeft de eerste versie van de referentiedatabase ingevuld. De eerste versie is bedoeld voor ontwikkelings- en testdoeleinden op praktijkschaal en is grotendeels gebaseerd op openbare bronnen. De markt is nog niet structureel betrokken bij de dataverzameling. Dit is wel voorzien voor toekomstige actualisaties. Voor deze versie zijn gegevens voor de meest gangbare ITEMs verzameld. Vooralsnog zijn onderhoudsprocessen en uitloging niet meegenomen. Resultaten Er zijn drie concrete resultaten verkregen: Een Access bestand met de milieu- en modelleringsgegevens voor DuboCa/c. Hierbij is ook een rapport met verantwoording meegeleverd voor de gebruikers van het Access bestand. Een Simapro bestand waarin de milieugegevens zijn berekend en dat dient voor toekomstig beheer van de milieugegevens (maar ook zelfstandig kan worden gebruikt voor LCA-studies die Rijkswaterstaat uitbesteedt). Ook hierbij is een verantwoordingsrap port geschreven. Het voorliggende rapport met een samenvatting van de bereikte resultaten (procesmatig). Dit rapport is bedoeld voor Rijkswaterstaat als opdrachtgever en ontwikkelaar van DuboCalc. Bereikte datakwaliteit De eerste versie van de DuboCa/c referentiedatabase voldoet grotendeels aan de door Rijkswaterstaat gestelde eisen. Afwijkingen zijn in samenspraak met Rijkswaterstaat tot stand gekomen. Dit rapport bevat aandachtspunten voor het gebruik van de gegevens voor de ontwikkelaars van DuboCa/c. De afwijkingen belemmeren de ontwikkeling van DuboCa/c niet. De datakwaliteit die Rijkswaterstaat vooraf als eis stelde, is in de volgende mate gerealiseerd: modelleringsgegevens: in ca. 9% van de gevallen is de vereiste kwaliteit gehaald Voor 1% van de ITEMS is een opmerking geplaatst over de datakwaliteit. Het betreft met name: - aanleg- en transportscenario's van een aantal materialen en producten (zoals coatings en enkele kunststoffen), door gebrek aan openbare gegevens; pagina 4 van 83 S S

8 INTRON.. referentiedatabase DuboCalc A814431R2246 omrekenfactoren (van stuk naar ton) van lichtmasten, doordat er vele varianten mogelijk zijn en niet duidelijk is welke lichtmast het meest representatief is. milieugegevens: in ca. 5% van de gevallen is de vereiste datakwaliteit gehaald De afwijkingen zijn grotendeels toe te schrijven aan drie oorzaken: - omdat er geen goede LCA-gegevens beschikbaar waren in openbare bronnen voor met name hout, coatings en vezelversterkte kunststoffen; - doordat de LCA-gegevens van de producten in veel gevallen tot stand zijn gekomen door extrapolatie van materiaal-gegevens (conform de opdracht; LCA-gegevens van producten zijn nog niet veel voorhanden); - voor de als 'gemiddelde' betitelde ITEMs (bijvoorbeeld 'kunststof (gemiddeld)') bleek het binnen deze opdracht vaak niet mogelijk een echt gemiddelde of een representatieve waarde te bepalen. Zowel de modelleringsgegevens als de milieugegevens zijn gereviewed. Rijkswaterstaat heeft intern een inhoudelijke review laten uitvoeren voor de modelleringsgegevens. De milieugegevens hebben een interne expert review ondergaan binnen het NTRON-DHV team en een externe expert review door TNO conform ISO 144. De opmerkingen uit de reviews zijn overgenomen voor zover dat mogelijk was binnen de opdracht. De overige opmerkingen zijn verwerkt in de aanbevelingen. Toepasbaarheid van de eerste versie van de DuboCalc referentiedatabase De eerste versie van de algemene referentiedatabase (het Access-bestand) wordt bruikbaar geacht voor twee doeleinden: Ontwikkeling en intern Rijkswaterstaat testen van de LCA-tool DuboCalc in praktijksituaties. De gegevens worden van voldoende kwaliteit geacht om ontwerpen te modelleren en zinvolle uitkomsten te verkrijgen voor pilot projecten. Als basis voor overleg met marktpartijen over inhoud en mogelijke verbetering van de database, danwel over het instrument DuboCa/c (waarvoor een goede basis-database nodig is teneinde oneigenlijke discussies over uitkomsten te voorkomen). Daarnaast wordt het SimaPro-bestand toepasbaar geacht voor: Discussie met de marktpartijen over de aanpak en datakwaliteit van de milieugegevens. Voor specifieke LCA-studies, zolang DuboCalc er nog niet is, en mogelijk ook later voor gevallen waarvoor DuboCalc niet specifiek genoeg is. Bij gebruik van de gegevens - voor testdoeleinden, overleg met de markt of specifieke LCA's - is het van belang de status van de eerste versie van de database goed te communiceren in 5 punten: het feit dat een eerste versie betreft, gebaseerd op openbare gegevens, bedoeld voor testdoeleinden dat de kwaliteit nog niet voldoende wordt geacht voor extern zichtbare besluitvorming (bijvoorbeeld duurzaam aanbesteden) dat de kwaliteit nog onvoldoende is om materiaalkeuzes op te baseren voor de materialen hout, coatings en vezelversterkte kunststoffen pagina 5 van 83

9 INTRON. S referentiedatabaso DuboCalc A8 1443/R2246 dat onderhoud en materiaal-gerelateerde gebruiksprocessen (met name uitloging) nog ontbreken dat belanghebbenden nog niet in de gelegenheid zijn gesteld de gegevens te verbeteren. Voor gebruik van het SimaPro-bestand dient de SimaPro-rapportage [2] te worden gelezen door de LCA-uitvoerder; voor gebruik van het Access-bestand de Access-rapportage [1], waarin de status en beperkingen ook zijn verwoord De eerste versie van de database bevat modelleringsgegevens die voor langere termijn geldig worden geacht, en milieugegevens die nog ca. 5 jaar (tot ca. 27) toepasbaar worden geacht voor bovengenoemde doeleinden. Leerervaringen en aanbevelingen De invulling van de database heeft een groot aantal leerervaringen opgeleverd voor de toekomst, die in dit rapport zijn genoemd en vertaald naar aanbevelingen voor actualisaties (met tijdpad). Samengevat luiden de aanbevelingen als volgt: Onderwerp De ITEM lijst Aanbeveling Uitbreiden: ITEMS n.a.v. de wensen van ontwerpers uit de testrondes met DuboCalc Onderhoud Uitloging Duidelijker definiëren om een betere datakwaliteit te kunnen verkrijgen (m.n. 'gemiddeldes') Modelleringsgegevens Verbeteren gegevens van bouwafval en sloop, i.s.m. de markt Verbeter de default scenario's, die veelal toepassingsafhankelijk zijn, met gegevens uit referentieprojecten waaruit productienormen worden afgeleid, aangevuld met parate kennis en literatuurgegevens. Milieugegevens Verbeteren gegevens (m.n. hout, coatings, vezelversterkte kunststoffen, producten) i.s.m. de markt Verbeteren definitie datakwaliteit, i.s.m. andere ontwikkelingen in Nederland (bijv. MRPI, mmg) Toevoegen gegevens landgebruik, zodra beschikbaar pagina 6 van 83 S S

10 INTRON.. referentiedatabase DuboCalc A8 1443/R2246 Gebruik van de gegevens Aandachtspunten voor de ontwikkeling van - Extern Access bestand Proces van het project DuboCalc opgenomen in dit rapport Cases uitvoeren om gegevens te testen Handhaaf huidige kwaliteitseisen (niet verhogen_op korte termijn) Start dee!projecten met branches voor afstemming over de belangrijkste materialen Verzoek branches om verbetering gegevens hout, coatings, vezelversterkte kunststoffen Start voorlichting en leg contacten met de markt over de toekomstige structuur van actualisatie (zodra DuboCalc is ontwikkeld) Diverse aanbevelingen voor de softwareontwikkeling van de referentiedatabase Toetser vroegtijdig betrekken Vooraf concrete afspraken over diepgang (bijvoorbeeld aan de hand van voorbeelden) pagina 7 van 83..

11 INTRON. S referentiedatabase DuboCalc A8 1443/R INLEIDING 1.1. Achtergrond: DuboCa/c Rijkswaterstaat ontwikkelt een LCA-instrument voor de GWW-sector, genaamd DuboCa/c, waarmee de milieueffecten van materiaal- en energiegebruik van ontwerpvarianten kunnen worden berekend. DuboCa/c bestaat uit een aantal modules die aan elkaar zijn gerelateerd (zie figuur 1): een gebruikersschil, met een invoer- en uitvoermodule databases een rekenmodel. DuboCalc maakt gebruik van een algemene referentiedatabase, dat is een bibliotheek met diverse materialen, materieel en processen voor GWW-werken. Dit worden ITEMs genoemd. De algemene referentiedatabase bevat milieugegevens (gebaseerd op LCA) en modelleringsgegevens (gegevens om de levenscyclus van een ontwerp te beschrijven) voor de ITEMs. Naast de algemene referentiedatabase, kent DuboCalc nog een gebruikersspecifieke database en een projectdatabase. Die zijn niet ingetekend in figuur 1. Algemene referentiedatabase Modellerings database (Access) DuboCalc Gebruikersschil - Invoer - Uitvoer 1 Milieu beheerdatabase (LCA software, SimaPro) Export proce- Milieu database (Access) Rekenmodel dure Figuur 1. Structuur van DuboCa/c en de database Rijkswaterstaat heeft een lijst met ITEMS opgesteld voor de eerste versie van de algemene referentiedatabase. De lijst is een geprioriteerde selectie uit een langere lijst, gebaseerd op IbisCaic. De combinatie INTRON - DHV heeft opdracht gekregen van Rijkswaterstaat om de eerste versie van de algemene referentiedatabase van DuboCa/c te vullen. pagina 8 van 83. S

12 INTRON.. referentiedatabase DuboCaic A814431R2246 S 1.2. Aanpak Voor het vullen van de algemene referentiedatabase voor DuboCalc is door Rijkswaterstaat een Microsoft Access applicatie ontworpen. Voor de invulling ervan is een korte handleiding geschreven, die is opgenomen in de rapportage bij het Access bestand [1]. De modelleringsgegevens voor de eerste versie zijn rechtstreeks in Access ingevuld en verantwoord. Voor de berekening van de milieugegevens (in de vorm van milieuprofielen) is gebruik gemaakt van speciale LCA-software: SimaPro (de milieubeheerdatabase uit figuur 1). Met een exportprocedure (beschreven in het rapport bij het Access bestand [1]) zijn de milieuprofielen geïmporteerd in Access. De verantwoording is rechtstreeks in Access opgenomen (belangrijkste bronnen en keuzes en aannames 1, datakwaliteit). Een inhoudelijke evaluatie van de modellerings- en milieugegevens is beschreven in twee separate rapportages, die zijn bedoeld voor de gebruikers van het SimaPro- en Access-bestand: een inhoudelijke rapportage bij het SimaPro-bestand, waarin de LCA-methodologische aanpak is verantwoord conform ISO [2]; een inhoudelijke rapportage bij het Access-bestand, waarin de invulling van het Access-bestand is beschreven en verantwoord [1]. Het voorliggende rapport bevat een samenvatting van de bereikte resultaten en geeft een procesmatige weerslag van het project in de vorm van leerervaringen en aanbevelingen. Dit rapport is bedoeld voor Rijkswaterstaat als opdrachtgever en ontwikkelaar van DuboCa/c Leeswijzer In hoofdstuk 2 vindt u de aanpak en bereikte resultaten voor de modelleringsdatabase, in hoofdstuk 3 voor de milieudatabase. Hoofdstuk 4 bevat conclusies en aanbevelingen aan Rijkswaterstaat voor de toekomstige ontwikkeling van de databases en het gebruik ervan. Voor de bijlagen is een definitielijst opgenomen. Bijlage A bevat de ITEM lijst. Bijlage B bevat een lijst van marktpartijen die zijn benaderd voor milieugegevens. In bijlage is de Pedigree matrix gedefinieerd die als basis dient voor de datakwaliteitsbeoordeling. Bijlage D bevat een overzicht van de datakwaliteit. In bijlage E zijn aanwijzingen voor gebruik in DuboCalc opgenomen. Bijlage F bevat een formulier om gebruikerservaringen te verzamelen. 1 De verantwoording van de berekeningen van de milieuprofielen is in SimaPro opgenomen. De verantwoording qua bronnen en interpretatie van het item, is in Access opgenomen. pagina 9 van 83

13 INTRON.. e refernntiedatabase DuboCalc A814431R RESULTATEN MODELLERINGSDATABASE In dit hoofdstuk wordt eerst toegelicht welke stappen zijn ondernomen in de dataverzameling en welke procesmatige keuzes en aannames zijn gemaakt (paragraaf 2.1). Vervolgens wordt een samenvatting van de bereikte resultaten gegeven (paragraaf 2.2). Tenslotte wordt in een korte evaluatie aangegeven waar aandachtspunten voor de toekomst liggen (paragraaf 2.3) De inhoudelijke en meer gedetailleerde toelichting op het Access bestand met modelleringsgegevens is gerapporteerd in het de rapportage bij het Access bestand [1] Dataverzamelingsproces, technische modellering, leerervaringen Bronnen Voor de modelleringsgegevens is hoofdzakelijk uitgegaan van literatuur en openbare bestanden. Om redenen van consistentie is zoveel mogelijk gebruik gemaakt van een zelfde bron (hoofdzakelijk van lbiscalc [3] en Elsevier [4]). Combinatie van bronnen geeft meer risico op vermenging van aannames e.d.. De totale bronnerilijst waarvan (ook voor de milieukengetallen) gebruik is gemaakt (vermeld in Access) bevat bijna 1 bronnen. Waar nodig zijn zelfstandig aannames gedaan. Deze zijn verwoord in de modelleringsdatabase en waar relevant ook in het Access rapport. Li Keuzes en aannames Voor de keuzes en aannames is zoveel mogelijk aangesloten bij de belevingswereld van de ontwerper (gebaseerd op kostencalculatiemethodes en besteksschrijven). Er is als volgt te werk gegaan: De keuze van primaire eenheden is hoofdzakelijk gebaseerd op de ontwerppraktijk. De alternatieve eenheid biedt de mogelijkheid andere eenheden te kiezen, bijvoorbeeld om aan te kunnen sluiten bij de weriselijke eenheid voor de milieugegevens. In kostencalculaties (en daarmee ook in de modelleringsgegevens) wordt voor transport naar de bouwplaats uitgegaan van het betrekken van materiaal vanuit een depot of losplaats (de feitelijke keuze ligt doorgaans niet bij de ontwerper). Het transport naar depot of losplaats is verwerkt in de milieugegevens (gelijk aan de kostprijs van producten of materialen). De default afstandentabel die Rijkswaterstaat bij opdracht heeft gegeven, is hierdoor niet gebruikt voor de modelleringsgegevens van DuboCalc, maar wel voor de milieugegevens. Het definiëren van plaats van herkomst, zoals door Rijkswaterstaat is gedaan voor ophoogzanden, is in kostencalculaties van belang voor de kostprijs. Voor de ontwerper is het evenwel niet relevant. Immers, in vrijwel elke locatie in Nederland is voldoende kwalitatief ophoogzand te vinden tegen een redelijke prijs. In de transportafstanden en verwerkingsscenario's (aanleg, transport, sloop, afdank) is daarom de winplaats niet als variabele gebruikt. Wel blijkt pagina 1 van 83..

14 INTRON.. e referentiodatabasc DuboCaic A8 1443/R2246 deze definitie nuttig om de samenstelling van het ophoogzand te bepalen, wat nodig is voor de milieugegevens. De ITEMlijst bevat een selectie van materieel uit de complete IbisCalc lijst (is dus niet compleet). Voor de definitie van transport-, aanleg- en sloopscenario's moest gebruik worden gemaakt van de geselecteerde ITEMs voor materieel. Het niet-compleet zijn van de lijst vormde hierbij een belemmering. Hierdoor is soms een scenario samengesteld met ander materieel dan vermeld in IbisCalc. Voor de meeste scenario's blijkt dat mogelijk door vergelijkbaar materieel te kiezen. Soms is een scenario incompleet doordat ook vergelijkend materieel ontbreekt. Het ontbrekende materieel heeft prioriteit 3, geen prioriteit of het betreft handmatig uitgevoerde werkzaamheden. In die gevallen is aangenomen dat het materieel weinig invloed heeft op het milieuprofiel en om die reden verantwoord kan worden weggelaten. Handwerkzaam heden hebben sowieso geen invloed op de LCA. Het voor de ontwerppraktijk meest wezenlijke ontbrekende materieel en enkele afdankprocessen zijn later alsnog toegevoegd. In een aantal gevallen blijkt het moeilijk gegevens te vinden die goed als default kunnen dienen, met name omdat er vele mogelijkheden bestaan. Dat geldt in sterke mate voor levensduur (sterk afhankelijk van de applicatie), maar ook voor de scenario's, waarvoor meerdere verdedigbare keuzes kunnen worden gemaakt. In veel gevallen is beoordeeld wat de meest logische of meest gangbare toepassing of situatie is, aan de hand van de praktijk van de kostencalculaties. De review door Rijkswaterstaat (zie onderstaand) heeft bijgedragen aan een verscherping van aannames en documentatie. In het project is wel duidelijk geworden dat bij het gebruik van DuboCalc duidelijk moet worden gecommuniceerd dat het defaults betreft. Rijkswaterstaat heeft meerdere aanlegscenario's gevraagd indien die er zijn. Vaak zijn die er, maar zijn ze om meerdere redenen niet vermeld: in de eerste plaats omdat het Access bestand daarvoor niet de ruimte biedt, en verder omdat de keuzemogelijkheden van materieel te beperkt zijn om naar de (vele) mogelijkheden te differentiëren. In de normale ontwerppraktijk zal een ontwerper! kostendeskundige het project analyseren en de scope vaststellen. Op basis hiervan en zijn kennis, zal hij in veel gevallen gebruik maken van de standaard productienormen, in een aantal gevallen zal hij afwijken. Dit is naar mening van de samenstellers van de modelleringsdatabase niet anders dan het beoogde gebruik van DuBoCaic. De randvoorwaarden die een LCA-tool stelt aan de modelleringsgegevens is soms lastig te rijmen met de ontwerppraktijk. Hierdoor is soms een rekenkundige aanname nodig. Dit gold met name voor de levensduur van materialen die doorgaans niet worden vervangen (op 999 jaar gezet). Opname van samenstellingen van beton en asfalt in de modelleringsdatabase, wat werd gevraagd in de offerte, is in samenspraak met Rijkswaterstaat achterwege gelaten. Dit vanwege het feit dat samenstelling van asfaltmengsels niet tot de normale ontwerppraktijk hoort van ontwerpers in de GWW. Rijkswaterstaat heeft daarom geen velden gedefinieerd in de Access applicatie om de samenstelling in te voeren. In principe kan de samenstelling worden opgenomen via de aanlegscenario's, maar dit past niet binnen de systeemgrenzen van LCA (aanlegfase zijn alleen de werkzaamheden op de bouwplaats). Bovendien is dat onlogisch voor de ontwerper, nog los van de vraag of hij de deskundigheid heeft hierin aanpassingen door te voeren. Tenslotte gaan de aanlegscenario's uit van het verbruik van materieel (milieubelasting) en zijn hulpmaterialen pagina 11 van 83..

15 INTRON S S referentiedatabase DuboCaic A814431R2246. (bijvoorbeeld aanbrengen kleeflaag tussen asfaltlagen) niet opgenomen. Deze worden in de normale kostencalculatie praktijk namelijk apart geraamd. Rijkswaterstaat heeft daarom samen met INTRON en DHV samenstellingen geformuleerd, die via de milieugegevens zijn verwerkt. In het vrije tekstveld bij de milieugegevens, is de samenstelling verantwoord. Via DuboCalc moet worden geregeld of en hoe de gebruiker hier inzicht in krijgt. Review Rijkswaterstaat heeft een concept van het Access bestand met de modelleringsgegevens intern beoordeeld en getoetst aan de offerte. Dit is een uitgebreide inhoudelijke en gedetailleerde beoordeling geweest, die ca. 2% besloeg van de tijd die door de adviseurs is besteed aan de verzameling en invulling. Er hebben meerdere gesprekken plaatsgevonden tussen Rijkswaterstaat en DHV - INTRON 2 om punten over en weer te verheideren, waarna Rijkswaterstaat een 2 e en vervolgens 3e beoordeling heeft uitgevoerd op een verbeterde versie. Ook hier kwamen verbeterpunten uit naar voren. Tevens bleek dat er een verschillende perceptie bestond over hetgeen in het vrije tekstveld moet worden vermeld als verantwoording. De verbeterpunten en nadere afspraken over de verantwoording zijn vervolgens verwerkt in de eindversie die aan Rijkswaterstaat is opgeleverd. Het gehele reviewproces is zowel door opdrachtgever als door opdrachtnemer ervaren als een langdurig proces. De opdrachtnemer heeft er drie leerpunten uit gehaald: De toetser zou bij een vervolgproject reeds bij opdrachtverlening betrokken moeten worden (niet pas bij toetsing achteraf). Allereerst om draagvlak te creëren voor de opzet van de database en de uitgangspunten daarbij, maar zeker ook om de scenario's in een vroeg stadium te accorderen en vroegtijdig van gedachten te wisselen met de adviseurs over interpretaties van bijvoorbeeld productienormen. Het is aan te bevelen om als uitgangspunt enkele projecten te nemen, waarvan reeds kostencalculaties zijn gemaakt en die als referentie kunnen dienen. Reden hiervoor is dat veel defaults toepassingsafhankelijk zijn. Uit de referentieprojecten zouden defaults kunnen worden afgeleid met betrekking tot de productienormen, aangepast met parate kennis en literatuurgegevens. In een vervolgproject zou per onderdeel van tevoren de diepgang moeten worden bepaald. Voorbeeld van de vele betonmengsels, waarvan de verschillen mogelijk relevant zijn wat betreft milieueffecten, maar waarvan de defaults niet fundamenteel verschillen (muv hogesterktebeton). Het is dan de vraag of toch geprobeerd moet worden om per betonsoort specifieke defaults te genereren. De review heeft er vooral aan bijgedragen dat keuzes en aannames explicieter zijn gemaakt, wat de toepasbaarheid van de modelleringsdatabase ten goede komt. Het is voor de toekomst aan te bevelen dat Rijkswaterstaat leerervaringen gecoördineerd verzamelt over alle gebruikers, op zodanige manier. 2 gesprek op 4 november; Gerwin Schweitzer, Rutger Voorvelt, John Duijsens, Bart Mante en Agnes Schuurmans; gesprek Gerwin Schweitzer, Rutger Voorvelt en Bart Mante voorjaar 23 pagina 12 van 83

16 INTRON.. referentiedatabase DuboCalc A8 1443/R2246 dat het gebruikt kan worden voor aanbesteding van de actualisatie van de modelleringsdatabase. Dit vindt u terug in hoofdstuk 4, bij de conclusies en aanbevelingen. Verantwoording en rapportage De verzamelde gegevens zijn verantwoord in het Access bestand. Daarvoor is een Vrij tekstveld beschikbaar. Bij aanvang van het project was reeds geconstateerd dat dit een erg algemeen veld is dat niet de ruimte biedt voor een specifieke verantwoording per gegeven. Gedurende het project bleek het inderdaad lastig om alle overwegingen per gegeven en de vermelding van datakwaliteit daarin kwijt te kunnen. Bovendien bleek een aantal overwegingen meer algemeen van aard (zoals afvalscenario's per afvaistroom in plaats van per ITEM). Derhalve is in onderling overleg besloten de algemene verantwoording en datakwaliteit per soort kental te rapporteren in het rapport bij het Access bestand [1]. De verantwoording kan door Rijkswaterstaat als helpbestand worden opgenomen in Access, in afwachting van verdere beslissingen omtrent de wenselijke vorm van verantwoording van de gegevens. Het vrije tekstveld is benut voor een verantwoording van de scenario's. Extra dubo labels Aan de hand van het Nationaal Pakket Duurzaam Bouwen GWW is samen met het projectteam een lijst opgesteld van ITEMs die vanuit dubo-oogpunt zinvol zijn voor de algemene referentiedatabase. De gegevens voor deze ITEMs zijn toegevoegd Bereikte resultaten Tabel 2.1 geeft een algemeen overzicht van de bereikte resultaten. De verbeterpunten zijn uitgewerkt in hoofdstuk 4. De datakwaliteit is in tabel 2.2 nader uitgewerkt. Het Access bestand biedt geen mogelijkheid de datakwaliteit per modelleringsgegeven in te voeren. Vaak is dit ook weinig zinvol, omdat de datakwaliteit voor grote groepen ITEMs hetzelfde is. Daarom is in samenspraak met Rijkswaterstaat besloten de datakwaliteit per soort kental aan te geven. Tabel 2.1. Resultaten eerste versie van modelleringsgegevens in de algemene referentiedatabase voor DuboCa/c -- Bereikte resultaten Verbeter- en aandachtspunten Eenheden en omrekenfactoren Volledig ingevuld conform Geen aanpak kostencalculaties, afgestemd met eenheden milieugegevens Levensduur Volledig ingevuld met meest Geen gebruikelijke toepassingen als referentie. Bij geen vervanging pagina 13 van 83..

17 INTRON.. referentiedatabase DuboCaic A8 1443/R22 46 gedurende de levensduur is 999 jaar aangehouden Samenstellingen Ver-werkt in de milieugegevens Ontsluiten samenstelling via o ubo Caic. Bouwafval Volledig ingevuld, vaak met Specifiekere waarden zijn default waarden bij gebrek aan specifieke gegevens, nauwelijks via openbare bronnen te verzamelen. Verbetering in de toekomst moet door marktpartijen gebeuren. Transport naar bouwplaats Volledig ingevuld conform Afbakening en mogelijke aanpak kostencalculaties, d.w.z. keuzes door gebruiker, in vanaf punt van inkoop (depot, DuboCalc regelen. losplaats ed). Naamgeving ITEMs naar locatie van herkomst moet weloverwogen worden gedaan (niet zinvol voor transport, wel om de samenstelling te kunnen bepalen voor de milieugegevens) Aanlegscenario Eén, meest gebruikelijk, Hoewel met de toevoegingen scenario ingevuld (waar aanleg gedurende het project, de van toepassing is). aanleg goed beschreven is, Samengesteld met beschikbare heeft de ontwerper waarschijnlijk ITEMs voor materieel, behoefte aan meer ITEMs voor materieel. Uitbreiding van de ITEMlijst voor materieel is wenselijk - Sloopscenario Eén, meest gebruikelijk, Het aantal ITEMs voor sloop scenario (waar sioop van toepassing is). Samengesteld met beschikbare ITEMs voor materieel, NB: het betreft de werkzaamheden op de bouwplaats is beperkt. Uitbreiding is op dit moment niet zinvol, omdat de milieugegevens ontbreken. Nader onderzoek naar de milieugegevens is wenselijk zodat de ITEMlijst kan worden uitgebreid. De afbakening (sloopwerkzaamheden op de bouwplaats) is niet zonder meer logisch voor ontwerpers en moet via pagina 14 van 83

18 INTRON. S referentiedatabaso DuboCalc AS 1443/R DuboCa/c worden gecommuniceerd. Afdankscenario Afdankscenario's opgesteld per Communicatie afbakening in materiaalgroep. Enkele DuboCa/c afdankprocessen zijn toegevoegd. Daarvoor hebben de materiaal-items een afvaistroom toegekend gekregen. Transport naar verwerker en de afvalverwerking is verwerkt in de milieugegevens. Tabel 2.1. Datakwaliteit van de modelleringsgegevens in de DuboCa/c database versie 1 (definitie getallen in de Pedigree matrix in bijlage C): Kental - Betrouwbaar- Eenheden en omreken- factoren heid Compleetheid Temporele correlatie Geografische correlatie nv.t. 3 Levensduur Bouwafval Transport naar bouwplaats Aanlegscenario Sloopscenario Afdankscenario Technische correlatie Uitzonderingen De ITEMs waarvoor de datakwaliteit niet voldoende worden geacht, zijn opgenomen in bijlage D in de vorm van commentaar op hetgeen onvoldoende is. Een beoordeling volgens de Pedigree is daaraan niet gegeven, omdat de Pedigree matrix niet goed weergeeft wat er aan de betreffende data schort. Het verder verhogen van de datakwaliteit is naar mening van INTRON - DHV alleen mogelijk wanneer marktpartijen specifiekere data geven. Overigens is het de vraag of verhoging van de kwaliteit wenselijk is. Ook IbisCaic werkt met een kwaliteitsniveau dat vergelijkbaar is met bovenstaande tabel. Door het algemene karakter van de ITEMs en het ontwerpstadium waarin IbisCalc wordt gebruikt, is het weinig zinvol een hogere datakwaliteit te vragen. Pas op besteksniveau lijkt een hogere datakwaliteit wenselijk. pagina 15 van 83 [1

19 IN-TRON 1 referentiedatabase DuboCalc A814431R Evaluatie De modelleringsgegevens voldoen in ca. 9% van de ITEMs aan de door Rijkswaterstaat gestelde kwaliteitseisen. De modelleringsgegevens worden gezien herkomst en consistentie breed toepasbaar en voor langere termijn geldig geacht. In overleg met Rijkswaterstaat is voor de documentatie besloten af te wijken door de verantwoording van een aantal gegevens algemeen te houden. De belangrijkste aandachtspunten voor de toekomst zijn (verder uitgewerkt in hoofdstuk 4): Wat betreft de ITEM-lijst: Achteraf bezien is de selectie van ITEMs voor materieel een ongelukkige keuze geweest voor de modellering van de default scenario's. Hierdoor sluiten de scenario's minder goed aan bij de beleving van de ontwerper. Door de toevoeging van extra ITEMs wordt dit ten dele, maar niet geheel opgelost. Voor de toekomst lijkt het verstandig de gehele IbisCalc lijst met materieel op te nemen. Dit geldt zeker ook voor de nog in te vullen onderhoudsscenario's. Weliswaar betekent dit extra werk voor de verzameling van de milieugegevens, maar er wordt bespaard op de modellering doordat er minder keuzes en afwegingen hoeven te worden gemaakt wat betreft de scenario's. Wat betreft het format voor invulling van de model/erin gsgegevens in de Access appilcatie: Rijkswaterstaat heeft gevraagd bevindingen over de Access appllcatie te rapporteren. Details wat betreft het format zijn vermeld in de rapportage bij het Access bestand [1]. Algemene opmerkingen zijn: Maak de DuboCalc applicatie onafhankelijk van de automatiseringsomgeving (versie en taal (Engelstalig of Nederlandstalig)). Denk verder na over de vastlegging van de verantwoording: deels algemeen (zoals nu het geval is) of per veld. Pas het format zonodig aan. Maak een betere controle van de invoer mogelijk door een volledige set van rapporten mee te leveren die door niet-it deskundigen kunnen worden gebruikt. Maak een invoer tot 5 decimalen achter de komma mogelijk voor de invoer van scenario's. Wat betreft het gebruik van de gegevens: In tabel 2.1 zijn de aandachtspunten voor gebruik in DuboCa/c genoemd. Deze zijn ook opgenomen in de Acces rapportage. Wat betreft uitbreiding en actualisaties: Bezien vanuit de modellering is het volgende wenselijk voor de toekomst: Uitbreiding van de ITEMIIjst materieel naar zoveel mogelijk ITEMs uit IbisCalc Aanvullingen en verbeteringen van de defaults (m.n. bouwafval en sloopgegevens) moeten van marktpartijen of uit specifieke dataverzamelingsprojecten komen. pagina 16 van 83 1

20 INTRON :: referentiedatabase DuboCalc A8 1443/R2246 Geen verhoging van de datakwaliteitseisen in dit stadium. Doe dit pas op het moment dat DuboCa/c voor bestekken wordt gebruikt. Een structurele verzameling van gebruikerservaringen. Wat betreft het review proces De toetser vroeg in het project, bij voorkeur reeds bij opdrachtverlening, betrekken (niet pas bij toetsing achteraf). Het gebruik van referentieprojecten als basis om default scenario's te formuleren. Tevoren de diepgang bepalen, samen met de toetser, bijvoorbeeld met voorbeelden van uitwerkingen. pagina 17van83..