Onderzoek alcohol- en drugsgebruik onder jongeren en ervaringen met pesten. 17 maart 2014

Transcriptie

1 Onderzoek alcohol- en drugsgebruik onder jongeren en ervaringen met pesten 17 maart 2014

2 DATUM 17 maart 2014 TITEL Onderzoek alcohol- en drugsgebruik onder jongeren en ervaringen met pesten ONDERTITEL OPDRACHTGEVER Gemeente Oost Gelre Boulevard Heuvelink KT Arnhem Postbus BD Arnhem (026) BTW NL B01 IBAN NL95RABO KVK AUTEUR(S) Jeroen Lijzenga Pim Tiggeloven PROJECTNUMMER /G

3

4 Inhoud Samenvattende conclusies 1 1 Inleiding Achtergronden Aanpak Leeswijzer 6 2 Alcoholgebruik onder jongeren Frequentie alcoholgebruik Wanneer en waar Invloed ouders op drankgebruik kinderen Informatieavonden 15 3 Drugsgebruik onder jongeren Aanbod van drugs Gebruik van drugs Bespreken drugsgebruik met ouders 19 4 Pesten onder jongeren Jongeren die gepest worden Jongeren die zelf pesten 23 Bijlage I: Vragenlijst onderdeel pesten, alcohol- en drugsgebruik onder jongeren 25

5 Samenvattende conclusies Achtergronden bij het onderzoek In het vierde kwartaal van 2013 heeft Companen in opdracht van de gemeente Oost Gelre een onderzoek uitgevoerd naar de ervaringen met pesten, alcohol- en drugsgebruik onder jongeren. Hiervoor is een enquête gehouden onder de jongeren in de gemeente (12 t/m 22 jarigen). Omdat het onderzoek onder de jeugd onderdeel was van een breed onderzoek (met ook vragen over leefbaarheid, veiligheid en gemeentelijke dienstverlening) onder de gehele bevolking, was het mogelijk ook de ouders van jongeren te bevragen over de onderwerpen pesten en alcohol- en drugsgebruik van hun kinderen. Daarmee is het mogelijk de onderwerpen vanuit twee verschillende invalshoeken te belichten. Opzet enquête Inwoners van 15 jaar of ouder hebben over alle onderwerpen vragen gekregen. Zij konden de enquête online invullen of met een bij de uitnodigingsbrief gevoegde antwoordkaart een schriftelijke vragenlijst aanvragen. Respondenten die na het versturen van een rappelbrief nog niet aan het onderzoek hadden deelgenomen zijn, waar dat voor voldoende aselecte respons nodig was, telefonisch geënquêteerd. De jongeren in de leeftijd van jaar zijn via hun ouders uitgenodigd om aan het onderzoek deel te nemen en konden alleen online de vragenlijst invullen. Zij hebben alleen deelgenomen aan de enquête over pesten, alcohol- en drugsgebruik. Alcoholgebruik onder jongeren Alcoholgebruik afgelopen jaren licht afgenomen Ruim 60% van de 12 t/m 22 jarigen in de gemeente Oost Gelre geeft aan wel eens alcohol te drinken. Met name onder de groep 12- t/m 14-jarigen is een afname in het alcoholgebruik ten opzichte van enkele jaren geleden te constateren. Bij 15- t/m 17-jarigen is alcoholgebruik ongeveer gelijk gebleven. Daarbij valt op dat de ouders het alcoholgebruik van kinderen in deze leeftijdsgroep aanzienlijk lager schatten dan de jongeren zelf. Dronkenschap onder jongeren is in alle leeftijdscategorieën afgenomen. Was in 2011 nog 60% van de 15- t/m 17-jarigen wel eens dronken of aangeschoten geweest, nu geldt dat nog voor ongeveer de helft van deze leeftijdsgroep. Bij de 12- t/m 14-jarigen is het aandeel jongeren dat wel eens dronken of aangeschoten is geweest zelfs nihil. Indrinken neemt toe bij jongeren tussen 15 en 17 jaar Het drankgebruik concentreert zich wel meer dan enkele jaren terug in het weekend. Dit geldt met name voor de groep 15- t/m 17-jarigen. Ook het indrinken voor het uitgaan is onder deze groep in de afgelopen jaren toegenomen (van 60% in 2011 naar 66% in 2013). Logischerwijs drinken jongeren tot 18 jaar ook relatief vaker thuis of in een keet, dan jongeren van 18 jaar of ouder. Overigens is het indrinken onder jongeren tussen 12 en 14 jaar afgenomen ten opzichte van Ouders stellen strengere regels voor jongere kinderen Waar de 12- t/m 14-jarigen over de hele lijn minder zijn gaan drinken, zien we dit iets minder sterk terug bij de 15- t/m 17-jarigen. Mogelijk speelt daar de invloed van de ouders (deels) in mee. Te zien is dat de /G Onderzoek alcohol- en drugsgebruik onder jongeren en ervaringen met pesten 1

6 ouders van kinderen tot 15 jaar de laatste jaren iets strengere regels stellen op het gebied van alcohol. Meer ouders stellen de regel dat hun kinderen pas vanaf hun 18 e mogen drinken en het aandeel ouders dat vindt dat hun kinderen af en toe wat mogen drinken, is teruggelopen. Bij ouders met kinderen in de leeftijd van 15 t/m 17 jaar is veel minder sterk een verandering van afspraken te zien. Het aandeel ouders (met kinderen in deze leeftijdscategorie) dat zegt geen probleem te hebben als hun zoon of dochter wel eens alcohol drinkt, is zelfs iets toegenomen. Drugsgebruik onder jongeren Ongeveer eenvijfde van de jongeren krijgt wel eens softdrugs aangeboden Ongeveer 20% van de jongeren tussen 12 en 22 jaar in Oost Gelre heeft wel eens softdrugs aangeboden gekregen. Het aandeel jongeren dat wel eens harddrugs kreeg aangeboden is aanzienlijk minder; zo n 6%. Daarmee is het beeld ongeveer gelijk gebleven ten opzichte van Met name 18plussers krijgen wel eens drugs aangeboden, terwijl dat bij jongeren tot 15 jaar nauwelijks het geval is. Drugs worden met name aangeboden in / bij horecagelegenheden of op feesten. Maar, hoe ouder men wordt, hoe groter het aandeel jongeren dat ook wel eens (soft)drugs bij vrienden thuis krijgt aangeboden. Drugsgebruik onder jongeren afgenomen Ongeveer 6% van de jongeren gebruikt wel eens softdrugs. Dit is lager dan in 2011 het geval was. Met name jongeren van 18 jaar en ouder gebruiken wel eens softdrugs (17%). De ouders van deze jongeren schatten het drugsgebruik ook aanzienlijk lager in. In de jongere leeftijdsklassen is het gebruik van drugs veel lager. Pesten onder jongeren Minder jongeren worden gepest Ten opzichte van 2011 is het percentage jongeren dat wel eens gepest wordt, afgenomen. Wel geldt nog steeds dat het pesten met name in de jongere leeftijdsklassen voorkomt. Van de jongeren tot 15 jaar geeft 15% aan wel eens gepest te worden, terwijl dit onder 15-plussers ongeveer 10% is. Het pesten vindt voornamelijk nog op school plaats. Pesten op internet komt veel minder vaak voor. Gezien de sterke toename van het gebruik van social media van met name jongeren is het wel belangrijk om het pestgedrag op internet de komende jaren te blijven monitoren. Jongeren maken minder melding van pestgedrag dan hun ouders Ouders van kinderen zeggen dat pesten aanzienlijk vaker voorkomt dan de jongeren zelf aangeven. Bijna eenderde van de ouders zegt dat hun kind wel eens gepest wordt. Met name ouders met jonge kinderen geven veel vaker aan dat hun kind gepest wordt, dan de jongeren zelf. De redenen voor dit verschil kunnen divers zijn. Mogelijk is een deel van de jongeren terughoudend om aan te geven dat ze gepest worden. Veel jongeren die gepest worden, geven aan zich niks van het pesten aan te trekken of er niks tegen te doen. Anderzijds zijn ouders mogelijk ook extra bezorgd om het welzijn van hun kinderen, waardoor ze mogelijk sneller aangeven dat hun kind wel eens gepest wordt. Aandeel jongeren dat zelf iemand pest, is afgenomen Ook het aandeel jongeren dat zelf wel eens iemand heeft gepest, is sinds 2011 afgenomen. Met name onder jongeren tussen 15 en 17 jaar is het zelf pesten afgenomen. Van de jongeren tot 15 jaar geeft 7% /G Onderzoek alcohol- en drugsgebruik onder jongeren en ervaringen met pesten 2

7 aan in de afgelopen drie maanden zelf nog iemand te hebben gepest (in 2011 nog 13%). Ook hierbij geldt dat jongeren vooral op scholen anderen pesten /G Onderzoek alcohol- en drugsgebruik onder jongeren en ervaringen met pesten 3

8 1 Inleiding De gemeente Oost Gelre voert een actief beleid op het tegengaan tegengaan van alcohol- en drugsmisbruik onder jongeren. Daarnaast onderzoekt de gemeente momenteel of zij tevens actief beleid moet gaan voeren op het tegengaan van pesten. De gemeente heeft daarom behoefte aan een actueel inzicht in het alcohol- en drugsgebruik onder jongeren en in de ervaringen met pesten. Daarom is in het vierde kwartaal van 2013 door Companen een enquête gehouden onder de jongeren in de gemeente. 1.1 Achtergronden Het onderzoek naar de gemeentelijke dienstverlening was onderdeel van een brede enquête met daarnaast vragen over de beleving van leefbaarheid en veiligheid in de gemeente, en de ervaringen met pesten onder jongeren en het drugs- en alcoholgebruik onder jongeren. Voor elk van de drie onderwerpen, Leefbaarheid & Veiligheid, jeugd en de gemeentelijke dienstverlening, is een aparte rapportage opgesteld. In deze rapportage zijn de resultaten over de ervaringen met pesten onder jongeren en het alcohol- en drugsgebruik onder jongeren opgenomen. Omdat het onderzoek onder de jeugd onderdeel was van een breed onderzoek onder de gehele bevolking, was het mogelijk ook de ouders van jongeren te bevragen over de onderwerpen pesten en alcohol- en drugsgebruik van hun kinderen. Daarmee is het mogelijk de onderwerpen vanuit twee verschillende invalshoeken te belichten. 1.2 Aanpak Uitgebreide enquête Het brede onderzoek geeft betrouwbare uitkomsten op het niveau van de kernen binnen de gemeente en binnen de twee hoofdkernen Lichtenvoorde en Groenlo op het niveau van de wijken. Om voldoende respons te verkrijgen is een aselecte steekproef getrokken onder alle inwoners van de gemeente Oost Gelre en zijn personen van 15 jaar en ouder aangeschreven voor het enquêtedeel over de leefbaarheid en veiligheid en de vragen over de gemeentelijke dienstverlening. Dit heeft een respons van ruim enquêtes opgeleverd (26%). Om ook jongeren in de leeftijd van 12 t/m 14 jaar bij het onderzoek te kunnen betrekken is onder hen een aanvullende steekproef getrokken. Jongeren van jaar bevonden zich deels al onder de deelnemers aan het hoofdonderzoek. Om over de groep aparte uitspraken te kunnen doen is onder hen ook een aanvullende steekproef getrokken. Respondenten konden de enquête online invullen of met een bij de uitnodigingsbrief gevoegde antwoordkaart een schriftelijke vragenlijst aanvragen. Respondenten die na het versturen van een rappelbrief nog niet aan het onderzoek hadden deelgenomen zijn, waar dat voor voldoende aselecte respons nodig was, telefonisch geënquêteerd. Zodoende heeft de telefonische enquête gelopen totdat in elke kern voldoende respons was opgehaald. Daardoor komt het responspercentage bij de meeste kernen uit op 26%. De jongeren in de leeftijd van jaar zijn via hun ouders uitgenodigd om aan het onderzoek deel te nemen en konden alleen online de vragenlijst invullen /G Onderzoek alcohol- en drugsgebruik onder jongeren en ervaringen met pesten 4

9 Respons De enquête heeft de volgende respons opgeleverd naar kernen en wijken: Tabel 1.1: Gemeente Oost Gelre. Respons onderzoek Leefbaarheid en Veiligheid en gemeentelijke dienstverlening Totaal bevolking 15+ Steekproef 15+ Respons 15+ Centrum Lichtenvoorde (27%) Hooiland (26%) Veld West (26%) Veld Oost (26%) Muziekbuurt (26%) Flierbeek (28%) Overig Lichtenvoorde (25%) Totaal Lichtenvoorde (26%) Binnenstad Groenlo (26%) West Groenlo (26%) Overig Groenlo (26%) Totaal Groenlo (26%) Harreveld (26%) Zieuwent (26%) Lievelde (26%) Vragender (26%) Mariënvelde (26%) Zwolle (27%) Totaal overige kernen (26%) Totaal gemeente (26%) Bron: Companen. De respons per wijk is vrijwel overal voldoende om betrouwbare uitspraken op het niveau van de wijk of kern te kunnen doen. Alleen in de kern Zwolle is het aantal respondenten te beperkt om nadere uitsplitsingen op het niveau van deze kern te kunnen doen. Met name bij de onderdelen leefbaarheid en veiligheid en gemeentelijke dienstverlening zijn diverse resultaten naar kern en wijk uitgesplitst. Hierbij hanteren we de CBS-indeling naar wijken en buurten: Figuur 1.1: Gemeente Oost Gelre. Gehanteerde indeling in kernen en wijken (Lichtenvoorde uitgelicht) /G Onderzoek alcohol- en drugsgebruik onder jongeren en ervaringen met pesten 5

10 Het enquête-onderdeel over pesten en alcohol- en drugsgebruik onder jongeren is afgenomen onder de doelgroep 12- tot 22-jarigen in de gemeente Oost Gelre. Voor dit onderzoeksdeel is een aanvullende steekproef getrokken onder de 12- tot 15-jarigen (die niet aan de andere enquête-onderdelen hebben meegedaan). Hierbij is geen uitsplitsing naar wijken en buurten gemaakt. Tabel 1.2: Gemeente Oost Gelre. Respons onderzoek Alcohol- en drugsgebruik onder jongeren + pesten onder jongeren 12 t/m 14 jarigen 15 t/m 22 jarigen Totaal 12 t/m 22 jarigen Werkelijk aantal Steekproef Respons (aantal) Respons (percentage) 27% 20% 22% Bron: Companen. Waar mogelijk vergelijken we de resultaten van de enquête op de uitkomsten van het E-MOVO onderzoek uit Daardoor krijgen we inzicht in eventuele wijzigingen in de resultaten op gemeenteniveau. We maken in de analyses onderscheid tussen de groepen 12 t/m 14 jaar (t/m 2 e klas middelbare school), 15 t/m 17 jaar (t/m 4 e klas middelbare school) en de groep 18- tot 22-jarigen. De vergelijking met de resultaten op het E-MOVO onderzoek hebben betrekking op de eerste twee groepen. 1.3 Leeswijzer Het rapport is als volgt opgebouwd: Voorin het rapport wordt een samenvatting van de belangrijkste uitkomsten gegeven. Hoofdstuk 2 gaat in op het alcoholgebruik onder jongeren in de gemeente Oost Gelre. Hierbij gaat het om de mate waarin jongeren alcohol drinken, maar ook de locatie en vanaf welke leeftijd men drinkt. Daarnaast komt ook de invloed van ouders op het alcoholgebruik aan de orde. Weet men hoeveel het eigen kind drinkt, en bespreken de ouders het thema wel eens met hun kinderen? De analyse gaat met name over de perceptie die jongeren zelf hebben over het alcoholgebruik, maar er is bij een aantal thema s ook specifiek naar de mening van de ouders gevraagd. In hoofdstuk 3 komt het drugsgebruik onder jongeren aan de orde. Naast het daadwerkelijk gebruik van soft- en/of harddrugs wordt ook gekeken naar de mate waarin jongeren wel eens drugs krijgen aangeboden. Verder wordt de invloed van ouders op drugsgebruik van hun kinderen geanalyseerd. Hoofdstuk 4 gaat in op het thema pesten onder jongeren. In welke mate worden jongeren in Oost Gelre zelf gepest? En wijkt het beeld dat ouders daarover hebben af van het beeld van de jongere zelf? Vervolgens wordt gekeken naar het aandeel jongeren dat zelf wel eens iemand pest /G Onderzoek alcohol- en drugsgebruik onder jongeren en ervaringen met pesten 6

11 2 Alcoholgebruik onder jongeren In dit hoofdstuk gaan we in op het alcoholgebruik onder jongeren in de gemeente Oost Gelre. Hierbij geven we inzicht in zowel de ervaringen van de jongeren zelf, als hun ouders. Beide groepen hebben in grote lijnen dezelfde vragen moeten beantwoorden. De onderwerpen gaan over de frequentie van alcoholgebruik, de plek waar jongeren alcohol drinken en welke afspraken er tussen ouder en kind gemaakt zijn. 2.1 Frequentie alcoholgebruik Eerst is aan de jongeren gevraagd in welke mate zij zelf wel eens een glas alcohol drinken. Ook aan de ouders van kinderen in deze leeftijdscategorie is gevraagd aan te geven hoeveel zij denken dat hun kind drinkt. Figuur 2.1: Gemeente Oost Gelre. Frequentie alcoholgebruik onder jongeren volgens jongeren en ouders 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Jongeren Ouders Jongeren Ouders Jongeren Ouders Jongeren Ouders jaar jaar jaar Totaal jaar Nooit alcohol gedronken Drinkt eens per maand of minder Drinkt 2-4 keer per maand Drinkt 1 keer per week Drinkt meerdere keren per week Van de jongeren tussen de 12 en 22 jaar gaf 62% aan wel eens alcohol te hebben gedronken. Ouders schatten het alcoholgebruik van hun kinderen lager in; 53% van de ouders geeft aan dat hun kinderen wel eens alcohol drinkt. Het verschil tussen jongeren en ouders zit met name bij de categorie 15- t/m 17-jarigen. 84% van de jongeren in deze leeftijd geeft aan wel eens alcohol te drinken. Terwijl bij de ouders met kinderen in die leeftijd slechts 67% zegt dat hun kind wel eens wat drinkt. Zoals verwacht mocht worden is het drankgebruik onder 12- t/m 14-jarigen het laagst (4% van de jongeren zegt wel eens te drinken) en bij 18- t/m 22-jarigen het hoogst (83% van de jongeren drinkt wel eens). In deze categorieën hebben de ouders ook een redelijk beeld van de mate waarin hun kinderen alcohol drinken /G Onderzoek alcohol- en drugsgebruik onder jongeren en ervaringen met pesten 7

12 Minder alcoholgebruik 2 e klassers ten opzichte van 2011 (E-MOVO) Ten opzichte van 2011 is het percentage 2 e klassers (12- t/m 14-jarigen) dat wel eens alcohol heeft gedronken, sterk afgenomen (destijds 24%, nu 4%). Het percentage 4 e klassers dat wel eens drinkt is ongeveer gelijk gebleven (82% in 2011, 84% in 2013). Alcoholgebruik ten opzichte van leeftijdsgenoten Vervolgens is gevraagd aan de jongeren of ze in vergelijking tot hun leeftijdsgenoten juist meer of minder alcohol drinken. Figuur 2.2: Gemeente Oost Gelre. Mening jongeren over hun drinkgedrag in vergelijking met leeftijdsgenoten jaar jaar jaar Totaal jaar 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Drinkt meer dan leeftijdsgenoten Drinkt niet meer, niet minder Drinkt minder dan leeftijdsgenoten Niet van toepassing; drinkt niet Slechts een klein deel van de jongeren t/m 22 jaar denkt dat hij / zij gemiddeld genomen meer drinkt dan leeftijdsgenoten (2%). Van de 12- t/m 14-jarigen zegt 1% meer dan de leeftijdsgenoten te drinken, bij de 15- t/m 17- jarigen ligt dat percentage op 3%. 2 e en 4 e klassers schatten eigen alcoholgebruik t.o.v. leeftijdsgenoten lager in dan in 2011 (E-MOVO) Het aandeel 2 e en 4 e klassers dat zegt dat ze meer dan hun leeftijdsgenoten drinken, is in vergelijking met 2011 sterk afgenomen. In 2011 vond nog 6% van de 2 e klassers en 15% van de 4 e klassers in Oost Gelre dat ze meer dan hun leeftijdsgenoten drinken. Aandeel jongeren dat wel eens dronken of aangeschoten is geweest Aan de jongeren is gevraagd hoe vaak zij in de afgelopen vier weken dronken en/of aangeschoten zijn geweest. Figuur 2.3: Gemeente Oost Gelre. Aandeel jongeren dat wel eens dronken / aangeschoten is geweest en aandeel dat in afgelopen vier weken nog dronken / aangeschoten is geweest jaar jaar jaar Totaal jaar 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% Wel eens dronken geweest Afgelopen 4 weken dronken geweest /G Onderzoek alcohol- en drugsgebruik onder jongeren en ervaringen met pesten 8

13 Ruim 50% van de jongeren tussen 12 en 22 jaar is wel eens dronken / aangeschoten geweest. Bij 20% van de jongeren is dat in de afgelopen vier weken nog voorgevallen. Van de 15- t/m 17-jarigen is 49% wel eens dronken geweest. 19% is in de afgelopen vier weken nog dronken of aangeschoten geweest. Aandeel jongeren dat wel eens dronken / aangeschoten is geweest is afgenomen (ten opzichte van E-MOVO) Het aandeel 2 e en 4 e klassers dat zegt wel eens dronken of aangeschoten te zijn geweest is afgenomen ten opzichte van Destijds gaf 11% van de 2 e klassers en 60% van de 4 e klassers aan wel eens teveel te hebben gedronken. Ook het aandeel jongeren waarbij dit in de afgelopen vier weken nog is gebeurd, is afgenomen ten opzichte van Wanneer en waar Moment van alcoholgebruik Vervolgens is aan de jongeren gevraagd op welk moment van de week zij alcohol drinken. Figuur 2.4: Gemeente Oost Gelre. Aandeel jongeren dat alcohol drinkt naar moment in de week jaar jaar jaar Totaal jaar 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Alleen in het weekend In het weekend en doordeweeks Van alle jongeren drinkt 62% alcohol in het weekend; 3% drinkt ook doordeweeks (38% drinkt niet). Geen van de jongeren gaf aan enkel doordeweeks alcohol te drinken. De jongeren die aangaven doordeweeks alcohol te drinken, doen dat dus ook in het weekend. Drankgebruik jongeren iets meer naar het weekend verschoven (ten opzichte van E-MOVO) Met name bij de groep 4 e klassers (15- t/m 17-jarigen) is het alcoholgebruik meer richting het weekend verschoven ten opzichte van In 2011 dronk 79% van de 4 e klassers in het weekend (in %) en 15% doordeweeks (2% in 2013). De hoeveelheid alcohol die jongeren drinken, kan afhangen van het moment in de week. Aan de jongeren die wel eens alcohol drinken is daarom gevraagd naar het aantal glazen alcohol dat men drinkt. Hierbij is onderscheid gemaakt naar het aantal; glazen doordeweeks (maandag t/m donderdag) en het weekend (vrijdag t/m zondag) /G Onderzoek alcohol- en drugsgebruik onder jongeren en ervaringen met pesten 9

14 Figuur 2.5: Gemeente Oost Gelre. Aantal glazen alcohol dat jongeren drinken naar moment in de week (excl. jongeren die niet drinken). Doordeweeks Weekend jaar jaar jaar Totaal jaar jaar jaar Totaal jaar 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% 1 glas 2-5 glazen 5-8 glazen Meer dan 8 glazen Weet niet De uitkomsten liggen voor de hand. Jongeren drinken in het weekend meer dan doordeweeks en de oudere jongeren (18-22 jaar) drinken meer dan de categorie tot 18 jaar. Verder is te zien dat 16% van de jongeren in het weekend 8 glazen of meer per dag drinken. Bij de 18- t/m 22-jarigen is dat 22%. Plekken waar jongeren alcohol drinken Aan de jongeren is gevraagd waar ze alcohol drinken. Hierbij hebben ze meerdere antwoorden kunnen opgeven. De vijf meest genoemde antwoorden staan in onderstaand figuur: Figuur 2.6: Gemeente Oost Gelre. Top 5 van plekken waar jongeren het vaakst alcohol drinken* 100% 80% 60% 40% 20% 0% jaar jaar jaar Totaal jaar In een café, bar, snackbar of op een terras Thuis, met anderen In een hok, keet of schuur Bij anderen thuis Op een schoolfeest *Respondenten konden meerdere antwoorden geven, waardoor het totaalpercentage boven de 100% uit kan komen. Jongeren drinken vooral alcohol in een café of terras of thuis. Hoe ouder men is, hoe groter het aandeel jongeren dat in een café of terras alcohol drinkt. De groep tot 18 jaar drinkt vooral thuis of in een hok / keet. Hoe ouder men wordt, hoe kleiner het aandeel dat nog in een keet drinkt /G Onderzoek alcohol- en drugsgebruik onder jongeren en ervaringen met pesten 10

15 Drinken voor het uitgaan Een groot deel van de jongeren drinkt voordat ze uitgaan (indrinken). Figuur 2.7: Gemeente Oost Gelre. Aandeel jongeren dat wel eens alcohol drinkt voor het uitgaan jaar jaar jaar Totaal jaar 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Ik ga (bijna) nooit uit Ik drink wel eens alcohol voordat ik uitga Ik drink (bijna) nooit alcohol voordat ik uitga Niet van toepassing; drinkt niet Bron: Enquête Leefbaarheid & veiligheid, jeugd en gemeentelijke dienstverlening, Companen (2013), E-MOVO (2011). In totaal drinkt 50% van de jongeren wel eens alcohol voordat ze uitgaan. Ook hier geldt weer dat hoe ouder men wordt, hoe groter het aandeel indrinkers. Van de jarigen doet 81% van de jongeren aan indrinken. Van de 15- t/m 17-jarigen drinkt 66% wel eens alcohol voordat men uitgaat. Indrinken onder 2 e klassers lager, bij 4 e klassers iets hoger dan in 2011 (ten opzichte van E-MOVO) Het aandeel jongeren dat wel eens alcohol drinkt voor het uitgaan is onder de 2 e klassers (net als het algehele alcoholgebruik onder deze groep) afgenomen (nu 0%, in 2011 nog 8%). Onder de 4 e klassers is het percentage indrinkers iets toegenomen (van 60% in 2011 naar 66% in 2013). 2.3 Invloed ouders op drankgebruik kinderen Bespreken van thema alcohol Aan de ouders van kinderen in de leeftijd van 12 t/m 22 jaar is gevraagd of zij het thema alcohol met hun kinderen bespreken. Veel ouders hebben het vroeg of laat met hun kind(eren) over het drinken van alcohol. De meeste ouders doen dat bij een bepaalde leeftijd van het kind of naar aanleiding van een specifiek moment /G Onderzoek alcohol- en drugsgebruik onder jongeren en ervaringen met pesten 11

16 Figuur 2.8: Moment waarop ouders voor het eerst alcoholgebruik met hun kinderen bespreken 22% 1% 37% 31% 9% Vanaf bepaalde leeftijd Als kind ernaar vraagt Bij specifieke aanleiding Ik bespreek het niet Bij geschikt moment Van de ouders bespreekt 37% alcoholgebruik voor het eerst vanaf een bepaalde leeftijd van hun kind. Meestal is dat als de kinderen tussen de 10 en 14 jaar zijn. 1% van de ouders bespreekt het thema niet met hun kind(eren). De meesten geven aan dat hun kind zelf verantwoordelijk genoeg is om op een verstandige manier met alcohol om te gaan. Een klein aantal ouders vond het niet nodig om het thema aan te snijden. Bij het bespreken van alcoholgebruik maken veel ouders een bepaalde afspraak hierover met hun kinderen. Figuur 2.9: Gemeente Oost Gelre. Afspraak tussen kinderen en ouders over alcohol volgens jongeren zelf jaar jaar jaar Totaal jaar 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Geen afspraak Nooit alcohol (bijv. vanwege geloof) Geen alcohol tot bepaalde leeftijd Af en toe een paar slokjes 1 of 2 glazen per keer Andere afspraak Volgens de meeste jongeren in Oost Gelre hebben hun ouders met hun wel een afspraak gemaakt over het drinken van alcohol (60%). Alleen onder de 18- tot 22-jarigen heeft de meerderheid geen afspraak (meer) met de ouders over alcoholgebruik (66%). 12- t/m 14-jarigen hebben vooral een afspraak over de leeftijd waarop zij alcohol mogen gaan drinken. 15- t/m 17-jarigen krijgen wat meer ruimte om in beperkte mate alcohol te mogen drinken /G Onderzoek alcohol- en drugsgebruik onder jongeren en ervaringen met pesten 12

17 Strengere afspraken ouders volgens jarigen ten opzichte van 2011 (E-MOVO) Ten opzichte van het beeld van 2011 is er volgens de 4 e klassers (15- t/m 17-jarigen) niet veel veranderd. Bij de 2 e klassers worden wel andere afspraken over alcoholgebruik tussen ouder en kind gemaakt. Volgens de jongeren geven iets meer ouders aan dat zij tot een bepaalde leeftijd geen alcohol mogen drinken (in %, in %). Destijds mocht 6% van de 2 e klassers af en toe een slokje drinken (nu 1%) en 2% mocht 1 à 2 glazen per keer drinken (nu 1%). Bij 31% van de jongeren tussen de 12 en 22 jaar in Oost Gelre hebben ouders een afspraak gemaakt over de leeftijd vanaf wanneer ze alcohol mogen drinken. Figuur 2.10: Gemeente Oost Gelre. Leeftijdsgrens tot wanneer jongeren van hun ouders geen alcohol mogen drinken (volgens jongeren zelf) jaar jaar jaar Totaal jaar 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Niet drinken tot 15e jaar Niet drinken tot 16e jaar Niet drinken tot jaar Niet drinken tot 19 jaar of later Geen leeftijdsafspraak Als er een leeftijdsafspraak is gemaakt, dan geldt meestal dat het kind alcohol mag drinken vanaf 16 jaar. Bij de 12- t/m 14-jarigen geldt dat 25% zegt niet te mogen drinken tot 16 jaar en 35% heeft afgesproken niet te drinken tot hun 17 e of 18 e jaar. Als er bij 15- t/m 17-jarigen een leeftijdsafspraak is gemaakt, geldt vrijwel altijd dat de jongeren niet mogen drinken tot hun 16 e jaar. Bij 2 e klassers vaker afspraak om niet te drinken tot 17 e of 18 e jaar dan in 2011 (E-MOVO) Vooral bij de 2 e klassers (12-14-jarigen) wordt volgens de jongeren zelf steeds vaker de afspraak met ouders gemaakt om geen alcohol te drinken tot het 17 e of 18 e jaar. In 2011 lag dat percentage op 7%; nu is dat bij 35% van de jongeren het geval. Bij 25% van de 12- tot 14-jarigen is de afspraak om niet te drinken tot het 16 e jaar (in 2011 was dat bij 44% van de 2 e klassers de afspraak). Bij de 4 e klassers is overigens geen toename te zien in het percentage afspraken om niet te drinken tot het 17 e of 18 e jaar. Mening ouders over alcoholgebruik kinderen Een groot deel van de jongeren tussen 12 en 22 jaar drinkt al alcohol. Aan hen is gevraagd hoe hun ouders aankijken tegen hun alcoholgebruik /G Onderzoek alcohol- en drugsgebruik onder jongeren en ervaringen met pesten 13

18 Figuur 2.11: Gemeente Oost Gelre. Mening ouders over alcoholgebruik van hun kinderen, volgens de jongeren zelf jaar jaar jaar Totaal jaar 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Ze vinden het goed Ze vinden dat ik minder zou moeten drinken Ze raden het af Ze verbieden het Ze weten het niet Ze zeggen er niets van Niet van toepassing; drinkt niet Bron: Enquête Leefbaarheid & veiligheid, jeugd en gemeentelijke dienstverlening, Companen (2013), E-MOVO (2011). Volgens de jongeren (tussen 12 en 22 jaar) is 42% van de ouders akkoord met hun alcoholgebruik. Slechts een klein deel van de jongeren zegt dat hun ouders het alcoholgebruik afraden (6%), bij de 15- t/m 17-jarigen ligt dat hoger (10%) jarigen zeggen vaker dat hun ouders geen probleem hebben met alcoholgebruik (ten opzichte van E-MOVO) Het aandeel ouders dat het volgens de jongeren zelf geen probleem vindt dat hun kind wel eens alcohol drinkt is onder 15- t/m 17-jarigen toegenomen ten opzichte van 2011 (destijds 38%, nu 56%). Meer ouders kopen alcohol voor jongeren Aan de jongeren is gevraagd of hun ouders wel eens alcohol voor hen kopen. Figuur 2.12: Gemeente Oost Gelre. Aandeel jongeren waarbij de ouders wel eens alcohol voor hen koopt jaar jaar jaar Totaal jaar 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% 45% 50% 42% van de jongeren tussen 12 en 22 jaar geeft aan dat hun ouders wel eens alcohol voor hen koopt. Dit percentage is het hoogst bij de groep 18- t/m 22-jarigen (47%). Bij de jongeren tussen de 15 en 17 jaar koopt 40% van de ouders wel eens alcohol voor de kinderen. Aandeel ouders dat alcohol voor kinderen koopt ten opzichte van 2011 gelijk gebleven (ten opzichte van E-MOVO) Het aandeel ouders dat wel eens alcohol koopt voor hun kinderen is ten opzichte van 2011 ongeveer gelijk gebleven (in % van de ouders van jongeren tussen 12 en 14 jaar en 40% van de ouders met kinderen tussen 15 en 17 jaar) /G Onderzoek alcohol- en drugsgebruik onder jongeren en ervaringen met pesten 14