Verantwoording Veiligheidsindex

Transcriptie

1 Verantwoording Veiligheidsindex

2 In opdracht van: Bestuursdienst, Openbare Orde en Veiligheid Projectnummer: Harry Smeets Bezoekadres: Oudezijds Voorburgwal Postbus, AR Amsterdam Telefoon Amsterdam, juni Foto voorzijde: hangjongeren in fiets-/voetgangerstunnel bij het Westerpark, fotograaf Edwin van Eis ()

3 Inhoud Samenvatting Inleiding Randvoorwaarden index De veiligheidsindex Criminaliteitsindex. HIC index. HVC index. Samenstelling HIC en HVC Overlastindex. Deelindex personenoverlast. Deelindex verloedering Onveiligheidsbelevingsindex. Algemeen. Berekening onveiligheidsbelevingsindex Bijlage : Politiegegevens die NIET worden meegenomen Bijlage : afleiding slachtofferschappen Bijlage : maatschappelijke klasse High Impact Criminaliteit High Volume Criminaliteit Personenoverlast: overlast als gevolg van gedrag gericht tegen personen Vandalisme: overlast als gevolg van gedrag gericht tegen goederen Bijlage : berekening dagelijkse verblijfsbevolking Bijlage : gebieden Bijlage : berekening alternatieve gebiedsindelingen Bijlage : weging

4

5 Samenvatting Wat is de veiligheidsindex? De veiligheidsindex brengt elke 4 maanden de veiligheid van 104 buurten in de politieregio Eenheid Amsterdam in kaart. Hieronder vallen de volgende gemeenten: Amsterdam, Aalsmeer, Amstelveen, Diemen, Ouder-Amstel en Uithoorn. Hoe lager het indexcijfer, hoe veiliger het is. De veiligheid in een buurt wordt niet alleen bepaald door de mate van criminaliteit. Ook overlast van bijvoorbeeld jongeren of dronken mensen op straat beïnvloedt de veiligheid in een buurt. Daarnaast is ook de manier waarop bewoners veiligheid in hun buurt beleven een bepalende factor. Criminaliteit, overlast en onveiligheidsbeleving vormen samen de 3 bouwstenen van de veiligheidsindex. Elk van deze elementen bestaat uit verschillende deelelementen die iets zeggen over de veiligheid maar schetsen geen totaalbeeld. Dit gebeurt wel met de veiligheidsindex waar alle gebruikte (deel)elementen zijn gecombineerd. Hoe werkt de veiligheidsindex? Om buurten met elkaar te vergelijken, worden afhankelijk van de indicator de cijfers weergegeven per (bijvoorbeeld voor inbraak) 1000 woningen. Dat cijfer wordt voor iedere buurt berekend, vervolgens gedeeld door het regionaal gemiddelde cijfer en vermenigvuldigd met is het basisjaar voor het regiogemiddelde en daar worden alle (toekomstige) cijfers tegen afgezet. Op deze wijze kunnen ook de ontwikkelingen per buurt worden gevolgd. Welke bronnen zijn gebruikt? De veiligheidsindex maakt gebruik van twee bronnen: politiecijfers en enquêtegegevens. Bij de politiecijfers gaat het om misdrijven en meldingen. In de Veiligheidsmonitor (VM) wordt onder meer gevraagd naar veiligheidsgevoelens, ervaren overlast en slachtofferschap van delicten. Omdat beide bronnen afzonderlijk niet de volledige werkelijkheid weerspiegelen, worden politiecijfers en enquêtegegevens daar waar mogelijk en zinvol gecombineerd. In de index zijn 35 soorten politiecijfers verwerkt en 35 vragen uit de Veiligheidsmonitor Amsterdam-Amstelland. De drie indexen 1. De criminaliteitsindex Deze index bestaat uit politiecijfers en slachtofferschapgegevens uit de Veiligheidsmonitor. Binnen de criminaliteitsindex wordt onderscheid gemaakt tussen High Impact Criminaliteit (HIC) en High Volume Criminaliteit (HVC). Het totale criminaliteitsindexcijfer is het gemiddelde van de HIC- en de HVC-index. 2. De overlastindex Ook deze index bestaat uit een combinatie van politiecijfers en enquêtegegevens. Onder overlast verstaan we (on)bedoelde gedragingen gericht tegen personen, objecten of goederen in de openbare ruimte die niet altijd strafbaar zijn maar wel als hinderlijk worden ervaren en daarmee de sociale veiligheid aantasten in een buurt. Zoals rondhangende jongeren, zwerfvuil of baldadigheid zoals vandalisme en graffiti. Binnen de overlastindex wordt onderscheid gemaakt

6 tussen overlast door personen en/of naar personen toe en verloedering van de omgeving. Het totale overlastindexcijfer is het gemiddelde van de personenoverlast- en verloederingsindex. 3. De onveiligheidsbelevingsindex Deze index bestaat uit enquêtegegevens en geeft daarmee volledig de mening van bewoners weer. De index is onderverdeeld in drie elementen: risicoperceptie, onveiligheidsbeleving en vermijdingsgedrag. Risicoperceptie is de inschatting van de kans om slachtoffer te worden van criminaliteit en overlast. De onveiligheidsbeleving toont hoe vaak men zich onveilig voelt en bij vermijdingsgedrag geeft men bijvoorbeeld aan of en hoe vaak men bepaalde plekken mijdt omdat men zich daar onveilig voelt. Het totale onveiligheidsbelevingscijfer is het gemiddelde van de risicoperceptie-, onveiligheidsbelevings- en vermijdingsindex. Op: is de visualisatie van de index (ontwikkeld door de Argumentenfabriek) te vinden.

7 Inleiding Oude veiligheidsindex De eerste Amsterdamse veiligheidsindex is ontstaan uit een behoefte aan eenduidige informatie omtrent sociale veiligheid. In werd het instrument in werking gesteld en gebruikt om de ontwikkelingen op het terrein van sociale veiligheid op hoofdlijnen te volgen. De index gaf weer hoe veilig elke buurt in Amsterdam was en had de volgende doelstellingen: Een signalerende functie met betrekking tot de veiligheidssituatie in een buurt; Het vergelijken van veilige en minder veilige buurten op een bepaald moment en het volgen van de ontwikkeling door de tijd; Meer eenheid aanbrengen in de veelheid van cijfers over veiligheid; Beschikken over een betrouwbaar verantwoordingsinstrument voor beleid. Nadat het instrument vanaf in Amsterdam werd gebruikt, werd het vanaf ook in de regiogemeenten van de voormalige politieregio Amsterdam-Amstelland (Aalsmeer, Amstelveen, Diemen, Ouder-Amstel en Uithoorn) in werking gesteld. Deze regio wordt sinds de Eenheid Amsterdam genoemd. Elke buurt kreeg twee indexcijfers: een subjectief en een objectief cijfer. De subjectieve index bestond alleen uit enquêtegegevens en gaf (voor iedere buurt) weer hoe veilig Amsterdammers zich voelden, welke plekken ze vermeden en welke buurtproblemen ze ervoeren. De objectieve index bestond uit zowel politiecijfers als uit enquêtegegevens en bracht per buurt in kaart hoeveel delicten, incidenten en meldingen er plaatsvonden en hoe vaak bewoners rapporteerden slachtoffer te zijn geweest van bepaalde delicten. Beide cijfers waren relatief van aard in de zin dat het steeds percentuele afwijkingen waren van het (regionaal) gemiddelde in het basisjaar. De veiligheidsindex is in de afgelopen jaren een belangrijke rol gaan spelen in het Amsterdamse beleid. Zo worden de resultaten gerapporteerd in de Regionale Veiligheidsrapportage. Naast het argument dat het goed is om een instrument dat inmiddels jaar bestaat kritisch te bekijken, zijn er drie specifieke redenen om de index te herzien.. Veranderende registratie- en meetsystemen De eerste reden is technisch van aard en heeft te maken met de beschikbaarheid van de onderliggende indicatoren van de veiligheidsindex. Bepaalde gegevens waarop de index in was gebaseerd, zijn niet meer te verkrijgen. Allereerst was in de overgang van de Monitor Leefbaarheid en Veiligheid (MLV) naar de landelijke Veiligheidsmonitor (VM). De consequentie hiervan was dat niet alle gebruikte indicatoren voor de veiligheidsindex meer werden meegenomen in de vragenlijst van de Veiligheidsmonitor. Dit was bij zowel de subjectieve als de objectieve index het geval. Voor de objectieve index wijzigde de vraagstelling over slachtofferschap van de respondent. Voor de subjectieve index veranderden alle drie de deelelementen: buurtproblemen, veiligheid en vermijding. Door middel van toekenning van gewichten aan indicatoren is getracht de trendbreuk zoveel mogelijk te beperken, maar de vergelijking met voorgaande jaren was niet meer zuiver.

8 Daarnaast koos het Veiligheidsberaad ervoor om meldingsclassificaties landelijk te standaardiseren om de kwaliteit van het functioneren van de meldkamers te verhogen. Het systeem voor Landelijke MeldingsClassificaties (LMC) is opgezet zodat politie, brandweer en GGD incidenten eenduidiger kunnen registreren. Deze nieuwe meldingcodes zijn sinds februari doorgevoerd in het systeem van de politie Eenheid Amsterdam. Dit betekende voor de veiligheidsindex dat de meldingen drugsoverlast, verkeersoverlast en burengerucht niet meer op dezelfde manier konden worden weergegeven omdat de nieuwe meldingcodes niet overeen kwamen met de oude codes.. Bodemeffecten De tweede reden om de index aan te passen, is methodologisch van aard. De indices zijn, dankzij alle inspanningen in het veiligheidsdomein, sinds fors gedaald. Hoe lager het indexcijfer, hoe moeilijker het zal zijn om met dezelfde inspanning een verdere afname te bewerkstelligen (het is immers een relatief cijfer). Ter verduidelijking: een daling van de index van naar heeft een andere betekenis dan een daling van naar. In het eerste geval is sprake van een daling van %; in het tweede geval een daling van %. Vanwege bodemeffecten zal een verdere daling van het indexcijfer steeds lastiger worden. Bovendien ontstaan er mogelijk interpretatieproblemen bij (toe- of afnames) van de scores.. Veranderde opvattingen over veiligheid en prioriteiten Ten slotte bestond de index in jaar. Gedurende deze periode is het beeld van veiligheid in de maatschappij, en in de gemeente Amsterdam in het bijzonder, veranderd. Dat vraagt om een nieuwe definitie van veiligheid en daarmee om een aanpassing van de index. Zo is bijvoorbeeld jeugdoverlast in de afgelopen jaren hoog op de agenda gekomen. Ook bestuurlijk hebben de laatste jaren beleidswijzigingen plaatsgevonden (Top ). Daarnaast zijn er landelijke ontwikkelingen (zoals de nationale politie, de landelijke prioriteiten en de ontwikkeling van een landelijke veiligheidsindex) die het wenselijk maken de Amsterdamse veiligheidsindex te herzien. Naar een nieuwe veiligheidsindex Het vertrekpunt voor de veiligheidsindex wordt gevormd door de oude index. In is de oude index op verzoek van de Bestuursdienst OOV geëvalueerd door de Vrije Universiteit van Amsterdam 1. Uit deze evaluatie bleek dat de index een weloverwogen en alleszins verdedigbaar meetinstrument is en dat de index van waarde is voor professionals. De afgelopen jaar hebben daarnaast aangetoond dat de werkwijze aan alle vier de oorspronkelijke doelstellingen (eenheid in de veelheid van cijfers, signaleren veiligheid, vergelijking en de beschikking over een betrouwbaar sturingsinstrument voor beleid) voldoet. Het is een werkbaar instrument, het is gevoelig voor veranderingen, maar niet te gevoelig. De doelen blijven mede hierom overeind voor de nieuwe veiligheidsindex. Daar bovenop is door de stuur- en werkgroep 2 voor de ontwikkeling van de nieuwe index een nieuwe doelstelling geformuleerd: de veiligheidsindex 1 De Amsterdamse Veiligheidsindex (), Een quickscan naar de methodologische kwaliteit, het gebruik en de waardering van het instrument in de politieregio Amsterdam-Amstelland. Vrije Universiteit van Amsterdam 2 In zowel de stuurgroep als de werkgroep zijn de politie, het Openbaar Ministerie, de directie Openbare Orde en Veiligheid (OOV), Onderzoek Informatie en Statistiek (OIS) en de Amsterdam Amstelland gemeenten vertegenwoordigd.

9 hoort niet alleen een verantwoordingsinstrument te zijn (beleidsevaluerend), maar ook een sturingsinstrument (beleidsbepalend). Leeswijzer In deze notitie wordt uiteengezet welke overwegingen zijn gemaakt ten aanzien van de te gebruiken bronnen en de daartoe behorende gegevens voor de nieuwe veiligheidsindex Amsterdam-Amstelland. Het gaat daarbij om politiecijfers en enquêtegegevens afkomstig uit de Veiligheidsmonitor Amsterdam-Amstelland (VMAA). Deze overwegingen behelzen ten eerste de randvoorwaarden en uitganspunten voor de nieuwe index en ten tweede de verschillende indexen, de berekening en de onderliggende indicatoren.

10 Randvoorwaarden index Onderzoeksliteratuur In navolging van Van Noije en Wittebrood () 3 en het WODC () 4 in hun voorstel om tot Nationale Veiligheidsindices (NVI) te komen, verstaan we onder sociale (on)veiligheid: overlast, onveiligheidsgevoelens en alle vormen van criminaliteit waar burgers en bedrijven mee worden geconfronteerd. Sociale veiligheid wordt dikwijls uitgesplitst in subjectieve en objectieve sociale veiligheid. Met subjectieve sociale veiligheid worden de door de burger waargenomen kans op slachtofferschap en de daaraan gerelateerde onveiligheidsgevoelens bedoeld. De objectieve sociale veiligheid doelt op de daadwerkelijke kans op slachtofferschap: de feitelijke kans dat een delict zich voordoet (Van Wegen en Van der Voordt, ) 5. In de nieuwe veiligheidsindex zal niet worden gewerkt met een objectieve en subjectieve component, maar met een criminaliteits-, een overlast- en een onveiligheidsbelevingsindex. Met de toevoeging van een overlastindex wordt tegemoetgekomen aan de aparte status van overlast en de maatschappelijke discussie of overlast een objectieve of een subjectieve component is. In de huidige index is overlast zowel onderdeel van de subjectieve als de objectieve score. Veel vormen van overlast zijn niet strafbaar, maar er is een duidelijke trend zichtbaar in termen van criminalisering van bepaald overlast gevend gedrag. Doelstelling index De doelstelling van de nieuwe veiligheidsindex is niet om volledig en uitputtend alle sociale veiligheidsaspecten en soorten criminaliteit voor een buurt in kaart te brengen en te volgen in de tijd, maar wel om een betrouwbaar beeld daarvan te schetsen. Dat wil zeggen dat getracht wordt die indicatoren te selecteren die het te meten concept (bijv. overlast, maar ook geweld) voldoende betrouwbaar operationaliseren. Het streven is niet om alle, maar de meest relevante en beschikbare mogelijke indicatoren te gebruiken. Bovendien moet er een directe relatie met buurtveiligheid bestaan. Een voorbeeld van een indicator waarbij geen directe relatie met buurtveiligheid bestaat, is fraude. Dit is vaak een vorm van cybercriminaliteit, die niet te pinpointen is op een buurt en dus minder relevant is voor een veiligheidsindex. Bronnen In de oude index werd gebruik gemaakt van bronnen: politiegegevens en de Veiligheidsmonitor. Basisvoorwaarde voor de bronkeuze is dat de gegevens voor een langdurige periode beschikbaar en betrouwbaar zijn op het gewenste niveau (buurtcombinatie). Aan deze voorwaarde werd voldaan en een inventarisatie voor leidde tot de conclusie dat beide soorten gegevens ook in de nieuwe index de basisbronnen zullen moeten vormen. Daar waar mogelijk en zinvol zijn ten behoeve van de criminaliteit- en overlastindex beide bronnen gecombineerd. De indexscore voor bijvoorbeeld inbraak is een combinatie van aangiftecijfers en gerapporteerd slachtofferschap van (poging tot) woninginbraak. Reden om de 3 Noije van, L. en Wittebrood, K. (). Sociale veiligheid ontsleuteld. Den Haag: Sociaal en Cultureel Planbureau 4 WODC. Naar nationale Veiligheidsindices (concept). Den Haag: juli 5 Wegen van, H.B.R. en Voordt van der, D.J.M. (). Sociale veiligheid en gebouwde omgeving (proefschrift). Delft: TU Delft.

11 bronnen samen te nemen, is dat ze beide niet optimaal betrouwbaar zijn. Aangiftecijfers hebben het probleem van een lage aangiftebereidheid: niet alle gepleegde delicten komen terecht in de politiesystemen. Enquêtegegevens hebben last van overrapportage. Een oorzaak van overrapportage is te herleiden tot het zogenaamde telescoping effect 6 : een delict dat langer geleden heeft plaatsgevonden wordt door de impact ervan in combinatie met geheugeneffecten als binnen de gevraagde referentieperiode vallend (de afgelopen maanden) gerapporteerd. Daarnaast maakt het gebruik van meerdere bronnen een index minder kwetsbaar. Er dient nu eenmaal rekening gehouden te worden met kwaliteitsslagen, technische problemen, landelijk opgelegde wijzigingen en wijzigingen in verband met actualiteit betreffende de gekozen bronnen. Met het combineren van bronnen wijkt de Amsterdamse index af van de NVI, waar gekozen is voor één bron per delict: de meest betrouwbare. De belangrijkste reden hiervoor is het arbitraire karakter van de toe te kennen gewichten van beide bronnen. Analyses op historische data laten echter zien dat in grote lijnen rangordes niet drastisch wijzigen indien wordt gevarieerd met gewichten. De vragenlijst Het CBS heeft in de oude vragenlijst van de Veiligheidsmonitor herzien en aangepast. Deze vragenlijst werd ook in Amsterdam gebruikt. De nieuwe vragenlijst is korter (slachtofferschappen), theoretisch beter verankerd (onveiligheidsbeleving) en neemt vragen over ervaren overlast mee (blok buurtproblemen is vervangen door overlast). Deze wijzigingen c.q. verbeteringen hebben ertoe geleid dat Amsterdam in eveneens de keuze voor de herziene vragenlijst maakt, maar ook om redenen van mogelijke benchmarking. Design De veiligheidsmonitor Amsterdam wordt conform de methodiek van de landelijke Veiligheidsmonitor afgenomen in een sequentieel online en schriftelijk design. Hierbij is het jaar opgedeeld in drie tranches met als doel drie keer per jaar de veiligheidsindex te berekenen. In beide eerste tranches (respectievelijk januari-april en mei-augustus) worden de data onder beheer van OIS verzameld. In de derde tranche (augustus - november) wordt gebruik gemaakt van de data zoals door het CBS verzameld (waarbij in een aantal gebieden de steekproeven zijn opgehoogd en met extra vragen ten behoeve van de Amsterdamse veiligheidsindex). Het CBS trekt, om dubbele benaderingen van respondenten te voorkomen, in alle drie tranches de (personen)steekproeven uit de Basisregistratie Personen (BRP). In de eerste instantie krijgen alle respondenten een brief met de vraag of ze de vragenlijst willen invullen via internet. Na drie weken wordt een herinneringsbrief verstuurd, alleen naar respondenten die (op het moment van het versturen) de vragenlijst nog niet hebben ingevuld. Samen met de herinneringsbrief, waarin wordt verwezen naar de online enquête, wordt de schriftelijke vragenlijst opgestuurd. Weer drie weken later krijgen non-respondenten van dat moment een tweede herinneringsbrief toegestuurd. In de brief wordt opnieuw verwezen naar de online enquête en wordt vermeld dat men een schriftelijke vragenlijst kan aanvragen. Hierin wijkt de VMAA af van de landelijke Veiligheidsmonitor waar in deze ronde opnieuw de schriftelijke vragenlijst wordt meegestuurd. 6 Averdijk, M. and Elffers, H.().The discrepancy between survey-based victim accounts and police reports revisited. International Review of Victimology ( ).

12 Respondenten die nog niet hebben meegedaan, worden twee weken na de laatste herinnering (indien de telefoonnummers bekend zijn) gebeld (gemotiveerd) met de vraag of ze alsnog de vragenlijst online of schriftelijk willen invullen. VM bestanden Op drie momenten in het jaar worden de VM-bestanden gemerged tot één bestand met daarin data over de afgelopen maanden. Mede op basis van dit bestand worden vervolgens indexen berekend over respectievelijk de periode mei-april, september-augustus en het kalenderjaar. Om de VM-data zo representatief mogelijk te maken, worden de bestanden steeds gewogen. Zie bijlage voor meer informatie over de weging. Informatiemodel Nederlandse Politie en strafrechtelijke kwalificatie Het INP model (Informatie Nederlandse Politie) vormt het kader waarbinnen politiecijfers ten behoeve van de veiligheidsindex moeten worden geïnterpreteerd. Aan de hand van dit delictmodel rapporteert de (nationale) politie over criminaliteit en overlast. Het INP model kent vier verschillende niveaus waarop cijfers worden geregistreerd: Niveau : resultaatgebied; Niveau : deelgebied; Niveau : reikwijdte; Niveau maatschappelijke klasse (mk). De maatschappelijke klasse is de basis van waaruit de verbalisant het voorval/delict registreert en vastlegt. Voor de veiligheidsindex wordt gebruik gemaakt van de politiecijfers op niveau (reikwijdte) en (maatschappelijke klasse). Let op: Dit delictenmodel heeft geen één op één relatie met strafrecht artikelen zoals gehanteerd bij het Openbaar Ministerie (OM). De duiding van deze cijfers heeft dus ook geen één op één relatie met de strafbepalingen uit het Wetboek van Strafrecht, de bijzondere wetten of met (bewijsbare) strafrechtelijke verwijtbaarheid Het ontbreken van deze relaties tussen politie- en OM-codes heeft op verschillende wijzen betekenis voor de interpretatie en indeling van de veiligheidsindex:. Definitie Het Wetboek van Strafrecht geeft bijvoorbeeld geen definitie van geweld. In het algemeen verstaat men onder geweld: elke uitoefening van lichamelijke kracht tegen een persoon of zaak van niet al te geringe intensiteit. Verschillende gedragingen uit de strafbepalingen van het Wetboek van Strafrecht vallen onder dit begrip. In de veiligheidsindex wordt alleen uitgegaan van (offensief) geweld tegen personen. Ook bedreiging (het dreigen met - in de meeste gevallen - fysiek geweld of de dood tegen een persoon, diens naasten of eigendommen) wordt tot geweld gerekend. Eenvoudige mishandeling en zware mishandeling zijn, hoewel deze gedragingen qua strafrechtelijke betekenis en qua strafbedreiging aanmerkelijk verschillen, in de veiligheidsindex samengevoegd als mishandeling.. Intentie De strafbepalingen uit het wetboek van Strafrecht kunnen soms ruimer zijn dan het onderscheid dat binnen het INP wordt aangebracht. Strafbaar is bijvoorbeeld diefstal voorafgegaan, vergezeld of gevolgd door geweld of bedreiging daarmee (artikel Wetboek van Strafrecht). Binnen het INP wordt er een uitsplitsing gemaakt tussen die incidenten waarbij gebruik is

13 gemaakt van geweld als offensieve strategie (intentioneel), zoals bij een overval of straatroof, dan wel het gebruik van geweld als defensieve strategie, zoals een diefstal/inbraak woning die gewelddadig wordt als de dader onverwachts wordt aangetroffen door de bewoners en wil vluchten.. Bewijsbaarheid Ten slotte is niet ieder INP geregistreerd incident uiteindelijk bewijsbaar of valt daadwerkelijk als strafbaar feit te kwalificeren. Het is een registratiecodering die bij de politie telt. Bijvoorbeeld inrijden met een auto op een persoon kan INP geregistreerd zijn als (poging) doodslag terwijl bij het OM na onderzoek het slechts een bewijsbare bedreiging oplevert. Registratie van voorvallen Een voorval kan worden waargenomen door de burger of door de politie. De burger kan iets zien, waarna hij besluit dit bij de politie te melden via de meldkamer (spoed via of niet spoedeisend via ). In het geval de burger de meldkamer belt, werd voorheen dit voorval bij spoed geregistreerd in het Geïntegreerd Meldkamer Systeem (GMS, -meldingen) of bij niet spoed in de Niet Spoedeisende Afdoeningen (NSA). Nu worden beide soorten meldingen alleen in GMS geregistreerd. Een voorval kan ook worden waargenomen door de politie zelf, bijvoorbeeld tijdens patrouilles, controles en/of optreden. Wanneer het voorval door de politie zelf is waargenomen of als zij dit (persoonlijk) van een burger heeft vernomen, wordt dat als een incident geregistreerd in de Basis Voorziening Handhaving (BVH) (bijvoorbeeld als aangifte). Een incident wordt in het geval het een vermoedelijk strafbaar feit betreft in BVH weggeschreven als een misdrijf of een overtreding (afhankelijk van de strafmaat). Indien het geen strafbaar feit is, valt het in de categorie overig, bijvoorbeeld Algemene Plaatselijke Verordeningen (APV s), overlastbemiddeling of hulpverlening. Indien het een door de politie waargenomen overtreding betreft, dan vindt de registratie per definitie plaats zonder aangifte. Misdrijven kunnen met en zonder aangifte zijn geregistreerd. Bij de overige registraties is in een enkel geval sprake van een aangifte. GMS en BVH zijn dus twee verschillende systemen, waarbij een gegevensstroom naar het BVHsysteem zeer wel mogelijk is en voor de hand ligt, maar niet altijd plaatsvindt.

14 Van aangifte naar misdrijf In de oude veiligheidsindex werd gewerkt met de meetwaarde aangifte. Dit was enigszins een beperking omdat de voorvallen waarvan geen aangifte werd gedaan, NIET meegenomen werden in het criminaliteitsbeeld. In het algemeen waren dat strafbare feiten zonder (direct aanwijsbaar) slachtoffer, die ter kennis kwamen doordat de opsporingsambtenaar zelf actie ondernam. Met de komst van de Nationale Politie is in de landelijke registraties en rapportages overgeschakeld van aangiften naar misdrijven. Ook de nieuwe Regionale Eenheid Amsterdam, is overgegaan op tellingen van misdrijven volgens de landelijke definitie. Bij telling op misdrijven wordt het beeld vollediger, ook al is bij de meeste misdrijven wel degelijk een aangifte opgenomen. De belangrijkste verschillen in definitie en de effecten op de cijfers worden hieronder verder toegelicht. Van hoofdincident naar zwaarste incident In de oude veiligheidsindex werd standaard alleen het hoofdincident met een aangifte meegenomen. Als er binnen het incident ook nog een subincident was geregistreerd, werd dat niet geteld, zodat het incident altijd maar eenmaal werd meegenomen in de telling. In de nieuwe

15 landelijke definitie van misdrijven wordt, indien er sprake is van zowel een hoofd- als subincident niet sec naar het hoofdincident gekeken, maar naar de zwaarte van beide incidenten. Het zwaarste incident wordt vervolgens eenmaal geteld. Het totaal aantal misdrijven verandert dus niet door telling van het zwaarste incident. Wel kan de registratie van invloed zijn op het niveau van het delict, er kan sprake zijn van verschuiving in het soort delict. Dit speelt in ieder geval bij (pogingen) moord/doodslag: deze nemen toe. Bijvoorbeeld bij een overval (hoofdincident) waar ook is geschoten: het subincident poging moord/doodslag telt zwaarder mee. Landelijk wordt alleen het zwaarste incident geteld, dus overval vervalt in deze telling. Van datum aangifte naar datum kennisname Bij telling op aangifte is de datum van aangifte leidend. Misdrijven worden geteld op de datum waarop de politie kennis neemt van het misdrijf: de datum kennisname. Datum aangifte en datum kennisname 7 lijken sterk op elkaar. Datum kennisname volgens de landelijke definitie heeft in tegenstelling tot datum aangifte wel een licht na-ijleffect. Met name bij het delict diefstal/inbraak woning en na een vakantieperiode. Verkeer In tegenstelling met de NVI, is in de Amsterdamse veiligheidsindex de keuze gemaakt om het domein Verkeer (ongevallen, overlast, misdrijven) niet op te nemen. Reden daarvoor is dat het minder in het hart van het concept sociale veiligheid zit dan de andere aspecten. Hoewel verkeers-/parkeeroverlast wel als zodanig kan worden beschouwd, geldt dat in mindere mate voor verkeersmisdrijven en -ongevallen. Die vallen volgens de werkgroep eerder onder de noemer fysieke veiligheid. Gebiedsafbakening Er worden ten behoeve van de nieuwe veiligheidsindex in Amsterdam zogenaamde VMgebieden onderscheiden ( oude WIA-buurten alsmede extra uitsplitsingen). Daarnaast worden in de vijf regiogemeenten nog CBS-buurten onderscheiden. Er worden dus uitspraken gedaan voor buurten, in totaal buurten meer dan in (alle extra uitsplitsingen in Amsterdam). Gebieden waar geen mensen wonen maar wel veel activiteiten zijn (Arena, HMH, Ziggodome, Sloterdijkgebied), worden niet meegenomen in de index. Verblijfsbevolking Een indexcijfer is een getal in de vorm van een percentage dat de verhouding van een grootheid uitdrukt tot een referentiewaarde (in een basisjaar). Die referentiewaarde wordt in het geval van de veiligheidsindex gevormd door het regionaal gemiddelde van de scores op een veiligheidsdomein in alle onderscheiden gebieden in het referentiejaar. Het indexcijfer in dat jaar is dan. De waarden in alle onderscheiden gebieden, maar ook van de andere jaren, worden daaraan gerelateerd. Om die vergelijking mogelijk te maken, worden de gebruikte cijfers genormaliseerd/gestandaardiseerd. Dat wil zeggen: uitgedrukt per eenheden (de noemer). Bij inbraken bestaat die noemer bijvoorbeeld uit het aantal woningen of bedrijfspanden en bij overlast uit het aantal inwoners, maar bij de meeste andere delicten is dat (een deel van) de verblijfsbevolking. 7 Datum aangifte is de datum waarop de aangifte daadwerkelijk wordt gedaan. Datum kennisname is de datum waarop de politie kennisneemt van het incident.

16 Het uitgangspunt daarbij is dat de gehele verblijfsbevolking potentieel slachtoffer is van die delicten. In een drukke (winkel)straat bijvoorbeeld, kan iedereen die daar loopt slachtoffer worden van zakkenrollerij of geweld. De verblijfsbevolking verschilt enorm per gebied in de Eenheid Amsterdam (een rustige woonwijk tegenover bijvoorbeeld de Dam in Amsterdam) en is ten behoeve van de index dan ook voor ieder afzonderlijk gebied vastgesteld. In bijlage staat beschreven hoe de verblijfsbevolking voor elk VM-gebied is vastgesteld.

17 De veiligheidsindex De veiligheidsindex bestaat uit drie deelindexen; criminaliteitsindex overlastindex onveiligheidsbelevingsindex. Het gemiddelde van deze drie scores vormt de totale indexscore van de veiligheidsindex 8. In de criminaliteitsindex en de overlastindex worden zowel politiecijfers als enquêtegegevens uit de veiligheidsmonitor (VM) verwerkt. Voor de index onveiligheidsbeleving worden alleen VM enquêtegegevens gebruikt. Deze drie indexen bestaan elk weer uit twee of drie onderliggende elementen, zoals te zien is in Figuur.. Figuur. Indeling veiligheidsindex Criminaliteitsindex High Impact Criminaliteit (HIC) High Volume Crminaliteit (HVC) Overlastindex Personenoverlast Verloedering Onveiligheidsbelevingsindex Risicoperceptie Onveiligheidsbeleving Vermijding De politiecijfers ontvangt OIS van het Bureau CIO (Centrale Informatie Organisatie) van de politie Eenheid Amsterdam. De meldingen zijn onderverdeeld naar Amsterdamse buurten en regiobuurten. Het gerapporteerd slachtofferschap komt uit de Veiligheidsmonitor (Amsterdam-Amstelland). Deze gegevens zet OIS zelf om naar de WIA-buurten en de regiobuurten. Criminaliteitsindex De criminaliteitsindex bestaat uit politiecijfers en slachtofferschappen. De politiecijfers kunnen misdrijven of GMS-meldingen inhouden. Slachtofferschappen worden gemeten aan de hand van de antwoorden van de respondenten op de vragen uit de Veiligheidsmonitor. Binnen de criminaliteitsindex wordt er onderscheid gemaakt tussen High Impact Criminaliteit (HIC) en High Volume Criminaliteit (HVC). Deze tweedeling is gebaseerd op het verschil in impact die een delict op het slachtoffer heeft. Een delict dat het slachtoffer persoonlijk raakt, zoals geweld, is een 8 Ondanks het feit dat de onveiligheidsbelevingsindex gestandaardiseerd en begrensd is (max. score ), en beide andere indexen niet, met als gevolg een mogelijk onevenredig kleine c.q. grote invloed op de totaalscore, is op pragmatische gronden ervoor gekozen om de totaalscore zo te laten (het gemiddelde van de indexscores). Eenvoud en transparantie zijn daarbij leidend. Het fundamentele wringen van een dergelijk samengesteld totaalcijfer zal worden gecompenseerd in de interpretatie van de scores (tekstueel en cijfermatig). Mogelijke alternatieven als z-scores en truncaten van uitbijters leiden eveneens tot arbitraire keuzes, die uiteindelijk niet opwegen tegen beide leidende doelstellingen. (persoonlijke communicatie met Prof.dr.mr. Catrien Bijleveld, directeur NSCR, Vrije Universiteit Amsterdam, januari ).

18 High Impact delict. Veel voorkomende delicten zoals autodiefstal raken het slachtoffer in mindere mate en vallen onder High Volume. Bij zowel het element HIC als HVC worden de politiecijfers en de slachtofferschappen samengevoegd en onderverdeeld in verschillende deelelementen. Deze indicatoren en de bewerking hiervan wordt beschreven in hoofdstuk. Overlastindex De overlastindex bestaat, net als de criminaliteitsindex, uit politiecijfers en antwoorden van respondenten op vragen uit de Veiligheidsmonitor. De antwoorden op deze vragen worden bewerkt en dit resulteert in een element personenoverlast en een element verloedering. De indicatoren van de overlastindex en de bewerking van de politiecijfers en de VM gegevens komen aan de orde in hoofdstuk. Onveiligheidsbelevingsindex De onveiligheidsbelevingsindex bestaat uitsluitend uit antwoorden van Amsterdammers en regiobewoners op vragen uit de Veiligheidsmonitor. De antwoorden op deze vragen worden bewerkt en dit resulteert in de drie subjectieve elementen: risicoperceptie (cognitief component), onveiligheidsbeleving (affectief component) en vermijdingsgedrag (conatief component). De indicatoren van de onveiligheidsbelevingsindex en de bewerking van de VM gegevens komen aan de orde in hoofdstuk.

19 Criminaliteitsindex Zoals in hoofdstuk staat beschreven, wordt er binnen de criminaliteitsindex onderscheid gemaakt tussen High Impact Criminaliteit (HIC) en High Volume Criminaliteit (HVC). De criminaliteitsindex is het gemiddelde van de HIC deelindex en de HVC deelindex. In het vervolg van dit hoofdstuk worden eerst de verschillende indicatoren van de HIC en HVC index besproken. Tot slot komt de totstandkoming van beide deelindexen aan bod.. HIC index De HIC index bestaat uit indicatoren (zie tabel. ). De indicatorscores bestaan uit de volgende aspecten: politiecijfers (misdrijven) slachtofferschap van een misdrijf in de afgelopen maanden. De indicatorscore is een gewogen gemiddelde van de politiecijfers en de VM slachtofferschappen. Hierbij is er voor gekozen om de politiecijfers voor twee derde te laten meewegen en de VM gegevens voor een derde. Deze verhouding is ook gebruikt bij de objectieve index van de oude index. Verschillende analyses met andere verhoudingen van beide type cijfers ( ½ om ½; ¾ om ¼) leiden niet tot veranderingen in de rangordes. Daarom is gekozen voor continuïteit van de verhoudingen van beide type cijfers. Vanwege de grote impact dat een dergelijk misdrijf kan hebben op een buurt, is ervoor gekozen om kinderporno mee te nemen in de HIC index. Doordat er sprake is van een lage incidentie wordt kinderporno opgeteld bij zedenmisdrijven, om zodoende te vermijden dat kinderporno een te zware invloed heeft op het totale buurtcijfer. Daarnaast is besloten dat chantage/afpersing onder HIC valt. Ook dit misdrijf is qua omvang te beperkt om als aparte indicator meegeteld te worden. Logischerwijs wordt dit opgeteld bij bedreiging. Een lage incidentie geldt ook voor openlijke geweldplegingen. Daarom worden deze bij de mishandelingen opgeteld. Openlijk geweld komt grotendeels overeen met mishandeling. Het verschil is dat bij openlijke geweldpleging meerdere daders zijn. Tot slot is het misdrijf moord/doodslag een aparte indicator binnen de HIC index, die niet werd meegenomen in de oude index. Vanwege de grote impact op een buurt en de compleetheid van het criminaliteitsbeeld is daarom in de nieuwe index de keuze gemaakt dit misdrijf als aparte indicator op te nemen. Daarnaast is de aandacht voor veiligheid de laatste jaar toegenomen. Hierdoor komen de risico s ook dichter bij de burger en tast een relatief weinig voorkomend misdrijf zoals moord/doodslag de onveiligheidsbeleving eerder aan.

20 Tabel. Indicatoren HIC index en daar bijhorende politiecijfers en VM gegevens Indicatoren Misdrijven VM gegevens zeden.. zedenmisdrijven ( mk's*) slachtofferschap seksuele intimidatie.. kinderporno ( mk) moord/doodslag.. moord/doodslag ( mk s) - bedreiging.. bedreiging ( mk s) slachtofferschap bedreiging (A) chantage/afpersing ( mk) Mishandeling/openlijk geweld.. mishandeling ( mk s).. openlijk geweld tegen personen ( mk) slachtofferschap mishandeling straatroof.. straatroof ( mk s) slachtofferschap beroving overvallen.. overvallen ( mk s) - diefstal/inbraak woning.. diefstal/inbraak woning ( mk s) slachtofferschap poging tot inbraak slachtofferschap inbraak * mk = maatschappelijke klasse. Een overzicht van deze maatschappelijke klassen is te vinden in de bijlage.. HVC index De HVC index bestaat uit indicatoren (zie tabel. ). De indicatorscores bestaan uit de volgende aspecten: politiecijfers slachtofferschap van een misdrijf in de afgelopen maanden. Ook voor HVC index geldt dat de indicatorscore een optelscore is van de politiecijfers en de VM slachtofferschappen. De politiecijfers wegen wederom voor twee derde mee en de VM gegevens voor een derde. Vanwege de lage incidentie van diefstal van vaartuigen, vrachtauto s en motoren zijn deze drie misdrijven ondergebracht bij diefstal van overige voertuigen.

21 Tabel. Indicatoren HVC index en daar bijhorende politiecijfers en VM gegevens Indicator Politiecijfers VM gegevens inbraak box/garage/schuur/tuinhuis.. Inbraak box/garage/schuur/tuinhuis ( mk*) - diefstal vanaf/uit motorvoertuigen.. diefstal uit/vanaf auto ( mk s) slachtofferschap diefstal uit/vanaf auto diefstal van personenauto s (A/B) diefstal van personenauto s ( mk's) slachtofferschap diefstal auto diefstal van fietsen (A/B) diefstal van fiets ( mk s) slachtofferschap fietsdiefstal diefstal van brom/snorfietsen (A/B) diefstal van brom-/snorfiets ( mk s) slachtofferschap diefstal bromfiets slachtofferschap diefstal snorfiets diefstal van overige voertuigen.. diefstal van overige voertuigen ( mk s).. diefstal van/uit vaartuig ( mk's) (A/B) diefstal van/uit vrachtauto ( mk's) (A/B) diefstal van motoren ( mk's) slachtofferschap diefstal van overige voertuigen slachtofferschap diefstal motor overige vermogensdelicten.. overige Vermogensdelicten (mk s) slachtofferschap overige diefstal diefstal/inbraak bedrijven en instellingen.. Inbraak bedrijven en instellingen ( van de mk s; alleen inbraak) - winkeldiefstallen.. winkeldiefstal ( mk s) - zakkenrollerij.. zakkenrollerij ( mk) slachtofferschap zakkenrollerij * mk = maatschappelijke klasse. Een overzicht van deze maatschappelijke klasse is te vinden in de bijlage. Samenstelling HIC en HVC Om tot de HIC en de HVC index te komen, zijn verschillende bewerkingen gedaan op de politiecijfers en de VM gegevens. Deze bewerking bestaat uit vijf stappen. Hieronder worden deze stappen beschreven. Stap : de cijfers onderling vergelijkbaar maken Politiecijfers Van de politie Amsterdam-Amstelland krijgt OIS het aantal geregistreerde misdrijven per VMgebied. Om de buurten onderling vergelijkbaar te laten zijn, worden de politiecijfers gestandaardiseerd. Een buurt met. inwoners waarin in een jaar misdrijven bedreiging hebben plaatsgevonden, is dan te vergelijken met een buurt van. inwoners waarin in een jaar bedreigingen zijn geweest. De politiecijfers moeten dus gedeeld worden door het aantal bewoners in een buurt, maar ook door (een deel van) de verblijfsbevolking (bewoners, werkzame personen, bezoekers en studenten). Vervolgens wordt dit getal vermenigvuldigd met.. Deze standaardisering van de politiecijfers mondt uit in zogenaamde relatief politiecijfer. In de meeste gevallen is gekozen om de misdrijven af te zetten tegen een derde van de verblijfsbevolking. Dit omdat het uitgangspunt is dat bezoekers niet de

22 hele dag in de buurt verblijven en dus evenmin een hele dag potentieel slachtoffer zijn van criminaliteit, maar slechts een deel. Tabel. geeft de politiecijfers per indicator weer en de gegevens waartegen het wordt afgezet. Voorbeeld: Relatief buurtcijfer zeden = (buurtscore zeden/aantal inwoners + / verblijfsbevolking)*. Tabel. Politiecijfers per deelindex en de indicator waartegen deze worden afgezet misdrijven afgezet tegen HIC diefstal/inbraak woningen zedenmisdrijf/kinderporno moord/doodslag openlijk geweld tegen personen bedreiging/chantage mishandeling straatroof overvallen aantal woningen aantal inwoners + / verblijfbevolking aantal inwoners + / verblijfbevolking aantal inwoners + / verblijfbevolking aantal inwoners + / verblijfbevolking aantal inwoners + / verblijfbevolking aantal inwoners + / verblijfbevolking aantal inwoners + / verblijfbevolking HVC inbraak box/garage/schuur/tuinhuis diefstal/inbraak bedrijven en instellingen winkeldiefstallen diefstal vanaf/uit motorvoertuigen diefstal van personenauto s diefstal van fietsen diefstal van brom/snorfietsen diefstal van overige voertuigen (incl. vaartuigen, vrachtauto s en motoren) overige vermogensdelicten zakkenrollerij aantal inwoners aantal bedrijven aantal winkels aantal inwoners + / verblijfbevolking aantal inwoners + / verblijfbevolking aantal inwoners + / verblijfbevolking aantal inwoners + / verblijfbevolking aantal inwoners + / verblijfbevolking aantal inwoners + / verblijfbevolking aantal inwoners + / verblijfbevolking Slachtofferschappen In totaal bestaat de HIC index uit veiligheidsindicatoren (zie tabel. ). Vijf indicatoren bestaan ook uit slachtoffergegevens. Dit zijn de volgende slachtofferschappen; slachtofferschap inbraak totaal (het gemiddelde van slachtofferschap poging tot inbraak en inbraak). slachtofferschap seksuele intimidatie slachtofferschap bedreiging slachtofferschap mishandeling slachtofferschap beroving. De HVC index bestaat uit veiligheidsindicatoren (zie tabel. ). Acht veiligheidsindicatoren bestaan ook uit slachtoffergegevens. Dit zijn de volgende slachtofferschappen; slachtofferschap diefstal (van) auto slachtofferschap diefstal uit/vanaf auto slachtofferschap diefstal van brom- /snorfiets (het gemiddelde van slachtofferschap diefstal bromfiets en slachtofferschap diefstal snorfiets). slachtofferschap fietsdiefstal

23 slachtofferschap zakkenrollerij slachtofferschap diefstal van overige voertuigen (incl. motor) slachtofferschap overige diefstal. In de Veiligheidsmonitor wordt niet direct naar alle gebruikte slachtofferschappen gevraagd. Die zijn deels afgeleid uit bredere slachtoffervragen. Zie bijlage voor de exacte afleiding hiervan. De berekening van de relatieve slachtofferschappen per buurt bestaat uit vier stappen. A: Bij de slachtofferschappen is per persoon een maximum van gesteld. Dit betekent dat het voor de veiligheidsindex keer meetelt wanneer iemand bijvoorbeeld aangeeft dat zijn of haar fiets in de afgelopen maanden keer gestolen is. Op deze manier worden uitbijters uit het bestand gehaald en heeft niet één persoon heel veel invloed op de uitkomsten. B: Vervolgens wordt per type slachtofferschap vastgesteld welk aandeel hiervan in de eigen buurt plaatsvindt. De frequentie van een slachtofferschap wordt per respondent met dit percentage vermenigvuldigd zodat alleen de slachtofferschappen in de eigen buurt meetellen. C: De slachtoffergegevens van alle respondenten worden daarna omgezet naar buurten door per buurt de scores op te tellen. D: Net als de politiecijfers moeten ook de slachtoffercijfers onderling te vergelijken zijn. Er wordt dus rekening gehouden met het aantal respondenten dat de enquête invulde. De slachtofferscores per buurtcombinatie worden gedeeld door het aantal respondenten uit die buurtcombinatie en vermenigvuldigd met. Hierdoor krijg je een relatief buurtcijfer voor alle slachtofferschappen. Percentage slachtofferschap = (totaalscore slachtofferschap buurt/aantal respondenten buurt)*. Stap : Politiecijfers en slachtofferschappen indexeren Politiecijfers Alle politiecijfers in tabel. worden omgescoord naar een indexscore. Het relatieve politiecijfer (per buurtcombinatie) wordt gedeeld door het regiogemiddelde. Het resultaat wordt vermenigvuldigd met. Om de ontwikkelingen binnen en tussen buurten te kunnen volgen, worden niet ieder jaar nieuwe regiogemiddelden gebruikt maar de gemiddelden uit het ijkjaar. Op deze manier kunnen de resultaten van verschillende jaren met elkaar worden vergeleken. Indexcijfer misdrijf = (relatief misdrijf per buurt / regio gemiddelde )* Slachtofferschappen Het indexeren van de slachtofferschappen gebeurt op een vergelijkbare manier als bij de politiecijfers. Het relatieve buurtcijfer wordt per slachtofferschap afgezet tegen het regiogemiddelde. Het resultaat wordt vervolgens vermenigvuldigd met. Ook hierbij geldt

24 dat niet ieder jaar nieuwe regiogemiddelden worden gebruikt, maar de gemiddelden uit het ijkjaar. Indexcijfer slachtofferschap = (relatief slachtofferschap per buurt / regio gemiddelde )* Stap : samenvoegen van de indexscores politiecijfers en slachtofferschap Per indicator worden (waar relevant) de indexscores van misdrijven en slachtofferschappen samengevoegd. Hierbij tellen de indexcijfers van de politiecijfers voor twee derde mee en de indexcijfers van de slachtofferschappen voor één derde. Voorbeeld indicatorscore fietsdiefstal = / * (indexcijfer misdrijf fietsdiefstal) + / * (indexcijfer slachtofferschap fietsdiefstal) = Stap : Indicatorscores middelen tot HIC en HVC deelindex Om tot de score voor de HIC index en de HVC index te komen, moeten de indexscores gemiddeld worden. Bij de HVC index tellen alle indicatoren even zwaar mee. Dus: HVC index = gemiddelde (inbraak box, diefstal/inbraak bedrijven en instellingen, winkeldiefstallen, diefstal vanaf/uit motorvoertuigen, diefstal van personenauto s, diefstal van fietsen, diefstal van brom/snorfietsen, diefstal van overige voertuigen (inclusief vrachtauto s, vaartuigen en motoren), overige vermogensdelicten, zakkenrollerij) In de berekening van de HIC index tellen alle indicatoren even zwaar mee, behalve moord/doodslag en overvallen. Deze twee indicatoren krijgen een gewicht van, omdat de incidentie van deze misdrijven in vergelijking tot de andere misdrijven heel laag is. Dit maakt dat deze geïndexeerde indicatoren snel grote dalingen of stijgingen laten zien. De impact op de index zou te groot zijn als je ze volledig laat meewegen. De berekening van de HIC is dus: HIC index = gemiddelde (diefstal/inbraak woning, zeden, (moord/doodslag*, ), openlijk geweld tegen personen, bedreiging, mishandeling, (overvallen*, ), straatroof) Stap : HIC en HVC deelindex middelen tot criminaliteitsindex De criminaliteitsindex wordt berekend door de HIC indexscore en de HVC indexscore bij elkaar op te tellen en te delen door twee: Criminaliteitsindex = gemiddelde(hic index, HVC index)

25 Overlastindex De overlastindex bestaat uit twee deelindexen, namelijk de deelindex personenoverlast en de deelindex verloedering. Beide deelindexen bestaan uit zowel politiecijfers als VM gegevens. In dit hoofdstuk wordt eerst beschreven uit welke indicatoren beide deelindexen bestaan. Vervolgens wordt uitgelegd hoe de berekening hiervan tot stand komt. Onder overlast verstaan we bedoelde of onbedoelde gedragingen die gericht zijn tegen personen dan wel objecten of goederen (in de openbare ruimte) die niet altijd strafbaar zijn (bijvoorbeeld rondhangende jongeren, scheldpartijen, onbeleefdheden of zwerfvuil, maar ook baldadigheid, graffiti of vandalisme), maar die wel als hinderlijk worden ervaren en daarmee de sociale veiligheid aantasten in een buurt. Er is voor gekozen om overlast te meten met zowel politiecijfers als enquêtegegevens afkomstig uit de Veiligheidsmonitor. Door alleen politiegegevens (meldingen) te gebruiken, ontbreekt het gedeelte dat wel ervaren wordt als overlast maar niet bij de politie gemeld wordt (lichte overlast). De kans is groter dat deze overlast in de enquête wel gemeld wordt. Daarom is ervoor gekozen om de politiecijfers en de VM gegevens ieder voor de helft te laten meewegen. Dit in tegenstelling tot de criminaliteitsindex, waar de verdeling / politiecijfers en / VM gegevens is. De overlastindex komt qua onderwerpen deels overeen met de elementen overlast, vandalisme, en drugsoverlast uit de oude objectieve index en deels met enquêtevragen naar overlast (uit de Amsterdamse VM), die onder het element buurtproblemen vielen. Door de keuze om vanaf de in ingevoerde nieuwe landelijke vragenlijst van de Veiligheidsmonitor te gebruiken, wordt niet meer gevraagd hoe vaak vormen van overlast voorkomen in de buurt maar of respondenten daar zelf overlast van ervaren. Daardoor wordt het mogelijk om de door de respondenten zelf ervaren overlast mee te nemen in de index. Verder is ervoor gekozen vernielingen onder overlast te scharen, enerzijds vanwege het feit dat er (in sommige gebieden) een relatie lijkt te bestaan tussen vernielingen van onder meer straatmeubilair en overlast (broken windows theorie). Anderzijds vanwege het feit dat er (in de politiecijfers) slechts één betrouwbare indicator beschikbaar is (op buurtniveau). Methodologisch gezien is het beter om over meer indicatoren te beschikken voor de operationalisatie van een concept.

26 Incidenten versus meldingen Bij de keuze om incidenten in de index mee te nemen (zoals in de oude index het geval), dient er rekening mee te worden gehouden dat de gerapporteerde cijfers beïnvloed kunnen zijn door inzet van de politie. Bij jeugdoverlast was er onlangs sprake van een toename in het aantal incidenten, terwijl het aantal meldingen door burgers afnam in dezelfde periode. Dit was te herleiden tot extra aandacht en inzet van de politie op dit onderwerp. Hoewel die aandacht ook terug te zien kan zijn in een hogere aangifte- en meldingsbereidheid, zal dit waarschijnlijk vertraagd en wellicht in mindere hevige mate terug te zien zijn in de cijfers. Een tweede argument om vanaf voor het meten van overlast meldingen i.p.v. incidenten te gebruiken, is dat meldingen meer het belevingsaspect van de overlast weergeven. Meldingen (GMS) In de oude veiligheidsindex werd gebruik gemaakt van de zogenaamde NIET-SPOED-meldingen afkomstig uit het bronsysteem NSA. SPOED-meldingen, voor situaties waarin acute hulp nodig is, kwamen uit het bronsysteem GMS. Bij meldingen van overlast van/door een persoon kan het zowel SPOED als NIET-SPOED betreffen. Om het beeld compleet te krijgen, is het gewenst beide soorten meldingen mee te nemen in de nieuwe index. Met ingang van de nieuwe index wordt enkel het bronsysteem GMS gebruikt. Hierin worden beide soorten meldingen geregistreerd. Het NSA-systeem wordt met de intrede van de LMC-classificatie niet meer structureel ondersteund.. Deelindex personenoverlast De deelindex personenoverlast bestaat voor de helft uit politiecijfers (GMS-meldingen overlast, incidenten en misdrijven) en voor de helft uit VM gegevens (ervaren overlast). Zowel de politiecijfers als de VM gegevens bestaan ieder uit zes indicatoren (zie tabel. ). Tabel. Achterliggende politiecijfers en VM gegevens van deelindex personenoverlast Politiecijfers ( / ), GMS meldingen: burengerucht ( / ), GMS-meldingen geluidsoverlast ( / ), GMS-meldingen aantreffen drugs ( / ), incidenten misdrijven drugshandel ( / ), misdrijven overlast door jeugd ( / ), GMS-meldingen overlast van/door persoon ( / ), GMS-meldingen VM gegevens ( / ), ervaren overlast: drugsoverlast ( / ) overlast van groepen jongeren ( / ) dronken mensen op straat ( / ) op straat lastig worden gevallen ( / ) overlast door omwonenden ( / ) vormen van geluidsoverlast ( / ) Om tot de deelindexen personenoverlast te komen, zijn verschillende bewerkingen gedaan op de politiecijfers en de VM gegevens. Deze bewerking bestaat uit drie stappen:

27 Stap : van individuele scores naar buurtcombinatiescores VM gegevens: ervaren overlast De indicator ervaren overlast bestaat uit zes scores (zie tabel. ). Deze scores zijn afgeleid van de volgende vragen: Er volgt nu een aantal vormen van overlast die in uw buurt kunnen voorkomen. Kunt u telkens aangeven of dit in uw buurt voorkomt en zo ja, in welke mate u hiervan zelf overlast ervaart. Komt het volgende weleens voor in uw buurt? Dronken mensen op straat Drugsgebruik of drugshandel, bijvoorbeeld op straat of in coffeeshops Hinder van horecagelegenheden zoals cafés, restaurants of snackbars Overlast door buurtbewoners Mensen die op straat worden lastig gevallen Rondhangende jongeren Indien een item met ja wordt beantwoord, krijgt men de vraag: In welke mate ervaart u hier zelf overlast van? Veel overlast Een beetje overlast Geen overlast Geen antwoord A: Alle antwoorden op deze items worden allereerst per respondent omgescoord naar een puntsschaal (veel overlast =, een beetje = en geen = ). B: Vervolgens wordt het gemiddelde van deze zes items berekend. Zo krijg je per respondent een totaalscore voor ervaren overlast. Ervaren overlast = gemiddelde (drugsoverlast, overlast van groepen jongeren, dronken mensen op straat, mensen die op straat lastig worden gevallen, overlast door omwonenden, vormen van geluidsoverlast). C: Deze totaalscore wordt daarna omgerekend naar een cijfer voor de hele buurt. Dit wordt gedaan door per buurtcombinatie de gemiddelde totaalscore van de respondenten te nemen. Politiecijfers: GMS-meldingen overlast Om de buurten onderling vergelijkbaar te maken, worden de politiecijfers gestandaardiseerd. De politiecijfers worden gedeeld door het aantal bewoners in een buurt maar ook door (een deel van) de verblijfsbevolking (bewoners, werkzame personen, bezoekers en studenten). Vervolgens wordt dit getal vermenigvuldigd met.. Deze standaardisering van de politiecijfers mondt uit in zogenaamde relatieve politiecijfers. Tabel. geeft de politiecijfers per indicator weer en de gegevens waartegen het moet worden afgezet.

28 Voorbeeld: Relatief buurtcijfer geluidsoverlast = (buurtscore geluidsoverlast /aantal inwoners + / verblijfsbevolking)*. Tabel. Politiecijfers deelindex personenoverlast politiecijfers afgezet tegen Deelindex personenoverlast burengerucht geluidsoverlast aantreffen drugs misdrijven drugshandel overlast door jeugd overlast van/door persoon aantal inwoners aantal inwoners + / verblijfbevolking aantal inwoners + / verblijfbevolking aantal inwoners + / verblijfbevolking aantal inwoners + / werkzame personen + / bezoekers + / studenten aantal inwoners + / werkzame personen + / bezoekers + / studenten Stap : indexeren ervaren overlast en GMS-meldingen overlast De totale buurtcombinatiescores voor ervaren overlast en de GMSmeldingen/incidenten/misdrijven overlast worden omgescoord naar een indexscore. Dit wordt gedaan door het relatieve buurtcombinatiecijfer te delen door het regiogemiddelde. Het resultaat wordt vermenigvuldigd met. Om de ontwikkelingen te kunnen volgen, worden niet ieder jaar nieuwe regiogemiddelden gebruikt, maar de gemiddelden uit het ijkjaar. Op deze manier kunnen de resultaten van verschillende jaren met elkaar worden vergeleken. Indexcijfer ervaren overlast = (relatief buurtcijfer ervaren overlast / regio gemiddelde)* Indexcijfer GMS-meldingen/incidenten/misdrijven overlast = (relatief buurtcijfer GMS-meldingen overlast / regio gemiddelde)* Stap : Middelen van de indexscores De zes typen GMS-meldingen/incidenten/misdrijven van overlast worden na het indexeren gemiddeld. Vervolgens worden de indexscore ervaren overlast en de indexscore GMSmeldingen/incidenten/misdrijven overlast gemiddeld tot de deelindex personenoverlast. Hierbij tellen beide indexscores voor de helft mee: Deelindex personenoverlast= / * indexcijfer GMS-meldingen/incidenten/misdrijven overlast + / * ervaren overlast.. Deelindex verloedering De deelindex verloedering bestaat voor een derde uit politiecijfers (misdrijven) en voor twee derde uit VM gegevens (slachtofferschap vernieling en ervaren verloedering) (Tabel. ).

29 Tabel. Achterliggende politiecijfers en VM gegevens van deelindex verloedering Politiecijfers ( / ), vernieling: vernielingen c.q. zaakbeschadiging ( / ) VM gegevens ( / ), vernieling: slachtofferschap vernieling ( / ) VM gegevens ( / ), verloedering: bekladding van muren en/of gebouwen ( / ) vernieling van telefooncellen, bus- of tramhokjes ( / ) rommel op straat ( / ) hondenpoep op straat ( / ) onderhoud wegen, paden en pleintjes ( / ) onderhoud perken, plantsoenen en parken ( / ) Om tot de deelindex verloedering te komen, worden verschillende bewerkingen gedaan op de politiecijfers en de VM gegevens. Deze bewerking bestaat uit drie stappen. Hieronder worden deze stappen beschreven Stap : van individuele scores naar buurtcombinatiescores Politiecijfers: vernieling Het aantal vernielingen c.q. zaakbeschadigingen in een buurtcombinatie wordt gedeeld door het aantal bewoners in een buurt en een deel van de verblijfsbevolking (aantal inwoners + / werkzame personen + / bezoekers + / studenten). Vervolgens wordt dit getal vermenigvuldigd met.. Dit resulteert in een vergelijkbaar relatief politiecijfer voor vernielingen c.q. zaakbeschadigingen. VM gegevens: verloedering De verloedering items uit de Veiligheidsmonitor bestaan uit overlast vragen en vragen over onderhoud van de buurt. De vier overlast vragen zijn: Er volgt nu een aantal vormen van overlast die in uw buurt kunnen voorkomen. Kunt u telkens aangeven of dit in uw buurt voorkomt en zo ja, in welke mate u hiervan zelf overlast ervaart. Komt het volgende weleens voor in uw buurt? Rommel op straat Straatmeubilair, zoals vuilnisbakken, bankjes of bushokjes, dat vernield is. Bekladde muren of gebouwen Hondenpoep op de stoep, straat of in de perken Indien een item met ja wordt beantwoord, krijgt men de vraag: In welke mate ervaart u hier zelf overlast van? Veel overlast Een beetje overlast Geen overlast Geen antwoord Alle antwoorden op deze items worden allereerst per respondent omgescoord naar een puntsschaal (veel overlast =, een beetje = en geen = ).

30 Naast de overlast vragen zijn er twee items over onderhoud in de buurt: In de buurt zijn de wegen, paden en pleintjes goed onderhouden helemaal mee eens mee eens niet mee eens en niet mee oneens mee oneens helemaal mee oneens In de buurt zijn perken, plantsoenen en parken goed onderhouden helemaal mee eens mee eens niet mee eens en niet mee oneens mee oneens helemaal mee oneens Ook de antwoorden op deze items worden eerst per respondent omgescoord naar een puntsschaal; Helemaal mee oneens = mee oneens = niet mee eens en niet mee oneens = mee eens = helemaal mee eens =. In totaal krijg je hierdoor zes scores ( items overlast + items onderhoud) op een puntsschaal. Deze zes scores worden vervolgens per respondent gemiddeld tot een totaalscore. Tot slot wordt de totaalscore van alle respondenten gemiddeld per buurtcombinatie. Ervaren verloedering = gemiddelde(bekladding van muren en/of gebouwen, vernieling van telefooncellen, bus- of tramhokjes, rommel op straat, hondenpoep op straat, onderhoud wegen/paden/pleintjes, onderhoud perken/plantsoenen/parken) VM gegevens: slachtofferschap vernieling Het omzetten van het slachtofferschap vernieling gebeurt op dezelfde wijze als bij de slachtofferschappen die worden gebruikt bij de criminaliteitsindex (zie bladzijde...). A: Eerst wordt het aantal slachtofferschappen van vernieling per persoon op een maximum van gesteld. B: Vervolgens wordt vastgesteld welk aandeel van deze slachtofferschappen in de eigen buurt plaatsvindt. De frequentie van een slachtofferschap wordt per respondent met dit percentage vermenigvuldigd. Dit zodat alleen de slachtofferschappen in de eigen buurt meetellen. C: De slachtoffergegevens van alle respondenten worden daarna omgezet naar buurten door per buurt de scores op te tellen. D: Om tot een relatief buurtcombinatiecijfer te komen, wordt dit gedeeld door het aantal respondenten uit die buurtcombinatie en vermenigvuldigd met.

31 Stap : indexeren politiecijfers en VM gegevens De totale buurtcombinatiescores voor zaakbeschadiging, slachtofferschap vernieling en ervaren verloedering worden omgescoord naar een indexscore. Dit wordt gedaan door het buurtcombinatiecijfer te delen door het regiogemiddelde. Het resultaat wordt vermenigvuldigd met. Om de ontwikkelingen te kunnen volgen, worden niet ieder jaar nieuwe regiogemiddelden gebruikt, maar de gemiddelden uit het ijkjaar. Op deze manier kunnen de resultaten van verschillende jaren met elkaar worden vergeleken. Voorbeeld: Indexcijfer zaakbeschadiging = (relatief buurtcijfer zaakbeschadiging / regio gemiddelde zaakbeschadiging)* Stap : totale indexscore Hier worden de indexscore zaakbeschadiging, slachtofferschap vernieling en ervaren verloedering gemiddeld tot de deelindex verloedering. Hierbij tellen de politiecijfers voor een derde mee en de VM gegevens voor twee derde: Deelindex verloedering= / * indexcijfer zaakbeschadiging + / * slachtofferschap vernieling + / * ervaren verloedering.

32 Onveiligheidsbelevingsindex. Algemeen Uitgangspunt voor de veiligheidsindex is dat zowel objectieve als subjectieve factoren samenhangen met de mate van onveiligheidsbeleving. Voor de operationalisatie is aangesloten bij het model dat is ontwikkeld door Boers () 9. Risicoperceptie is volgens dit model een intermediaire factor. Dit houdt in dat het effect van de factoren die de veiligheidsbeleving verklaren voor een deel loopt via risicoperceptie. Daarbij gaat het om inschatting van de kans op slachtofferschap van criminaliteit en overlast. Deze inschatting beïnvloedt de uiteindelijke angstgevoelens. Risicoperceptie is daarmee de cognitieve component die angstbeleving, de affectieve component, zou kunnen verklaren. In de Veiligheidsindex is hier nog een derde, conatieve component aan toegevoegd, namelijk het vermijden van bepaalde situaties. Dit omdat het handelen naar onveiligheidsgevoelens een stap verder gaat dan het alleen ervaren van die gevoelens. De onveiligheidsbelevingsindex bestaat dus uit de volgende drie elementen: risicoperceptie onveiligheidsbeleving vermijding. Indicatoren risicoperceptie Onder risicoperceptie wordt de ingeschatte kans op slachtofferschap verstaan. Omdat overlast net als criminaliteit een rol speelt bij de onveiligheidsbeleving, wordt dit ook als een vorm van risicoperceptie gezien. Het element risicoperceptie bestaat uit vragen. Twee vragen over de mate van criminaliteit en overlast in de buurt: Heeft u het idee dat er veel, weinig of geen criminaliteit plaatsvindt in uw buurt? Heeft u het idee dat er veel, weinig of geen overlast plaatsvindt in uw buurt? De antwoorden op deze vragen worden omgescoord naar een -puntsschaal: Veel overlast of criminaliteit in de buurt = Weinig overlast of criminaliteit in de buurt = Geen overlast of criminaliteit in de buurt =. 9 Boers, J. (). Angst en Vertrouwen. Het effect van positieve en negatieve factoren op veiligheidsbeleving. Amsterdam: Vrije Universiteit.

33 En twee vragen over de ontwikkeling van de criminaliteit en overlast in de buurt: Denkt u dat de criminaliteit in uw buurt in de afgelopen maanden is toegenomen, afgenomen of gelijk is gebleven? Denkt u dat de overlast in uw buurt in de afgelopen maanden is toegenomen, afgenomen of gelijk is gebleven? Ook de antwoorden op deze vragen worden omgescoord naar een -puntsschaal: Toegenomen overlast of criminaliteit in de buurt = Gelijk gebleven overlast of criminaliteit in de buurt = Afgenomen overlast of criminaliteit in de buurt =. Indicatoren onveiligheidsbeleving Het element onveiligheidsbeleving bestaat uit de volgende indicatoren: Onveiligheidsgevoelens in het algemeen Onveiligheidsgevoelens in de eigen buurt Onveilig voelen op straat s avonds Onveilig voelen als men s avonds alleen thuis is Bang om zelf slachtoffer te worden van criminaliteit Rapportcijfer veiligheid in de buurt Alle onderdelen van onveiligheidsbeleving zijn omgescoord naar cijfers tussen de en. Voor zowel de onveiligheidsgevoelens in het algemeen als die in de eigen buurt worden de volgende twee vragen gebruikt: Voelt u zich wel eens onveilig? Voelt u zich vaak, soms of zelden onveilig? Mensen die zich vaak onveilig voelen krijgen de score, mensen die zich soms onveilig voelen krijgen de score, mensen die zich zelden onveilig voelen de score en mensen die zich nooit onveilig voelen de score. De volgende vragen zijn gescoord op een -puntsschaal ( = vaak, = soms en = zelden/nooit): Komt het weleens voor dat u: Zich onveilig voelt als u s avonds alleen over straat loopt? Zich onveilig voelt als u alleen thuis bent? Bang bent dat u zelf het slachtoffer wordt van criminaliteit? Ook deze scores worden omgescoord naar een score tussen en, waarbij vaak =, soms = en zelden/nooit =. Ten slotte wordt het rapportcijfer voor veiligheid in de buurt omgescoord naar een score tussen de en de. Een =, =,.. =.

34 Indicatoren vermijding Vermijding wordt berekend op basis van de volgende vragen: Komt het wel eens voor dat u s avonds niet open doet omdat u het niet veilig vindt? Komt het wel eens voor dat u in uw eigen buurt omloopt of omrijdt om onveilige plekken te vermijden? Komt het wel eens voor dat u 's avonds of s nachts niet meer de deur uit gaat om bepaalde activiteiten te doen (pinnen, boodschappen, etc.)' omdat u zich daarbij onveilig voelt? Komt het wel eens voor dat u niet alleen de deur uitgaat omdat u zich anders onveilig voelt? De vragen zijn gescoord op een -puntsschaal waarbij = vaak, = soms en = zelden/nooit. Deze scores worden omgescoord naar een score tussen en, waarbij vaak =, soms = en zelden/nooit =.. Berekening onveiligheidsbelevingsindex De berekening van de onveiligheidsbelevingsindex gebeurt aan de hand van vier stappen. Deze vier stappen worden hieronder beschreven. Stap : scores per veiligheidselement berekenen Allereerst wordt per respondent een totaalscore berekend per element: Risicoperceptie De vier scores van risicoperceptie worden bij elkaar opgeteld en gemiddeld: Score risicoperceptie = gemiddelde (mate overlast in buurt, mate criminaliteit in buurt, ontwikkeling overlast afgelopen maanden, ontwikkeling criminaliteit afgelopen maanden). Onveiligheidsbeleving De zes scores van onveiligheidsbeleving worden bij elkaar opgeteld en gemiddeld: Score onveiligheidsbeleving = gemiddelde (onveiligheidsgevoelens in het algemeen, onveiligheidsgevoelens in de eigen buurt, onveilig voelen op straat s avonds, onveilig voelen s avonds alleen thuis, angst om zelf slachtoffer te worden van criminaliteit, rapportcijfer veiligheid in de buurt). Vermijding De vier scores van vermijding worden bij elkaar opgeteld en gemiddeld: Score vermijding = gemiddelde (score s avonds niet open doen, omlopen/omrijden bij bepaalde plekken, 's avonds niet meer de deur uit voor bepaalde activiteiten, niet meer alleen de deur uit).

35 Stap : van individuele scores naar buurtscores De totaalscores van risicoperceptie, onveiligheidsbeleving en vermijding worden vervolgens gemiddeld per buurtcombinatie. Dit gebeurt door de totaalscores per buurtcombinatie op te tellen en te delen door het aantal respondenten. Stap : indexeren buurtcijfers De totale buurtcombinatiescores voor risicoperceptie, onveiligheidsbeleving en vermijding worden omgescoord naar een indexscore. Dit wordt gedaan door het buurtcombinatiecijfer te delen door het regiogemiddelde. Het resultaat wordt vermenigvuldigd met. Om de ontwikkelingen te kunnen volgen, worden niet ieder jaar nieuwe regiogemiddelden gebruikt maar de gemiddelden uit het ijkjaar.op deze manier kunnen de resultaten van verschillende jaren met elkaar worden vergeleken. Voorbeeld: Indexcijfer risicoperceptie = (buurtcijfer risicoperceptie / regiogemiddelde risicoperceptie)* Stap : totale onveiligheidsbelevingsindex berekenen Om een cijfer te krijgen voor de onveiligheidsbelevingsindex, worden de indexscores van de elementen vermijding, onveiligheidsbeleving en risicoperceptie gemiddeld. Onveiligheidsbelevingsindex = gemiddelde (indexscore vermijding, indexscore onveiligheidsbeleving, indexscore risicoperceptie).

36 Bijlage : Politiegegevens die NIET worden meegenomen Algemeen APV s zijn beleidsgevoelig. Als er extra aandacht voor een bepaald thema is, kan daardoor het aantal APV s toenemen. Een stijging in aantal APV s hoeft dus niet te betekenen dat het probleem groter is geworden/is verergerd. In de veiligheidsindex zijn indicatoren gekozen die iets zeggen over veiligheid in een buurtcombinatie. Er is daarbij gekeken naar de grote gemene deler. Welke indicatoren zeggen voor iedere buurtcombinatie iets? De nummering hieronder vermeld per indicator is het nummer in het delictenmodel van de politie (INP)... APV s Hoewel APV s wel degelijk de potentie hebben als indicator voor buurtveiligheid, is de subwerkgroep van mening dat ze door het per definitie selectieve gebruik, niet bruikbaar zijn voor de index. Enerzijds heeft vooral Amsterdam APV s ( verschillende; naast nog eens in totaal in de Amstellandgemeenten ( in Aalsmeer en in Diemen), anderzijds worden ze in Amsterdam in slechts enkele gebieden toegepast (Centrum bijvoorbeeld). Van de in totaal. incidenten vonden er in de Amstelland gemeenten plaats. Deze selectiviteit beïnvloedt de veiligheidsscore hier dus negatief vergeleken met gebieden waar minder of niet gehandhaafd wordt. Het gaat dus niet om incidentie van een probleem, maar louter om beleid en het handhaven daarvan... Fraude In,. misdrijven. Dit is vaak een vorm van cybercriminaliteit, die niet te pinpointen is op een buurt. Misdrijven blijken soms vaak op een bepaald adres voor te komen en dat blijkt dan een bank te zijn. Deze worden dus niet meegenomen in de index... Alcohol In. misdrijven. Het betreft vaak controles, die dus niet buurtgerelateerd zijn. De werkgroep is van mening dat dit niet meegenomen moet worden in de index... Weg overig De reikwijdte betreft deels misdrijven (: ; bijv. Rijden terwijl rijbewijs is ingevorderd ) en deels incidenten (. overige verkeerszaken). Ook hier is te vaak sprake van controles... Aantasting openbare orde In. misdrijven: deels verzet tegen openbaar gezag en voornamelijk: overige delicten (. ). Deze blijken veelal niet buurtgerelateerd te zijn, de werkgroep adviseert deze niet mee te nemen... Discriminatie In misdrijven discriminatie.

37 Voorstel om dit cijfer niet mee te nemen in de index omdat het geen buurtcijfer betreft. Als men al aangifte doet, dan blijkt dat al heel lang te spelen. Lage incidentie maakt het gebruik ook onbetrouwbaar. Als discriminatie van belang wordt geacht, dan verdient het de voorkeur na te gaan of het MDRA voldoende betrouwbare cijfers kan leveren... Restcategorie overlast In,. Overtredingen overig, voorstel niet meenemen, want niet buurtveiligheid betreffend. Delicten als identiteitscontrole, overlast ihkv taxiverkeersovertreding, loslopende honden e.d. Deze categorie is een soort vergaarbak van allerlei overlastincidenten Aanvullend LHBT-gerelateerd geweld Deze cijfers worden door politie slechts eenmaal per jaar verstrekt en ook alleen maar op regionaal niveau. Overigens kan een LHBT-gerelateerd delict alles zijn, een straatroof, een zakkenrollerij, een diefstal/inbraak woning, een belediging, een bedreiging enz. Al deze indicatoren worden in de VI meegenomen. Alleen is in de VI niet de kwalificatie LHBT-gerelateerd te herkennen. Verschil buurtcijfers en veiligheidsindex De veiligheidsindex is een index, een berekend cijfer, om buurtcombinaties met elkaar te kunnen vergelijken. Buurtcijfers online: tweemaandelijks worden politiecijfers (aantal misdrijven) online geplaatst op een aantal domeinen zoals vermogenscriminaliteit, geweld, inbraak, overlast en vandalisme per buurtcombinatie. Een vergelijking tussen beide cijfers is niet mogelijk. Verder NIET meegenomen Gekeken naar het Informatiemodel Nederlandse politie (delictenmodel) worden de volgende indicatoren/meetwaarden oftewel reikwijdten NIET meegenomen: Indicatoren mbt VERKEER (weg, water enz)... Brand /Ontploffing Indicatoren enkele specifieke soorten overlast zoals bijvoorbeeld vuurwerk (te seizoensgebonden). Aantal grote categorieen mbt overlast zoals jeugd/persoon en geluid wel meegenomen.... Huisvredebreuk Milieugerelateerde indicatoren (bestijdingsmiddelen, bodem, water)... Bijzondere wetten: meestal warenwetten Indicatoren Zware criminaliteit/ondermijning: mensenhandel, mensensmokkel, wapenhandel, kinderprostitutie. Indicator vreemdelingenzorg Indicatoren RESTcategorie (niet goed genoeg te duiden, verzamelbakken)

38 Bijlage : afleiding slachtofferschappen In totaal worden er voor de veiligheidsindex soorten slachtofferschappen uit de VM gebruikt. Naar vijf van deze slachtofferschappen wordt in VM direct gevraagd. Dit zijn: slachtofferschap overige diefstal slachtofferschap vernieling slachtofferschap fietsdiefstal slachtofferschap diefstal (van) auto slachtofferschap diefstal uit/vanaf auto De overige slachtofferschappen worden aan de hand van een vervolgvraag uitgesplitst: Inbraak: slachtofferschap inbraak slachtofferschap poging tot inbraak Geweld: slachtofferschap seksuele intimidatie slachtofferschap bedreiging slachtofferschap mishandeling Zakkenrollerij en beroving: slachtofferschap zakkenrollerij slachtofferschap beroving. Diefstal ander motorvoertuig: slachtofferschap diefstal motor slachtofferschap diefstal bromfiets slachtofferschap diefstal snorfiets slachtofferschap diefstal van overige voertuigen Voor bovenstaande slachtofferschappen geldt dat wordt vastgesteld hoe groot het aandeel is van elk type slachtofferschap. Bijvoorbeeld bij diefstal ander motorvoertuig: A: Eerst wordt per persoon diefstal van een ander motorvoertuig op een maximum van gesteld. Dit betekent dat het voor de veiligheidsindex keer meetelt wanneer iemand bijvoorbeeld aangeeft dat zijn of haar snorfiets in de afgelopen maanden keer gestolen is. Op deze manier worden uitbijters uit het bestand gehaald en heeft niet één persoon heel veel invloed op de uitkomsten. B: Vervolgens wordt vastgesteld welk aandeel van dit slachtofferschap in de eigen buurt plaatsvindt. Bij diefstal van een ander motorvoertuig vindt dit in, % van de gevallen plaats in de eigen buurt.

39 C: Daarna wordt uitgerekend hoe vaak elk type diefstal naar verhouding voorkomt. Bijvoorbeeld diefstal van ander motorvoertuig is:, % = diefstal van motor, % = diefstal van bromfiets, % = diefstal van snorfiets, % = diefstal van overige motorvoertuigen D: Hierna wordt elk van deze percentages vermenigvuldigd met het percentage dat in de eigen buurt plaatsvindt. Dit omdat alleen de diefstallen in de eigen buurt mee tellen in de index:, *, =. = diefstal motor in eigen buurt, *, =. = diefstal bromfiets in eigen buurt, *, =. = diefstal snorfiets in eigen buurt, *, =. = diefstal overige motorvoertuigen in eigen buurt E: Tot slot wordt de score diefstal in de eigen buurt per respondent vermenigvuldigd met de frequentie van het totale slachtofferschap: Slachtofferschap diefstal motor = slachtofferschap diefstal andere voertuigen *. Slachtofferschap diefstal bromfiets = slachtofferschap diefstal andere voertuigen *. Slachtofferschap diefstal snorfiets = slachtofferschap diefstal andere voertuigen *.. Slachtofferschap diefstal overige motorvoertuigen = slachtofferschap diefstal andere voertuigen *.. Zo krijg je per respondent een score op alle verschillende type slachtofferschappen. De scores worden vervolgens geaggregeerd op buurtniveau.

40 Bijlage : maatschappelijke klasse High Impact Criminaliteit Dit element bestaat uit diefstal/inbraak woning en grotendeels uit geweld zoals gebruikt in de oude index. Bij de aansluiting op het landelijke registratiesysteem kan op dit moment de zogenaamde projectcode niet meer worden onderscheiden. Daarmee wordt het onmogelijk Huiselijk Geweld (HG) per delictsoort apart te laten zien. Voor de index is dat geen probleem omdat het uitgangspunt is dat huiselijk geweld impact heeft op de buurtveiligheid en daarom niet apart hoeft te worden onderscheiden in de cijfers. Echter, verdiepend onderzoek naar HG (beleidsprioriteit) wordt daarmee wel lastig. Diefstal/Inbraak woning viel in de oude index onder het element Inbraak. Ook diefstal/inbraak box/garage/schuur/tuinhuis en diefstal/inbraak bedrijven en instellingen werden hieronder geschaard. In de nieuwe index wordt er een splitsing gemaakt: diefstal/inbraak woning behoort tot High Impact Criminaliteit, de overige twee reikwijdten vallen onder High Volume Criminaliteit. Met de keuze om diefstal/inbraak woning (.. ) onder HIC te scharen en inbraken box/garage/schuur/tuinhuis (.. ) en diefstal/inbraak bedrijven en instellingen (.. ) onder HVC te plaatsen, doemt er een beleidsmatig aandachtspunt op. In alle drie de reikwijdten is er immers sprake van inbraak. Eventuele beleidsmaatregelen betreffende inbraak moeten gebaseerd worden op een combinatie van gegevens uit zowel HIC als HVC. Reikwijdten.. Diefstal/inbraak woning ( mk s) In 10 waren er. delicten in deze reikwijdte, waarvan. in de MK gekwalificeerde diefstal in/uit woning (A). Ter info: een delict is gekwalificeerd indien het wordt begaan in bijzondere omstandigheden of indien de gevolgen ernstiger zijn dan wanneer alleen sprake is van de grondvorm. De straffen voor een gekwalificeerd delict zijn daarom zwaarder: bijvoorbeeld diefstal (=grondvorm) met braak waar in deze reikwijdte sprake van is. In het algemeen is het voor een aantal misdrijven relevant standaard de pogingen mee te leveren. Bij een delict waar dat het geval is, wordt dat benoemd. Immers een verschuiving in de aandelen poging versus niet-poging (dus geslaagd) kan betekenisvol zijn voor het succes van een aanpak (denk bijvoorbeeld aan woninginbraak waar genomen preventieve maatregelen kunnen leiden tot een kleiner aandeel geslaagde inbraken en een groter aandeel pogingen ). 10 Om inzicht te krijgen in de omvang van het aantal delicten in een reikwijdte en de maatschappelijke klassen waaruit deze zijn opgebouwd zijn steeds de cijfers over gebruikt van delicten die in Amsterdam zijn gepleegd.

41 Het onderscheid poging vs. niet-poging wordt in de berekening van de deelindex niet meegenomen. Wel worden cijfers aangeleverd met onderscheid tussen poging ja en nee ter monitoring... Zedenmisdrijf ( mk s). zedenmisdrijven in waarvan aanrandingen, verkrachtingen en keer openbare schennis der eerbaarheid als grootste categorieën. Bij zedenmisdrijf wordt de gehele reikwijdte genomen exclusief pornografie (F ; gevallen). Pornografiecijfer is laag en toevallig onderzoek hiernaar kan het cijfer enorm beïnvloeden. Ter info: Onder overige zedenmisdrijven vallen bijvoorbeeld kleinere onvoltooide delicten met zedenaspecten (bijvoorbeeld tegen de wil iemand aanraken of op seksueel getinte manier aangesproken worden), die vaak niet duidelijk als strafbaar feit zijn te duiden... Moord/Doodslag ( mk s) De gehele reikwijdte betreft in gevallen, waarvan keer moord/doodslag (F ), maal overige misdrijven tegen het leven (F ) en maal behulpzaam bij zelfdoding (F ). Ondanks de lage incidentie is de reden om dit gewelddelict mee te nemen de impact die een moord kan hebben op de onveiligheidsbeleving in een buurt. Van de keer dat er sprake is van maatschappelijke klasse moord/doodslag (F ) betreft het keer een poging en daadwerkelijke doden. Ter info: Moord (met voorbedachten rade) en doodslag (in een opwelling) kunnen niet per definitie worden uitgesplitst in de registratie door de politie, omdat uiteindelijk de rechter de enige is die kan bepalen of er sprake is van moord of doodslag (nadat de arts een niet natuurlijke dood heeft vastgesteld). Ook als de politie (via Bureau Communicatie moorden rapporteert (bijvoorbeeld een liquidatie) dan betreft het dus moord/doodslag... Openlijk geweld tegen personen ( mk) Het betreft hier één maatschappelijke klasse. Ter info: Er is sprake van openlijk geweld als het geweld wordt uitgeoefend door twee of meer personen. Is er sprake van slechts één dader dan is er sprake van mishandeling (.. ).... Bedreiging ( mk s) In vielen er. misdrijven onder de reikwijdte bedreiging; voorgesteld wordt om de gehele reikwijdte te nemen m.u.v. de maatschappelijke klasse overlast stalker (zonder vervolg; E ), aangezien deze MK niet van impact is op de buurtveiligheid. Ter info: gijzeling/ontvoering komt relatief vaak in de Bijlmer voor ( van de in de gehele stad in ). Het betreft daarbij ontvoering naar Marokko door een ouder of drugsgerelateerde vrijheidsberovingen; ook hier is dat vaak moeilijk te duiden. Bedreiging betreft altijd misdrijven. Het valt op dat aantal bedreiging lager uitvalt dan het aantal mishandelingen. Dit heeft waarschijnlijk te maken met het feit dat mishandeling strafrechtelijk makkelijker is aan

42 te pakken vanwege letsel: wanneer is er sprake van bedreiging en wanneer stap je naar de politie? In deze categorie zijn geen dreigtweets meegenomen; een nieuw fenomeen dat wel al relatief vaak voorkomt; het lastige/onmogelijke van dit delict is om het toe te wijzen aan een buurt: de pleegplaats wordt altijd als woonplaats van het slachtoffer ingevoerd, terwijl het in feite vanaf een heel andere plek gebeurt; denk aan de analogie met computerfraude... Mishandeling ( mk s) Van de. mishandelingen in betreft het. eenvoudige mishandelingen(f ); in de overige gevallen gaat het om zware mishandelingen (F ). Ter info: Het verschil tussen eenvoudige en zware mishandeling is de mate van letsel. Afhankelijk van de inschatting door de politie wordt iets als zware mishandeling geregistreerd als men minimaal weken arbeidsongeschikt is. Deze constatering kan vaak pas achteraf worden vastgesteld. Incidenten (E-codes) mishandeling zonder gevolg komen veel voor. Een correlatie van.(pearson r) tussen beide indicatoren (misdrijven en incidenten) wijst uit dat ze in veel van de onderscheiden gebieden hoog samenhangen. Ze zijn dus inwisselbaar en daarom ligt een keuze voor één van beide voor de hand. Om redenen van consistentie is ervoor gekozen de misdrijven mishandeling te handhaven.... Straatroof ( mk s) Van de. delicten in deze reikwijdte in zijn er. gekwalificeerd als straatroof (B); in de overige gevallen betreft het zakken-/tassenrollerij met geweld (B).(Inmiddels is deze maatschappelijke klasse niet meer in gebruik). Het onderscheidende aspect van dit delict is dat het op de openbare weg plaatsvindt (buiten) in tegenstelling tot overvallen die in een gesloten of afgeschermde ruimte gebeuren... Overvallen ( mk s) In waren er overvallen in de regio, waarvan overvallen in woning (B), op geld- en waarde transporten (B) en op overige objecten (B; winkels en bedrijven). De optelling van de maatschappelijke klassen zal op termijn gaan vervallen. Op deze wijze kan ook simpeler gebruikt worden gemaakt van de cijfers t.b.v. verdiepend onderzoek zoals voor het RPCAA (Regionaal Platform Criminaliteitsbeheersing Amsterdam-Amstelland) Ter info: het verschil tussen overval op woning en inbraak/diefstal met geweld (en daarmee ook de wijze van registreren) zit in de intentie. Bij inbraak/diefstal met geweld is men uit op goederen en geld maar treft men echter onverwacht bewoners aan, waarna er geweld volgt. Bij een overval worden met geweld goederen ontvreemd. Ter info: overval op ondernemer was altijd B plus B. De laatste tijd wordt wel steeds meer de uitsplitsing op maatschappelijke klasse gemaakt, B en B dus apart.

43 .. Overige vermogensdelicten mk: Chantage / afpersing (A). Er is sprake van chantage ( maal in ) als onder dwang goederen moeten worden afgestaan. Een check van de cijfers toont aan dat het hier soms loverboys betreft of delicten die tegen straatroof aanschurken maar het niet echt zijn. Het zijn echter steeds vrij heftige zaken. Dit soort delicten komt relatief vaak voor in Burgwallen Oude-Zijde () of Bijlmer Centrum (). Daarom is besloten deze maatschappelijke klasse chantage tot de HIC index te rekenen... Kinderporno De reikwijdte kinderporno ( gevallen in ) wordt ondanks het feit dat het zich vaak manifesteert als een vorm van cybercrime meegenomen omdat het bezit van kinderporno terug te voeren is op het adres van de computerbezitter. Dit misdrijf heeft een grote impact op het buurtveiligheidsgevoel. High Volume Criminaliteit Dit nieuwe element bestaat grofweg uit de elementen inbraak en diefstal zoals gebruikt in de oude index, minus diefstal/inbraak woning. Zie ook bijlage HVC. Ter info: diefstallen van en uit/vanaf (motor)voertuigen zijn verdeeld over verschillende reikwijdten en daardoor niet goed te onderscheiden. Vandaar dat de keuze is gemaakt om voertuigcriminaliteit te specificeren naar diefstal van en diefstal uit/vanaf (motor)voertuigen. Reikwijdten.. Inbraak box/garage/schuur/tuinhuis In waren er. delicten in deze reikwijdte waarvan. in de maatschappelijke klasse gekwalificeerde diefstal in/uit/box/garage/schuur (A). Nadeel van dit delict, veel na-ijleffect en niet relevant voor elke buurtcombinatie. Pogingen hoeven hier niet apart te worden onderscheiden omdat dit aantal te klein is. Ter info: Box/garage/schuur/ fysiek gescheiden van de woning (anders wordt het geregistreerd als diefstal/inbraak woning)... Diefstal uit/vanaf motorvoertuigen ( mk s) Ter info: verschil tussen een poging tot diefstal uit auto en vernieling is niet altijd duidelijk. Indien duidelijk herkenbare braaksporen dan wordt dit als poging tot diefstal geregistreerd. Zo niet dan is het vernieling van/aan auto (.. - mk C). De discrepantie ligt bij een kapotte autoruit ((poging tot) diefstal uit auto en NIET vernieling). Indien er sprake is van buit dan is het delict geslaagd (daarmee geen poging meer). Ook hier is de intentie leidend... Diefstal van motorvoertuigen ( mk s) inclusief met geweld Drie soorten: personenauto, vrachtauto en motoren; In in totaal. misdrijven waarvan. personenauto s (A), motoren (A) en vrachtauto s (A). Deze niet verder uitsplitsen met/zonder geweld (zie inbraak); aantallen zijn bovendien erg klein (< per jaar).

44 .. Diefstal van brom-/snor-/fiets ( mk s) - inclusief met geweld In,. diefstallen waarvan. fietsen en. brom/snorfietsen. Vanwege beleidsrelevantie cijfers aanleveren uitgesplitst in mk s; onder bromfietsen vallen ook scooters; diefstal elektrische (E)-fietsen wordt onder fietsen geregistreerd. Met/zonder geweld niet uitsplitsen (kleine aantallen)... Zakkenrollerij Eén maatschappelijke klasse met in. misdrijven Exclusief zakkenrollerij in het Openbaar Vervoer (zegt niets over een buurt) (Openbaar vervoer volgens de definitie in de MSVOV) Aanname is dat wat in OV is geregistreerd, klopt. Locatiesoort blijft discutabel, want het is voor slachtoffer lastig om aan te geven waar hij exact is gerold: op het perron (zegt wel wat over een buurt) of toch in de tram... Diefstal van overige voertuigen (A/B; mk s).. Diefstal (met geweld) uit/vanaf andere vervoermiddelen (A/B).. Diefstal (met geweld) van vaartuig (A/B).. diefstal (met geweld) uit/vanaf vaartuig (A/B).. Overige Vermogensdelicten (mk s) Groot volume, voornamelijk Eenvoudige diefstal (A;. van de in totaal. Overige Vermogensdelicten) Gehele reikwijdte meenemen exclusief A, chantage. Ter info: Iets wordt als zakkenrollerij geregistreerd als het (zonder geweld) van iemands lichaam wordt gestolen. In alle andere gevallen (zonder geweld) is het eenvoudige diefstal (bijvoorbeeld een opgehangen jas die is verdwenen of een mobiel die ergens is neergelegd en toen is verdwenen). Er is sprake van chantage (A; in ) als onder dwang goederen moeten worden afgestaan. Er is sprake van oplichting als iets wordt verkregen door mooie woorden zoals een babbeltruc of verleiding. Zie opmerking over toewijzing chantage aan HIC index... Diefstal/Inbraak bedrijven en instellingen ( mk s) In waren er in totaal. diefstallen/inbraken. Daarvan zijn er. in de maatschappelijke klasse gekwalificeerde diefstal in/uit bedrijf/kantoor(a) en nog eens niet-gekwalificeerde diefstallen in/uit bedrijf/kantoor(a). Niet meegenomen wordt niet-gekwalificeerde diefstal bedrijven en instellingen want dit is vaak intern (diefstal door een medewerker) waar de politie niet op kan sturen. Bij inbraak kan de politie surveilleren, bij diefstal is dat niet te doen. Inbraak is alleen relevant in de bewoonde gebieden (geen bedrijfsterreinen) vanwege de impact op de buurt. Pogingen inbraak bedrijven en instellingen worden hier ter monitoring wel meegenomen... Winkeldiefstal ( mk s) In,. misdrijven (A zonder geweld en B met geweld).

45 Personenoverlast: overlast als gevolg van gedrag gericht tegen personen Politiegegevens Meldingen Meldingen Overlast van/door jeugd (), van/door persoon (). Meldingen Overlast van/door jeugd en van/door persoon kunnen zowel in GMS als in NSA worden onderscheiden en dus meegenomen in de index. In het algemeen geldt dat het aantal meldingen veel hoger is dan het aantal incidenten. Incidenten Drugs- en drankoverlast als alternatief voor meldingen (die sinds begin niet meer te onderscheiden zijn) lijkt niet aan de orde vanwege lage incidentie: in. Een goede indicator voor drugs/drankoverlast lijkt daarmee lastig zo niet onmogelijk te worden. Om toch dit soort overlast in de veiligheidsindex te verdisconteren wordt in plaats van incidenten overlast, de meldingen overlast van/door persoon meegenomen Uitgangspunt is dat hier in ieder geval de meldingen drugs- en drankoverlast ook inzitten. En daarnaast ook de meldingen overlast door zwervers en verwarde/overspannen personen. De correctie voor de huidige (oude) index vindt plaats op basis van het historische (NSA-) aandeel drugs/drankzaken ( ) en persoon onder invloed ( ) ten opzichte van het totaal overlast (dus inclusief zwervers ( ) en verwarde / overspannen personen ( )). Dit aandeel varieerde rond de %. Op basis van dit aandeel zou in de nieuwe index (waarin drugs/drankoverlast niet meer kan worden onderscheiden) specifieker inzicht kunnen worden verkregen in de problemen rond drugs- en drankoverlast... Meldingen Burengerucht van oude NSA codes, en naar nieuwe GMS-codes,, en In de huidige (oude) index worden meldingen burengerucht meegenomen. Door de invoering van de nieuwe Landelijke Meldingsclassificaties (LMC) is het niet meer mogelijk om geluidsoverlast door horeca te onderscheiden. In code zijn alle soorten geluidsoverlast meegenomen (niet nader uit te splitsen). Misdrijven/Incidenten.. Misdrijven drugshandel en Aantreffen drugs:.. : (F) Dit bestaat uit bezit, handel of vervaardigen soft/harddrugs (in totaal. delicten in ). Al deze indicatoren herbergen elementen van (potentiële) overlast. In tegenstelling tot de huidige (oude) index wordt.. integraal overgenomen. Dus niet meer exclusief de misdrijven drugshandel voor de Westergasfabriek (Spaarndammer- /Zeeheldenbuurt)en de RAI (Scheldebuurt). Het is niet logisch en de incidentie in geeft daar geen aanleiding toe (resp. en misdrijven). Voorstel om hier de maatschappelijke klasse Aantreffen drugs ((zonder verdachte); F; reikwijdte.. ) aan toe te voegen.

46 Vandalisme: overlast als gevolg van gedrag gericht tegen goederen Er kunnen fluctuaties in het aantal aangiften/misdrijven ontstaan doordat sommige bedrijven met goederen in de openbare ruimte zoals JC Decaux geen aangiften meer doen (abri s en reclamezuilen). De dalingen in de index zijn daar een rechtstreeks gevolg van en dus onwenselijk. Politiegegevens Misdrijven/Incidenten.. Vernielingen c.q. zaakbeschadiging ( mk s) Evenals bij zakkenrollerij is het voorstel de vernielingen exclusief die in het Openbaar Vervoer mee te nemen. Inclusief betreft het in. misdrijven waarvan. vernielingen aan overige objecten en. aan auto s.

47 Bijlage : berekening dagelijkse verblijfsbevolking Om veiligheidscijfers en -ontwikkelingen in ongelijksoortige gebieden toch zo zuiver mogelijk met elkaar te kunnen vergelijken en uit te drukken in een indexscore, dienen ze te worden gestandaardiseerd/genormaliseerd, dus per eenheden (woningen, bedrijven, inwoners of verblijvers) weergegeven. De eerste drie genoemde eenheden zijn beschikbaar vanuit diverse basisadministraties. Van de omvang van de verblijfsbevolking zijn geen cijfers bekend. Enerzijds is het praktisch onmogelijk om het aantal mensen dat (gedurende een bepaalde periode) in een gebied verkeert, exact vast te stellen. Anderzijds is dat ten behoeve van de berekening van de veiligheidsindex ook niet noodzakelijk. Het volstaat om een zo goed mogelijke inschatting van het aantal verblijvers op een gemiddelde dag te hebben, mits dat aantal optimaal recht doet aan het relatieve verschil in aantallen met andere gebieden. Met andere woorden: het is minder belangrijk om exact te weten of in een specifiek gebied op een gemiddelde dag of bezoekers komen, dan te weten dat het gebruikte aantal recht doet aan het verschil met de andere gebieden. De verhouding tussen de aantallen gehanteerde bezoekers moet kloppen om het aantal delicten in een gebied zuiver te kunnen vergelijken met dat in een ander gebied. Mensen verblijven op een bepaalde plek omdat ze daar wonen, werken of studeren of om allerlei minder eenduidige redenen. Om die aantallen te bepalen is geput uit zoveel mogelijk beschikbare bronnen. Bronnen die bovendien een substantiële bijdrage leveren aan het aantal bezoekers van een gebied. De bronnen behelzen soms tellingen, soms administratieve gegevens, soms data afkomstig uit enquêtes en soms op internet genoemde cijfers. Het betreft de volgende bronnen: hotelovernachtingen (jaarboek) bezoekersaantallen musea/attracties/theater (jaarboek) bezoekers per aantal werknemers ( op ) bibliotheekbezoek per dag (site OBA) familie en vrienden bezoek ( x pw buiten eig brt) sport (KNVB+KNHB+Zwembaden+sites) ziekenhuizen (jaarverslagen) rondvaartboten (jaarboek) bezoekersaantal winkelstraten (Locatus extrapolaties) markten (aantal kramen+tellingen Dapper/Cuyp) in- en uitstappers trein (NS) pontgebruik (DIVV; thermometer bereikbaarheid) P+R parkeeracties (site P+R) parken (extrapolaties GGO) studenten (jaarboek/ jaarverslag/ opgevraagd) werkzame personen (ARRA; correctie part-/ fulltime)

48 Deze bronnen hebben geen volledige dekking van de onderscheiden VM-gebieden waarvoor de verblijfsbevolking moet worden vastgesteld. De cijfers binnen de gebieden waarvoor dat wel mogelijk is, zijn steeds omgerekend naar aantallen verblijvers op een gemiddelde dag in het jaar. Waar van toepassing zijn die aantallen qua soort en omvang geëxtrapoleerd naar de gebieden waarvoor geen cijfers bekend zijn. Daarbij is rekening gehouden met het soort cijfers en de aard van het gebied. Twee voorbeelden. Voor een aantal winkelconcentraties zijn in de loop der jaren tellingen verricht van het winkelend publiek. Niet alleen in de Kalverstraat maar ook in bijvoorbeeld de Haarlemmerstraat en het Osdorpplein, met andere winkels, andere functies en een andere inrichting. De winkelconcentratiegebieden waarvoor geen tellingen zijn verricht, worden eerst ingedeeld naar het soort winkelgebied waarvoor wel tellingen zijn geweest. Vervolgens vormt het aantal winkels de basis voor de berekening van het aantal bezoekers conform het referentiegebied. Naast de aanwezigheid van winkels kan ook een park ervoor zorgen dat het aantal bezoekers van een gebied substantieel hoger wordt. Als basis voor de vaststelling van het aantal bezoekers zijn enquêtegegevens gebruikt (het grote groenonderzoek). Op basis van het daarin berekende Vondelparkbezoek (conservatief bijgesteld) is voor elk park in de regio het bezoekersaantal berekend. Daarvoor is steeds rekening gehouden met de oppervlakte van het park, een typering naar soort park en de aftrek van het aantal doorgaande fietsers. Waar nodig is het uiteindelijk berekende aantal naar inzicht bijgesteld (veelal naar beneden). Na een eventueel benodigde aggregatie naar het niveau van de gebieden (in één gebied kunnen immers meer winkelconcentraties liggen) zijn de verschillende aantallen bezoekers volgens de verschillende bronnen naast elkaar gezet. De optelling van die aantallen zou een minimaal aantal dagelijkse bezoekers moeten opleveren (er zijn ook nog niet meegenomen bronnen), ware het niet dat er dubbeltellngen inzitten (getelde bezoekers van het Damrak gaan deels ook naar de getelde Kalverstraat en hotelgasten gaan ook naar een museum in hetzelfde gebied). Ook daar is een correctie (naar beneden) voor doorgevoerd. Kortom: per gebied is op basis van een set bronnen die elk een substantieel aantal bezoekers kunnen opleveren een min of meer nauwkeurige schatting gemaakt van het dagelijkse aantal bezoekers in een gebied. Ten behoeve van de index, ten slotte, is er afhankelijk van het delict een gewogen aandeel verblijvers (inwoners, werkzame personen, studenten en overige bezoekers) als maat voor de standaardisering gebruikt.

49 Bijlage : gebieden

50 Nr. Code A A A A A A A A A A E/E(B/B) E E/E E E E E/E E E(E) E E Eabc Edefg E E E F Fabe Fcdf F(F) F F F F Fabc/F Fabc Fdefg F F F/Fd K K K K K K Gebiedsnaam Burgwallen-Oude Zijde Burgwallen-Nieuwe Zijde Grachtengordel-West Grachtengordel-Zuid Nieuwmarkt/Lastage Haarlemmerbuurt Jordaan Weteringschans Weesperbuurt/Plantage Oost. eilanden/kadijken Spaarndammer- en Zeehbrt/Houthavens Staatsliedenbuurt Centrmrkt/FredHend Da Costabuurt Kinkerbuurt Van Lennepbuurt Helmers/Vondelbuurt Overtoomse Sluis Landlust/Sloterdijk Erasmuspark De Kolenkit Geuzenbuurt Chassebuurt Van Galenbuurt Hoofdweg e.o. Westindische Buurt Slotermeer-Noordoost Slotermeer Z/-park/N-oever-Plas Brt O/N- Z Geuzenveld/Spieringhorn Eendracht Osdorp-Oost Osdorp-Midden De punt MAP/Aker W/O/Lutke-/Ookmeer Slotervaart Noord Slotervaart Zuid Overtoomse Veld Westlandgracht Sloter/Rierkpolder/Dorp Sloten Oude Pijp Nieuwe Pijp Zuid Pijp Hoofddorppleinbuurt Schinkelbuurt Willemspark

51 K/K K K K K K K/K K M M M M M M M M/M M M/M M M N N(N) N/N/N N N/N N N N/N N Tab Tcdejk Tfghi Tabm Tcfghn Tijk Tdel T Tabc Tdefg(T) T T Diemen Noord Diemen Centrum Diemen Zuid Amstelveen Noord Amstelveen Oost Amstelveen Oud Zuid Museumkwartier Stadionbuurt Apollobuurt Scheldebuurt IJselbuurt Rijnbuurt Buitenveldert-West/Station Buitenveldert-Oost Weesperzijde Oosterparkbuurt Dapperbuurt Transvaalbuurt Indische Buurt West Indische Buurt Oost/IJeiland Oostelijk Havengebied IJburg West/Zeeburgereiland/Nieuwe Diep IJburg-Zuid Frankendael/Omval/Overamstel Middenmeer Betondorp Volewijck IJplein/Vogelbuurt Tuindorp Ndam/Buiksloot/Ndammer-Buiksloterdijk Tuindorp Oostzaan Oostzanerwerf/Kadoelen Waterlandpleinbuurt Buikslotermeer Banne/Buiksloterham/Noordelijke IJ-oevers West Waterland Bijlmer Centrum/Venserpolder Bijlmer Centrum Bijlmer Centrum/H-buurt Bijlmer Oost E-/G-buurt_West/Noord Bijlmer-Oost K-buurt/-museum N/Z Bijlmer Oost G-buurt-Oost/Grunder/Kantershof Bijlmer Oost Kortvrt/Kelberg/park_Oost Nellestein Holendrecht/Reigersbos/N Gaasperdam N/Z-Reigersbos M/Z Gein Driemond Diemen Noord Diemen Centrum Diemen Zuid Amstelveen Noord Amstelveen Oost Amstelveen Oud Zuid

52 Amstelveen Nieuw Zuid Amstelveen Nieuw Zuid Amstelveen Westwijk e.o. Amstelveen Westwijk e.o. Duivendrecht Duivendrecht Dorp Ouderkerk a/d Amstel Ouderkerk a/d Amstel Thamerdal/Industrie en Legmeer Thamerdal/Industrie en Legmeer Meerwijk/Oude Dorp en Zijdelwaard Meerwijk/Oude Dorp en Zijdelwaard De Kwakel De Kwakel Kudelstaart Kudelstaart Hornmeer Aalsmeer Hornmeer Oost Aalsmeer Oost Centrum/Zuid Aalsmeer Centrum/Zuid

53 Bijlage : berekening alternatieve gebiedsindelingen Berekening indexen stadsdelen en regiogemeenten De berekening van de indexen op stadsdeel- en regiogemeenteniveau gebeurt op basis van een gewogen gemiddelde van de buurten in het desbetreffende gebied. Hoe zwaar elke buurt meetelt, wordt gebaseerd op basis van de verhouding tot het totale aantal verblijvers in het stadsdeel/de regiogemeente. Als bijvoorbeeld % van de totale verblijfsbevolking in Oost afkomstig is uit de Dapperbuurt, telt het indexcijfer van deze buurt voor % mee in het indexcijfer van stadsdeel Oost. Er is voor deze berekening gekozen omdat de veiligheidsindex in eerste instantie een buurtcijfer is. Dit betekent dat ook de steekproeftrekking op buurtniveau is gedaan en niet op stadsdeelniveau. Om de index apart te kunnen berekenen per stadsdeel/regiogemeente zou er feitelijk een nieuwe steekproef op stadsdeelniveau moeten worden getrokken. Daarnaast verschillen de buurten qua omvang (aantal inwoners, werkzame personen en bezoekers). Als deze buurten simpelweg zouden worden gemiddeld, doe je niet recht aan de omvang van deze buurten. Een kleine buurt met. dagelijkse verblijvers zou dan even zwaar meetellen als een buurt met. verblijvers. Tot slot is, vanwege de consistentie van de index, ervoor gekozen om de berekening te baseren op het aantal verblijvers i.p.v. van alleen de bewoners. De berekening van de criminaliteits- en overlastindex op buurtniveau gebeurt immers ook op basis van het aantal verblijvers.

54 Bijlage : weging De noodzaak tot wegen (in dit geval representativiteit van de respons op VM-gebiedsniveau) wordt gestuurd door de mate van scheefheid die in processen ten behoeve van de dataverzameling ontstaat (bijv. niet-representativiteit door steekproefontwerp; selectiviteit respons) maar ook door de samenhang tussen mogelijke weegfactoren en doelvariabelen in de populatie zelf. Steekproefontwerp De mate van scheefheid wordt in eerste instantie bepaald door het steekproefontwerp. Daarin heeft enerzijds de stratificatie een scheefheid tot gevolg, en anderzijds zijn de insluitkansen soms niet gelijk. Wat betreft het laatste: de VMAA steekproef wordt getrokken met ongelijke kansen, omdat de responsverwachting bij de verschillende herkomstgroepen varieert (niet-westerse Amsterdammers responderen minder goed dan autochtonen, leert het verleden). Hierbij is de kans voor personen van autochtone of westerse afkomst om in de steekproef te raken vier zesde van de kans voor niet-westerse Amsterdammers, en de kans voor Surinamers en Antillianen vijf zesde van de kans voor niet-westerse Amsterdammers. Dit speelt in Amsterdam een grotere rol dan in de regiogemeenten. In principe zijn de insluitkansen zo gekozen dat een zelfwegende steekproef wordt gerealiseerd (de groepen met een kleinere insluitkans worden oversampled). Daarnaast wordt voorkomen dat meer mensen op het zelfde adres worden benaderd, door deze na de eerste steekproeftrekking random te ontdubbelen. Daardoor is in feite de insluitkans voor éénpersoonshuishoudens groter dan voor personen in meerpersoonshuishoudens. Het andere aspect, de stratificatie, is in de VMAA naar de regionale indeling van zogeheten VMgebieden, ofwel samenstellingen van buurten dan wel buurtcombinaties in de betrokken zes gemeenten. Er moeten uitspraken kunnen worden gedaan over alle onderscheiden gebieden en daarbij is gekozen voor een minimum n van (die is hoger naarmate de populatie groter is). Dat betekent dat de insluitkans varieert met de populatieomvang van een gebied. Dit heeft tot gevolg dat de VM-gebieden-indeling, de huishoudenindeling (alleenstaand/meerpersoons) en de herkomstgroepen indeling (ter controle en eventuele correctie van de zelfweging achteraf) moeten worden meegenomen als weegvariabelen, op zijn minst in de combinatie VM-gebied/huishouden en VM-gebied/herkomstgroepen. Relatie mogelijke weegfactoren en doelvariabelen. De tweede kritsche parameter voor het meenemen van een indicator in de weging is de samenhang tussen de mogelijke weegfactoren en doelvariabelen. Simpel gezegd dient er te worden gewogen op bijvoorbeeld geslacht indien er in de populatie een significante correlatie bestaat met een doelvariabele, bijvoorbeeld onveiligheidsgevolens; dus als vrouwen zich in het algemeen onveiliger in de eigen buurt voelen dan mannen en het responsbestand weerspiegelt NIET de daadwerkelijke verdeling van mannen en vrouwen in een

55 gebied, dienen er gewichten te worden toegekend aan de antwoorden van beide geslachten volgens de verhouding tussen steekproef- en populatieverdeling. Op basis van een set (face value) geselecteerde doelvariabelen 11, kan worden gesteld dat er relatief vaak een significant verband bestaat met de waarden van de mogelijke weegfactoren (bijv. mannen vs vrouwen). Tegelijkertijd zijn die verbanden/verschillen niet heel erg groot. De significantie lijkt meer te herleiden tot de omvang van de respons dan tot daadwerkelijke verschillen (kleine verschillen worden louter door de omvang al significant). Vraag is of dat voldoende is als reden om op die factor te wegen. Omdat representativiteit op VM-gebiedsniveau een primair doel is en de genoemde weegfactoren wel degelijk van invloed op de representativiteit kunnen zijn op dat niveau, is ervoor gekozen alle mogelijke en beschikbare weegvariabelen in het weegschema op te nemen, al is het maar ter controle. Als ze namelijk niet verschillen blijft de weegfactor de waarde houden. Het controle aspect geldt ook voor de al genoemde reden om herkomst in het weegschema op te nemen. Ten slotte is, om de vergelijkingsmogelijkheden te maximeren, ook de aansluiting bij het landelijke weegschema relevant voor de keuze. Weegschema VM (m.b.v. Bascula programma): - Geslacht maal vmgebied - Herkomst ( groepen) maal vmgebied - Leeftijdsgroepen ( ) maal vmgebied - Één/meerpersoons (met onbekend apart) maal vmgebied - Opleiding ( groepen: laag midden hoog onbekend) maal sdgem ( stadsdelen en de regiogemeenten). Om te voorkomen dat individuele respondenten op basis van hun achtergrondkenmerken een te hoge weegfactor krijgen en daardoor te veel invloed hebben op de buurtscore van een bepaalde variabele, is besloten de weegfactor af te toppen tot maximaal, (dit bleek nodig bij respondenten ( % van totaal met een weegfactor van maximaal,)). 11 Zie Notitie: Resultaten analyses tbv weegschema Veiligheidsmonitor. (intern document OIS, december )

56